محمود مشفق

محمود مشفق

مدرک تحصیلی: استادیار جمعیت شناسی دانشگاه علامه طباطبایی. ( عضو پیوسته گروه مطالعات جوانان)

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۲ مورد.
۱.

تحلیلی بر الگوی رفتار مصرفی با تأکید بر کنش اقتصادی و ارزش ها در میان شهروندان اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال ۱۴ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۰ 184 - 220

کلید واژه ها: الگوی رفتار مصرفی (ارتباطی، ابداعی و انفعالی) کنش اقتصادی (کارکردی، احساسی، اجتماعی و کیفیتی) ارزش ها (تمایل به تغییر، تقویت خود و محافظه کاری)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲ تعداد دانلود : ۳۸
یکی از عوامل مؤثر بر زندگی مصرفی افراد جامعه، ارزش ها است که به مثابه پدیده ای اجتماعی، نقش اساسی در شکل گیری، کنترل و پیش بینی کنش ها و گرایش های افراد جامعه دارد و عنصری محوری در ساختار فرهنگی جوامع به شمار می روند؛ لذا هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین نقش کنش اقتصادی و ارزش های مؤثر بر الگوی رفتار مصرفی است که با سه مؤلفه مصرف ارتباطی، مصرف انفعالی و مصرف ابداعی سنجش شده است. این پژوهش با روش پیمایشی بر روی 370 نفر از شهروندان شهر اصفهان اجرا شد که با روش نمونه گیری خوشه ای و بر مبنای مناطق 15 گانه اصفهان انتخاب شده بودند. نتایج نشان داد که کنش اقتصادی و تقویت خود تأثیر مستقیم، و تمایل به تغییر و محافظه کاری تأثیر غیرمستقیم بر الگوی رفتار مصرفی دارند. به طورکلی نتایج پژوهش بیانگر آن است که شهروندان اصفهانی بیشتر مصرف گرا هستند و مصرف آنان بیشتر انفعالی و در مرحله بعدی ابداعی بوده است؛ لذا الگوی رفتار مصرفی، یک مسئله چندوجهی است که ابعاد فردی، اجتماعی و اقتصادی را به طور همزمان در برمی گیرد که وجه فردی و اقتصادی آن بیشتر در نمونه مورد مطالعه، نمود داشته است. در پایان پیشنهادهایی برای سیاست گذاری در این زمینه در سطح خرد و کلان ارائه شده است.
۲.

تبیین جامعه شناختی تأثیر کنش های اقتصادی بر رفتار مصرفی (میدان مطالعه: شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی فرهنگ و هنر دوره ۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ 132 - 151

کلید واژه ها: کنش های اقتصادی ابعاد اقتصادی و اجتماعی تقویت خود گروه سنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۴
در دهه های اخیر و با بیشتر صنعتی شدن جوامع و رشد شهرنشینی، تغییرات گسترده ای در کیفیت زندگی و الگوهای مصرف در جوامع ایجادشده است و به نظر می رسد که مصرف به یک ابزار مهم تمایز اجتماعی تبدیل شده است. در نتیجه مصرف از پدیده ای صرفاً اقتصادی به پدیده ای چندبعدی در زندگی بشر تبدیل شده است. نظریه پردازان همچنین در کنار کنش های اقتصادی، از تقویت خود به عنوان ارزشی که همواره بر شکل گیری الگوی رفتار مصرفی موثر بوده، یاد کرده اند. هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین مصرف در شهر اصفهان با تاکید ابعاد اقتصادی و اجتماعی کنش های اقتصادی است. ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده مورد استفاده قرار گرفته است،که از طریق نمونه گیری خوشه ای توسط 370 نفر از شهروندان اصفهان پاسخ داده شد. تحلیل داده ها نشان داد که شاخص کنش اقتصادی 33درصد بر شکل گیری الگوی رفتار مصرفی موثر است این در حالی است که بعد اقتصادی با ضریب همبستگی و بعد اجتماعی باضریب همبستگی رابطه مستقیم و متوسطی با متغییر وابسته مصرف دارد. همچنین بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها متغیر سن نیز بر رفتار مصرفی اثر داشته است و گروه های سنی جوان تمایل بیشتری به مصرف ،نسبت به سایر گروه های سنی مختلف دارند. در پایان پیشنهادهایی برای سیاست گذاری در این زمینه، در سطح خرد و کلان ارائه شده است.
۳.

بازاندیشی معنای فرزند از دیدگاه زنان متأهل (دارای فرزند و بدون فرزند) ساکن در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۰۰ 1 - 44

کلید واژه ها: روش کیفی تحلیل مضمون معنا فرزند زنان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۶۴
در سال های اخیر، بسیاری از مفاهیم خانواده دستخوش تغییرات معنایی شده است. ازآنجاکه فرزند کانون اصلی خانواده است، درک والدین و زنان از این مفهوم، تعیین کننده بسیاری از تصمیمات در حوزه باروری خواهد بود. لذا واکاوی «معنای فرزند» و بررسی درک زنان از این مفهوم ضروری است. این پژوهش با رویکرد کیفی به توصیف فهم کنشگر از معنای فرزند می پردازد. داده ها از طریق مصاحبه عمیق با بیست زن متأهل دارای فرزند و بدون فرزند در شهر تهران با نمونه گیری هدفمند جمع آوری و با استفاده از تکنیک شش مرحله ای اسمیت تحلیل شد. مضمون اصلی پژوهش نشان داد فرزند مفهومی است پویا، دینامیک و تأثیرگذار. در نگاه عاطفی مضامین «حس خوب»، «پرکننده صحنه زندگی» و «سختی و شیرینی» و در نگاه حمایتی مضامین «حمایت نسلی»، «حمایت سالمندی» و «حمایت معنوی» از یافته ها پدیدار گشت. فرزند به معنای شمشیر دو لبه است بدین معنا که هم مانعی است برای رشد و هم عاملی است برای خودشکوفایی و بالندگی. رشد و توسعه در حوزه فردی و زناشویی از مهم ترین معانی فرزند است. فرزند ظرفی است برای پُر کردن عاطفه که با تزریق حس خوب به ثبات و تداوم زناشویی کمک می کند. یافته های این مطالعه توانست به زعم خود تصویر روشنی از معنای فرزند ارائه دهد.
۴.

