حسن سرایی

حسن سرایی

مدرک تحصیلی: استاد گروه پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
پست الکترونیکی: hsaraie@yahoo.com

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۷ مورد.
۱.

بازاندیشی معنای فرزند از دیدگاه زنان متأهل (دارای فرزند و بدون فرزند) ساکن در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۰۰ 1 - 44

کلید واژه ها: روش کیفی تحلیل مضمون معنا فرزند زنان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۶۳
در سال های اخیر، بسیاری از مفاهیم خانواده دستخوش تغییرات معنایی شده است. ازآنجاکه فرزند کانون اصلی خانواده است، درک والدین و زنان از این مفهوم، تعیین کننده بسیاری از تصمیمات در حوزه باروری خواهد بود. لذا واکاوی «معنای فرزند» و بررسی درک زنان از این مفهوم ضروری است. این پژوهش با رویکرد کیفی به توصیف فهم کنشگر از معنای فرزند می پردازد. داده ها از طریق مصاحبه عمیق با بیست زن متأهل دارای فرزند و بدون فرزند در شهر تهران با نمونه گیری هدفمند جمع آوری و با استفاده از تکنیک شش مرحله ای اسمیت تحلیل شد. مضمون اصلی پژوهش نشان داد فرزند مفهومی است پویا، دینامیک و تأثیرگذار. در نگاه عاطفی مضامین «حس خوب»، «پرکننده صحنه زندگی» و «سختی و شیرینی» و در نگاه حمایتی مضامین «حمایت نسلی»، «حمایت سالمندی» و «حمایت معنوی» از یافته ها پدیدار گشت. فرزند به معنای شمشیر دو لبه است بدین معنا که هم مانعی است برای رشد و هم عاملی است برای خودشکوفایی و بالندگی. رشد و توسعه در حوزه فردی و زناشویی از مهم ترین معانی فرزند است. فرزند ظرفی است برای پُر کردن عاطفه که با تزریق حس خوب به ثبات و تداوم زناشویی کمک می کند. یافته های این مطالعه توانست به زعم خود تصویر روشنی از معنای فرزند ارائه دهد.
۲.

نقش تصوف در تشکیل حکومت صفوی (بازخوانی آراء ابن خلدون درباره تشکیل حکومت ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) پاییز ۱۳۹۹ شماره ۹۰ 1 - 32

کلید واژه ها: تصوف ولایت صوفیانه عصبیت دینی قبیله ای حکومت صفویه ابن خلدون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۴۵۲
برخی اندیشمندان برای تبیین شکل گیری حکومت صفوی بر نقش عصبیت قبیله ای و برخی دیگر بر نقش عصبیت دینی تأکید کرده اند و درواقع، هیچ کدام به هم نشینی و هم افزایی فرایندی عوامل مزبور در تشکیل این حکومت توجه نداشته اند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر این بوده است که بر اساس آراء سیاسی ابن خلدون و با رویکردی توصیفی- تحلیلی و استفاده از روش اسنادی و مطالعه متون تاریخی مرتبط با موضوع پژوهش، فرایند هم نشینی و هم افزایی هر دو نوع عصبیت را در تشکیل حکومت صفوی آشکار کند. یافته های پژوهش نشان می دهند که شاه اسماعیل با بهره گیری از ولایت صوفیانه، موجبات هم نشینی سه عامل عصبیت قبیله ای درون هر یک از قبایل، عصبیت دینی درون هر یک از قبایل و عصبیت دینی میان همه قبایل را فراهم آورده و بر همین اساس، میان قبایل مختلف تحت امر خود اتحاد و انسجام ایجاد کرده و با استفاده از قدرت مضاعف این قبایل که محصول هم نشینی و هم افزایی پیوندهای دینی با پیوندهای قومی بوده، با پیروزی بر سایر مدعیان قدرت موفق به تشکیل حکومت صفوی شده است؛ بنابراین، در تشکیل حکومت صفوی هر دو نوع عصبیت، البته با تقدم عصبیت دینی بر عصبیت قبیله ای، دارای نقش و جایگاه بوده اند.
۳.

الگوی بسیج منابع در جنگ های منجر به تشکیل حکومت صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال چهارم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۴) 23 - 46

