زهرا شمس قهفرخی

در دهه های أخیر و در پی تحولات ناشی از نوسازی، صنعتی شدن و تغییراتی که در ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رخ داده، ازدواج جوانان به تأخیر افتاده است. آسیب های اجتماعی این تأخیر و تأثیر آن در کاهش باروری، آن را به یکی از مسائل مهم مورد توجه در سیاست گذاری های کلان کشور تبدیل کرده است. مطالعات متعددی عوامل مرتبط با تأخیر ازدواج را بررسی کرده اند. این مقاله با مرور نظام مند مطالعاتی که طی 10 سال گذشته در ایران و جهان (1390 تا 1400 شمسی و 2010 تا 2021 میلادی) به این موضوع پرداخته اند، نتایج این پژوهش ها را تبیین و دسته بندی می کند. با اعمال معیارهای ورود و خروج مطالعات، عوامل مرتبط با تأخیر ازدواج در 30 مطالعه بررسی و 10 دسته عوامل شامل عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، محل سکونت، نژاد، عوامل جمعیتی، سبک زندگی، عوامل روانی، پیشینه ی خانوادگی، مذهب و قومیت شناسایی شدند. فراوان ترین عوامل تعیین کننده تأخیر ازدواج، افزایش تحصیلات و عوامل اقتصادی است. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند راهکارهایی مناسب را در اختیار خانواده ها، مسئولین و دولتمردان قرار دهد تا بتوانند با شناخت عوامل موثر تأثیرگذار برنامه ریزی های مقتضی را در جهت داشتن جامعه ای با سن مناسب ازدواج در جهت حفظ خانواده و افزایش باروری داشته باشند.

شیوع سزارین در ایران نسبت به دهه 1350 افزایش سه برابری داشته است، به طوری که به گزارش سازمان جهانی بهداشت ایران در سال 2008 به لحاظ فراوانی سزارین در دنیا رتبه ی دوم را دارا بوده است. سزارین در اصفهان نیز شیوع بالایی دارد. لذا هدف این مقاله بررسی عوامل تعیین کننده تصمیم سزارین در زنان باردار شهر اصفهان است.  این پیمایش بر روی 400 زن 15 تا 49 ساله باردار که در ماه های پایانی بارداری بوده اند و برای وضع حمل به یکی از مراکز بهداشتی درمانی شهر اصفهان مراجعه کرده بودند انجام شد. داده ها توسط پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری گردید. نتایج تحلیل چند متغیره نشان داد که پس از کنترل تحصیلات، درآمد و نیات باروری، احتمال تصمیم سزارین با افزایش نقش پزشک در تشویق سزارین، افزایش هنجار ذهنی در پذیرش سزارین و تصویر بدنی بطور معنی داری افزایش می یابد. همچنین نگرش نسبت به سزارین و فردگرایی از طریق تأثیر بر هنجار ذهنی بر تصمیم سزارین تأثیر می گذارند. بر اساس نتایج این مطالعه، تصمیم سزارین در زنان باردار یک تصمیم پیچیده بوده که تحت تأثیر عوامل مختلف شکل می گیرد. لذا مداخلات جامع برای کاهش سزارین با تأثیر بر نقش پزشکان، تغییر هنجار ذهنی و فرهنگ سازی در زمینه ی تصویر بدنی توصیه می شود.