مهدی سبحانی نژاد

ه دف پ ژوه ش ح اض ر ب ررس ی م ی زان ت وج ه ب ه مؤلفه های آموزش چند فرهنگی در ک ت اب های درسی تاریخ دوره متوسطه ایران است. تحقیق به شیوه اسنادی و تحلیل محتوی انجام شده است. ابتدا مؤلفه های آموزش چند فرهنگی به کمک روش تحلیل اسنادی از متون نظری و سوابق پژوهشی احصاء و سپس میزان توجه به این مولفه ها تحلیل محتوی شده است. جامعه پژوهشی شامل 4 عنوان کتاب درسی تاریخ دوره متوسطه (تاریخ ایران و جهان 1 و 2، تاریخ معاصر ایران و تاریخ شناسی) در سال تحصیلی 94-1393 می باشد که با توجه به ماهیت موضوع پژوهش و محدودیت جامعه آماری از نمونه گیری صرف نظر شده و کل جامعه آماری به عنوان نمونه در نظر گرفته شده اند. ابزار اندازه گیری سیاهه تحلیل محتوا بوده و نتایج پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. ع م ده ت ری ن ی اف ت ه های پ ژوه ش بیانگر آن است که: 1. در م ج م وع 291 مرتبه به مؤلفه های آموزش چند فرهنگی توجه شده است که میزان فراوانی و درصد آن در کتاب های درسی تاریخ ایران و جهان 1 و 2، تاریخ معاصر ایران و تاریخ شناسی به ترتیب 117 (2/40 %)، 57 (6/19 %)، 40 (7/13 %)، 77 (5/26 %) می باشد. 2. در بین مؤلفه های آموزش چند فرهنگی بیشترین توجه به مؤلفه معرفی فرهنگ های مختلف به دانش آموزان در محتوای کتب درسی با 62 فراوانی و 3/21 درصد و کمترین توجه به مؤلفه ایجاد زمینه درک متقابل از سیر تحول فرهنگ های مختلف در محتوای کتب درسی با 2 فراوانی و 7/0 درصد صورت گرفته است.

امامت، استمرار نبوت و لطفى از جانب خداى متعال است. امامت جز با تصریح خداوندى تحقق نمى پذیرد و مردم در تعیین امام معصوم نقشى ندارند. امامت یکى از اصول بنیادى دین است و ایمان راستین جز با باور به بایستگى آن شکل نمى گیرد. امام، کسى است که خداوند متعال او را، پس از پیامبر به عنوان هدایتگر بشر برگزیده و باید از گناه و ناراستى، پاک و معصوم و به اذن خدا، از جهان غیب آگاه باشد. امام، نمونة کامل انسان و داراى برترین درجة کمال و فضیلت است و از آنجا که به یارى حق، همة گفتارها و رفتارهاى او نشان از راهى خدایى دارد، پیروى از وى بر همة مردم لازم و بایسته است. بر این اساس در نوشتار حاضر با روش تحلیل اسنادی به تبیین روایی نقش و جایگاه امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان پرداخته شده و نتایج در قالب بررسی ضرورت وجود امام، شرایط و ویژگی های امام، نحوة انتخاب امام، چگونگی رسیدن به مقام امامت، راه های اثبات امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و نیز دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان بیان شده است.