کلید واژه ها: شاه اسماعیل صفوی ولایت صوفیانه بسیج منابع جنگ تشکیل حکومت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۹ تعداد دانلود : ۶۲۴
در فرایند تشکیل حکومت صفویه، طریقتی صوفیانه و معنوی با تکیه بر قدرت مریدان خویش نقشی سیاسی و دنیوی ایفا کرده است. حال، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که شاه اسماعیل- در مقام مرشد کامل طریقت صفوی- بر چه اساس و طی چه فرایندی توانسته مریدان تحت امر خود در قبایل مختلف را برای جنگ در مقابل سایر مدعیان قدرت بسیج کند، بر آنها پیروز شود و به سوی تشکیل حکومت حرکت نماید؟ بنابراین، پژوهش پیش رو با کاربرد تئوری های سیاسی ابن خلدون درباره تشکیل حکومت ها و با رویکردی توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخگویی به این پرسش بر آمده است. یافته های پژوهش نشان می دهند که شاه اسماعیل با بهره گیری از ولایت صوفیانه، موجبات هم نشینی سه عامل پیوند قبیله ای درون هر یک از قبایل، پیوند دینی درون هر یک از قبایل و پیوند دینی میان همه قبایل را فراهم آورده و بر همین اساس، توانسته میان قبایل مختلف تحت امر خود اتحاد و انسجام ایجاد کند و به بسیج منابع جهت نبرد بر ضد سایر مدعیان قدرت بپردازد و با استفاده از قدرت مضاعف این قبایل که حاصل هم نشینی پیوندهای قومی و پیوندهای دینی بوده است، در نهایت با پیروزی بر دشمنان خود موفق به تشکیل حکومت مرکزی قدرتمند دیرپای صفوی شود.        
۴.

تحولات نظری در سنخ شناسی سازمان های دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) پاییز ۱۳۹۷ شماره ۸۲ 1 - 29

کلید واژه ها: سازمان دینی جماعت دینی سنخ شناسی فرقه انضباط دینی مشروعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۳۳۲
تمام اشکال دین داری در بطن «جماعت دینی» نشوونمو می یابند و «جماعت دینی» همواره برخوردار از سطحی از سازمان یافتگی است. در «جامعه شناسی دین» بررسی سازوکارهای اجتماعی مرتبط با جماعت دینی ذیل مفهوم «سازمان دینی» تعریف می شود. از دیرباز یکی از دغدغه های جامعه شناسی دین بررسی و شناخت اشکالِ متنوعِ شیوه های سازمان یافتگیِ جماعت های دینی است. این مقاله می کوشد با بررسی تحلیل توصیفیِ رویکردهای مختلف و تحولات نظری در این حوزه، «معیارهای اصلی» سنخ شناسی ها را استخراج سازد. استخراج «معیارهای اصلی» ما را با منطق این سنخ شناسی ها آشنا می کند و در ارائه سنخ شناسی های بدیل و بومی و در چارچوب سنت اسلامی کمک می کند. ازاین رو روش این تحقیق اسنادی است و هدف اصلی پژوهش شناخت سازوکارهای بنیادی سنخ شناسی های سازمان های صوفیانه در ادبیات نظری موجود است. برای این منظور ادبیات موجود را ذیل دو رویکرد کلی مورد بررسی قرار دادیم: الف) رویکرد صوری به سنخ شناسی سازمان های دینی؛ و ب) رویکرد کمّی به سنخ شناسی سازمان های دینی. رویکرد صوری عمدتاً متأثر از آرای وبر است، اما رویکرد کمّی در نقد رویکرد صوری طرح شده است. ضمن بررسی سنخ شناسی های گوناگون و مبانی نظری آن ها در نهایت شاهد آن هستیم که دو معیار: الف) سطح سازمان یافتگی و ب) سطح تنش با فرهنگ میزبان، از اهمیت محوری در سنخ شناسی سازمان های دینی برخوردار است.
۵.

بررسی میزان دینداری سرپرستان خانوار طبقه متوسط شهری مورد مطالعه شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین و ارتباطات سال بیست و پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 33 - 69

کلید واژه ها: دین داری ابعاد دین داری طبقه متوسط لایه های طبقه متوسط سکولاریزم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۳ تعداد دانلود : ۴۲۰
هدف این مقاله توصیف دین داری سرپرستان طبقه متوسط شهر تهران است. بدین منظور مطابق با چارچوب نظری بوردیو میزان دین داری به عنوان سرمایه فرهنگی در ساختار طبقه متوسط مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تصویر دقیق تر از دین داری طبقه متوسط، این طبقه در سه لایه متوسط بالا، متوسط میانی و متوسط پایین بر اساس دو شاخص هزینه خانوار و تحصیلات دسته بندی و میزان دین داری به عنوان نوعی از سرمایه فرهنگی در این لایه ها بررسی گردید. دین داری نیز در چهار بعد اعتقادی، عبادی، مناسکی و پیامدی مورد سنجش قرار گرفت. اجرای این بررسی به روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه انجام شد. بدین منظور نمونه ای به حجم 613 نفر و به روشpps جهت جمع آوری اطلاعات انتخاب شدند. نتایج بررسی نشان داد که بعد اعتقادی پاسخگویان در حد بسیار بالایی است ولی سایر ابعاد دین داری نسبت به بعد اعتقادی به صورت قابل ملاحظه ای پایین تر است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دو بعد اعتقادی و پیامدی رابطه معکوس و ضعیفی با پایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد دارد به صورتی که افراد لایه بالای طبقه متوسط میزان کمتری از دین داری را نسبت به دو لایه متوسط و پایین از خود نشان می دهند. همچنین بین دو متغیر تحصیلات و هزینه خانوار و بعد پیامدی و اعتقادی دین داری رابطه معکوسی وجود دارد. چارچوب نظری تحقیق نتایج نشان می دهد بعد پیامدی دین داری به عنوان نمودی از سرمایه فرهنگی امکان ایجاد تمایز در طبقه متوسط را دارا می باشد.
۶.

