کرم حبیب پور گتابی

کرم حبیب پور گتابی

مدرک تحصیلی: استادیار جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۶ مورد.
۱.

تحول در آموزش و پرورش: تحلیل گفتمان کنش های سیاستی دوره سازندگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال ۱۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۶۱ 71 - 98

کلید واژه ها: گفتمان سازندگی سیاست ها آموزش و پرورش ایران نشانه تحول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۱۰۲
نظم نمادین آموزش و پرورش همواره عرصه ای برای منازعات معنایی گوناگون جهت مفصل بندی کنش های سیاستی مختلف به منظور ایجاد تغییر و تحول بوده است. در این مقاله در چارچوبی ترکیبی از نظریه گفتمان لاکلا و موفه و نورمن فرکلاف به تحلیل گفتمان این منازعات معنایی در متون سیاستی دوره سازندگی پرداختیم. توسعه اقتصادی، سازندگی و بازسازی ویرانی های ناشی از جنگ تحمیلی، فضایی برای بروز منازعات معنایی جدید در عرصه نظام آموزشی را فراهم نمود، که در راستای تغییر تدریجی در اهداف، محتوا، ساختار و برنامه های آموزش و پرورش و درصدد تثبیت معنای نشانه های تغییر و تحول در آموزش و پرورش در بینامتنیت با نشانه های برنامه های توسعه بود. این نشانه ها از طریق متون سیاستی و کنش هایی مثل تدوین برنامه توسعه اول و دوم، تغییر نظام آموزش و پرورش در قالب نظام جدید آموزش متوسطه و آئین نامه های مرتبط با آن مثل آئین نامه برنامه درسی نظام جدید متوسطه و آئین نامه امتحانات، تدوین اصول حاکم بر دوره راهنمایی تحصیلی، تدوین نظام نامه پرورشی و غیره، ثبات معنایی یافت. قابلیت اعتبار و دسترسی نشانه های فوق نیز با برجسته شدنِ ضرورت تثبیت نشانه های سازندگی و توسعه پیوند برقرار نمود و در متون سیاستی، به شکل استعاری یا آرمانی مطرح گردید. 
۲.

تحلیل نظام تأمین اجتماعی ایران در برنامه های توسعه پسانقلابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 105 - 146

کلید واژه ها: تامین اجتماعی برنامه های توسعه بیمه های اجتماعی حمایت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶ تعداد دانلود : ۱۰۷
این مقاله به تحلیل نظام تامین اجتماعی در برنامه های توسعه پس از انقلاب پرداخته تا مشخص شود در سطح کلان با چه سیاستی به برنامه ریزی و مدیریت پرداخته شده است.روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفی از نوع عرفی است. هریک از بخش های مرتبط با نظام تامین اجتماعی از قبیل بیمه های اجتماعی و حمایت های اجتماعی واحد تحلیل بوده است. اعتبارپذیری با استفاده از تکنیک کسب اطلاعات موازی و خودبازبینی محقق، تاییدپذیری یافته ها با استفاده از رویه های کدگذاری مورد ملاحظه قرار گرفته است.روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفی از نوع عرفی یا قراردادی است. جامعه مورد مطالعه برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران و هریک از بخش های مرتبط با نظام تامین اجتماعی واحد تحلیل بوده است. اعتبارپذیری با استفاده از تکنیک کسب اطلاعات موازی و خودبازبینی محقق، تاییدپذیری یافته ها با استفاده از رویه های کدگذاری مورد ملاحظه قرار گرفته است. نتیجه پژوهش نشان داد نظام تامین اجتماعی رشد چندپاره وکند داشته، لایه حمایت اجتماعی از لایه بیمه های اجتماعی پیش افتاده و دارای دو ویژگی اصلی تقلیل گرایی و تبعیضی است. نظام تامین اجتماعی در برنامه های توسعه کمتر به مثابه ابزاری برای فقرزدایی و توزیع عادلانه درآمد، در نظر گرفته شده، بیشتر با تمرکز بر بیمه سلامت، در جهت توسعه بعد افقی رشد داشته و توسعه بعد عمودی تقریبا مغفول مانده است.
۳.

آسیب شناسی مشارکت سیاسی زنان شهر تهران بر اساس نظریۀ زمینه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۲۱ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 837 - 866

کلید واژه ها: آسیب شناسی چالش های مردسالارانه زنان شهر تهران ساختار سیاسی مشارکت سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۷۹
موضوع مشارکت سیاسی زنان در کشورهای درحال توسعه، پدیده پیچیده ای است و به پویایی و توسعه نظام های سیاسی مربوط می شود. هدف این پژوهش، درک و تحلیل وضعیت مشارکت سیاسی زنان است که با روش شناسی کیفی و روش نظریه زمینه ای انجام شد. به این منظور با هفده زن ساکن شهر تهران که با روش نمونه گیری هدفمند و ترکیبی از راهبرد های گلوله برفی و حداکثر تغییرات انتخاب شده بودند، مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته انجام شد. پس از تحلیل داده ها، 85 کد اولیه، هفت مقوله محوری و یک مقوله هسته از خلال نظام کدگذاری داده ها استخراج شد: شرایط علی (مسائل و چالش های اقتصادی، حکمرانی برابرمحور)، شرایط زمینه ای (ساختار سیاسی نابرابر و چالش های مردسالارانه)، شرایط مداخله گر (عوامل شخصیتی- روحی)، راهبرد ها (شایسته سالاری و ایجاد بستر شکوفایی) و پیامدها (کنشگری فعال سیاسی زنان و طرد انفعال سیاسی). همچنین «مشارکت سیاسی زنان؛ کنشی معنادار و چندوجهی» به عنوان مقوله هسته احصا شد و درنهایت مدل پارادایمی مستخرج از داده ها تنظیم شد. یافته ها بر این دلالت دارند که زنان در مشارکت سیاسی عاملان و کنشگرانی فعال بوده و دست به کنش های مبتنی بر زمینه های سیاسی می زنند؛ کنشی از نوع مشارکت که با شناسایی موانع و عوامل تسهیل گر می تواند راه گشای مشارکت سیاسی فعال آنان به عنوان شهروندانی اثرگذار در حوزه سیاست بدل شود.
۴.

سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری محیط زیستی (مورد مطالعه: کارکنان سازمان های دولتی شهر بروجن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال ۲۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 131 - 155

کلید واژه ها: مسئولیت پذیری محیط زیستی سرمایه اجتماعی اعتماد برهمکنش های اجتماعی حمایت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۹۹
شناخت وضعیت مسئولیت پذیری محیط زیستی کارمندان در شهر بروجن و رابطه سرمایه اجتماعی با آن، هدف اصلی این پژوهش است. نظریه پاتنام مبنای نظری پژوهش بوده و روش تحقیق پیمایش با ابزار پرسشنامه محقق ساخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بُعد نگرش محیط زیستی کارمندان با بُعد رفتاری آنها تفاوت قابل توجهی دارد. به لحاظ نگرشی حدود 96 درصد از کارمندان، وضعیت مسئولیت پذیری آنها در سطح متوسط به بالایی است (با میانگین 3/18) در حالیکه در بخش رفتاری وضعیت مسئولیت پذیری حدود 95 درصد از آن ها در سطح متوسط به پایینی قرار دارد (با میانگین 5/12). سرمایه اجتماعی با مسئولیت پذیری محیط زیستی رابطه مثبت و معناداری دارد. رابطه شاخص های سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد، مشارکت، برهمکنش ها و حمایت اجتماعی با مسئولیت پذیری محیط زیستی تأیید شد. جهت تقویت مسئولیت پذیری محیط زیستی، شکل گیری برهمکنش های اجتماعی در قالب انجمن ها، روابط دوستانه و روابط با همکاران با محوریت حفظ محیط زیست ضرورت انکارناپذیری دارد. 
۵.

مفهوم پردازی جنبش های محیط زیستی پیرامونی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی فرهنگ و هنر دوره چهارم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 157 - 173
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۱
برخلاف تصور رایج که خاستگاه حرکت های زیست محیطی را طبقه متوسط شهری می داند تجربه های تاریخی متفاوت نشان می دهد که این تصور از محیط زیست گرایی بسیار محدود است و چنین جنبش هایی ممکن است در وضعیت های جغرافیایی غیرشهری و پیرامونی یا از درون طبقات و گروه های اجتماعی مختلف غیر از طبقه متوسط نیز ظهور کنند. یکی از دلایل  آن هم این است که ساختارهای پیرامون سازِ دولت و سرمایه بیشترین حجم تخریبات زیست محیطی را در مناطق پیرامونی انجام می دهند و جدیترین تهدیدهای محیط زیستی نیز متوجه همین مناطق و گروه های اجتماعی ساکن در آن ها است. بنابراین جنبش های محیط زیستی در این وضعیت ها بیش از هر جای دیگری با زندگی و سیاست درهم تنیده اند و شرایط امکان ظهور نیز دارند. در این مقاله با مرور پژوهش های تجربی مربوط به موضوع جنبش های محیط زیستی در ایران نشان داده شد که اغلب این پژوهش ها بر کلان شهرهای مرکز ایران متمرکز بوده اند، از این رو در قالب رویکردهای جریان اصلی و رایج قرار می گیرند و نتایج آن ها کمک چندانی به توضیح محیط زیست گرایی در پیرامون ایران نمی کند. موارد معدودی از پژوهش ها نیز  وجود دارند که اگرچه برخی از نتایج آن ها  برای پژوهش حاضر قابل پذیرش بود اما به دلیل فقدان چهارچوب مفهومی برای توضیح محیط زیست گرایی در پیرامون که هدف این مقاله است مورد نقد قرار گرفته اند. در ادامه با خوانشی تلفیقی از نظریه های مرکز-پیرامون، محیط زیست گرایی فرودستان و جنبش های اجتماعی جدید چند مفهوم اساسی مانند «استعمار داخلی»، «محیط زیست گرایی فرودستان»، «اکوناسیونالیسم»، «شیوه درونی کنش» و «شیوه بیرونی کنش» معرفی و به طرزی نظرورزانه و با الهام از رویکرد «تعیّن چند بعدی» آلتوسر  صورت بندی شده است. بر این اساس برای تبیین عوامل ساختاری و بسترهای ظهور محیط زیست گرایی در پیرامون ایران با تاکید بر کردستان یک چهارچوب مفهومی متشکل از مفاهیم فوق پیشنهاد شده است.
۶.

اثربخشی خدمات اجتماعی و فرهنگی صندوق بازنشستگی کشوری بر کیفیت زندگی بازنشستگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۱ 1 - 46

کلید واژه ها: بازنشستگی کیفیت زندگی خدمات اجتماعی و فرهنگی اثربخشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۱۴
نظر به اهمیت و ضرورت آگاهی از اثرگذاری خدمات اجتماعی و فرهنگی صندوق بازنشستگی کشوری بر کیفیت زندگی بازنشستگان، تحقیق حاضر با استفاده از طرح ارزشیابی و روش شناسی کمّی (روش پیمایش با تکنیک پرسشنامه)، به ارزیابی این اثرگذاری در چهار خدمت بیمه تکمیلی، وام ضروری، کمک هزینه های عصا، عینک، سمعک و سفر، و تورهای مسافرتی زیارتی و سیاحتی، و پیشنهادها برای بهبود این اثربخشی پرداخته است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه بازنشستگان ساکن در سرتاسر کشور که از چهار خدمت نامبرده استفاده کرده اند که از بین آنها، 1317 نفر به عنوان حجم نمونه در 5 پهنه استانی با استفاده از روش های نمونه گیری تصادفی ساده با استراتژی جدول اعداد تصادفی و براساس ملاک تعداد جمعیت بازنشستگان در هر پهنه استانی و استان متعلق هر پهنه انتخاب و مورد پیمایش تلفنی قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که گرچه بازنشستگان بطور نسبی از خدمات اجتماعی و فرهنگی صندوق با ابتنای بر چهار خدمت مورد بررسی ناراضی اند، اما در مجموع ارزیابی مثبتی از اثربخشی این خدمات بر کیفیت زندگی شان دارند. نتایج تحقیق، گرچه بر دو وجه همزیستی نارضایتی بازنشستگان و کارآمدی خدمات صندوق در کیفیت زندگی بازنشستگان دلالت دارد، اما به نظر می رسد اثربخشی بهینه این خدمات، نیازمند بازتعریف و جریان سازی بازنشستگی و کیفیت زندگی آنها براساس مفاهیم بازنشستگی فعال و کیفیت زندگی ذهنیت گراست.
۷.

ارزیابی وضعیت بهزیستی ذهنی در بین جوانان ایرانی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: رفاه اجتماعی سال ۲۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۸۶ ۵۳-۹

کلید واژه ها: جوانی بهزیستی بهزیستی ‏ذهنی بهزیستی عینی الزامات سیاستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۴۹
مقدمه: با عنایت به ناکامی رویکرد عینی در سنجش بهزیستی جوانان و چرخش گفتمانی سیاست اجتماعی به سمت بهزیستی ذهنی، مقاله حاضر پس از مفهوم سازی بهزیستی ذهنی، به ارزیابی وضعیت آن در بین جوانان ایرانی می پردازد. روش: مقاله حاضر با روش تحلیل ثانویه کمّی روی داده های «پیمایش ملی وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایران» (1395) در بین جوانان 18 تا 29 ساله ساکن در سرتاسر کشور انجام شده است. یافته ها: اولاً وضعیت بهزیستی ذهنی جوانان در هر دو سنجه و بسیاری از مؤلفه های سازنده، نامساعد بوده و در سطح پایینی قرار دارد. ثانیاً بهزیستی ذهنی جوانان نسبت به دیگر گروه های سنی (30 تا 49 سال و 50 سال و بالاتر) نامساعدتر و نامطلوب تر است؛ به طوری که در قیاس با سایر شهروندان جامعه، جوانان ایرانی ارزش بالاتری برای ترجیحاتی مانند مال و ثروت، پُست و مقام، و مشهوربودن قایل اند؛ اعتقاد کم تری به وجود عدالت قضایی و شغلی دارند؛ ارزیابی منفی تری نسبت به وضع رفاهی جامعه دارند؛ وضع زندگی در گذشته را منفی تر و وضع آینده را مثبت تر ارزیابی می کنند؛ آزادی، شادی، امنیت، و تعلق و عِرق ملی کم تری احساس می کنند؛ اعتقاد کم تری به رواج قانون گرایی و تحقق شهروندی در جامعه دارند؛ موافق تغییر اساسی وضع فعلی جامعه اند. بحث: یافته ها بر این دلالت دارند که گرچه سطح پایین بهزیستی ذهنی در بین جوانان، الگویی فراگیر با سایر گروه های سنی است، اما سطح پایین تر آن در قیاس با بقیه، حکایت از وضع نامطلوب بهزیستی ذهنی در این گروه دارد.
۸.

نقش سینمای ایران در تغییر شاخص های توسعه اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رسانه سال ۳۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۲۸) 267 - 296

کلید واژه ها: توسعه اجتماعی رسانه سینما سرمایه اجتماعی امید و نشاط اجتماعی شهروندسازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۸۴
رسانه ها، و به طور مشخص سینما، از عاملیت های توسعه گرای هر کشور به حساب می آیند که با توجه به محتوای شان، نقش بالقوه ای در بهبود یا فرسایش شاخص های توسعه اجتماعی آن کشور دارند. بنا به این ضرورت، مطالعه حاضر با روش شناسی کمّی، روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه، و در چارچوب دو نظریه الگوسازی و انتظارات اجتماعی، جایگاه سینمای ایران و کم وکیف تأثیرگذاری آن بر شاخص های مورد نظر (از حیث تأثیر مثبت یا منفی) را، بین 1216 نفر از تماشاگران فیلم های سینماهای شهر تهران، مورد آزمون تجربی قرار داده است. یافته ها نشان داد که فیلم های سینمای ایران، تأثیر چندان مثبتی روی زندگی تماشاگران نداشته، در عین حال، در تغییر شاخص های توسعه اجتماعی، نقش داشته است. سینمای ایران نقش مثبتی در بهبود شاخص های آگاهی، ارتباطات اجتماعی، مسؤلیت پذیری، ارزش های جمع گرایانه (عام گرایی، تعهد عام و غیرخواهی)، خانواده گرایی، نگرش به ازدواج، مساوات طلبی و نگرش به برابری جنسیتی داشته و در مقابل، نقش آن در زمینه شاخص های اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، انسجام اجتماعی،مشارکت اجتماعی و درگیری مدنی، شهروندسازی، هویت یابی ملی، هویت یابی اجتماعی، جامعه پذیری، قانون گرایی، تصمیم ها و انتخاب ها، نشاط اجتماعی، امید، احساس امنیت اجتماعی، نگرش به فرزندآوری و نگرش به وفاداری زناشویی منفی بوده است. یافته ها دلالت بر این دارند که در چارچوب دو نظریه الگوسازی و انتظارت اجتماعی، سینمای ایران عاملیت نسبی در بهبود شاخص های توسعه اجتماعی در کشور نداشته است.
۹.

ارائه مدل ساختاری شهروندی زیست محیطی بر مبنای شهریت و سرمایه فرهنگی در بین شهروندان تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 65 - 89

کلید واژه ها: شهروندی زیست محیطی شهریت سرمایه فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۲۱۶
شهرنشینی و رشد سریع آن، بر اقتصاد و محیط زیست یک منطقه تأثیر زیادی دارد. همچنین روحیات و شیوه زندگی مردم شهرنشین با گسترش شهرنشینی دستخوش دگرگونی های نسبتاً زیادی می شود. از آنجایی که شهروندی زیست محیطی در یک محیط اجتماعی و فرهنگی تحت عنوان "شهر" شکل می گیرد و تحت تأثیر بسیاری از عوامل فرهنگی می باشد، تحقیق حاضر با هدف مطالعه ارائه مدل ساختاری شهروندی زیست محیطی بر مبنای شهریت و سرمایه فرهنگی در بین شهروندان تبریزی انجام یافته است. روش مورد استفاده در تحقیق حاضر پیمایشی است. از ابزار پرسشنامه محقق ساخته جهت جمع آوری داده های مورد نیاز استفاده شده است. جامعه آماری ساکنان بین 64-15 سال کلان شهر تبریز به تعداد 407 نفر بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران تعیین و به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، برای مطالعه انتخاب شده اند.  نتایج نشان می دهد که بین متغیر شهریت و شهروندی زیست محیطی (658/0) و همچنین بین متغیر سرمایه فرهنگی و شهروندی زیست محیطی (736/0) همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. ضرایب مسیر مربوط به شهریت نشان داد که مدیریت شهری، بهداشت محیطی و امکانات و فناوری شهری به ترتیب با مقادیر 52/0، 45/0 و 72/0 واریانس شهریت را تبیین می کنند. همچنین ضرایب مسیر مربوط به سرمایه فرهنگی نشان داد که سرمایه فرهنگی عینیت یافته، تجسم یافته و نهادی به ترتیب با مقادیر 53/0، 65/0 و 68/0 واریانس سرمایه فرهنگی را تبیین می کنند.
۱۰.

تحلیل جامعه شناختی نقش فقر در تجربه کودک همسری (مطالعه موردی: زنان شهر چابهار)

نویسنده:
منبع: پژوهش مسائل اجتماعی ایران دوره اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 31 - 75

کلید واژه ها: مسئله اجتماعی کودک همسری چهره زنانه فقر فقر مضاعف و انزوای اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۴۴۸
ازدواج دختران در دوران کودکی، چالشی در مناطق کمتر توسعه یافته و مسئله ای اجتماعی است که در بخش های مختلف جهان، زندگی زنان و کودک دختران را تحت تأثیر قرار داده است. هدف این پژوهش، تفسیر دلایل زنان شهر چابهار از تجربه کودک همسری است که با روش شناسی کیفی و با استفاده از روش نظریه زمینه ای انجام شده است. پژوهش حاضر با ابتنای بر روش نظریه زمینه ای، به درک معنای ذهنی 28 نفر از زنان شهر چابهار نسبت به تجربه کودک همسری و شرایط علی، مداخله ای و بافتی در بازنمایی تجربه زیسته کودک همسری مبتنی بر فقر پرداخته است. به این منظور با 28 نفر از زنان شهرستان چابهار که به روش نمونه گیری نظری انتخاب شده بودند، مصاحبه های عمیق و نیمه ساختار یافته انجام شد. فقر اقتصادی، فقر فرهنگی-آموزشی، شرایط نابسامان خانوادگی و تبعیض جنسیتی، شرایط علّی ازدواج دختران در سنین کودکی را فراهم ساخته است. شرایطه مداخله گر (فقر زنان سرپرست خانوار و چهره زنانه فقر) و شرایط بافتی (فقر شهری، زیست مکان ناامن و مردسالاری هنجاری) نیز ازدواج کودکان را زمینه سازی و تسهیل کرده است. همچنین تحلیل داده ها با نظام کدگذاری سه سطحی باز، محوری و گزینشی نشان داد که مقوله مرکزی منتزع از ازدواج کودکان در بین افراد مورد مطالعه، «فقر مضاعف و کودک همسری چندوجهی» است. یافته ها بر این دلالت داشتند که ازدواج در کودکی، دختران را در معرض انوع آسیب های آشکار و غیر مستقیم از جمله کودک مادری، کودک بیوه گی، خشونت خانگی، بازماندگی تحصیلی، بازتولید چرخه فقر، افسردگی مفرط و انزوای اجتماعی قرار می دهد.
۱۱.