بررسی و ارزیابی تغییرات شاخص های تمرکزگرائی جمعیت شهری طی برنامه های اول تا پنجم توسعه ایران (1394- 1368)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای سال هشتم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۶ 1 - 41

کلید واژه ها: تمرکززدائی نخست شهری مهاجرت سلسله مراتب شهری مناطق کالبدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۶
هدف این مقاله مطالعه سطح و روند تحولات شاخص های تمرکزگرائی جمعیت با توجه به اهداف سیاست های تعادل منطقه ای و شهری طی برنامه های اول تا پنجم توسعه ایران (1394-1368) است. روش تحقیق روندپژوهی جمعیتی و منبع داده ها سرشماری های کشور است. نتایج نشان می دهد که علی رغم تصریح اهداف توازن و تعادل توسعه منطقه ای و شهری در تمامی برنامه های توسعه اول تا پنجم جمعیت در تمامی سطوح ملی، کالبدی، استانی و شهری همواره به سوی مراکز گرایش داشته است. دو نوع تمرکزگرائی جمعیت تشخیص داده شد، یکی تمرکزگرائی سطح ملی با محوریت البرز جنوبی که همواره مستمر، عام و فراگیر بوده است و به عنوان نقطه ثقل اسکان جمعیت در سطح ملی عمل کرده است، دوم تمرکزگرائی منطقه ای که جریانی ضعیف تر، موقعیتی و غیر فراگیر بوده است که به عنوان مراکز ثقل منطقه ای سکناگزینی جمعیت عمل کرده است. طی دوره زمانی برنامه اول و پنجم توسعه میزان نخست شهری در کشور روبه کاهش نهاده، اما در مقابل شهرهای طبقه دوم جمعیتی (250 -100 هزار)، دارای بالاترین رشدهای جمعیتی و تمامی شهرهای طبقات متوسط جمعیتی (99999-10000) دارای رشد منفی جمعیتی بوده اند. به طورکلی، نتایج نشان می دهد عدم تعادل منطقه ای و شهری در کشور تا حدود کمی تعدیل شده و مراکز ثقل تمرکزگرائی جمعیت شهری ازنخست شهرها به شهرهای مرتبه دوم تغییر نموده است، ولی همچنان رشد جمعیت شهرهای متوسط زیر 100 هزار نفر منفی است؛ لذا می توان گفت توزیع فضائی جمعیت منطقه ای و شهری از وضعیت ساختار پیرامون به مرکز شدید به ساختار پیرامون به نیمه پیرامون در حال تغییر است.
۵.

مهاجرت های داخلی و امنیت اجتماعی: مطالعه رابطه الگوهای مهاجرت های داخلی و ضریب ناامنی محیط اجتماعی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش انحرافات و مسائل اجتماعی دوره ۲ بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ 67 - 96

کلید واژه ها: مهاجرت های داخلی آسیب های اجتماعی ناامنی محیط اجتماعی بی سازمانی اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۴
هدف این مقاله، مطالعه ارتباط ضریب امنیت محیط اجتماعی و الگو های مهاجرت های داخلی با رویکردی آسیب شناسانه است. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیل ثانویه داده های سرشماری است، جامعه آماری، 31 استان کشور در سال 1390 است. بر اساس پوشه دو درصد سرشماری، نمونه مورد بررسی 95093 نفر مهاجر است. مبانی نظری این پژوهش، نظریه بی سازمانی اجتماعی است که اثرات مهاجران تازه وارد را در جامعه مقصد از نظر آسیب شناسی تحلیل می کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که از کل مهاجرت های داخلی مورد بررسی، حدود 16 درصد مهاجرت ها بالقوه آسیب زاست. مقصد اصلی مهاجرت های آسیب زا عمدتاً استان های همدان، تهران، خراسان رضوی و البرز است. نزدیک به 80 درصد مهاجرت های آسیب زا در سنین 15– 35 سالگی اتفاق می افتد. همچنین بین درصد مهاجرت های آسیب زا و ضریب ناامنی محیط اجتماعی با ضریب اطمینان 99.99 درصد همبستگی معنادار مشاهد شد، اما رابطه میان میزان خالص مهاجرت و ضریب ناامنی محیط اجتماعی همبستگی غیر معنادار و ضعیف مشاهده شد. با توجه به نتایج آماری یادشده می توان نتیجه گرفت که خود مهاجرت فی نفسه منجر به بروز آسیب های اجتماعی نمی شود، بلکه کیفیت مهاجران و چگونگی انطباق پذیری مهاجران با محیط جامعه مقصد است که زمینه بروز آسیب های اجتماعی ناشی از مهاجرت را فراهم می کند.
۶.