هدف از پژوهش حاضر ، تبیین چارچوبی مفهومی از صلاحیت های مورد نیاز مربیان و استادکاران در هنرستان های آموزش فنی و حرفه ای و کاردانش بود. پژوهش به شیوه تحلیل اسنادی انجام شد. جامعه پژوهشی مجموعه اسناد و مدارک نظری، پژوهشی، سوابق تجربی، آیین نامه ها و دستورالعمل های مرتبط و در دسترس بود. ابزار مورد استفاده، فرم گردآوری اطلاعات بود. نتایج پژوهش نشان داد که مجموعه صلاحیت های مورد نیاز مربیان و استادکاران را می توان در سه بعد صلاحیت های شخصی، صلاحیت های تخصصی- حرفه ای (با مؤلفه های دانش، بینش و توانش یا مهارت) و صلاحیت های اخلاقی – اعتقادی (با مؤلفه های وجدان کاری، توسعه توانمندی، اعتدال اجتماعی، روابط اجتماعی، انضباط اداری و ایمان درونی) طبقه بندی کرد. ساختار مفهومی ابعاد و مؤلفه های مذکور به وسیله 63 گویه حاصل شده مصداقی به عنوان نشانگر های مؤلفه های مذکور، تکمیل شده که در طول مقاله به تشریح ابعاد، مؤلفه ها و گویه های مذکور پرداخته شده است. همچنین ضمن بحث پیرامون ساختار مفهومی مذکور، پیشنهاد هایی نیز ارائه شده است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل میزان توجه به ابعاد هفت گانه اهداف مصوب در کتاب های درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه ایران است. روش پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا بوده و رویکرد آن نیز کاربردی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه کتاب های درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه در سال تحصیلی 93- 1392 است که با توجه به ماهیت موضوع پژوهش و محدودیت جامعه آماری از نمونه گیری صرف نظر شده، کل آن ها به عنوان نمونه در نظر گرفته شده اند. ابزار اندازه گیری چک لیست تحلیل محتوای محقق ساخته بوده و نتایج پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. عمده ترین نتایج پژوهش بیان گر آن است که: 1. از مجموع 2656 مرتبه توجه به ابعاد هفت گانه اهداف مصوب، پایه اول با 637 فراوانی یا 24 درصد، پایه دوم با 634 فراوانی یا 9/23 درصد، پایه سوم با 508 فراوانی یا 1/19 درصد و پایه چهارم با 877 فراوانی یا 33 درصد؛ به ابعاد و مقوله های مورد بررسی پرداخته اند. 2. بُعد فرهنگی و هنری با 730 فراوانی یا 5/27 درصد، بیش ترین و بُعد اقتصادی با 71 فراوانی یا 7/2 درصد، کم ترین توجه را به خود اختصاص داده اند.

پ ژوه ش ح اض ر با هدف بررسی جایگاه الگوی مفهومی فرهنگ ایثار و شهادت و ارزیابی میزان تحقق آن در اهداف مصوب دوره متوسطه جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش پژوهش توصیفی شامل تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا و رویکرد آن کاربردی است. جامعه پژوهشی شامل متون مرتبط با فرهنگ ایثار و شهادت و نیز متن اهداف مصوب دوره متوسطه است که با توجه به ماهیت موضوع و محدودیت جامعه پژوهشی، از نمونه گیری صرف نظر شده و کل جامعه آماری مورد بررسی واقع شده است. ابزارهای اندازه گیری، فرم فیش برداری و سیاهه تحلیل محتوا بوده است. داده های اسنادی به شیوه کیفی و داده های تحلیل محتوا با استفاده از شاخص های توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون مورد بررسی قرار گرفته اند. ع م ده ت ری ن ی اف ت ه های پ ژوه ش بیانگر آن است که: 1. چارچوب مفهومی فرهنگ ایثار و شهادت پس از بررسی مدارک و مستندات مرتبط در 4 محور و 43 مؤلفه تدوین شد. 2. در م ج م وع 38 مرتبه به مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت توجه شده که میزان فراوانی آن در اهداف اعتقادی، اخلاقی، علمی و آموزشی، فرهنگی و هنری، اجتماعی، زیستی، سیاسی، اقتصادی به ترتیب 7، 8، 0، 1، 8، 1، 9، 4 است.3. در بین محورهای مورد بررسی، صفات عملی ایثار و شهادت با میزان بار اطلاعاتی 842/0 و ضریب اهمیت 711/0 بیشترین توجه را به خود اختصاص داده، این در حالی است که به محور پیامدهای فردی و اجتماعی ایثار و شهادت با میزان بار اطلاعاتی 003/0 و ضریب اهمیت 003/0 توجه بسیار کمتری شده است

ابتدایی ترین اقدام برای بهبود کیفیت تفکر انتقادی دانشجویان، بالا بردن انگیزه استفاده از فکر کردن به عنوان کلیدی ترین عامل کسب موفقیت در تحصیل و زندگی است؛ چرا که کسب مهارت های درگیر در تفکر انتقادی در جریان برنامه درسی رسمی، به تنهایی نمی تواند ضامن معتبری برای پرورش این مهارت ها و در نهایت، کاربست آن در موقعیت های مختلف باشد. بنابراین، یکی از مؤثرترین اقدامات در این راستا، بهبود جنبه های نگرشی تفکر انتقادی، توجه به کارکرد برنامه درسی پنهان در آموزش عالی است که می تواند با اهداف برنامه درسی رسمی همسو نباشد. از این رو، مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل اسنادی، ضمن تبیین جایگاه برنامه درسی پنهان در آموزش عالی و بررسی نسبت آن با تفکر انتقادی، به تشریح سازوکار تأثیرگذاری و کاربست های برنامه درسی پنهان آموزش عالی در جهت رشد تفکر انتقادی می پردازد. با توجه به کارکرد بیشتر برنامه درسی پنهان در آموزش عالی که به دلیل آزادی عمل برنامه درسی رسمی است، نسبت برنامه درسی پنهان با بعد نگرشی تفکر انتقادی و نیز توجه به برنامه درسی پنهان در تعلیم و تربیت آزاد در جهت ایجاد گرایش به تفکر انتقادی بحث شده است. در ادامه، برنامه درسی پنهان حاصل از روش تدریس دیالکتیکی به منظور رشد تفکر انتقادی فراگیران تشریح شده است.

هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی صلاحیت های مربیان و استادکاران « آموزش همراه با تولید » در خارج از مرکز کار و دانش استان کرمانشاه بود. روش این پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه پژوهشی، شامل 20 نفر از مدیران و کارشناسان آموزش و پرورش استان کرمانشاه و نیز 135 نفر از هنرجویان خارج از مرکز کاردانش بود. با توجه به جدول کرجسی و مورگان، 19 نفر از گروه اول و 102 نفر از گروه دوم، حسب برآورد آماری به روش طبقه ای تصادفی، به عنوان نمونه انتخاب گردید. جهت تهیه ابزار پژوهش، سه بعد صلاحیت های 1) شخصی، 2) تخصصی- حرفه ای (با مؤلفه های دانش، بینش و توانش یا مهارت) و 3) اخلاقی– اعتقادی (با مؤلفه های وجدان کاری، توسعه توانمندی، اعتدال اجتماعی، روابط اجتماعی، انضباط اداری و ایمان درونی) طبقه بندی شد. سپس، بر اساس آن، پرسشنامه های متناسب با شرایط پاسخ گویان تهیه گردید. پس از تحلیل توصیفی و استنباطی، نتایج تحقیق نشان داد میانگین کل صلاحیت های سه گانه مورد بررسی، در حد زیاد و معنادار است. همچنین، در بعد صلاحیت های شخصی، تمامی گویه ها معنادار بود، ولی در دو بعد صلاحیت های تخصصی- حرفه ای، گویه های مربوط به استفاده از شیوه های مناسب تدریس، تهیه نقشه کار مناسب، اطلاعات به روز از نشریات و مقاله ها، به کارگیری کامپیوتر و نرم افزارهای مرتبط با مهارت آموزی و نیز، در بعد صلاحیت های اخلاقی- اعتقادی، گویه های همکاری با مشاوران مدارس، تلاش در ارتقاء و به روز نمودن دانش و مهارت خود و دیگران، مبادله دانش و اطلاعات حرفه ای، توجه به تفاوت ها و نیاز های فردی دانش آموزان، گزارش مسائل انضباطی دانش آموزان، مطالعه و رعایت بخش نامه ها، آیی ننامه ها و استانداردها، از دید پاسخ گویان در حد متوسط یا کمتر از متوسط بود.

هدف این پژوهش، بررسی و نقد نظام تربیتی سارتر با تأکید بر آرای تربیتی شهید مطهری است. روش پژوهش بنیادی کاربردی و روش مطالعه توصیفی تحلیلی از نوع اسنادی است. نتایج پژوهش نشان داد، بعد اهداف در نظام تربیتی مبتنی بر آرای سارتر شامل نسبیت گرایی در تعلیم و تربیت، فعال بودن شاگردان، یادگیری فردی، آزاد اندیشی و پرورش خلاقیت است؛ هم-چنین اصول تربیتی برگرفته از آرای وی شامل اصل فعالیت، مسؤلیت پذیری، آزادی، خلاقیت، نسبیت و شکاکیت است به علاوه روشهای تربیتی مستخرج از آرای تربیتی وی نیز شامل روش گفت و شنود و کلاس درس باز است. از سوی دیگر بعد اهداف در نظام تربیتی مبتنی بر آرای شهید مطهری شامل شناخت خداوند و نزدیکی به او، خود شناسی، توجه به فرد و اجتماع، آزادی معنوی، پرورش روحیه انتقادی بین افراد جامعه، پرورش قوه تفکر و ابتکار، ایجاد و تقویت روحیه علمی در متعلم و ایجاد روحیه اعتماد به نفس بین فراگیران است. هم چنین اصول تربیتی وی نیز شامل هماهنگی با فطرت، پیوند تربیت با معنویت، بهره گیری از اراده، و مجموعه روشهای تربیتی فلسفه تربیتی وی نیز شامل تعقل، تکریم، عبادی و... است. بر این اساس با تأکید بر آرای تربیتی شهید مطهری می توان آرای تربیتی سارتر را در زمینه هایی چون عدم ملازمت تربیت با معنویت، نفی فطرت انسان، عدم هدفمندی، غفلت از نقش و جایگاه معلمان در تعلیم و تربیت و افراط بر آزادی مطلق متعلمان مورد نقد و بررسی قرار داد.

هدف این پژوهش، تحلیل جایگاه محورها و عوامل سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سوره مبارکه حجرات در کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه ایران است. روش پژوهش، توصیفی، شامل تحلیل اسنادی و نیز تحلیل محتوا، و رویکرد آن نیز کاربردی است. جامعه پژوهشی، شامل دو بخش سوره مبارکه حجرات و تفاسیر آن و تمام کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه در سال تحصیلی 94- 1393، است که در بخش اول، تمام آیات سوره حجرات و مستندات تفسیری آن و در بخش دوم نیز با توجه به ماهیت موضوع و محدودیت جامعه پژوهشی، کتاب به طور کامل بررسی شده است. ابزار اندازه گیری در بخش تحلیل اسنادی فرم فیش برداری و در بخش تحلیل محتوا، فرم وارسی تحلیل محتوای محقق ساخته بوده است. نتایج پژوهش در بخش اول به روش کیفی و در بخش دوم با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. عمده ترین نتایج پژوهش بیان می کند که: 1. از مجموع بررسی سوره حجرات و تفاسیر آن، دو محور آداب زندگی ایجابی و سلبی با 20 عامل مفهومی مشخص و طبقه بندی شده است 2. از مجموع 5791 واحد ضبط شمارش شده در چهار کتاب ادبیات فارسی، 536 فراوانی یا 3/9 درصد به محورها و عوامل سبک زندگی اسلامی توجه کرده و میزان آن در کتابهای ادبیات فارسی پایه اول، دوم، سوم و چهارم دوره متوسطه به ترتیب 142، 116، 127 و 151 مرتبه است. 3. محور آداب زندگی ایجابی و عامل عدالت خواهی به ترتیب با 414 و 60 مرتبه تکرار بیشترین و محور آداب زندگی سلبی و عامل تجسس به ترتیب با 122 و 10 مرتبه تکرار کمترین فراوانی را داشته است.

این پ ژوه ش با هدف تبیین عوامل مفهومی فرهنگ ایثار و شهادت و تحلیل جایگاه آن در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران انجام شده است. روش پژوهش توصیفی شامل تحلیل اسنادی و نیز تحلیل محتوا است و رویکرد آن نیز کاربردی به شمار می رود. جامعه پژوهشی، شامل دو بخش متون مرتبط با فرهنگ ایثار و شهادت و متن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، مصوب آذر ماه 1390، است که با توجه به ماهیت موضوع و محدودیت جامعه پژوهشی از نمونه گیری صرف نظر، و کل جامعه آماری مورد بررسی و تحلیل واقع شده است. ابزارهای اندازه گیری، فرم فیش برداری و نیز سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بوده است. داده های اسنادی به شیوه کیفی و داده های تحلیل محتوی با استفاده از شاخصهای توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون مورد بررسی قرار گرفته است. ع م ده ت ری ن ی اف ت ه ه ای پ ژوه ش بیانگر این است که: 1. چارچوب مفهومی فرهنگ ایثار و شهادت را می توان بر اساس مدارک و مستندات مرتبط در 4 بُعد و 43 عامل تدوین نمود. 2. در م ج م وع 177 مرتبه به عوامل فرهنگ ایثار و شهادت توجه شده که میزان تراکم آن در بخش هدفهای عملیاتی و راهکارها با 39 فراوانی و 22 درصد زیاد و در بخش چارچوب نهادی و نظام اجرایی تحول بنیادین با 2 فراوانی و 1/1 درصد بسیار کم است. 3. بین عوامل مورد بررسی، صفات عملی ایثار و شهادت با میزان بار اطلاعاتی 858/0 و ضریب اهمیت 404/0 بیشترین توجه را به خود اختصاص داده و این در حالی است که به عامل جایگاه و ارزش ایثار و شهادت توجهی نشده است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین ماهیت، ابعاد و مؤلفه های علم تربیت دینی است تا بتواند سهمی در افزایش دانشهای بنیادین در این حوزه معرفتی داشته باشد. روش: این پژوهش از نوع بنیادی- کاربردی و روش مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع (اسنادی) است. یافته ها: در این پژوهش مراد از علم تربیت دینی؛ علم تجربی یا انسانی است که از جهت گیری الهی برخوردار باشد و در راستای اهداف و انگیزه های دینی قرار گیرد. با این تعریف از تربیت دینی، لازم است که در رأس تمامی مسائلی که پیش روی نظام تعلیم و تربیت قرار گرفته است بر هماهنگی تربیت با فطرت انسان، تقدّم تزکیه بر تعلیم، کرامت انسانی، معرفت و بصیرت، عقلانیت و پیوند علم و عمل تأکید شود. نتیجه گیری: تکیه انحصاری بر عقل و پیشرفتهای علمی، راهگشا نیست. علم، نیاز به هدف متعالی دارد. به همین جهت، حضور دین به خوبی احساس می شود. در این راستا، علم تربیت دینی به واسطه اندیشه توحیدی به انسان، برای موجودات ماهیت از اویی و به سوی اویی قائل است و با توجه به تعریف از انسان و تبیین خاص از نیازهای او، در راستای کمال انسان و قرب الهی است. پس جای تردید نیست که عالم تربیتی اگر منابع نقلی دین را در کنار کاوشهای تجربی، دستمایه پژوهش علمی و نظریه پردازی قرار دهد، به نتایجی می رسد که با رهاورد عالم غیر ملتفت به منابع دینی، متفاوت خواهد بود.

اهداف: پای بندی به اصول و ارزش های اخلاق حرفه ای در اعضای هیات علمی دانشگاه که نقش اصلی را در اداره و هدایت امر آموزش بر عهده دارند، بسیار حایز اهمیت است؛ چرا که اساتید با رعایت اخلاق حرفه ای، نقش مهمی در بهبود عملکرد دانشجویان دارند. این مطالعه با هدف بررسی مولفه های اخلاق حرفه ای تدریس اساتید از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم انجام شد. روش ها: در این پژوهش توصیفی- مقطعی، 155 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم در سال تحصیلی 93-1392 با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته اخلاق حرفه ای تدریس استاد مشتمل بر 6 مولفه و 48 گویه بود که روایی صوری و محتوایی آن از نظر متخصصان دانشگاهی و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 92/0 مورد تایید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 20 و به کمک آمار توصیفی و آزمون T تک نمونه ای انجام شد. یافته ها: میانگین کلی نمره اخلاق حرفه ای تدریس اساتید از دیدگاه دانشجویان 68/0±54/3 بود. به جز مولفه شناخت ابعاد مختلف یادگیرنده (179/0=p)، در مولفه های ویژگی های شخصیتی، اشراف بر محتوی، تسلط بر روش های تدریس، ارزش یابی استاندارد و رعایت قوانین آموزشی، اختلاف میانگین نسبت به حد متوسط، معنی دار بود (0005/0=p). نتیجه گیری: وضعیت اخلاق حرفه ای تدریس و مولفه های آن در اساتید دانشگاه علوم پزشکی قم از دیدگاه دانشجویان نسبتاً مطلوب ارزیابی می شود.

این پژوهش، که با هدف تعیین میزان توجه به مفاهیم ایثار و شهادت در کتابهای درسی دوره ابتدایی صورت گرفت، شامل دو مرحله بود: اول، تحلیل اسنادی مفاهیم ایثار و شهادت به منظور ساخت چارچوب عوامل مفهومی ایثار و شهادت و دوم تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی. این پژوهش از نوع کیفی، و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل اسنادی به همراه تحلیل محتوا استفاده شد. جامعه پژوهشی شامل اسناد و مدارک مرتبط و در دسترس نظری و تحقیقاتی در زمینه مفاهیم ایثار و شهادت و کتابهای درسی دوره ابتدایی چاپ سال تحصیلی 92-91 بوده است. در بخش تحلیل اسنادی، نمونه گیری نشد؛ لذا همه اسناد در دسترس به منظور مشخص کردن مصداقهای ایثار و شهادت و ساخت چارچوب عوامل مفهومی به شیوه کیفی با استنتاج مبتنی بر تحلیل مفاهیم و مفهوم پردازی دوباره بررسی شد. به علاوه در بخش تحلیل محتوا 33 جلد کتاب درسی دوره ابتدایی، که متناسب با عنوان پژوهش بود به شیوه هدفمند، انتخاب و در واحدهای تحلیل محتوایی 1) کلمه 2) جملات و مضامین متن 3) تکالیف و فعالیتها، 4) سؤالها 5) اشکال، تصاویر، نقشه ها 6) سایر، برای دستیابی به دو نوع اشاره مستقیم و غیر مستقیم به عوامل مفهومی ایثار و شهادت، تحلیل محتوا شده است. ابزار گردآوری داده شامل فرم فیش برداری و سیاهه تحلیل محتوای کتابهای درسی بوده است. عمده ترین یافته های پژوهش شامل موارد ذیل است: ضرورت طراحی و تدوین ساختار عوامل مفهومی ایثار و شهادت برای استفاده در تألیف کتابهای درسی دوره ابتدایی، حسب تحلیل محتوای انجام شده، مشهود است. میزان توجه به انواع عوامل مفهومی ایثار و شهادت در محتوای کتابهای درسی فارسی بخوانیم سال دوم ابتدایی، فارسی بنویسیم سالهای دوم، پنجم و ششم، آموزش قرآن سالهای اول، پنجم و چهارم و تعلیمات اجتماعی سال چهارم، کمتر از سایر کتابهای درسی است. از بین 14 عامل مفهومی ایثار و شهادت مورد تحلیل در کتابهای درسی دوره ابتدایی، توجه به عوامل مفهومی 1) تجلیل از شهید و ایثارگر 2) صفات شهید و ایثارگر ) نامها و مفاهیم تداعی گر شهادت و ایثارگری 4) نمادهای شهید و ایثارگر 5) نام شهید، بیشتر از سایر عوامل مفهومی است. از بین واحدهای تحلیلی در محتوای کتابهای درسی مورد بررسی دوره ابتدایی، میزان استفاده از واحدهای تحلیل 1) جملات و مضامین متن 2) اشکال، تصاویر و نقشه ها 3) کلمه، بیشتر از سایر واحدهای تحلیلی است. از بین دو نوع اشاره در محتوای کتابهای درسی مورد بررسی، توجه به اشاره مستقیم در عوامل مفهومی ایثار و شهادت، بیشتر بوده است.

اهداف: تعامل در فرآیند آموزش به صورت تبادل افکار و اطلاعات بین استاد و دانشجو است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و رتبه بندی ابعاد تعامل استاد در برنامه درسی دوره نظری پزشکی بود. روش ها: این پژوهش توصیفی- پیمایشی در 175 دانشجوی پزشکی دوره استاژر و اینترن دانشگاه شاهد در سال تحصیلی 92-1391 انجام و 120 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته ""سنجش ابعاد تعاملی استادان علوم پایه"" در 5 بُعد نحوه تعامل استاد با دانشجو، تعامل استاد با بیمار، تعامل استاد با همکار، تعامل استاد با جامعه مردم و تعامل استاد با خود بود. برای تحلیل آماری در قالب نرم افزار SPSS 18 از آزمون های T تک نمونه ای، T مستقل، تحلیل واریانس یک راهه و فریدمن استفاده شد. یافته ها: نظر دانشجویان به تفکیک جنسیت (047/0=p) و دوره تحصیلی (003/0=p)، تنها در بُعد تعامل استاد با بیمار تفاوت معنی داری نشان داد. نظر دانشجویان در ابعاد تعامل استاد با بیمار و همچنین تعامل استاد با خود با توجه سن و سال تحصیلی و در بُعد تعامل استاد با جامعه مردم با توجه به سال تحصیلی به طور معنی داری متفاوت بود (05/0>p). نتیجه گیری: از نظر دانشجویان نحوه تعامل استاد با همکار در اولویت اول و نحوه تعامل استاد با خود، بیمار، جامعه و دانشجو، به ترتیب در اولویت های بعدی قرار دارند.

مسئولیّت پذیری در پیشرفت فرد و جامعه و نیز هدایت و سازندگی حیات سعادتمندانه آدمی، نقش مهمّی را ایفا می کند.هدف مقاله حاضر، تحلیل ابعاد مسئولیّت پذیری در سبک زندگی اسلامی است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی می باشد. به منظور گردآوری داده های لازم جهت نیل به اهداف پژوهش، منابع موجود و مرتبط با موضوع پژوهش و با استفاده از فُرم های فیش برداری از منابع، گردآوری و با شیوه های کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که هندسة معرفتی مسئولیّت پذیری در چهار بعد اعتقادی، فردی، اجتماعی و زیست محیطی قابل تبیین است و عملیّاتی ساختن هریک از مسئولیّت ها، به نحوی در ساختار زندگی به سبک اسلامی مؤثّر هستند و حیات طیّبه را برای آدمی در مراتب گستردة آن پدید می آورند.

مقاله حاضر، نقش مؤلفه های برنامه درسی پنهان آموزش عالی بر بازتولید فرهنگی- اجتماعی را تبیین نموده است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و از استنتاج مبتنی بر تحلیل مفاهیم و مفهوم پردازی مجدد نتایج پژوهش های پیشین، استفاده شده است. یافته ها نشان داد که نظریه بازتولید فرهنگی- اجتماعی، با مفهوم سرمایه فرهنگی و اجتماعی پیوند بسیار نزدیکی دارد. در این راستا، مؤلفه های برنامه درسی پنهان نظام آموزش عالی (استاد، دانشجو، برنامه درسی، روش تدریس، ارزشیابی، قوانین و مقررات و محیط فیزیکی دانشگاه) بازتولید طبقات اجتماعی بالا و پایین را در قالب برخورداری و محرومیت از فرصت ها و امکانات آموزشی دانشگاهی به نحو مثبت و منفی در پی دارند. تبلور عینی این رخداد، متأثر از مؤلفه های برنامه درسی پنهان آموزش عالی، در تعدادی از استنادهای پژوهشی و نیز بحث فرصت های آموزشی در نظام آموزش عالی، محسوس است. 

هدف محققان از این پژوهش بررسی چگونگی تأثیر وجوهی از مؤلفه های برنامه درسی پنهان بر بعد اجتماعی هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان، برحسب ابعاد سه گانه نگرش اسلامی ایرانی، بوده است و برای نیل به این مقصود تلفیقی از روش های تحلیل اسنادی، قوم نگاری، و تحلیل محتوای کیفی به کار گرفته شده است؛ پنج مدرسه و سی دانش آموز به صورت هدف مند (با معیار زنجیره ای شاخص) انتخاب و از ابزارهای مصاحبه نیمه رهنمودی، مشاهده از نوع مشارکتی، و فرم فیش برداری استفاده شده است. تحلیل یافته ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری، و گزینشی انجام گرفته است. یافته های تحقیق گویای آن است که مؤلفه های برنامه درسی پنهانِ بررسی شده بر بعد اجتماعی هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان در سه بعد شناختی، عاطفی، و رفتاری مؤثر بوده است و تأثیرات مذکور در دو وجه مثبت و منفی رخ داده که در قالب جداول مربوط بحث شده اند.

در این پژوهش محورهای تربیت مدنی از دیدگاه امام علی علیه السلام، به همراه عوامل و زمینه های مصداقی آنها با تأکید بر نهج البلاغه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. روش پژوهش تحلیل محتوا و طی آن تمام خطبه ها، نامه ها و حکمتهای منتسب به امام علی علیه-السلام در نهج البلاغه بود که همه آنها مورد بررسی قرار گرفته است. ابزار پژوهش، فهرست وارسی بود که روایی آن به وسیله صاحبنظران و پایایی آن نیز با محاسبه ضریب همبستگی تأیید شد. داده های حاصل از تحلیل اولیه با تحلیل مجرای دیگر برابر با 84/0 بوده و داده ها مورد تجزیه و تحلیل کیفی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که در تربیت مدنی از دیدگاه امام علی علیه السلام عوامل مطرح در قالب چهار محور تحکیم ایمان و عقیده، ترویج اخلاقیات در جامعه، عدالت و حقوق شهروندی است.

این پژوهش در راستای بررسی چگونگی اثرگذاری پنهان عوامل آموزشی بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان با رویکرد کیفی و با تلفیقی از روشهای مصاحبه پژوهی و تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. پنج مدرسه و سی دانش آموز به صورت هدفمند (با معیار زنجیره ای شاخص) انتخاب شده، و ابزار مصاحبه (از نوع نیمه رهنمودی) مورد استفاده قرار گرفته اند. تجزیه و تحلیل یافته ها بر مبنای تحلیل محتوای کیفی انجام شده، و کدگذاری یافته ها در سه مرحله کدگذاری باز، گزینشی و محوری صورت گرفته است. اعتبار و اعتمادپذیری یافته ها از طریق شیوه های کنترل اعضا، اجماع سه سویه، بازنگری ناظران و مصاحبه ها توسط پژوهشگر، تأمین شده است. یافته های پژوهش، حاکی از اثرگذاری پنهان عوامل آموزشیِ بررسی شده بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان در سطوح سه گانه (شناختی، عاطفی و رفتاری)، در دو وجه مثبت و منفی است. این اثرگذاری در قالب جدولهای مقاله، ترسیم و الگوی برآمده از یافته های پژوهش نیز با ارائه شروط مقدماتی (حضور دانش آموز در جوّ مدرسه)، لازم (تعامل دانش آموز با انواع عوامل پنهان مدرسه)، کافی (بروز انواع مقوله های مثبت و منفی پنهان عوامل آموزشگاهی موثر بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموز) و مکمل (فهرست راهکارهای کاهش تأثیرات مقوله های منفی و نیز تقویت تأثیر مقوله های مثبت پنهان مدرسه بر هویت اسلامی ایرانی)، چگونگی اثرگذاری عوامل پنهان آموزشگاهی بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان را تبیین کرده است. پیامد مثبت تحقق شروط چهار گانه بر هویت اسلامی ایرانی دانش آموزان، حرکت دانش آموز در مسیر درک، گرایش و عمل به رفتارهای همسو با هویت اسلامی ایرانی است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی پرورش صله رحم و نقش کلیدی آن در ایجاد همبستگی و تحکیم تعاملات و پیوندهای میان اعضای شبکه خویشاوندی و اجتماعی است. روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی است و به منظور گردآوری داده های لازم جهت دستیابی به اهداف پژوهش، متون حدیثی مرتبط با موضوع با استفاده از فرم های فیش برداری از منابع گردآوری و با شیوه کیفی تحلیل شده است. نتایج پژوهش در دو بخش مبانی و نقش آنها در سبک زندگی اسلامی تبیین شده است. در بخش اول، ویژگی ها (کرامت، تمایل به معنویت و فضیلت دوستی، محبت، نوع دوستی، انس و الفت، آرامش طلبی، مثبت نگری، تمایل به احسان، خودارزشمندی و دیگرارزشمندی، تمایل به شادکامی، عفو و بخشش، مسئولیت پذیری اجتماعی و تمایل به مالکیت) مطرح گردیده و در بخش دوم پیامدهای روانی عاطفی، روانی اجتماعی، معنوی دینی و اقتصادیِ ویژگی های مذکور تبیین شده است.