تبیین جامعه شناختی گفتار هویت سیاسی و تحولات معنایی آن در گفتمان انقلاب اسلامی ایران 1357 (مورد مطالعه: سال های خرداد 76 تا خرداد 92)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) تابستان ۱۳۹۷ شماره ۸۱ 135-169

کلید واژه ها: هویت سیاسی گفتمان قدرت زبان ایدیولوژی انسان هژمونی پلورالیسم معنایی اندیشه رقیب سیاست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۴ تعداد دانلود : ۴۲۲
این مقاله مستند به پژوهشی است که با هدف بررسی و تبیین جامعه شناختی گفتار هویت سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی به انجام رسیده است . بدین منظور مفهوم هویت سیاسی را محور بررسی قرار داده و تغییر و تحول معنایی آن را ابتدا در گستره ی نظام معنایی گفتمان کلان انقلاب اسلامی و سپس در دو گفتمان اصلاحات و محافظه کاردر قالب تحلیل درون متنی و بینامتنی با تکیه بر نظریه ی گفتمان و روش تحلیل انتقادی گفتمان در شش مقطع مهم تاریخی و تأثیر گذار این دوران بررسی کرده ایم. سپس درقالب تحلیل برون متنی به بررسی زمینه های تاریخی ، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی هر دوران پرداخته ایم .این تحلیل و تبیین در پایان، انواعی از تیپولوژی نهایی در خصوص موضوع را پیش روی ما گشوده است ؛ که عمده ترین آنها عبارتند از : هویت سیاسی مطلوب سوژه قانون گرای آزادی خواه، سوژه دموکراسی طلب استبداد گریز، سوژه مذهب مدار عدالت خواه ، سوژه تکلیف مدار انقلابی ، سوژه مردم گرای خشونت ستیز ، سوژه ی اعتدال گرای منتقد و حق طلب.
۷.

تبیین جامعه شناختی گفتار هویت سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی 1357هجری شمسی واکاوی گفتمان نظارت بر هویت سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی و بازنمایی دیگری های مندرج در آن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم اجتماعی ایران سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۵۴)

کلید واژه ها: هویت سیاسی گفتمان قدرت زبان انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۳۴۶
این مقاله برگرفته از پژوهشی است که هدفش تحلیل و تبیین جامعه شناختی گفتار هویت سیاسی در گفتمان انقلاب اسلامی ایران با تأکید بر دوره تاریخی خرداد 1376 تا خرداد1392بوده است. با این هدف مفهوم «هویت سیاسی» را محور بررسی قرار داده ایم. و تغییر و تحول آن را در گستره منظومه معنایی دو گفتمان اصلاحات و محافظه کار با تکیه بر تئوری گفتمان و روش تحلیل انتقادی گفتمان در شش دوره حساس از این دوران بررسی کرده ایم. در این راستا با محور قرار دادن اندیشه مسلط و هویت بخش هر دوره، در قالب تحلیل درون متنی و تشخیص استراتژی های گفتمانی با شناخت و بررسی نظام زبانی و معنایی، متون و گفتارهای عمده سیاسی اندیشه رقیب را، در قالب تحلیل بینامتنی بررسی کرده ایم تا فضای گفتمانی و تولید ایدئولوژیک آن را شناسایی نماییم. و برای شناخت بستر و زمینه اجتماعی که این گفتمان ها در درون شان تولید و هژمونیک شده اند در هر دوره در قالب تحلیل برون متنی، به بررسی زمینه تاریخی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی پرداخته ایم. این تبیین در پایان انواعی از تیپولوژی هویت سیاسی مطلوب را به روی ما گشوده است. که عمده ترین آن ها عبارتند از: : هویت سیاسی مطلوب سوژه قانون گرای آزادی خواه، سوژه دموکراسی طلب استبداد گریز، سوژه مذهب مدار عدالت خواه ، سوژه تکلیف مدار انقلابی ، سوژه مردم گرای خشونت ستیز ، سوژه ی اعتدال گرای منتقد و حق طلب.
۸.

مدلی برای سنجش سطح مدرنیته سیاسی دردولت-ملت های جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۳۹۶ شماره ۷۶ 7 - 31

کلید واژه ها: مدرنیته نهادمندی خشونت مشارکت حق تعیین سرنوشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۳۷۱
این مقاله مدلی را برای بررسی و مقایسه مدرنیته های سیاسی در دولت ملت ها پیشنهاد می کند. پرسش این است که: اگر خطوط متفاوتی برای مدرن شدن سیاسی مردم و دولت ها وجود دارد، چگونه می توان این خطوط را نشان داد؟ راه حل این مطالعه، مکان یابی وضعیت سیاسی دولت - ملت ها در دستگاه مختصاتی با چهار محور و درواقع چهار طیف از تعیین / عدم تعیین حق سرنوشت، توزیع مسالمت آمیز / خشونت آمیز قدرت، مشارکت محدود / همگانی در سیاست، نهادمندی / نانهادمندی سیاسی است. بنا بر این دستگاه مفهومی، می توان مسیرهای مختلفی را درحرکت از وضعیت پیش مدرن به وضعیت مدرن، ترسیم نمود. مسیرهایی متعدد که ممکن است متفاوت و حتی تکینه باشند. با توجه به امکانات این مدل، می توان ضمن مقایسه دولت- ملت های مختلف، بدون فرو کاستن مقایسه به تکامل گرایی، در انواع آینده های باورپذیر، سیاست هایی جایگزین را تدوین نمود و به جای منطق پیش بینی، از منطق آینده پژوهانه در سیاست گذاری کمک گرفت.
۹.

تحلیل جامعه شناختی گفتمان های خانواده در مذاکره های مجالس قانون گذاری ایران (از 1320 تا 1357)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال یازدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ «اولین ویژه نامه جامعه شناسی خانواده» 5-35

کلید واژه ها: خانواده مذاکرات نمایندگان گفتمان مجالس قانون گذاری قانون حمایت از خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۳۰۲
خانواده و موضوعات مرتبط با آن یکی از مسائل جامعه کنونی است. قانون و نظام قانون گذاری را می توان ابزار مهمی جهت تسلط بر این حوزه به شمار آورد. هدف حقیق حاضر شناسایی گفتمان های مسلط خانواده در مجالس قانون گذاری ِدوره پهلوی دوم و تحلیل آنهاست. به این منظور، مذاکره های نمایندگان مجلس بیست ویکم و بیست وسوم با روش تحلیل گفتمان بررسی شده و چشم انداز نظری آن برمبنای نظریه های عاملیت-ساختار، نظام کنش، بازنمایی و جهانی شدن تدوین شده است. نتایج حاکی است با توجه به ساختارهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، در مجلس بیست ویکم «گفتمان اعتدال گرایی سنتی» از دیالکتیک گفتمان مسلط سطح فرهنگی (سنت گرایی اصول گرا) و گفتمان مسلط سطح سیاسی (نوگرا) به وجود آمده و در مجلس بیست وسوم «گفتمان نوگرای اصلاح طلب»، با حمایت قوی گفتمان مسلط سطح سیاسی (نوگرای رادیکال) و نادیده گرفتن گفتمان قدرتمند سطح فرهنگی (سنت گرای اصول گرا)، به گفتمان مسلط مجلس تبدیل شده است.
۱۰.

شناسایی انواع ضمانت اجرای اخلاق کسب و کار در بازار (مطالعه سه نسل در بازار بابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: اخلاق کسب و کار ضمانت اجرا شرعی ضمانت اجرا غیر شرعی تضمین های درونی تضمین های بیرونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۳ تعداد دانلود : ۷۴۴
در این مقاله به بررسی انواع ضمانت اجرای اخلاق کسب و کار در بازار پرداخته می شود.  رویکرد نظری این تحقیق به طور عمده برگرفته از نظریه های جامعه شناسی دورکیم و وبر است.   داده ها نیز از طریق مصاحبه نیمه باز  با 60 نفر از (سه نسل) بازاریان شهر بابل در سال 1394 جمع آوری شده است. یافته ها حکایت از آن دارد که در هر سه نسل از بازاریان مورد مصاحبه دو نوع «ضمانت اجرای شرعی و غیر شرعی» وجود دارد. اما طی نسل های متوالی از اهمیت ضمانت های شرعی کاسته شده است، حال آن که اهمیت دستاورد روانی به عنوان نوعی تضمین درونی افزایش یافته است.
۱۱.

واکاوی شرایط زمینه ساز قصد و رفتار تک فرزندی در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال هجدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۷۱

کلید واژه ها: تهران مطالعه کیفی تک فرزندی تصمیم تک فرزندی گذار دوم جمعیتی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان آسیب شناسی مسایل زنان آسیب شناسی جسمی و روانی
  2. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن، اجتماع و خانواده زن در خانواده
تعداد بازدید : ۲۰۵۵ تعداد دانلود : ۱۱۸۷
باروری زیر سطح جانشینی (حدود 2/1 فرزند) از سال 1385 تاکنون در ایران نگرانی هایی را ایجاد کرده است. باروری زیر سطح جانشینی معرف افزایش رفتار تک فرزندی است. بر این اساس سؤال تحقیق حاضر، این است که تفسیر و برداشت زنان و مردان شهر تهران از دلایل و انگیزه های تک فرزندی چیست و چه شرایط و عواملی زمینه ساز این تصمیم هستند. برای پاسخ به این سؤال ها، تعداد 14 مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با نمونه گیری هدفمند با زنان و مردان سنین مختلف در شرف ازدواج، همسردار بدون فرزند، همسردار با یک فرزند زیر 5 سال و افراد در پایان سنین باروری و دارای تک فرزند، ساکن شهر تهران انجام شد. مبنای نظری سؤال ها، نظریه های رفتار برنامه ریزی شده، گذار دوم جمعیتی و تئوری شناختی اجتماعی بود. مصاحبه های عمیق با روش استقرایی کدگذاری باز شده (تحلیل محتوایی متعارف) و کدهای باز بر اساس معانی مشترک ظاهری و مقایسه ی مداوم در قالب زیر طبقه ها و طبقه های فرعی و اصلی دسته بندی شدند. نتایج نشان داد که تصمیم تک فرزندی در واقع یک نوع راه کار یا استراتژی برای ایجاد نوعی تعادل بین شرایط فردی، زناشویی، خانوادگی و محیطی افراد است. این تصمیم حاصل تعامل بین برآیند نگرش ها، احساسات و مهارت های فردی به نفع تک فرزندی، فضای غیرحمایتی تعامل زناشویی برای فرزندآوری، فضای غیرحمایتی خانواده ی گسترده برای فرزن دآوری و فضای غیرحمایتی جامعه برای فرزند آوری است. بنابراین، در راستای تشویق باروری در نظر گرفتن پیچیدگی این تصمیم و رفتار ضروری است. مداخلات می توانند شامل ارتقای امنیت شغلی زنان، ارتقای کیفیت مراکز نگهداری کودکان، فرهنگ سازی هنجار فرزندآوری، افزایش احساس امنیت اجتماعی و اقتصادی خانوارها و تحکیم روابط در خانواده باشد.
۱۲.

مطالعه کیفی جهانی شدن و تغییرات خانواده در شهر زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴۵ 13 - 44

کلید واژه ها: استبداد ایرانی دیرینه شناسی گفتمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۲۸۵
جهانی شدن پدیده ای است چند بعدی که هر یک از ابعاد آن می تواند بر نهاد خانواده تاثیرگذار باشد. خانواده در جهان امروز، بیش از گذشته در معرض تغییر و دگرگونی است. این مطالعه با هدف درک چگونگی تفسیر مردم در خصوص چگونگی تغییرات خانواده در شهر زنجان به تأثر از جهانی شدن صورت گرفته است. داده های این پژوهش به روش کیفی و با رویکرد تفسیرگرایی اجتماعی و طرح تحقیق مردم نگاری با استفاده از فنون مصاحبه عمیق به روش نمونه گیری هدفمند با 35 نفر از اعضای خانواده های شهر زنجان گرد آوری و سپس از طریق روش تحلیل تماتیک مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان دادند که جهانی شدن پیامدهای دوگانه ای بر ساختار و کارکردهای خانواده ها بر جای نهاده است، با ورود عناصر جهانی مردم به شیوه های متفاوتی با آن برخورد داشته اند. خانواده های زنجانی نیز این تغییرات را البته نه به همان شدت، تجربه میکنند. در این میان تکنولوژی های ارتباطی به عنوان کاتالیزور روند این تحولات را تسریع بخشیده اند. بنابراین جهانی شدن فقط نیروی خارجی نیست که بر ما اثر می گذارد، بلکه ما نیز در آن سهیم هستیم و راه مواجهه با آن در هر جامعه ای بر اساس پیشینه های تاریخی، اجتماعی و شرایط اقتصادی و ارزش های فرهنگی، متفاوت از سایر جوامع است. لذا خانواده های زنجانی با مقاومت در برابر جهانی شدن تحولاتی از نوع ایرانی – غربی را تجربه میکنند که متفاوت از تغییرات خانواده در دیگر جوامع تأثیرگذار است.
۱۳.

مشخصه های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی و سلامت در کهنسالی (مورد شناسی: آذرشهر)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم اجتماعی ایران سال سیزدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۴۸)

کلید واژه ها: سلامت سالمندی مشخصه های اقتصادی اجتماعی و جمعیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۱۹۰
پیرییاسالمندیبهعنوانآخریندورهزندگیانسان هموارهموردتوجهمتفکرانعلومانسانیو زیستشناسی بودهوهست. علی رغم توجه به مسایل و مشکلات سالمندان در حوزه پزشکی قدمت طولانی دارد، اما رشد فزاینده وشتابان جمعیت سالخورده در سال های اخیر و تاثیر عمیقی که این پدیده بر شرایط اقتصادی اجتماعی دارد، زمینه نگرش های چند جانبه ای همچون نگرش اجتماعی و روانشناختی را فراهم کرده است. در واقع در کنار نگرش زیست شناختی به فرایند پیری و بررسی شخصیت سالمندان بر حسب تغییرات درونی آنها، می توان با توجه به نحوه تعامل با جهان خارج از رویکردی اجتماعی به فرایند پیری پرداخت. هدف اصلی تحقیق، شناخت عوامل مؤثّر بر سلامت سالمندان شهر آذرشهر می باشد. در این پژوهش از روش پیمایشی و  از ابزار پرسشنامه بهره گرفته شده است. جامعه  ( جمعیت )آماری تحقیق کلیه افراد 65 ساله و بالاتر شهر آذرشهر بوده است. همچنین  از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای (متناسب ) استفاده شده است و  حجم نمونه 312 نفر می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که : 1) مردان از سلامت بیشتری نسبت به زنان برخوردارند. 2) سلامت افراد دارای همسر و سالمندانی که همسر خود را از دست داده اند، تقریباً یکسان است. 3) با افزایش سن شاهد کاهش سلامت سالمندان می باشیم.4) با افزایش حمایت اجتماعی شاهد افزایش سلامت سالمندان می باشیم و سلامت سالمندانی که از حمایت اجتماعی زیادی برخوردارند، بیش از سایر سالمندان است.5) رابطه بین پایگاه اقتصادی ، اجتماعی و سلامت مستقیم می باشد ، طوری که سالمندان دارای پایگاه اقتصادی ، اجتماعی در حد  بالا  از سلامت بیشتری نسبت به سایر سالمندان برخوردارند.
۱۴.

عوامل مؤثر بر گرایش به فرزندآوری زنان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۷

کلید واژه ها: فرزندآوری رفتار باروری منطقه یک ایده آل های باروری منطقه نوزده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن، اجتماع و خانواده زن در خانواده
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده کودک و نوجوان
تعداد بازدید : ۱۷۷۷ تعداد دانلود : ۱۴۴۵
پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به فرزندآوری در بین زنان مناطق 1 و 19 شهر تهران و مقایسه آنها صورت گرفته است. کاهش سطح باروری، یکی از مشخصه های جمعیت شناختی شهر تهران است. ازاین رو مطالعه شهر تهران از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. جامعه آماری این پژوهش همه مادران مراجعه کننده به پایگاه های سنجش سلامت بینایی سنجی و شنوایی سنجی دانش آموزان بدو ورود به مدرسه است. هدف این پژوهش شناخت متغیر های حمایت اجتماعی، اشتغال زنان و پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده بر گرایش به بارداری مجدد است. براساس نتایج آزمون دی سامرز و کندال سی بین متغیر حمایت های اجتماعی و گرایش به داشتن فرزند دیگر رابطه معنادار به دست آمده است که نشان دهنده قوی بودن شبکه خویشاوندی در ایران است. اما بین متغیر اشتغال زنان و پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده و گرایش به داشتن فرزند دیگر رابطه معناداری به دست نیامده است.
۱۵.

بررسی سلسله مراتب گروه مرجع دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۷ بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۶۵) 71 - 89
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۱۴۲
مسأله گروه مرجع از این نظر که الگویی برای داوری و ارزیابی در اختیار افراد قرار می دهد می تواند در تکوین هویت آنها اهمیتی زیادی داشته باشد و به عنوان شاخصه ای در تعیین رفتار، استعداد، ظواهر بدنی، ارزش ها و هنجارهای افراد جامعه، بخصوص جوانان مؤثر باشد. بنابراین هدف این پژوهش، بررسی سلسله مراتب گروه مرجع دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه است. محققان با استفاده از آرای اندیشمندانی نظیر مرتن، مید و لازارسفلد، چارچوبی مفهومی را تنظیم کرده اند. روش تحقیق از نوع کیفی و نظریه مبنایی است، داده های میدانی با استفاده از تکنیک مصاحبه عمیق و معیار اشباع نظری از بین 40 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه رازی کرمانشاه در سال تحصیلی 94-1393 گردآوری شده است. نتایج تحقیق حاکی است، خانواده، الگوی مرجع رسانه ای (اینترنت و ماهواره)، معلمان و اساتید دانشگاه مهم ترین مراتب گروه های مرجع دانشجویان هستند و عوامل مهم در انتخاب گروه مرجع عبارتند از: میزان حمایت عاطفی از جوانان و دادن پرستیژ اجتماعی به آنها ، میزان باز یا بسته بودن فضای اجتماعی برای تحرک اجتماعی. هم چنین در حاشیه واقع نبودن جوانان در روند تحولات اقتصادی،اجتماعی، و نهایتاً جذابیت گروه های مرجع.
۱۷.

تغییر اخلاق کسب و کار در بازار؛ مورد مطالعه: بازاریان شهر بابل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال نهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳۵

کلید واژه ها: دین اخلاق کسب و کار عوامل اقتصادی اخلاق شخصی عوامل اجتماعی فرهنگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی کار و شغل
تعداد بازدید : ۱۱۴۹ تعداد دانلود : ۶۵۲
با توجه به جایگاه مهم بازار، در این مقاله، تغییرات اخلاق کسب و کار در بازار و عوامل مؤثر بر آن بررسی می شود. منظور از تغییر اخلاق کسب و کار، تغییر در پایبندی به قواعد اخلاق کسب و کار مبتنی بر دین اسلام، طی یک بازه زمانی شصت ساله است. مبانی نظری این تحقیق نظریه های دورکیم، وبر و دیدگاه نوسازی و روش جمع آوری داده ها، مصاحبه عمیق اکتشافی و روش تحلیل داده ها تحلیل مضمونی است. مشارکت کنندگان تحقیق شامل 36 نفر از چهار نسل بازاریان بودند که در سال 1394 در شهر بابل به فعالیت خرده فروشی اشتغال داشتند. یافته های تحقیق حکایت از آن دارد که تغییرات رخ داده در سطح فرهنگی به تدریج موجب رواج مادیگرایی و افزایش سطح توقعات در جامعه گردید. همچنین کاهش ارتباط بازاریان با مسجد، ضعف دانش دینی و کاهش پایبندی آنان به برخی از ابعاد دینداری را به همراه داشت. از سوی دیگر، تضعیف آموزش استاد شاگردی، تضعیف جایگاه نهاد مذهب در آموزش قواعد اخلاق کسب و کار، همراه با عملکرد نامطلوب سازمان های صنفی، اجتماعی شدن حرفه ای نیروهای تازه وارد را دستخوش نابسامانی نمود. در کنار این تغییرات، شرایط نامناسب اقتصادی، همراه با رشد ناهنجاری های اجتماعی حساسیت اخلاقی بازاریان را برای پایبندی به اخلاق کسب و کار کاهش داد.
۱۸.

بررسی نگرش نسبت به ادامه تحصیل پس از ازدواج و تأثیر آن بر تصمیم گیری درباره فرزندآوری (مطالعه زنان در شرف ازدواج شهرستان نیشابور)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) زمستان ۱۳۹۴ شماره ۷۱

کلید واژه ها: نگرش نسبت به تحصیلات قصد ادامه تحصیل تأخیر در اولین فرزندآوری زنان در شرف ازدواج

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی آموزش و پرورش
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده زنان
  3. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان آموزش زنان
تعداد بازدید : ۲۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۱۰۵
هدف این مقاله، تعیین نقش نگرش نسبت به تحصیلات و تصمیم به ادامه تحصیل بر تصمیم گیری درباره فرزندآوری در بین زنان در شرف ازدواج شهرستان نیشابور می باشد. روش تحقیق: این مقاله بر اساس داده های یک پیمایش بر روی 415 نفر از زنان در شرف ازدواج 10 تا 39 ساله که برای انجام آزمایشات و شرکت در کلاس های مشاوره ی قبل از ازدواج در آبان و آذرماه سال 1392 به آزمایشگاه مرجع سلامت این شهرستان مراجعه نموده و ازدواج اول آن ها بوده، صورت گرفته است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای ساخت یافته است. متغیر وابسته قصد فاصله گذاری از ازدواج تا تولد فرزند اول، متغیر مستقل نگرش نسبت به تحصیلات و قصد ادامه تحصیل و متغیرهای مخدوش کننده عبارتند از مقیاس های نگرشی و برخی متغیرهای جمعیت شناسی. یافته ها: نگرش زنان نسبت به تحصیلات و تصمیم آنها درخصوص ادامه تحصیل پس از ازدواج بعنوان یک متغیر مهم و تأثیرگذار بر قصد فاصله گذاری از ازدواج تا تولد فرزند اول می تواند در برنامه ریزی ها مورد توجه قرار گیرد. چرا که نگرش مثبت زنان نسبت به تحصیلات و تصمیم آنها برای ادامه تحصیل پس از ازدواج به رقم سن پایین ازدواج در جامعه ی مورد بررسی، رفتار باروری را از طریق فاصله گذاری بین ازدواج تا تولد فرزند اول تحت تأثیر قرار می دهد. به عبارتی تداخل بوجود آمده بین تحصیلات زنان و باروری آنها معمولاً با فاصله انداختن از ازدواج تا تولد فرزند اول پاسخ داده می شود که این پاسخ مستقیماً بر میزان و رفتار باروری جامعه مورد نظر اثر می گذارد. بنابراین سیاست های جمعیتی اگر بتوانند برنامه هایی را اجرایی کنند که موجب سازگاری نقش مادری با ادامه تحصیلات زنان پس از ازدواج شود می توانند بسیار مؤثرتر باشند.
۱۹.

بازتولید جمعیت ایران: وضع موجود و ملاحظاتی درباره سیاستگذاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۳۹۴ شماره ۶۸

کلید واژه ها: ناباروری بازتولید جمعیت فرصت های بالفعل مخاطرات بالقوه سطح جاری باروری تعداد قصد شده فرزندان تمپو نقش های متعارض فرزندآوری ولادت های ناخواسته

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی علم و معرفت و تکنولوژی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
تعداد بازدید : ۱۰۴۷ تعداد دانلود : ۵۴۲
هدف ما از این تحقیق تشخیص شرایط و عوامل باروری پایین در ایران و پیشنهاد مسیرهای مستقیم سیاستگذاری برای ارتقای باروری بود. ابتدا ملاحظه کردیم که وضعیت موجود جمعیت ایران می تواند به نحو بی سابقه ای مناسب توسعه و در نتیجه اشتغال و ازدواج جوانان باشد. در واقع، استفاده درست و به موقع از فرصت های ایجاد شده موجود توسط تحولات جمعیتی کشور نه تنها می تواند شرایط را برای ارتقای باروری مساعد سازد، بلکه اثربخشی عوامل و مسیر های ارتقای باروری را هم بالا می برد. در ادامه، مسیرهای مستقیم را از طریق یک مدل نظری که در آن سطح جاری باروری تابعی از تعداد فرزندان قصد شده زنان (IP) و شش عامل تعدیل کننده آن است جستحو کردیم. دو عامل را به دلیل تأثیر کم و مقاوم بودن در مقابل سیاستگزاری حذف کردیم. چهار عامل باقی مانده را با توجه به رویکرد نظری اتخاذ شده به دو دسته عوامل همسو (شامل ناباروری و تأثیر تمپو) و عوامل بالقوه همسو یا ناهمسو (شامل نقش های رقیب با فرزندآوری و فرزندآوری ناخواسته) تقسیم و پتانسیل هر عامل و چشم انداز مسیر باز شده توسط آن را برای ارتقای سطح جاری باروری کشور مطالعه و ارزیابی کردیم.
۲۰.

تحلیل کوهورتی (نسلی) نگرش زنان درباره ارزش فرزند در استان سمنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۲ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ 229 - 250

کلید واژه ها: ارزش فرزند باروری تحلیل طبقه بندی چندگانه زنان سمنان متولدان هم دوره (کوهورت تولد)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۶۲
هدف از این مقاله، بررسی تفاوت های ارزش فرزند در سه کوهورت (هم دوره) تولد دهه های 1340، 1350 و 1360 به بعد و شناسایی عوامل مؤثر بر آن است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، از داده های طرح پیمایشی«شمار فرزندان موجود و فرزندان ایده آل و شکاف میان آن ها در سه استان منتخب در سال 1391» استفاده شده است. روش نمونه گیری در این طرح ترکیبی از روش های نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای و نمونه گیری تصادفی سیستماتیک بوده است. جامعه آماری 405 زن ازدواج کرده ساکن استان سمنان است. یافته های مطالعه نشان می دهد که متولدان هم دوره دهه 1340 بالاترین ارزش را به فرزند می دهند. ارزش فرزند به جهت منافع حمایتی، عاطفی، و تداوم و پیوستگی خانواده از ویژگی های این هم دوره است. کمترین نمره ارزش فرزند، متعلق به متولدان سال های 1360 به بعد است. تأکید بر هزینه های اقتصادی و هزینه فرصت از دست رفته و اهمیت زیاد به منافع عاطفی و روانی فرزندان از ویژگی های متولدان هم دوره 1360 به بعد است. بر اساس این مطالعه، ملازم با تغییرات اجتماعی، تغییرات محسوسی در زمینه ارزش فرزند در سه نسل پدید آمده است. با این حال، متولدان هم دوره 1360 به بعد نیز، که بیش از هر نسل دیگر ارزش ها و رفتارهای مدرن فرزندآوری را تولید می کند، به کارکرد عاطفی فرزندان اهمیت می دهند و فرزندآوری یکی از اهداف و ارزش های آن هاست. نتایج تحلیل طبقه بندی چندگانه نشان داد که با کنترل عوامل مرتبط با نوسازی و برخی ویژگی های جمعیتی افراد، میانگین ارزش فرزند در بین سه هم دوره تغییر می کند. بخش زیادی از تفاوت بین هم دوره ها تحت تأثیر متغیر تحصیلات است. با ورود این متغیر، شدت رابطه ارزش فرزند و هم دوره به طور درخور توجهی کم می شود. با این حال، تفاوت در میانگین ارزش فرزند در دوره های مختلف، همچنان به لحاظ آماری معنادار باقی می ماند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان