اکبر فرجی ارمکی

این مقاله به تحلیل نقش و جایگاه دانشگاههای ایران در تولید علوم و فنون درونزا و بومی می پردازد. لذا ابتدا تاریخچه ای از تحولات تاریخی مراکز آموزش عالی و کارکرد آنها را در دهه های اخیر ذکر کرده، سپس به سیر تحولی آن در جهت منطبق نمودن دانشگاهها با شرایط و زمینه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایران از جمله: تحولات ساختاری بعد از انقلاب اسلامی، بحث ستاد انقلاب فرهنگی، قوانین توسعه و چشم انداز بیست ساله که همه به نوعی الزاماتی برای دانشگاهها جهت منطبق نمودن رسالت، کارکرد و ساختار خود با نیازهای جامعه و ویژگی های فرهنگی وارزشی جامعه ایرانی محسوب می شوند می پردازد. در پایان نیز نموداری سیستمی از این مؤلفه ها و نتایج به دست می دهد.

اهداف: مهم ترین مهارت ضمن تدریس، برقراری ارتباط موثر استاد با دانشجو است. رابطه استاد با دانشجو در کلاس درس از نوع روابط پیچیده انسانی است که عوامل متعدد و گوناگونی در آن موثرند. این مطالعه با هدف بررسی عوامل موثر در برقراری ارتباط بین استاد و دانشجو از دیدگاه دانشجویان پزشکی مقطع علوم پایه انجام شد. روش ها: مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر در دانشجویان پزشکی مقطع علوم پایه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی سمنان در سال تحصیلی 92-1391 انجام شد و براساس روش سرشماری همه دانشجویان (147 نفر) مورد مطالعه قرار گرفتند . برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته دارای 24 سئوال در پنج سطح اصلی گشودگی، همدلی، حمایت گری، مثبت گرایی، و تساوی و دو سطح فرعی تشابه و تضاد و محیط آموزشی استفاده شد. داده های جمع آوری شده به نرم افزار SPSS 16 وارد و با آزمون های T مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: حفظ حرمت و احترام دانشجو توسط استاد (83/0±60/3)، رعایت عدالت در برخورد با دانشجویان توسط استاد (97/0±40/3) و انتقادپذیری استاد (95/0±38/3) مهم ترین و پایبندی به اصول و اعتقادات مذهبی (41/1±97/1)، جنسیت (50/1±03/2) و سن استاد (39/1±19/2) کم اهمیت ترین عوامل موثر در برقراری ارتباط بین استاد و دانشجو از دیدگاه دانشجویان پزشکی مقطع علوم پایه بود . نتیجه گیری: حفظ حرمت و احترام دانشجو، رعایت عدالت در برخورد با دانشجویان، انتقادپذیری و انعطاف پذیری از موثرترین عوامل در برقراری ارتباط استاد با دانشجویان هستند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای استرس شغلی دبیران تربیت بدنی مدارس دولتی راهنمایی استان سیستان و بلوچستان است. روش تحقیق، توصیفی و جامعه آماری پژوهش، شامل تمامی دبیران راهنمایی استان و حجم نمونه برابر 172 دبیر (87 نفر دبیر تربیت بدنی زن و 85 نفر دبیر تبیت بدنی مرد) می باشد. برای انتخاب نمونه مورد نیاز از روش نمونه گیری خوشه ای و طبقه ای ـ تصادفی استفاده گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استرس شغلی ویلیام دایر است و برای آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون t تک نمونه ای، t مستقل،آزمون F و آزمون تعقیبی توکی و آزمون تک متغیره استفاده گردید. نتایج بدست آمده حاکی از استرس شغلی بالا در بین دبیران است و استرس دبیران تربیت بدنی زن بالاتر از دبیران مرد راهنمایی در استان می باشد. نتایج هم-چنین نشان داد که بین استرس شغلی دبیران مدارس برخوردار و غیر برخوردار، و دبیران باسابقه کم و دبیران باسابقه زیاد تفاوت معناداری وجود ندارد. مقایسه نتایج بدست آمده از مناطق مختلف استان حاکی از این است که تفاوت معناداری در بین بعضی از مناطق مشاهده می شود.

حوزة علوم دین، معارف اسلامی و فلسفه حوزه ای فراملی است که از سویی از دیرینگی برخوردار است و از سوی دیگر در ابعاد جهانی مورد التفات، احترام، انتقاد و عنایت و دشمنی است که در آن، آموزش و مقولة پژوهش نیز پا به پای مقارنت و معاضدت تحولات آن مورد توجه بوده است. در حال حاضر توجه به امر پژوهش در این عرصه عمیق تر و دغدغة اصلی فرهیختگان این عرصة ملی و بین المللی است. این نوشتار ضمن مفهوم شناسی و پیشینهکاوی شاخصه ها و مؤلفه های اساسی، عمدة بحث را به سمت و سوی مقوله پژوهش در حوزة معارف دینی و تعلیم و تربیت اسلامی سوق داده و با بیان مسئله، اهداف ، اهمیت و محوریت موضوع و سپس مفهوم شناسی در صدد تبیین نظام علمی روش تحقیق این وادی و ارائة ساختار مناسب «نظام پژوهشی» حوزه محور است. این مهم با تبیین مأموریت نظام پژوهشی و اهدف آن و وظایف مدیریت داناییمحور و پژوهش مدار صورت گرفته و سپس الگوی خط مشیگذاری نظام پژوهش و مؤلفه های جامع در چهارده محور در کانون بررسی قرار گرفته و به مقولة آموزش و تأثیر آن در پژوهش حوزه اشاراتی شده است.

اهداف: برنامه درسی یکی از عناصر یا خرده نظام­های اصلی آموزش عالی هستند که نقش تعیین­کننده و غیر قابل انکاری را در راستای تحقق اهداف و رسالت­های دانشگاهها ایفا می­کنند. هدف این مطالعه بررسی دیدگاه­های دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی قم درباره وضعیت موجود برنامه درسی مقطع علوم پایه بود. روش­ها: این پژوهش توصیفی روی 107 دانشجو و 20 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی قم در سال 90-1389 که به روش نمونه­گیری تصادفی انتخاب شدند، انجام شد. ابزار گردآوری داده­ها پرسش نامه­ای محقق­ساخته شامل اطلاعات جمعیت شناختی و ارزیابی نگرش دانشجویان نسبت به برنامه دروس مقطع علوم پایه (بافت شناسی، فیزیولوژی، ژنتیک، میکروب شناسی، ایمنی شناسی، آسیب شناسی) در مقیاس لیکرت بود. داده­ها با روش های آماری توصیفی و آزمون T مستقل به کمک نرم­افزار SPSS 15 انجام شد. یافته­ها: بیشتر دانشجویان مورد مطالعه نسبت به برنامه­های درسی در حال اجرای مقطع علوم پایه تا حدودی رضایت داشتند و تفاوت معنی­داری بین دختران و پسران وجود نداشت (05/0 نتیجه­گیری: بین دیدگاه دانشجویان پزشکی و اعضای هیئت علمی انطباق و همسانی وجود دارد و بین نظرات دختران و پسران دانشجوی رشته پزشکی تفاوتی وجود ندارد. همچنین دانشجویان از سطح دانش و مهارت های تخصصی خود در محیط آموزش بالینی رضایت دارند.

سلامت اجتماعی تابعی از عوامل گوناگون اجتماعی و فرهنگی است. هدف این پژوهش بررسی میزان سلامت اجتماعی در بین معلمان و تبیین نقش عدالت سازمانی ادراک شده بر آن است که فرضیات آن از تئوری های گوناگون عدالت سازمانی وسلامت اجتماعی استخراج و مورد آزمون قرار گرفته اند. روش بررسی توصیفی همبستگی وتلفیقی از روش کتابخانه ای و میدانی است. در بررسی میدانی 361 نفر از معلمان شاغل در مدارس راهنمایی مناطق 2، 8 و 17 شهر تهران در سال 1392 با استفاده از پرسشنامه سلامت اجتماعی (کییز، 2002) و پرسشنامه عدالت سازمانی ادراک شده نیهوف و مورمن (1993) به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی (میانگین) و استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی و چند متغیره) صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین عدالت سازمانی ادراک شده و ابعاد سه گانه آن (توزیعی، تعاملی و رویه ای) با میزان سلامت اجتماعی معلمان رابطه مستقیم وجود دارد. در بین ابعاد عدالت سازمانی، عدالت تعاملی بیشترین همبستگی را با سلامت اجتماعی معلمان داشته است. نتایج آزمون رگرسیون خطی نشان داد که بین دو متغیر عدالت سازمانی ادراک شده و میزان سلامت اجتماعی معلمان رابطه خطی وجود دارد و عدالت سازمانی ادراک شده توانایی پیش بینی 25 درصد از تغییرات سلامت اجتماعی معلمان را دارد. نتایج به صورت کلی نشان می دهد که، سلامت اجتماعی معلمان به عنوان سازه ای اجتماعی از کمیت و کیفیت عدالت سازمانی ادراک شده و مولفه های سه گانه آن (توزیعی، تعاملی و رویه ای) تأثیر می پذیرد.

اهداف: جوهره اصلی فعالیت هر موسسه آموزشی، برنامه درسی آن است و برنامه درسی وسیله­ای برای انتقال اطلاعات است. هدف این مطالعه، بررسی دیدگاه­های دانشجویان و اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی قم درباره وضعیت موجود برنامه درسی مقطع علوم پایه در راستای تعیین میزان رضایت دانشجویان بود. روش ها: در این پژوهش توصیفی، جامعه آماری 107 نفر دانشجو و 20 نفر اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی قم در سال 90-1389 بودند و به­دلیل محدود بودن جامعه، حجم جامعه و نمونه برابر بود. ابزار گردآوری داده­ها پرسش نامه­ محقق­ساخته براساس مقیاس لیکرت بود. تجزیه و تحلیل داده­ها با روش­های آماری توصیفی و استنباطی به کمک نرم­افزار SP SS 15 انجام شد و با توجه به ماهیت سئوال­های پژوهش از آزمون T تک­نمونه­ای استفاده شد. یافته ها: 4/46% نمونه­ها مذکر و 6/53% مونث بودند. 70% دانشجویان پزشکی عمومی قم نسبت به برنامه­های درسی در حال اجرای مقطع علوم پایه تا حدودی رضایت داشتند و تفاوت معنی­داری بین نظرات دختران و پسران وجود نداشت (05/0 p ). نتیجه گیری: از نظر دانشجویان پزشکی و اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی قم ، ارایه برنامه درسی در مقطع علوم پایه مطابق با استانداردهای آموزش پزشکی است و اکثر دانشجویان نسبت به برنامه های درسی در حال اجرای مقطع علوم پایه تا حدودی رضایت دارند. از نظر دانشجویان، توجه به نیازهای موجود در آموزش بالینی، نقش موثری در ارتقای کیفیت برنامه درسی مقطع علوم پایه دارد.

هدف این پژوهش ارزیابی نقش آموزشهای مهارتی اعم از فنی و غیرفنی در فرآین د تج اری س ازی اختراعات و نوآوریهای کارآموزان آموزش فنی و حرفهای است. استراتژی تحقیق ، پیمایشی اس ت و جامعه هدف آن ک ارآموزان مه ارت آموخت ه مخت رع و ن وآوران س ازمان آم وزش فن ی و حرف ه ای کشوراست. برای جمع آوری نظرات از پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 8/0) آلفای کرونباخ) و ب رای بررسی نتایج تحقیق از آزمون دو جملهای، آزمون مقایسه میانگین رتبه، آزمون تی اس تیودنت، آزم ون رتبه بندی فریدمن استفاده شده است. نتایج نشان داد که آموزش مهارتهای فنی و غیر فنی در فرایند تجاریسازی از اهمیت بالایی برخوردارند .

آموزش عالی مانند سایر نهاد های اجتماعی تابع ساز وکار های اقتصادی و کسب و کار بوده و اصول سنجش و ارزیابی کارایی و اثر بخشی این نهاد در دو بعد درآمد ها و هزینه ها همواره مدنظر تمامی سیاست گذاران و برنامه ریزان آموزش عالی است و از اولویت های اول هر جامعه بشمار می رود . امادر خصوص حفظ و نگهداشت آموزش عالی و نیز توسعه آن منابع بسیار محدود است. بحث تأمین مالی و یافتن روش های مناسب آن در دانشگاه ها به یکی از دغدغه های اصلی سیاست گذاران در حوزه های تأمین مالی دانشگاه ها تبدیل شده است ؛ از این رو شناخت و بررسی ابزارهای نوین تأمین مالی اجتناب ناپذیر است . ابزار مالی مانند صکوک ، اوراق بهادار به پشتوانه دارایی ها و اوراق رهنی از مهم ترین ابزار های نوین تأمین مالی است . با در نظر گرفتن تمامی جوانب از جمله شرایط کنونی اقتصاد ایران ، اوراق صکوک می تواند یکی از بهترین گزینه های تأمین مالی برای آموزش عالی کشور به حساب آید. در این مقاله به بررسی این ابزارهای مالی پرداخته می شود

امروزه، مراکز تخصصی دانشگاهی و سازمانهای مهندسی به این دستاورد مهم نایل آمده اند که با تکیه بر نوآوری و توسعه و ترویج آن می توانند پیشگامی و برتریهای بلند مدت خود را در عرصه های رقابتی حفظ کنند. دو عامل تغییرات سریع فناوری و فشردگی رقابت در اهمیت روز افزون نو آوری در صنایع بیشترین نقش را دارند. در این پژوهش تلاش شده است با مراجعه به جامعه مدیران و پژوهشگران (مخترعان) کشور موانع اساسی رشد و بهره برداری از نوآوری شناسایی شود. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن پیمایشی بود. برای بررسی نتایج از آزمون دو جمله ای، آزمون مقایسه میانگین رتبه، آزمون مقایسه واریانس و آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شده است. نتایج نشان داد که از دیدگاه مدیران و پژوهشگران بی ثباتی در قوانین حمایتی و نبود سرمایه کافی از جمله موانع مهم رشد، توسعه و کاربست نتایج نو آوری و اختراعات محسوب می شوند. همچنین، نتایج نشان داد که در میزان تأثیر موانع موجود، بین نظر پژوهشگران و مدیران اختلاف و جود دارد، به گونه ای که پژوهشگران منابع مالی را با اهمیت می دانند، ولی مدیران موانع مرتبط با آموزش را مهم تر به شمار می آورند.

هدف این پژوهش شناسایی و معرفی موانع تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات مهندسان و کارآموزان حوزه ی آموزش های فنی و حرفه ای کشور است. روش پژوهش ترکیبی است. این پژوهش با استفاده از نظر خبرگان به بررسی موانع نهادی، سازمانی، مالی، انسانی موردنیاز تجاری سازی فناوری در این سازمان می پردازد. جامعه تحقیق این پژوهش صاحبنظران آموزش های فنی و حرفه ای، مخترعان و نوآوران این سازمان هستند. از میان هشت مولفه شناسایی شده، وجود قوانین و مقررات اداری، به عنوان مهم ترین مانع و عدم شناخت و آگاهی نخبگان از فرآیند تجاری سازی کم اهمیت ترین مانع شناخته شدند. میانگین ارزش هر هشت مولفه نشان داد که هر هشت مورد تاثیر قابل توجهی به عنوان موانع تجاری سازی نوآوری های سازمان دارند. دستاوردهای این پژوهش می تواند مورد استفاده مشاورین شغلی و آموزشی مراکز آموزش فنی و حرفه ای به منظور راهنمایی و هدایت مربیان و کارآموزان مخترع و نوآور و سیاست گذاران و مدیران آموزش های فنی و حرفه ای جهت برنامه ریزی و سیاست گذاری قرار گیرد.

 مفهوم " نظام ملی نوآوری" به عنوان مفهومی فراگیر و مؤثر در توسعه و پیشرفت کشورها محسوب می شود که گستره ای وسیع از مؤلفه ها را در بر می گیرد. یکی از مؤلفه های اساسی آن، دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، نوآوریها و تولیدات علمی است. در این مقاله تلاش شده است تا در راستای نظام ملی نوآوری عوامل درونی مرتبط با نوآوری در دانشگاه بررسی و چارچوبی مشخص از عوامل دروندادی و فرایندی برای اجرای پژوهشهای کاربردی ارائه شود.

جهانی شدن و توسعه اقتصادهای دانش محور موجب ایجاد تغییرات اساسی در ساختار و وظائف آموزش عالی در سراسر دنیا شده است. ارزش ملتها بیشتر از منابع مادی در دسترس شان به افراد، مدیریت و دولتهایشان بستگی دارد. آموزش اثربخش باعث بهبود زیربنای علمی ملتها می شود و به همین دلیل، نقشی اساسی در آینده بازی می کند. تفکر راهبردی سازمانها را برای رویارویی و انطباق موفقیت آمیز با شرایط آینده توانمند می سازد. برنامه های راهبردی رسیدن از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب را که به سند چشم انداز اشاره دارد، تشریح می کند و به واسطه شناخت بهتری که از محیط به دست می دهد، سازمان را در بهبود عملکرد یاری می کند. لذا، ارزیابی محیط رقابتی سازمان و موقعیت راهبردی آن در فرایند برنامه ریزی راهبردی اهمیت ویژه ای دارد]1[. دانشگاه محلی است که دروندادهای آن شامل سرمایه، ساختمان، تجهیزات، برنامه، امکانات و نیروی انسانی است و فراگرد دانشگاه شامل آموزش، پژوهش و عرضه خدمات، حفظ و انتقال میراث فرهنگی و فناوری است و بروندادهای آن در برگیرنده نیروی انسانی متخصص و خبره در زمینه نوآوری، اختراع، اکتشاف علمی، تولید و گسترش مرزهای دانش است. امّا به دلیل ناکارآمدی نظامهای دانشگاهی برای بارآموزشی دانشگاهها و اعضای هیئت علمی، امکان پژوهش مؤثر فراهم نمی شود و سنّت دیرین جزوه نویسی بر آموزش حاکم است و به دلیل نبود یک نظام منسجم و به واسطه برخی سیاستهای نادرست، محیط دانشگاه در حال تبدیل شدن به یک محیط آموزشی صرفاً سنتی و بدون بهره وری است ]2[. این پژوهش که به شیوه کیفی و با استفاده از مصاحبه های عمقی با خبرگان انجام شده است، در پی شناسایی موانع اساسی برنامه ریزی مؤثر دانشگاهی و کیفیت و بهره وری است.