مهاجرت های داخلی و امنیت اجتماعی: مطالعه رابطه الگوهای مهاجرت های داخلی و ضریب ناامنی محیط اجتماعی در ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش مسائل اجتماعی ایران دوره اول بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ 67 - 96

کلید واژه ها: مهاجرت های داخلی آسیب های اجتماعی ناامنی محیط اجتماعی بی سازمانی اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۷ تعداد دانلود : ۱۹۶
هدف این مقاله، مطالعه ارتباط ضریب امنیت محیط اجتماعی و الگو های مهاجرت های داخلی با رویکردی آسیب شناسانه است. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیل ثانویه داده های سرشماری است، جامعه آماری، 31 استان کشور در سال 1390 است. بر اساس پوشه دو درصد سرشماری، نمونه مورد بررسی 95093 نفر مهاجر است. مبانی نظری این پژوهش، نظریه بی سازمانی اجتماعی است که اثرات مهاجران تازه وارد را در جامعه مقصد از نظر آسیب شناسی تحلیل می کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که از کل مهاجرت های داخلی مورد بررسی، حدود 16 درصد مهاجرت ها بالقوه آسیب زاست. مقصد اصلی مهاجرت های آسیب زا عمدتاً استان های همدان، تهران، خراسان رضوی و البرز است. نزدیک به 80 درصد مهاجرت های آسیب زا در سنین 15– 35 سالگی اتفاق می افتد. همچنین بین درصد مهاجرت های آسیب زا و ضریب ناامنی محیط اجتماعی با ضریب اطمینان 99.99 درصد همبستگی معنادار مشاهد شد، اما رابطه میان میزان خالص مهاجرت و ضریب ناامنی محیط اجتماعی همبستگی غیر معنادار و ضعیف مشاهده شد. با توجه به نتایج آماری یادشده می توان نتیجه گرفت که خود مهاجرت فی نفسه منجر به بروز آسیب های اجتماعی نمی شود، بلکه کیفیت مهاجران و چگونگی انطباق پذیری مهاجران با محیط جامعه مقصد است که زمینه بروز آسیب های اجتماعی ناشی از مهاجرت را فراهم می کند.
۷.

مطالعه تطبیقی تاثیرات سیاست های حمایت از خانواده بر افزایش میزان باروری کل در کشورهای دارای باروری زیر سطح جانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱۷ و ۱۱۸ ۳۲-۱

کلید واژه ها: سیاست های حمایت از خانواده تعادل کار - زندگی زیر سطح جانشینی خدمات مادر - کودک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۲۲۴
هدف اصلی این مقاله، مطالعه تطبیقی تاثیرات سیاست های حمایت از خانواده بر افزایش سطح باروری در جوامع با باروری زیر سطح جانشینی است. روش تحقیق مطالعه تطبیقی، اسنادی و مدل سازی آماری است. منبع داده ها بانکهای بین المللی داده از جمله داده های سازمان ملل، بانک جهانی و کشورهای OECD می باشد. نتایج سه دسته اثرات اقدامات سیاستی شامل: سیاست های نسبتاً موثر در افزایش باروری، سیاست های مؤثر در حفظ ثبات باروری و سیاست های غیر مؤثر در حفظ ثبات یا افزایش باروری را نشان می دهد. سیاست های جمعیتی برخی از کشورهای اروپای غربی (1G) و شمالی (2G) که بر ارتقاء یا حفظ ثبات سطح باروری کل مؤثر بوده اند، سیاست هایی صریح، شفاف و در ضمن کارآمد حمایت از خانواده ارزیابی شده اند و سهم خدمات خانواده از بودجه عمومی دولت قابل توجه بوده است. همچنین خدمات حمایتی و مراقبتی کودکان و برنامه های تعادل کار-زندگی خانوادگی در این کشورها بطور موثرتری اجرا شده است. در مقابل، کشورهای آسیای شرقی (3G) که سیاست های حمایتی آنها در افزایش باروری اثربخشی کمتری داشته است، برنامه های حمایتی و خدمات مراقبت از مادر - کودک ضعیف تری داشته اند، همچنین اشتغال زنان و مادران دارای فرزند در بخشهای رسمی و غیررسمی اقتصاد با موانع جدی روبرو بوده است، بعلاوه سیاست های تعادل کار- زندگی در بین آنها بطور مؤثر اجراء نشده است. برازش مدل رگرسیونی اقدامات دولتی تعیین کننده سطح باروری در کشورهای با باروری زیر سطح جانشینی، نشان می دهد که که درصد سهم خانواده از GDP و نیز میزان مزایای مراقبت از کودک به درصد از کل GDP در یک خانواده دو فرزندی، به ترتیب با ضریب بتای 98/0 و 293/0 بیشترین تاثیر را بر افزایش سطح باروری کل داشته اند. بطور کلی، سهم خدمات حمایت از خانواده از بودجه عمومی دولت، سیاست های تعادل کار- زندگی خانوادگی و حمایت های مادر - کودک بویژه برنامه های مراقبت رسمی از کودکان اقدامات سیاستی موفق در زمینه حمایت از خانواده در جهت افزایش باروری بوده اند.
۸.

مقایسه تفاوت های رفتارها و نیات باروری در بین زنان مهاجر و بومی در شهر مهاجران شازند (استان مرکزی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱۵ و ۱۱۶ ۱۶۹-۱۹۵
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۰۸
مقاله حاضر به بررسی و مقایسه رفتارها و نیات باروری و تعیین کننده های آن بین زنان سنین باروری (49-15ساله) مهاجر و بومی در شهر مهاجران شازند، در سال 1399 می پردازد. مبانی نظری تحقیق شامل: وقفه مهاجرتی، نظریه انطباق مهاجرتی و نظریه مشخصه ها و تبیین های هنجاری-فرهنگی است. روش تحقیق در این مطالعه، پیمایش است. برای این منظور با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، 358 نفر از زنان همسردار 15-49 ساله شهر مهاجران شازند (192نفر مهاجر و 192نفر بومی) مورد بررسی قرار گرفتند و پرسش نامه محقق ساخته توسط آن ها پر شد. نتایج مطالعه نشان داد که، افراد دارای یک فرزند، تمایل به فرزندآوری داشتند، اما در افراد دارای دو فرزند، تمایلی به داشتن بیشتر از دو فرزند مشاهده نشد. میانگین به دست آمده از طریق آزمون تی دو نمونه مستقل نشان داد، که تعداد فرزندان بومیان حدود 5/2 فرزند و مهاجران حدود 2 فرزند می باشد و از نظر آماری این تفاوت معنادار است. ارزش فرزندان، ترجیحات جنسی، سن زن در اولین بارداری در تعیین تفاوت های باروری زنان بومی و مهاجر از نظر آماری معنادار شد. در این مقاله فرضیات مبتنی بر نظریه وقفه مهاجرتی و نظریه مشخصه ها مورد تأیید قرار گرفت، اما فرضیات نظریه انطباق رد شد.
۹.

رواج ازدواج خویشاوندی و عوامل پشتیبان آن در میان زنان حداقل یک بار ازدواج کرده مناطق شهری استان بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال بیست و سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۹۴ 7 - 25

کلید واژه ها: ازدواج ازدواج خویشاوندی خانواده استان بوشهر نوسازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۶۴
ازدواج خویشاوندی یکی از اشکال رایج ازدواج در جامعه ی ایرانی است که همواره توجه محققان را به خود جلب کرده است. تئوری های ساختاری مدعی اند، با افزایش عناصر نوسازی همانند تحول در شیوه ی تولید اقتصادی، تحصیلات، شهرنشینی، رشد درآمد و گسترش مصرف، ارتباطات سریع تر و تغییرات شبکه ها و سرانجام گسترش سایر فناوری های جدید این نوع ازدواج رو به کاهش خواهد رفت. هدف تحقیق حاضر بررسی میزان رواج ازدواج خویشاوندی و عوامل پشتیبان آن است که در این راستا با بهره گیری از نمونه گیری خوشه ایی چندمرحله ای 600 زن 18 تا 44 ساله واجد شرایط در نقاط شهری استان بوشهر مطالعه شدند. براساس نتایج تحقیق حاضر، در جامعه ی مطالعه شده ازدواج خویشاوندی با 2/41 درصد، رواج و مطلوبت دارد. نتایج تحلیل چند متغیره با استفاده از رگرسیون لجستیک نشان داد، با کنترل سایر متغیرهای پژوهش، احتمال ازدواج خویشاوندی در میان پاسخ گویانی که سن ازدواج آنها پایین تر و الگوی انتخاب ازدواج آنها والدمحور است، بیشتر است. همچنین احتمال ازدواج خویشاوندی در میان افراد با تحصیلات پایین تر بالاتر است. درمجموع با توجه به نتایج این پژوهش می توان گفت، تحولات ازدواج خویشاوندی در جامعه ی ایران بیش از آنکه مستقیم از عناصر نوسازی تأثیر بپذیرد از تحولات در سایر ابعاد نهاد خانواده و ازدواج مانند سن ازدواج، الگوی انتخاب همسر و تحولات باروری متأثر خواهد بود. به نظر می رسد، تغییرات در این عوامل پشتیبان زمینه ی کاهش رواج ازدواج های خویشاوندی در آینده شود.
۱۰.

مطالعه وضعیت مهاجرت در شهرستان های مرزنشین ایران و اثرات سطح توسعه یافتگی بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۳۹۹ شماره ۸۸ 109 - 144

کلید واژه ها: توسعه یافتگی شهرستان های مرزنشین الگوی فضائی مهاجرت تحلیل خوشه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۲۵۵
شهرستان های مرزی کشور مناطقی استراتژیک و حیاتی هستند که تعادل جمعیتی این مناطق نقشی مهم در حفظ امنیت داخلی کشور دارد. متأسفانه بسیاری از شهرستان های مرزی توان و پتانسیل حفظ جمعیت خود را ندارند و با روند مهاجرفرستی فزاینده روبه رو هستند. این پژوهش به تحلیل عوامل مؤثر بر شاخص های مهاجرت 118 شهرستان مرزنشین پرداخته است. قلمرو زمانی پژوهش شامل روند تغییرات مهاجرت بر اساس داده های سرشماری در فاصله سال های 95-1390 است. برای آزمون فرضیات تحقیق از الگوی تحلیلی تاپسیس، آزمون-های معناداری پیرسون و رگرسیون، آزمون های موران عمومی، الگوی فضایی بر اساس نقاط داغ و تحلیل کلاستر استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که میان مهاجرپذیری، خالص مهاجرت، ناخالص مهاجرت و توسعه شهرستان های مرزنشین رابطه مثبت و معناداری برقرار است. توسعه یافتگی قادر به تبیین بیش از 19 درصد تغییرات خالص مهاجرت این شهرستان ها است. همچنین آزمون خوشه ای ماتریس دووجهی متغیرهای توسعه-یافتگی و خالص مهاجرت نشان داد که عمدتاً شهرستان های مرزنشین مهاجرفرست بوده و از نظر توسعه یافتگی نیز در خوشه های سوم و چهارم (پایین ترین سطح توسعه) قرار دارند. میزان خالص مهاجرتی تمایل به متمرکز شدن در فضا دارد. به طوری که تجمع فضایی لکه های سرد (مهاجر فرستی بیشتر) متعلق به برخی شهرستان های مرزنشین استان های اردبیل، کرمانشاه، ایلام و خراسان جنوبی است.
۱۱.

احساس اطمینان از پایداری و دوام زندگی زناشویی و رابطه آن با تمایل به فرزندآوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱۳ و ۱۱۴ ۳۸-۱۵

کلید واژه ها: پایداری و دوام زندگی زناشویی تمایل به فرزندآوری مداخلات راه حل محور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹ تعداد دانلود : ۱۹۴
این مقاله به بررسی رابطه بین احساس اطمینان از پایداری و دوام زندگی زناشویی و تمایل به فرزندآوری می پردازد. حجم نمونه 350 نفر زن ازدواج کرده بدون فرزندی است که بطور ارادی تا زمان انجام مطالعه (1397) بچه دار نشده اند. روش پژوهش پیمایشی است و از پرسشنامه استاندارد شده انریچ، برای سنجش دوام و پایداری زندگی زناشویی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، بطور کلی میل به فرزندآوری در بین زنان مورد مطالعه پایین است، به طوری که ۵۲ درصد از زنان تمایل خیلی پایین و پایینی به فرزندآوری داشته اند و فقط ۸ درصد تمایل بالا و خیلی بالایی به فرزندآوری داشته اند. از مقیاس پایداری و دوام زندگی زناشویی ۲۰.۹ درصد از زنان نمره خیلی پایین و پایینی، ۵۴ درصد نمره متوسط و ۲۵.۴ درصد نمره بالا و خیلی بالا گرفته اند. از نظر آماری، رابطه بین مقیاس دوام و پایداری زندگی زناشویی، سرمایه اجتماعی و سطح تحصیلات زنان با تمایل به باروری معنادار و مثبت است. تعداد فرزندان ایده آل برای زنان با نمره پایین و خیلی پایین از مقیاس پایداری زندگی زناشویی حدود 2 فرزند و برای زنان با نمره بالا و خیلی بالا از همین مقایس حدود 5/2 فرزند بوده است. تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که یک واحد افزایش در مقیاس دوام و پایداری زندگی زناشویی باعث ۰.۲۵۴ واحد افزایش در مقیاس تمایل به فرزندآوری می شود. مشاوران خانواده با استمداد از مداخلات مؤثر راه حل محور، می توانند در خانواده هایی که سرمایه اجتماعی و نگرش به دوام زندگی زناشویی پایین است، سطح سرمایه اجتماعی و احساس اطمینان از دوام و پایداری خانواده را تقویت نمایند. این پژوهش نشان می دهد که مداخلات مشاوران خانواده تا چه حد می تواند بر متغیرهای کمی دموگرافیگ اثر گذار باشد.
۱۲.

قصد سکونت وتعیین کنندهای آن در بین ساکنان جزیره کیش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۹ و ۱۱۰ ۹۱-۱۱۹

کلید واژه ها: قصد سکونت مهاجرت جزیره کیش گروه های شغلی منطقه آزاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۰ تعداد دانلود : ۳۲۱
جزیره کیش یکی مهمترین مناطق آزاد کشور و یک مقصد مهاجرتی است. کم و کیف جمعیت مهاجر نقش غیرقابل انکاری بر توسعه پایدار، گردشگری و امنیت کیش خواهد گذاشت. این مقاله به بررسی قصد سکونت در بین ساکنان جزیره کیش می پردازد، از مدل فولر و دجونگ برای تدوین مبانی نظری استفاده شده است. روش تحقیق پیمایش، حجم نمونه 498 نفر و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای است. یافته ها نشان می دهند که دلایل عمده مهاجرت به کیش به ترتیب اهمیت عبارتند از: کار(7/36درصد)، زندگی در محیط بهتر(2/18درصد)، پیوستن به اعضاء خانواده (4/16درصد). از کل پاسخگویان، 40 درصد قصد سکونت دائم و 32 درصد قصد سکونت موقت و 28 درصد در این باره تصمیم مشخصی نداشته اند. میانگین نمره قصد سکونت دائم در بین زنان، افراد60 ساله و بالاتر، افراد با قومیت عرب، افراد بی سواد، بومیان، مهاجران در جستجوی محیط زندگی بهتر بیشتر از سایر گروه های جمعیتی بوده است. نیز بازنشسته ها، زنان خانه دار، کارگران ماهر بیشتر از سایر گروه های شغلی میل داشته اند بطور دائم در کیش بمانند. اما در مقابل، کارفرمایان، سرمایه گذاران و متخصصصان کمترین میل را برای سکونت دائمی در جزیره داشته اند. همچنین رابطه بین اعتماد اجتماعی و رضایت از زندگی در کیش با میل به سکونت دائمی مثبت و معنادار شد. نتایج حاکی از آن است که روند سکناگزینی مهاجران از نظر ترکیب جمعیتی و حرفه ای تصویر امیدوارکننده ای از کیفیت نیروی انسانی در جزیره کیش نمی دهد. در عین اینکه جهت رونق مناطق آزاد جذب سرمایه گذاران، کارآفرینان و متخصصان نقش محوری دارند، میل زیادی بین این گروه ها برای خروج از جزیره کیش وجود دارد که این مسئله می تواند برای کیفیت سرمایه انسانی، توسعه اقتصادی و گردشگری کیش چالش برانگیز باشد، لذا اتخاذ سیاستهای مناسب برای حفظ و جذب کارآفرینان، سرمایه گذاران و متخصصان ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
۱۳.

مهاجرت بازگشتی دانشجویان ایرانی و تعیین کننده های آن: مطالعه ای در بین دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا و کانادا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰۳ و ۱۰۴ 112-91

کلید واژه ها: مهاجرت بازگشتی تمایل به بازگشت انطباق پذیری مهاجران در حا ل تحصیل آمریکا و کانادا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۴۸۳
مقاله حاضر به بررسی میزان تمایل به بازگشت ایرانیان در حال تحصیل در آمریکا و کانادا و عوامل مرتبط با آن می پردازد. با بهره گیری از چارچوب نظری که تلفیقی از مهمترین نظریات مهاجرت بازگشتی، رویکرد چندملیت گرایی، رویکرد ساختاری به مهاجرت بازگشتی و رویکرد اقتصاد نئوکلاسیک بود، فرضیات پژوهش طراحی شد. این فرضیات، در رابطه با بررسی رابطه متغیر وابسته، یعنی میزان تمایل به بازگشت مهاجران و متغیرهای مستقل، یعنی شبکه ارتباطات فرد مهاجر در ایران، حس تعلق ملی و خانوادگی، نگرش نسبت به وضعیت اقتصادی و شغلی کشور مبداء، میزان انطباق پذیری اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با جامعه مقصد طراحی شدند و مورد آزمون قرار گرفتند. نمونه گیری این پژوهش به دلیل سختی دسترسی به جامعه آماری به صورت گلوله برفی انجام گرفت. در نهایت از میان 177 نفر افراد نمونه، نتایج زیر به دست آمد. در میان عوامل اجتماعی، میزان انطباق پذیری اجتماعی و احساس تعلق ملی و خانوادگی، بیشترین میزان رابطه را با میزان تمایل به بازگشت داشتند و پس از آن به ترتیب، شبکه ارتباطات در ایران، و نگرش نسبت به وضعیت اقتصادی جامعه مبداء، بیشترین سهم را در تبیین میزان تمایل به بازگشت ایفا کردند. متغیرهای مستقل میزان انطباق پذیری اقتصادی و فرهنگی، دارای کمترین مقدار رابطه با متغیر وابسته پژوهش، یعنی میزان تمایل به بازگشت بودند.
۱۴.

سیاست های جدید جمعیتی در بخش اجتماعی مطبوعات (تحلیل محتوای سه روزنامه کثیرالانتشار کشور)

نویسنده:
منبع: علوم خبری سال هفتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۶ 61 - 82

کلید واژه ها: سیاست جمعیتی شاخص جمعیتی تحلیل محتوا ارکان خبری جهت گیری خیر برجسته سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۲۷۴
مقاله حاضر به تحلیل سیاست های جدید جمعیتی کشور طی دوره زمانی 94-1393 در بخش اجتماعی سه روزنامه کثیرالانتشار ایران، جام جم و وطن امروز می پردازد. روش پژوهش حاضر، کتابخانه ای و اسنادی است و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا انجام شده است. برای سنجش متغیرهای تحقیق، از یک پرسشنامه معکوس با 49 پرسش استفاده شد. در مجموع 73 مطلب مرتبط با سیاست های جمعیتی به عنوان سند جمع آوری شد. مطالب مورد نظر در چند سطح طبقه بندی شدند که شامل: گفت و گو 24 مورد، 31 مورد خبر، 19مورد گزارش تحلیلی، 14 مورد نقد و 7 مورد تیتر، که در این میان خبر و گفتگو بیشترین سهم را داشته اند. 61 مطلب، دارای رکن در برگیری،2 مطلب شهرت، 19 مطلب تازگی، 20 مطلب تعداد و فراوانی و 1 مطلب جذابیت بوده و ارکان تضاد و مجاورت مشاهده نشده. از کل مطالب مطرح شده درباره جمعیت، 7 مورد از منبع مسئولان ارشد، 5 مورد از وزیران، 57 مورد از مدیران ارشد و میانی و 3 مورد نیز از کارشناسان و هیچ مطلبی با منبع عامه مردم نقل نشده است. از نظر محتوایی، 35 مطلب دارای جهت گیری منفی و 35 مطلب نیز دارای جهت گیری مثبت نسبت به موضوع جمعیت بوده اند. نیز 34مطلب در حوزه باروری، 13 مطلب درباره ازدواج، 3 مطلب درباره مهاجرت، و 2 مطلب درباره طلاق بوده است.
۱۵.

مطالعه تطبیقی تجربیات سیاستی کشورهای منتخب آسیایی در زمینه ی توزیع متوازن جمعیت شهری

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای سال دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۳ 1 - 29

کلید واژه ها: مهاجرت توزیع جمعیت کلان شهرها برنامه و سیاست ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۴۱
این مقاله به مقایسه تجربیات کشورهای منتخب آسیایی در زمینه ی توزیع متوازن جمعیت می پردازد و تلاش خواهد کرد نشان دهد کدام پاردایم های برنامه ریزی فضایی جمعیتی در توزیع بهینه تر جمعیت نتایج بهتر و مؤثرتری داده است. روش تحقیق، تحلیل اسنادی است و از اسناد معتبر در زمینه برنامه ریزی های دولتی استفاده شده است. به طور کلی چهار نوع پارادیم برنامه ریزی با توجه به اقتصاد جمعیت فضا تشخیص داده شد: الف) دولت های غیرمتمرکز با پارادایم تمرکززادیی سیاسی – اقتصادی (ژاپن)، ب) دولت های متمرکز با پارادایم مداخله مستقیم در مدیریت جمعیت فضا (چین و اندونزی). ج) دولت های متمرکز با پارادایم تمرکززدایی اقتصادی (ایران و کره جنوبی) و د) دولت نیمه متمرکز با پارادایم اولویت بخشی به توسعه ی روستایی. نتایج نشان می دهد دولت های غیرمتمرکز با رویکرد تمرکززدایی اداری – سیاسی و اقتصادی نتایج مثبت تری از توسعه ی برابر در سطح ملی و توزیع بهینه ی جمعیت به دست داده اند. بررسی ها نشان داد عدم وجود هماهنگی بین بخش های کلان، میانی و خرد، فقدان اراده سیاسی لازم برای اجرای طرح های آمایش سرزمین و عدم پایش برنامه ها آمایش سرزمین و توزیع فضایی جمعیت از جمله مهمترین موانع عدم موفقیت راهبردهای توزیع بهینه جمعیت است. در کشورهای با نظام متمرکز برنامه ریزی کلید اصلی توفیق برنامه ها ایجاد هماهنگی های بین بخشی و پایش مداوم برنامه ها است.
۱۶.

تحلیلی دموگرافیک از شهرهای جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۹۷ و ۹۸ 47-67

کلید واژه ها: شهرهای جهانی تحلیلی دموگرافیگ مهاجرت بین المللی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۴۶۸
در این مقاله ضمن بررسی ویژگی های جمعیت شناختی شهرهای جهانی تلاش شده است، سایر شاخص های اجتماعی و اقتصادی شهرهای جهانی با رویکرد جمعیت شناختی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد. روش تحقیق در این مقاله تحلیل ثانویه بوده و از داده های جمعیّت سازمان ملل متّحد و مؤسسه سیاست مهاجرت (MPI) استفاده شده است . نتایج نشان می دهد تراکم، تمرکز، تنوع و سرعت تغییرات ترکیبی جمعیتی از ویژگی های اصلی شهرهای جهانی می باشد. در حال حاضر، 65 شهر جهانی در دنیا وجود دارد که تعداد جمعیت ساکن در آنها به حدود 540 میلیون نفر می رسد. به غیر از جنوا و فرانکفورت همه شهرهای جهانی دارای جمعیت چند میلیونی هستند. از نظر جمعیتی، توکیو با حدود 36 میلیون نفر بزرگترین و جنوا با حدود 600 هزار نفر جمعیت کوچکترین شهرهای جهانی در سال 2010 بوده اند. بیشتر شهرهای جهانی(حدود 25 شهر) 5/38 درصد در قاره آسیا واقع شده اند. الگوی توزیع جمعیت در دیگر شهرهای جهانی برحسب قاره ها به این صورت است: قاره اروپا با حدود 18 شهر جهانی (7/27 درصد)، قاره آمریکا با حدود 17 شهر (1/26 درصد)، قاره آفریقا با 4 شهر و استرالیا با یک شهر. بسیاری از شهرهای جهانی بزرگ دارای حجم بالایی از مهاجران خارجی هستند که این خصیصه منجر به شکل گیری جامعه چند فرهنگی و چند هویتی شده است. البته از نظر برخی از جمعیت شناسان غربی، این تنوع نژادی و فرهنگی از چالش های اصلی شهرهای بزرگ جهانی جوامع توسعه یافته خواهد بود.
۱۷.

مطالعه تعیین کننده جامعه شناختی فرزندآوری (موردکاوی: زنان متأهل شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال پنجم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۰

کلید واژه ها: مدیریت بدن فردگرایی فرزندآوری مشارکت مردان در امور خانه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ سبک زندگی
تعداد بازدید : ۱۷۱۶ تعداد دانلود : ۱۷۴۳
هدف اصلی این مقاله مطالعه تعیین کنند ه جامعه شناختی فرزندآوری است. سؤال اصلی این است که تعیین کننده های اجتماعی باروری کدام است و هدف، شناسایی عواملی است که منجر به کم فرزندآوری در جامعه ایرانی می شود. برای تبیین موضوع تحقیق، از نظریه های جامعه شناختی (گیدنز و بوردیو) همچنین تئوری های جمعیتی باروری مانند کالدول، رویکرد اشاعه، گذار جمعیتی دوم (لستهاق و وندکا)، بهاچارتا و نظریه مشارکت مردان در امور خانه استفاده شد. این بررسی بر اساس داده های حاصل از یک پژوهش پیمایشی در بین نمونه 300 نفری از زنان متأهل تهران در سال 1394 صورت گرفته است. نتایج تحلیل رگرسیون بر تأثیر مستقیم متغیرهای «فردگرایی، مدیریت بدن، نگرش مثبت به فرزند، نگرش منفی به فرزند، سن ازدواج و تعداد خواهر و برادر زن» با سه سطح باروری (رفتار، ایده آل و تمایلات فرزندآوری) اشاره دارد.
۱۸.

توصیف و تحلیل مهاجرت های بین استانی در ایران و تعیین کننده های آن طی دوره 1385 تا 1390(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال ششم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: مهاجرپذیری مهاجرت های بین استانی میزان خالص مهاجرت مهاجرفرستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۸ تعداد دانلود : ۶۴۳
هدف مقاله حاضر، توصیف و تحلیل مهاجرت های بین استانی در ایران و تعیین کننده های آن طی دوره 1385 تا 1390 و روش پژوهش، تحلیل ثانویه داده های مهاجرت حاصل از سرشماری سال 1390 است. نتایج نشان می دهند نسبت مهاجر به جمعیت در دوره یادشده 4/7 نفر بوده است. بیشترین درصد مهاجران جابه جا شده کشور (44 درصد) به ترتیب در استان های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، فارس و البرز بوده اند و مهاجران کمتری در استان های اردبیل، قم، کهگیلویه وبویراحمد، چهارمحال وبختیاری و ایلام جابه جا شده اند. حدود 50 درصد مهاجران خارج شده از استان های کشور به استان های تهران، خوزستان، خراسان رضوی، فارس، البرز، اصفهان و کرمانشاه مربوط بوده اند. 13 استان از 31 استان کشور، مهاجرپذیر و رقم خالص مهاجرت آن ها مثبت و 18 استان مهاجرفرست و رقم خالص مهاجرت آن ها منفی بوده است. در بررسی تحلیلی رابطه بین میزان خالص مهاجرت و متغیرهای مستقل رشد جمعیت، نرخ بیکاری، میانگین سال های تحصیل، جمعیت روستا/ شهری و درصد شهرنشینی، از نظر آماری رابطه معنا داری بین متغیرهای رشد جمعیت و نرخ بیکاری با متغیر میزان خالص مهاجرت مشاهده شد.
۱۹.

سنجش اندازه اثر تعیین کننده های گرایش به طلاق در پیمایش های انجام شده طی دوره 1394- 1374.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مددکاری اجتماعی پاییز ۱۳۹۵ شماره ۹ 1 - 41

کلید واژه ها: فرا تحلیل اندازه اثر ساختار قدرت صمیمیت مهارت های ارتباطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۴۱۷
این مقاله به سنجش اندازه اثر تعیین کننده های گرایش به طلاق در پیمایش های منتخب طی دوره 1394- 1374 می پردازد. روش تحقیق فراتحلیل است محاسبه ضرایب اثر نشان می دهد که برخلاف پژوهش های قبلی که نشان دهنده آن بودند که عواملی نظیر درآمد و بیکاری از عوامل درجه نخست گرایش به طلاق بوده اند، در حال حاضر شکل توزیع قدرت در خانواده با ضریب اثر 8/0 مهم ترین عامل تعیین کننده طلاق شناخته شده و بعد از آن عواملی چون دخالت اطرافیان با ضریب اثر 71/0، رفتارهای خشونت آمیز با ضریب اثر 65/0 و مهارت های اجتماعی و ارتباطی با ضریب اثر 62/0 مهم ترین عوامل تعیین کننده طلاق در کشور هستند. با توجه به این که موازنه قدرت در خانواده ایرانی، دچار تغییرات اساسی شده است، مردان بایستی نقش تعیین کننده زنان در مدیریت و تصمیم گیری های خانوادگی را به رسمیت بشناسند. مددکاران اجتماعی با توجه به تغییرات ایجادشده در ساختار خانواده بایستی در زمینه حل و مدیریت تعارضات خانوادگی، زوجین را کمک کنند و از طریق مداخلات مددکارانه به موقع، به ترمیم روابط آسیب دیده در خانواده های در شُرُف طلاق بپردازند.
۲۰.

تحلیلی بر رابطه اشتغال و تمایل به فرزندآوری در بین زنان شاغل در آستانه ازدواج در سطح استان های کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۹۵ و ۹۶ 1-24

کلید واژه ها: فرزندآوری اشتغال زنان رفتارهای باروری نگرش زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴۵ تعداد دانلود : ۳۴۳۷
این مقاله، به مطالعه رابطه بین اشتغال زنان و نگرش آنها به فرزندآوری در سطح استانهای کشور می پردازد. در این مقاله از داده های گردآوری شده توسط پژوهشکده آمار در خصوص بررسی فرزندآوری در بین زنان و مردان در آستانه ازدواج استفاده شده است. حجم نمونه زنان شاغل مورد مطالعه برابر با 1546 نفر است. نتایج نشان می دهد که شاغل بودن و گروه شغلی اثرات معناداری بر تمایلات فرزندآوری و فاصله گذاری بین موالید دارد و از نظر آماری تفاوتها بین میانگین تعداد فرزندان و تمایل به فرزندآوریبین زنان شاغل و غیر شاغل معنادار شد. همچنین بین میانگین تعداد بچه هایزنان بر حسب گروه های شغلی تفاوت معنادار مشاهده شد ، این اختلاف در بین زنان شاغل در بخش آزاد و خصوصی بیشتر محسوس بود. یافته های این پژوهش نشان داد بیش از 50 درصد زنان شاغل مورد مطالعه در استان های چهارمحال و بختیاری، ایلام و کهگیلویه و بویر احمد تمایل به داشتن 4-3 بچه هستند، در حالیکه 89.7،92، و 88 درصد زنان شاغل به ترتیب در استان گیلان، البرز و فارس بطور متوسط خواستار 2-1 بچه هستند. تمایل به بیشترین زمان فاصله گذاری بین تولدها در بین زنان شاغل استان های همدان (45 درصد)، سمنان (41.7 درصد) و خوزستان (41.4 درصد) و در مقابل،تمایل به کمترین فاصله گذاری زمانی بین تولدها در بین زنان شاغل ساکن در استان های فارس(34 درصد)، مرکزی(34.1 درصد) و چهارمحال بختیاری (42.9 درصد) مشاهده شد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان