صدیقه رضایی دهنوی

زمینه و هدف: تغییرات ساختار و کنش خانواده یکی از موضوعات جالب برای پژوهش های متخصصان حوزه روان شناسی است. برخی خانواده ها هسته ای نیستند و به دلایل مختلف به خانواده تک والدی تبدیل شده اند. تبدیل خانواده هسته ای به تک والد می تواند بر روی جنبه های تحول کودکان و نوجوانان مؤثر باشد. بدین ترتیب پژوهش حاضر با هدف مقایسه کنش اجرایی، حافظه فعال، و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر دارای خانواده هسته ای و تک والد انجام شد. روش: طرح این پژوهش توصیفی از نوع علّی- مقایسه ای بود. جامعه پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه یکم و دوم در نیم سال یکم تحصیلی 97-1396 شهر اصفهان بود. نمونه پژوهش 80 دانش آموز دختر (شامل 40 دانش آموز دارای خانواده هسته ای و 40 دانش آموز دارای خانواده تک والد) بودند که به صورت نمونه گیری خوشه ای در دو مرحله انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از بسته نرم افزاری آزمون دسته بندی کارت های ویسکانسین (گرانت و برگ)، مقیاس حافظه فعال وکسلر (فرم الف) (وکسلر)، و همچنین معدل تحصیلی سال قبل دانش آموزان استفاده شد. داده های پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون تی مستقل تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد دانش آموزان دختر دارای خانواده هسته ای از نظر کنش های اجرایی، حافظه فعال، و خرده مقیاس های آن و عملکرد تحصیلی، نمرات بیشتری را نسبت به دانش آموزان دختر دارای خانواده تک والد به دست آوردند (0/01>P). نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که دختران دارای خانواده تک والد به دلیل عدم ایفای نقش یکی از والدین در خانواده، کاهش حمایت های اجتماعی و وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایین تر کنش اجرایی، حافظه فعال، و عملکرد تحصیلی ضعیف تری نسبت به کودکان دارای خانواده هسته ای دارند؛ بنابراین می توان از طریق آموزش و مشاوره خانواده و اجرای برنامه های توان بخشی ویژه برای این دسته از کودکان نسبت به رفع این مشکلات اقدام کرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی نرم افزار توان بخشی شناختی کاپیتان لاگ بر حافظه آینده نگر و گذشته نگر در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس انجام شد. این پژوهش، یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون و گروه گواه بود. 34 نفر از بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به طور مساوی و تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 17 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش طی 16 جلسه 60دقیقه ای، تحت مداخله ای با نرم افزار توان بخشی شناختی کاپیتان لاگ قرار گرفت، درحالی که گروه گواه هیچ مداخله ای دریافت نکرد. آزمودنی ها با استفاده از پرسشنامه حافظه آینده نگر و گذشته نگر (2003) ارزیابی شدند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تحلیل شد. یافته های به دست آمده حاکی از آن بود که نرم افزار توان بخشی شناختی کاپیتان لاگ بر حافظه آینده نگر و گذشته نگر در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس اثر معناداری داشت (05/0>P). یافته های این پژوهش نشان داد نرم افزار کاپیتان لاگ می تواند نقش مهمی در بهبود حافظه آینده نگر و گذشته نگر در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس ایفا کند.

مقدمه: انگ زنی اجتماعی یک فرایند روانی اجتماعی است که با یک برچسب جسمی، روانی یا اجتماعی شروع می شود و به طرد و انزوای اجتماعی می انجامد. بیماری کووید-19 به عنوان یک بیماری مسری و کشنده به شدت مبتلایان را در معرض خطر انگ زنی اجتماعی و طرد قرار می دهد. روش:این پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بود.جامعه آماری شامل کلیه افراد با رده سنی 18 تا 60 سال شهر اصفهان در بازه زمانی مهر و آبان 1399 بود که از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 322 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند،ابزار پژوهش حاضر، پرسشنامه انگ زنی اجتماعی عمومی کووید-19،پرسشنامه جمعیت شناختی، و عوامل مرتبط با بیماری بود. داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از تحلیل واریانس از طریق نرم افزار spssتجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که بیش از 80 درصد زنان و مردان سنین و سطوح تحصیلی مختلف، و با شغلهای پزشکی و غیر پزشکی، در سطح زیاد،انگ زنی اجتماعی کووید-19 را تجربه می کنند. افرادی که خودشان یا بیش از یکنفر از اطرافیانشان به کرونا مبتلا شدند و یا از بیمار کرونایی مراقبت کردند، انگ زنی کمتری علیه افراد مبتلا گزارش کردند(0. 05 >p). نتیجه گیری : انگ زنی اجتماعی مربوط به بیماری کرونا تا حد زیادی در جامعه ایرانی وجود دارد. بر اساس نتایج به دست آمده، تجربه بیماری و داشتن تعامل نزدیک با فرد انگ زده، با کاهش انگ زنی رابطه دارد.

پرسشنامه درجه بندی رفتاری کارکرد های اجرایی برای بررسی کارکرد های اجرایی در رفتارهای روزمره است. با وجود تداخل آسیب بینایی بر روی کارکرد های اجرایی، این مقیاس بر روی افراد با آسیب بینایی به طور خاصی بررسی و انطباق یابی نشده است. هدف پژوهش حاضر، انطباق دهی و بررسی پایایی و اعتبار آن بر کودکان دارای آسیب بینایی شهر اصفهان بود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که بر 50 نفر از کودکان ۶ تا ۱۶ سال دارای آسیب بینایی اجرا شد که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار استفاده شده در این پژوهش، پرسشنامه درجه بندی رفتاری کارکرد های اجرایی فرم والدین بود. گویه هایی که با حس بینایی مرتبط بود، حذف شد. برای بررسی اعتبار از روش اعتبار سازه، همگرا و واگرا و برای پایایی از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی مرکب در نرم افزار smart-PLs استفاده شد. تحلیل عاملی تأییدی برای اعتبار سازه 8 زیرمقیاس کارکردهای اجرایی شامل بازداری، انتقال، کنترل هیجانی، آغازگری، حافظه فعال، برنامه ریزی/سازمان دهی، سازمان دهی موارد و نظارت با بارهای عاملی مناسب تأیید شد. اعتبار همگرا (<0.4) و واگرا در حد مناسب به دست آمد. نتایج ضرایب آلفای کرونباخ (<0.7) و پایایی مرکب (<0.7) در حد مطلوب به دست آمد. باتوجه به یافته های به دست آمده، پرسشنامه درجه بندی رفتاری کارکرد های اجرایی در افراد دارای آسیب بینایی دارای پایایی و اعتبار مناسب است و ازاین رو، می توان از آن برای سنجش کارکرد های اجرایی در کودکان دارای آسیب بینایی استفاده کرد.    

طرح واره های ناسازگار اولیه می تواند سلامت روانی، شناختی و هیجانی افراد را با آسیب مواجه سازد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های مبتنی بر طرح واره درمانی بر تحمل پریشانی و انعطاف پذیری روان شناختی دانش آموزان دختر دارای طرح واره های ناسازگار اولیه انجام گرفت. پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه دارای طرح واره های ناسازگار اولیه شهر اصفهان در سال تحصیلی 99-1398 بود. در این پژوهش تعداد 30 دانش آموز دختر دارای طرح واره های ناسازگار اولیه با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب و به طور تصادفی در گروه های آزمایش و گواه گمارده شدند (هر گروه 15 نوجوان). گروه آزمایش آموزش مهارت های مبتنی بر طرح واره درمانی (صیادی و همکاران، 1396) را طی یک ماه در 8 جلسه 75 دقیقه ای دریافت نمودند.. دراین بین در گروه آزمایش 2 نفر و در گروه گواه نیز 3 نفر ریزش داشتند. پرسشنامه های مورداستفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه طرح واره های ناسازگار اولیه (یانگ، 1998) و پرسشنامه تحمل پریشانی (سیمونز و گاهر، 2005) و پرسشنامه انعطاف پذیری روان شناختی (دنیس و وندروال، 2010) بود. داده های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر با استفاده از نرم افزار آماری SPSSنسخه 23 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش مهارت های مبتنی بر طرح واره درمانی بر تحمل پریشانی و انعطاف پذیری روان شناختی نوجوانان دختر دارای طرح واره های ناسازگار اولیه تأثیر معنادار دارد (001/0p<). بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان چنین نتیجه گرفت که آموزش مهارت های مبتنی بر طرح واره درمانی با بهره گیری از تکنیک آموزش شناختی، مبارزه با طرح واره ها در سطح هیجانی و آموزش شیوه های بهنجار سبک های مقابله ای می تواند به عنوان یک درمان کارآمد جهت بهبود تحمل پریشانی و انعطاف پذیری روان شناختی نوجوانان دختر دارای طرح واره های ناسازگار اولیه مورد استفاده گیرد..

مقدمه: ابزارهای اندازه گیری انگ زنی اجتماعی برای بیماری های واگیردار و تهدیدکننده سلامتی مانند ایدز ساخته شده است. در زمینه اندازه گیری انگ زنی اجتماعی عموم کووید-19 ابزار مشخص اندازه گیری وجود ندارد. هدف پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی انگ زنی اجتماعی عموم کووید-19 بر روی جمعیت ایرانی بود . روش: پژوهش حاضر کمی از نوع هنجاریابی بود. تعداد 322 نفر از افراد بالای 18 سال ساکن در شهر اصفهان که تمایل به شرکت در پژوهش داشتند، از طریق فراخوان اینترنتی در پژوهش شرکت کردند. برای ساخت مقیاس، ابتدا با 40 نفر از افراد (20 نفر بدون سابقه ابتلا به کرونا و 20 نفر با سابقه ابتلا به کرونا)، مصاحبه های عمیقی انجام شد. بر اساس تحلیل محتوای مصاحبه ها و نظریه فلان و لینک (2013) پرسشنامه اولیه با 20 گویه طرح ریزی شد. برای بررسی روایی از روایی صوری، شاخص روایی محتوا و روایی سازه استفاده شد. برای بررسی پایایی از ضریب همسانی درونی آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها: فرم نهایی پرسشنامه با 12 گویه و 3 عامل تصورات قالبی، احساس های منفی و رفتارهای اجتنابی از روایی صوری، شاخص روایی محتوا و روایی سازه مناسب برخوردار است. ضریب آلفای کرونباخ بالای 0.7 نشان دهنده ی پایا بودن این پرسشنامه است . نتیجه گیری: پرسشنامه انگ زنی اجتماعی عموم کووید-19 از اعتبار و روایی مناسبی برخوردار است و می توان از آن به عنوان یک ابزار علمی و معتبر در سنجش انگ زنی اجتماعی کرونا استفاده نمود.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی با استفاده از نرم افزارکاپیتان لاگ در بر کارکردهای اجرایی در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس انجام شد. روش بررسی: پژوهش حاضر یک پژوهش کاربردی و از نوع نیمه آزمایشی است که در آن از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه ی بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس در سطح شهر اصفهان در سال ۱۳۹۹ بودند که از میان آنها، ۳۴ نفر با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس معیارهای ورود به پژوهش انتخاب شدند و به طور مساوی، در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 17 نفر) قرار گرفتند. سپس در فرایند اجرا، گروه آزمایش طی ۱۶ جلسه ی ۶۰ دقیقه ای، به مدت ۴ هفته، تحت مداخله با آموزش تمرین های مبتنی بر مهارت های عصب روان شناختی در نرم افزار کاپیتان لاگ قرار گرفت و گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. لازم به ذکر است که داده ها به کمک پرسشنامه کارکردهای اجرایی نجاتی (1392) جمع آوری شد و سپس، به منظور تجزیه و تحلیل آنها، از تحلیل کواریانس تک متغیره و چندمتغیره در نرم افزار SPSS-21 استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که تمرین های مبتنی بر مهارت های عصب روان شناختی در نرم افزار کاپیتان لاگ اثر معناداری بر کارکردهای اجرایی در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس داشت (0.01p<). نتیجه گیری: تمرین های مبتنی بر مهارت های عصب روان شناختی در نرم افزار کاپیتان لاگ باعث بهبود کارکردهای اجرایی در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس شد.

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی ایماگوتراپی بر فرایند مکالمه و ارتباط عمیق زوجین شهر بندرعباس انجام گردید. طرح پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه زوجین شهر بندرعباس بودند که طی فراخوانی به مرکز مشاوره کلینیک نگاه نو در سال 1398 مراجعه کردند. 32 نفر (16 زوج)، به عنوان نمونه با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند که به صورت تصادفی به 2 گروه 16 نفری (گروه آزمایش و گواه) تقسیم شدند. از پرسشنامه الگوهای ارتباطی (CPQ) (کریستنسن و سالاوی، 1984) و همچنین از پروتکل 8 جلسه ای (هر هفته یک جلسه و هر جلسه 60 دقیقه) ایماگوتراپی برای مداخله استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری تجزیه وتحلیل شدند. نتایج نشان داد ایماگوتراپی نمرات ارتباط سازنده متقابل در گروه آزمایش در پس آزمون را افزایش داد و نمره متغیرهای ارتباط کناره گیری/ توقع و ارتباط اجتنابی متقابل در پس آزمون را کاهش داد (001/0p<). ایماگوتراپی باعث افزایش استفاده زوجین از الگوی ارتباط سازنده متقابل و کاهش میزان استفاده آن ها از الگوی ارتباط کناره گیری/ توقع و ارتباط اجتنابی متقابل شده است (001/0p<). به طور کلی رویکرد درمانی ایماگوتراپی بر فرآیند مکالمه و زیر مقیاس های ارتباط عمیق زوجین تأثیر دارد.

رابطه بین هیجان و شناخت موضوعی است که توجه محققان روان شناسی را در طول تاریخ این رشته به خود جلب کرده است. در حالی که نظریه های قدیم بر مجزا انگاشتن این دو حیطه تأکید کردند، نظریه های جدید شواهد زیاد و گسترده ای در ارتباط تنگاتنگ بین این دو حیطه ارائه کرده اند. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین شناخت و هیجان در قرآن و روان شناسی است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که آیا از دیدگاه قرآن و روان شناسی بین شناخت و هیجان ارتباط وجود دارد و این ارتباط چگونه است؟ از روش توصیفی تحلیلی برای بررسی متن قرآن و متون روان شناسی استفاده شده و بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش های روان شناسی، هیجان ها و عواطف مختلفی مثل غم، شادی، خشم و اضطراب می تواند بر روی درک، قضاوت، استدلال، توجه، حافظه و تصمیم گیری افراد اثر بگذارد. از طرفی نوع قضاوت و ارزیابی افراد از محرک های محیطی می تواند نوع، شدت و تداوم هیجان را تعیین کند. همچنین از منظر قرآن، شناخت و هیجان رابطه ای دوطرفه و علّی بر روی یکدیگر داشته و جهت رفتار را تعیین می کنند. این یافته با نتایج به دست آمده از تحقیقات جدید در روان شناسی مطابقت دارد. تلویحات به دست آمده از نتایج در تفسیر آیات مرتبط با این دو مقوله، خودشناسی و تربیت دینی بحث شده است.