فرهنگ رضوی

هدف از نوشتار حاضر، بررسی رابطة سرمایة نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی اسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیرة رضوی است. با تدوین یک سؤال کلی و شش سؤال جزئی، مشخص شد سرمایة نمادین ایرانی اسلامی با سبک زندگی اسلامی و ابعاد آن (آموزش زندگی دینی در هر زمان، الگوسازی سیرة اهل بیت (ع) ، اصول عقاید دینی، اصول تولی و تبری، آموزش بندگی و عبادت و غفلت زدایی) رابطة معنادار و به ترتیب برابر با61/0، 73/0، 54/0، 42/0، 38/0، 45/0، 68/0 دارد. نمونه گیری نیز به روش خوشه ای چند مرحله ای و تعداد نمونه با استفاده از جدول مورگان برابر با 384 نفر در جامعة مورد بررسی یعنی شهروندان مناطق 15 گانة شهر اصفهان است. نتایج نشان می دهد هر چه افراد خود و خانواده شان را ملزم به رعایت شئونات اسلامی و پیروی از سبک زندگی اسلامی کنند، بیشتر به نمادهای اقتصادی اسلامی، اجتماعی اسلامی و فرهنگی اسلامی احترام می گذارند، در زندگی خود به کار می گیرند و استفاده و پیروی از آنها را به دیگران نیز پیشنهاد می دهند.

نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی، درصدد تبیین نظریة «مهاجرت امام رضاو امامزادگان (ع) در راستای سنت الهی استبدال» بوده و نتایج به دست آمده بدین قرار است:1. نگارندگان بر اساس شواهد قرآنی، روایی و تاریخیِ معتبر معتقدند خداوند متعال براساس سنت استبدال، پس از ناسپاسی و عدم اهتمام لازم مسلمانان سایر نقاط اسلامی به ویژه حجاز و عراق در یاری رساندن به دین و رهبران الهی، این نقش محوری را بر عهدة پیروان مکتب اهل بیت (ع) در ایران قرار داده است. این مهم، تمهیدهایی لازم دارد که می توان مهاجرت امام رضا (ع) و فرزندان و نوادگان امامان (ع) به ایران را به عنوان یکی از مهم ترین دلایل تثبیت و استمرار توفیق نصرت دین الهی برای ایرانیان دانست و رصد کیفیت پراکندگی قبور مطهر امامزادگان (ع) در سراسر ایران نیز تأییدی بر آن خواهد بود؛ 2. حضور امام رضا (ع) در ایران موجب شد تا حضور امامزادگان (ع) در ایران، هم از لحاظ کیفی و هم کمّی، مدیریت شود.

اهل بیت (ع) به ویژه امام رضا (ع) مورد اقبال خاص ایرانیان ازجمله اهل حدیث بودند و حاکم نیشابوری به تفصیل از حضور آن امام (ع) در خراسان و عنایت ویژة مشایخ اهل حدیث به ایشان یاد کرده است. بر اساس این گزارش ها، بزرگان حوزة حدیثی اهل سنت نیشابور که استادان اصحاب جوامع روایی ازجمله کتاب های شش گانه بودند، اهتمام زیادی به امام رضا (ع) به عنوان فرزند پیامبر (ص) و سند اختصاصی روایی حضرت داشتند. ملاحظه و تحلیل گزارش های ابوعبدالله حاکم از قصد و زیارت آستان امام رضا (ع) توسط استادانی چون ابن خزیمه نیشابوری در کنار روایت هایی از پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) مبنی بر سفارش به زیارت آن امام (ع) از مشروعیت و بلکه برکت های این زیارت حکایت دارد و نشان می دهد رفتار مدعیان پیروی از سلف صالح در دوره های بعد به ویژه در دورة معاصر در تحریم زیارت و تکفیر مسلمانان به سبب جرم هایی از این قبیل، بدعت و انحرافی بوده که در دوره های متأخر از سوی امثال ابن تیمیه طرح و توسط جریان هایی خاص ترویج شده است. مقالة حاضر به روش توصیفی تحلیلی پی جوی این گزارش ها و بررسی چند و چون آنهاست.

یکی از مسائل و معماهای پیچیده در حوزة سیاست و امر سیاسی نسبت میان اخلاق و سیاست است. جامعة بشری بدون سیاست و حکمرانی به ورطة هرج و مرج و ناامنی سقوط می کند و سیاست و حکمرانی و اقتضاهای قدرت سیاسی، اخلاق و منش اخلاقی و انسانی را به بهانة حفظ قدرت و مصالح عمومی به محاق می برد. در این نوشتار تلاش شده است با استناد به آموزه های دینی به ویژه توجه به کلام و سیرة رضوی و اجداد طاهرین آن حضرت، نسبت میان اخلاق و سیاست مورد مداقه و واکاوی قرار گیرد. با توجه به حجیت کلام امام معصوم (ع) و ضرورت تمسک به سیره و روش پیشوایان دینی، بررسی حاضر در بازشناسی رابطة اخلاق و سیاست از منظر آموزه های ناب و مستند به شارع مقدس می تواند مورد توجه قرار گیرد. روش مورد استفاده در این مقاله، توصیفی تحلیلی است که داده های به دست آمده از طریق متون روایی و منابع ذی ربط در چارچوب عنوان مقاله مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.

روایت های فراوانی از اهل بیت (ع) ازجمله امام رضا (ع) درباره ثواب گریه بر مصائب امام حسین (ع) وارد شده، در این احادیث، پاداش فراوانی ازجمله ورود به بهشت در برابر گریستن، گریاندن و حتی تباکی بر امام حسین (ع) ذکر شده است. این احادیث از نظر اینکه چگونه صرف گریه کردن بر امام حسین (ع) موجب ورود به بهشت می شود و این مسئله چگونه با حکمت خداوند سازگار است و این همه اجر و پاداش دربر دارد، مورد اشکال شده است. مقاله پیش رو درصدد پاسخ به این شبهه برآمده و پس از بررسی وجوه مختلف، به این نتیجه رسیده که مجموعه گزاره های موجود، ناظر به کلیّت مسئله است و نه تنها با مشروط بودن آن به امور دیگر اعم از مقتضی، شرط، جزء یا رفع و دفع موانع دیگر منافات ندارد، بلکه گزاره های دینی دیگر که سایر امور را شرط و... به شمار آورده اند، مفسّر و مبیّن گزارة مورد بحث خواهند بود.

امامت، استمرار نبوت و لطفى از جانب خداى متعال است. امامت جز با تصریح خداوندى تحقق نمى پذیرد و مردم در تعیین امام معصوم نقشى ندارند. امامت یکى از اصول بنیادى دین است و ایمان راستین جز با باور به بایستگى آن شکل نمى گیرد. امام، کسى است که خداوند متعال او را، پس از پیامبر به عنوان هدایتگر بشر برگزیده و باید از گناه و ناراستى، پاک و معصوم و به اذن خدا، از جهان غیب آگاه باشد. امام، نمونة کامل انسان و داراى برترین درجة کمال و فضیلت است و از آنجا که به یارى حق، همة گفتارها و رفتارهاى او نشان از راهى خدایى دارد، پیروى از وى بر همة مردم لازم و بایسته است. بر این اساس در نوشتار حاضر با روش تحلیل اسنادی به تبیین روایی نقش و جایگاه امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان پرداخته شده و نتایج در قالب بررسی ضرورت وجود امام، شرایط و ویژگی های امام، نحوة انتخاب امام، چگونگی رسیدن به مقام امامت، راه های اثبات امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و نیز دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان بیان شده است.