تحول در آموزش و پرورش: تحلیل گفتمان کنش های سیاستی دهه نخست بعد از انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال چهاردهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 33 - 68

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی تحول در آموزش و پرورش دولتی کردن اسلامی سازی تحلیل گفتمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۳۴
نشانه تغییر و تحول در آموزش و پرورش همواره نشانه ای شناور در مفصل بندی کنش های سیاستی آموزش و پرورش و محور منازعات معنایی متعدد بوده است. در این مقاله در چارچوبی ترکیبی از نظریه گفتمان لاکلا و موفه و نورمن فرکلاف، به تحلیل گفتمان این منازعات معنایی در متون سیاستی تولید شده در دهه نخست بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته شده است. نتایج این تحلیل نشان می دهد که منازعات معنایی در عرصه آموزش و پرورش، در فضایی که «جهاد فرهنگی» ایجاد نمود، تغییر بنیادی در اهداف، محتوا، ساختار، برنامه ها و فلسفه آموزش و پرورش را با محوریت نشانه «اسلامی سازی» مفصل بندی کرد. این نشانه محوری از طریق کنش هایی مثل تغییر محتوای دروس، پاکسازی نیروی انسانی و حذف نشانه های گفتمان سابق، تأسیس نهاد امور تربیتی، جهت دهی به فعالیت های فوق برنامه، دولتی کردن مدارس و...، ثبات معنایی یافت. قابلیت اعتبار و دسترسی این معنا نیز با برجسته شدن ضرورت تثبیت نشانه های گفتمان انقلاب اسلامی پیوند برقرار کرد.
۱۲.

تجربه جنسیتیِ مصرف سیگار در بین دانشجویان دانشگاه خوارزمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ ۸۴-۵۷

کلید واژه ها: دانشگاه خوابگاه مصرف سیگار تجربه زیسته هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۳ تعداد دانلود : ۱۹۲
با توجه به تفاوت فهم، زمینه ها و انگیزه های مصرف سیگار در میان دانشجویان دختر و پسر، پژوهش حاضر به مقایسه تجربه مصرف سیگار در بین دانشجویان دختر و پسر در دانشگاه خوارزمی می پردازد. رویکرد این پژوهش، کیفی و روش آن پدیدارشناسی بوده که با روش نمونه گیری هدفمند با استراتژی گلوله برفی انجام شده است. افراد موردمطالعه شامل 2 گروه از دانشجویان دختر و پسر شاغل به تحصیل در دوره های تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه خوارزمی (15 دختر و 15 پسر) بودند که مورد مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با معیار اشباع نظری قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها، از تکنیک تحلیل تماتیک (مضمونی) بهره گرفته شد. بر پایه یافته های پژوهش، دانشجویان دختر و پسر درک و پنداشت متفاوتی از مصرف سیگار داشته اند و و به دلایل مختلف به مصرف سیگار ترغیب شده اند؛ دانشجویان پسر برای گریز از درگیری های فکری به مصرف سیگار روی می آورند و دانشجویان دختر با مصرف سیگار سعی در بازیابی هویت زنانه خود دارند. همچنین خوابگاه و دانشگاه در افزایش مصرف سیگار در دانشجویان پسر و در زمینه سازی و آغاز مصرف سیگار در دانشجویان دختر نقش داشته است. زمینه خانوادگی و پیرامونیان سیگاری در انگیزش هر دو جنس به مصرف سیگار نقش داشته اند. وجود دوستان سیگاری و کسب تجربه، اگرچه در مصرف سیگار از سوی هر دو جنس نقش داشت، ولی نقش آن در میان دانشجویان پسر برجسته تر بود. تفاوت تجربه زیسته مصرف سیگار در بین دانشجویان دختر و پسر، دلالت بر آن دارد که الگوی متفاوتی بر مصرف سیگار ایشان به ویژه از حیث انگیزه ها و شرایط زمینه ساز و تسهیلگر حاکم بوده است. افزون بر آن، فضای خوابگاه با کارکردی یکسان تااندازه ای بستری برای آغاز مصرف سیگار در میان دختران و تشدید آن در بین پسران بوده است.
۱۳.

رابطه بین مصرف گرایی و جهت گیری های ارزشی با شهروندی زیست محیطی در بین شهروندان تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 73-98

کلید واژه ها: شهروندی زیست محیطی مصرف گرایی جهت گیری های ارزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۴۰۱
شهروندی زیست محیطی، مفهومی است چندبعدی از تکالیف و وظایف(فردی و اجتماعی) که شهروندان را به مسائل زیست محیطی در ابعاد مختلف(آگاهی زیست محیطی، نگرش زیست محیطی، رفتار زیست محیطی، مصرف مسئولانه و پایدار، نگرانی زیست محیطی و اخلاق زیست محیطی) حساس تر کرده و به گسترش مطالبات شهروندی زیست محیطی و رفتارهای مطلوب زیست محیطی در ابعاد فردی و اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و مادی و فرامادی منجر شده است. تحقیق مطالعه حاضر با هدف مطالعه رابطه بین مصرف گرایی و جهت گیری های ارزشی با شهروندی زیست محیطی در بین شهروندان تبریزی انجام یافته است. روش مورد استفاده در تحقیق حاضر پیمایشی است. از ابزار پرسشنامه محقق ساخته جهت جمع آوری داده های مورد نیاز استفاده شده است. جامعه آماری ساکنان بین 64-15 سال کلان شهر تبریز به تعداد 407 نفر بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران تعیین و به روش نمونه گیری خوشه ای، برای مطالعه انتخاب شده اند. نتایج نشان می دهد که بین میزان مصرف گرایی و شهروندی زیست محیطی همبستگی معنی دار و منفی(48/0-) وجود دارد و نیز بین میزان جهت گیری ارزشی با شهروندی زیست محیطی همبستگی معنی دار و منفی(54/0-) وجود دارد.
۱۴.

زیست مجردی جوانان: مسئله ای اجتماعی-فرهنگی (رویکردی تحلیلی مبتنی بر آرای ژان بودریار و ریچارد سِنِت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 97-123

کلید واژه ها: زیست مجردی جوانان اغوا انهدام امر واقعی فرسایش هویت مرگ انسان عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۶۴۳
مقاله حاضر با رویکرد تحلیلی و جامعه شناسانه، به تحلیل مسئله زیست مجردی جوانان بر اساس نظریه های ژان بودریار و ریچارد سِنِت می پردازد. مقاله با تأکید بر تخیل جامعه شناسانه به دنبال ابهام زدایی و ایجاد خلاقیت در نگاه به این مسئله اجتماعی است. مطالعه نظری مورد توجه در این پژوهش، تحلیل و نقدِ فرمی جدید از زندگی در میان جوانانی است که تحت تأثیر روال اجتماعی-فرهنگیِ مدرن یا فردگرا قرار گرفته اند. جلوه ای از تراژدی حیات مدرن که مجردان را در برابر ایده های متغیر و بی شماری قرار می دهد؛ ایده هایی که هرگز در کلیت خود قابل دسترسی نیستند. نوعی از زندگی در جامعه نوین شکل گرفته است که در پی محبوبیت فردگرایی، جوان معاصر را با به حداکثر رساندن لذت جنسی و مصرف گرایی، اغوا نموده و پدیده های خیالی- مجازی را برایش تبدیل به واقعیتی تام کرده است. این تراژدی ارزش زدا و به دنبال آن اشاعه فرهنگ نوین جهانی، زندگی مجردان را بیش از پیش از هم گسیخته کرده و در جهت انزوا هدایت نموده است؛ انزوایی از نوع گسیختگی همبستگی های جمعی و جذابیت جهان فردگرایانه. با تأمل در نظریه های ریچارد سنت و ژان بودریار می توان گفت فرم زندگی زیست مجردی، زنگ خطر را در روابط سردِ اجتماعی، تشکیل خانواده، ناشناختگی، انزوا و بیداد فردگرایی به صدا درآورده است. این اشاعه ماجراجویانه فرهنگ مدرن در میان جوانان و اروتیک سازی علایق آنان، کاملاً مسئله آفرین بوده که زیست مجردی، تنها یکی از پیامد های آن می باشد.
۱۵.

فراتحلیل عوامل مؤثر بر رفتارهای زیست محیطی در بین شهروندان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 281-297

کلید واژه ها: رفتار زیست محیطی فراتحلیل فردگرایی سبک زندگی سرمایه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۴ تعداد دانلود : ۳۷۶
اکثر مسائل زیست ‌محیطی در قرن بیست‌ویکم، پیامد کنش انسان است. درنتیجه، شناسایی عوامل مؤثر بر این رفتارها گامی اساسی در جهت کاهش پیامدهای آن است. این تحقیق، با کاربرد رویکرد فراتحلیل، بر شناسایی این عوامل اهتمام دارد. جامعۀ آماری تحقیق شامل 70 پایان‌نامۀ‌ کارشناسی ارشد و دکتری و پژوهش‌های سازمانی مرتبط با رفتار زیست‌محیطی بود که 13 مورد با استفاده از روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند، به‌عنوان نمونه وارد فرایند فراتحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد از میان 39 اندازه اثر، سطح 4 اندازه اثر زیاد (بیشتر از 5/0)، 4 اندازه اثر متوسط (بین 3/0 تا 5/0) و 31 اندازه اثر پایین (بین 1/0 تا 3/0) است. همچنین، متغیرهای سن، تحصیلات، سرمایۀ ‌اجتماعی و نیت زیست‌محیطی بیشترین اندازه اثر، و متغیرهای فردگرایی، جنسیت و سبک زندگی کمترین اندازه اثر را در رفتارهای زیست‌محیطی افراد دارند.
۱۶.

انگاره مصرف دخانیات در بین نمونه ای از شهروندان تهرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 85-109

کلید واژه ها: دخانیات مصرف انگاره مصرف دخانیات جنسیتی شدن مصرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۲۹۸
مصرف دخانیات از مهم ترین عوامل تهدیدکننده سلامتی و شایع ترین عامل قابل پیشگیری مرگ ومیر در جهان است و یکی از استراتژی های مهم کنترل آن، شناخت انگاره مصرف آن در بین افراد است. بنا به این ضرورت، تحقیق حاضر با ترکیبی از روش شناسی های کمی (پیمایش) و کیفی (تحلیل محتوای کیفی) به صورت همگرا، به شناسایی انگاره مصرف دخانیات در میان شهروندان تهرانی پرداخته است. نمونه آماری تحقیق شامل دو گروه بود: گروه اول)610 نفر از شهروندان استفاده کننده از برنامه های پیشگیرانه کنترل دخانیات در هفته بدون دخانیات در مناطق بیست و دوگانه شهرداری تهران، که با ترکیبی از روش های نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، تصادفی نظام مند و دردسترس انتخاب شدند. گروه دوم) 53 نفر از کارشناسان مرتبط با طرح «تهران شهر بدون دخانیات» که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که شهروندان از نظر انگاره مصرف دخانیات شامل پنج دسته اصلیِ غیرسیگاری، سیگاری روزانه/ فعال، سیگاری قهار/ همیشگی، سیگاری ترک کرده و سیگاری تفننی/ اتفاقی می باشند. مصرف دخانیات در شهر تهران، پنج عامل اصلی شامل جوان بودن، قلیانی شدن، جنسیتی شدن، خانوادگی شدن و غیرطبقاتی شدن مصرف را تجربه می کند. همچنین، عوامل چندگانه فرهنگی (فرهنگ غلط فراموشی مشکلات به ویژه در بزرگسالان، کم/ ناآگاهی از خطرات استعمال دخانیات)، اجتماعی (فشار اجتماعی، مُدبودن)، روانی (رفع خستگی، دوری از غم و غصه، اعتیادآوری دخانیات، رفع استرس، احساس بزرگی و شخصیت) و فردی (تجربه کردن، جذابیت بیشتر) مهم ترین دلایل مصرف دخانیات توسط شهروندان بودند. نتایج بر آن دلالت دارد که مصرف دخانیات در گروه های اجتماعی مختلف از انگاره یکسانی تبعیت نکرده است و به شرایط فردی، بینافردی،خانوادگی و ساختاری بستگی دارد.
۱۷.

مطالعه جایگاه سازمان های مردم نهاد در مدیریت بحران شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (جامعه شناسی مصایب جمعی و مدیریت بحران) 29 - 54

کلید واژه ها: بحران مدیریت بحران مشارکت سازمان غیردولتی/ مردم نهاد اجتماع محوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۳۸۱
به دلیل ماهیت پیچیده بحران ها و خطر سوانح، دولت ها در کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته نمی توانند به تنهایی و به شکل مؤثر بحران ها را مدیریت کنند و حضور مردم و اجتماع در این عرصه، به ویژه در قالب سازمان های مردم نهاد، ضروری است. مطالعه حاضر، با اتخاذ «رویکرد مدیریت اجتماع محورِ خطر سوانح» و استفاده از ترکیب دو روش شناسی کمّی (پیمایش در میان مدیران دوازده سازمان مردم نهاد) و کیفی (تحلیل محتوای کیفی و مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با 45 نفر از مسئولان و کارشناسان مدیریت بحران در شهر تهران به ویژه در نهادهای اجرایی و مراکز مطالعاتی و دانشگاهی)، با طرح هم گرا، به بررسی و تحلیل نقش سمن ها در مدیریت بحران شهر تهران پرداخته است. یافته ها نشان داد که در مجموع سمن های مدیریت بحران در شهر تهران عملکرد ضعیفی در این عرصه دارند. این سمن ها جایگاهی در سیاست گذاری بحران ندارند و تا حد زیادی به مؤسساتی با ماهیت خیریه ای و آموزشی تقلیل یافته اند. دلایل این ناکامی را می توان با استناد به مقولاتی چون فقدان نیروهای متخصص، نیت انتفاع گرایانه مدیران و اعضای این سازمان ها، فقدان چشم انداز و برنامه کلان و راهبردی مشخص در زمینه مدیریت بحران، تعدد سازمان های متولی غیرتخصصی در حوزه بحران، وابستگی به دولت، بی اعتمادی دولت به آنها، فقدان شبکه منسجم و در نتیجه جزیره ای عمل کردن، و نهادینه نشدن مفهوم بحران و سانحه توضیح داد. در مجموع، دلالت یافته ها بر این است که سمن های مدیریت بحران، به معنای واقعی، در مدیریت بحران مؤثر نیستند.
۱۸.

سالمندی و ناخشنودی در روابط خانوادگی (مطالعه ای پدیدارشناسانه در بین سالمندان تهرانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مددکاری اجتماعی بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۹ 79 - 129

کلید واژه ها: سالمندی ناخشنودی سالمندآزاری روابط خانوادگی پدیدارشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۳۹۲
پژوهش حاضر به منظور شناخت ماهیت، سنخ ها و تجربه زیسته سالمندان در زمینه ناخشنودی در روابط خانوادگی، با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی به مطالعه ناخشنودی های سالمندان تهرانی در این روابط پرداخته است. روش نمونه گیری، نمونه گیری هدفمند با استراتژی دردسترس بود. افراد مورد مطالعه شامل 30 نفر از مردان و زنان سالمند شهر تهران بود که با آنها مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد و داده ها با تکنیک تحلیل تماتیک (مضمونی) تحلیل شدند. یافته ها حاکی است که سالمندان ضمن درک غفلت گونه از ناخشنودی، تجارب چندگانه ای از ناخشنودی و انواع آن داشتند که مهمترین آنها، سوء رفتار کلامی، سوء رفتار جسمی، سوء رفتار احساسی/عاطفی، بی اعتباری و نامراقبتی توسط اعضای خانواده بود. ناخشنودی را براساس نوع آن که سالمندان در روابط خانوادگی تجربه کرده اند، می توان به 5 سنخ تقسیم کرد: عاطفی، کلامی، مراقبتی، اقتصادی و مالی، و جسمی. در مقابل، سالمندان استراتژی های متفاوتی را برای مواجهه با این ناخشنودی ها در پیش گرفته اند که رایج ترین آنها، سکوت و تساهل، و طرد انتخابی است. یافته ها دلالت بر آن دارند که سالمندان، اگرچه ناخشنودی های مضاعف و چندگانه ای را تجربه می کنند، اما شکل این تجربه فراگیر نبوده و از الگوی متفاوتی در بین سالمندان برحسب مرد و زن، بی /کم سواد و باسواد، و شاغل و غیرشاغل تبعیت می کند.
۱۹.

مطالبات اجتماعی زنان و رابطه سرمایه اجتماعی و سبک زندگی با آنها(مورد مطالعه: زنان شهر قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زن و خانواده دوره هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 73 - 95

کلید واژه ها: مطالبات اجتماعی مطالبه گری شهروندی سبک زندگی سرمایه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۷ تعداد دانلود : ۳۵۵
الزامات جامعه کنونی ایران، نیازمند زنانی آگاه، فعال و پُرتلاش می باشد که با حضور خود در عرصه های مختلف بتوانند مطالبه گرانی شایسته از حقوق خود باشند و شهروندی همراه با دانایی، تعهد عقلانی، رفتارهای مدنی، مشارکت و احساس تعلق و هویت ملی را کنشگرانه به نمایش گذارند. ضمن اینکه در این بین، عواملی مانند سرمایه اجتماعی و سبک زندگی می توانند بر ماهیت و نوع مطالبات اجتماعی زنان تأثیر بگذارند که شناسایی این رابطه اهمیت نظری و کاربردی بسزایی دارد. بنا به این ضرورت، تحقیق حاضر با پیمایش در بین 386 نفر از زنان 20 تا 55 ساله شهر قزوین، به بررسی مطالبات اجتماعی آنان براساس سه رویکرد اقتصادی، حقوقی و فرهنگی پرداخته است. یافته ها نشان داد که سطح سرمایه اجتماعی در بین زنان مورد مطالعه، پایین بوده و سبک زندگی غالب در بین آنها مدرن است. در ضمن، مطالبات با رویکرد اقتصادی شایع ترین و مطالبات با رویکرد حقوقی کمترین شیوع را در بین زنان داشتند. درعین حال که سرمایه اجتماعی بیش از سبک زندگی، روی مطالبات اجتماعی زنان مؤثر است، این دو متغیر به اتفاق هم توانسته اند 14.5% از واریانس مطالبات اجتماعی زنان را تبیین کنند.
۲۰.

الگوی رابطه بین دولت و سازمان های غیردولتی در سیاست گذاری اجتماعی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی نهادهای اجتماعی دوره ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 231 - 255

کلید واژه ها: سیاست گذاری اجتماعی سازمان های غیردولتی عاملیت دولت زدگی اجتماع محوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۲۲۵
واقع امر این است که موفق ترین سیاست های اجتماعی آنهایی اند که با مدل «ترکیب رفاهی» و شراکت عاملیت های چندگانه دولت، بخش خصوصی، جامعه مدنی، خانواده و نهادهای بین المللی تدوین و اجرا می شوند. بنا به ضرورت حضور سازمان های غیردولتی (NGOs) در سیاست گذاری اجتماعی، مقاله حاضر که مبتنی بر کاربست روش تحلیل محتوای کیفی و تکنیک مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با راهبرد نمونه گیری گلوله برفی در بین 21 سازمان غیردولتی موفق در شهر تهران در عرصه های مختلف سیاست گذاری اجتماعی می باشد، روایتی است بر جایگاه این سازمان ها در سیاست گذاری اجتماعی در ایران. نتایج نشان داد که واقعیت عاملیتِ سیاست گذاری اجتماعی در ایران، ماهیت دولتی دارد و موقعیت سازمان های غیردولتی در این سیاست گذاری، موقعیتی تزئینی، ابزاری، نمایشی، سایه وار و سیاسی است، در بسیاری از موارد نقش آنها به مجریان صرفِ قوانین دولت و مؤسسات خدماتی تقلیل یافته و فاقد جایگاه مشخصی در سیاست گذاری اجتماعی اند. حتی در جاهایی که برخی از آنها در سیاست گذاری اجتماعی نقش دارند، نَه تنها نقش آنها محدود به مرحله خاصی از چرخه سیاست گذاری اجتماعی (عمدتاً مرحله اجرا) است، بلکه غالب آنها دچار دگردیسی هویتی شده و سازمان هایی وابسته به دولت اند (سازمان های شبه غیردولتی/غیردولتیِ دولتی). نتایج تحقیق دلالت بر امتناع نقش سازمان های غیردولتی در سیاست گذاری اجتماعی و به تعبیری امتناع اجتماع محوری در سیاست گذاری اجتماعی ایران دارد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان