عزت الله نادری

در این مقاله به بررسی عملکرد برنامه درسی مبتنی بر تربیت هنری در درس علوم تجربی پایه ششم با توجه به مؤلفه های نظام آموزشی در ایران، پرداخته شده است. مؤلفه های تربیت هنری در نظام آموزشی که از سند برنامه درسی ملی استخراج شده شامل؛ پرورش حواس، ایجاد حس زیبایی شناسی، قدرت تخیل و خلاقیت، ایجاد مهارت های زبانی، خلق آثار هنری است. با در نظر گرفتن عناصر برنامه درسی (هدف، محتوا، روش های تدریس، ارزشیابی) چک لیستی با توجه به مؤلفه های تربیت هنری تهیه و تدوین شد که دارای روایی و پایایی مناسبی بود. نمونه مورد نظر 60 نفر از دانش آموزان پایه ششم بود. آموزش با توجه به مؤلفه های تربیت هنری در درس علوم پایه ششم توسط معلم آموزش دیده در درس علوم در گروه آزمایش طی جلسات معینی انجام پذیرفت و معلم در پایان هر جلسه در چک لیست مربوطه، با توجه به عملکرد هر یک از دانش آموزان علامت گذاری می نمود. نتایج نشان می دهد؛ تدریس معلم در مؤلفه های تربیت هنری؛ پرورش حواس و ایجاد حس زیباشناسی و خلق آثار هنری نتایج مثبت و معناداری در درس علوم در پی داشته است و باعث رشد این خصوصیات در دانش آموزان گروه آزمایش شده است، و این در حالیست که در مؤلفه های قدرت تخیّل و خلاقیت و ایجاد مهارت های زبانی، برنامه درسی تربیت هنری نتوانسته است تغییرات مثبت و معناداری در عملکرد دانش آموزان به وجود آورد.

کارورزی مرحله ای است که در آن نظر و عمل را در هم می آمیزند. در کارورزی نخست به دانش پژوهان گفته می شود که چه باید بکنند؟ سپس تمرین عملی در کارورزی شروع می گردد تا هر یک از آنان بتوانند کار مورد نظر را با شیوه ای صحیح به انجام رسانند. کار عملی نقش کلیدی در آموزش ها دارد و مطالب نظری نقش تکمیلی دارند. در کارورزی دانشجویان فرصت خواهند یافت که آموخته های خود را عملاً ارایه نمایند. هدف این تحقیق رسیدن به توصیفی مناسب از کارورزی دانش آموختگان کارشناسی انتظامی دانشگاه علوم انتظامی به منظور بهینه نمودن اجرای کارورزی است. سوال های مورد نظر این پژوهش عبارتند از: (1)کمیت و کیفیت مکان های اجرای کارورزی چگونه است؟ (2)کمیت و کیفیت زمانبندی اجرای کارورزی چگونه است؟ (3)کمیت و کیفیت نظارت بر اجرای کارورزی چگونه است؟ (4)کمیت و کیفیت آزمون ارزیابی علمی دانش آموختگان در پایان کارورزی چگونه است؟ تحقیق حاضر از نوع کاربردی و در انجام آن از روش تحقیق توصیفی بهره گرفته شد. جامعه آماری این تحقیق فارغ التحصیلان سال های 1382-1384 دانشکده پلیس انتظامی و نیز استادان و دست اندرکاران آموزش کارورزی (70=n) می باشند. گردآوری داده های این تحقیق از طریق پرسشنامه انجام شده است(0/75=α). داده ها از طریق آماره های توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که: اکثر آزمودنی ها با وضعیت فعلی مکان های کارورزی مخالفند، وضعیت زمانبندی اجرای آن تقریبا مساوی موافق و مخالفند، اکثرا با نظارت فعلی بر اجرای کارورزی مخالفند، و اکثرا با نحوه آزمون موافق اند.

ما در دوره ای از مشکلات بی سابقه ی اجتماعی، اقتصادی، فناوری و زیست محیطی زندگی می کنیم و نیاز به بهبود و تغییر شرایط در مقیاس جهانی داریم. از آنجا که آموزش و پرورش به عنوان یک عنصر اساسی در روند توسعه و پیشرفت ملی مورد پذیرش است، می تواند نقش مهمی از طریق معلمان در موفقیت سیستم آموزشی برای ایجاد یک تحول مثبت در جامعه داشته باشد. در حال حاضر سیستم های آموزشی کنونی اساسآ مبتنی بر هوش کلامی-زبانی، ریاضی-منطقی می باشد که به عنوان IQ یا ضریب هوشی تعریف می شوند و در نتیجه بیشتر بر عملکردهای چپ مغز تمرکز می کند که توجه یک جانبه به آن پتانسیل های کارآفرینی افراد از جمله خلاقیت، ریسک پذیری، تفکر انتقادی، کنترل درونی، اعتماد به نفس و غیره را که برای داشتن یک ذهنیت کارآفرینی لازم و ضروری است را کاهش داده یا از بین می برد. در این تحقیق ضمن بحث و بررسی در خصوص مفهوم، مبانی و ویژگی های کارآفرینی به اختصار، به موضوع ویژگی های دانشجویان کارشناسی آموزش ابتدایی و مولفه های برنامه درسی به تفضیل پرداخته شد. نتایج مطالعات حاضر حاکی از آن است برای ایجاد رشد اقتصادی و نوآوری در مشاغل مختلف، افزایش شهروندان شاد و توانا در حل مسائل و موضوعات درازمدت، داشتن سلامت فکری و روحی، درک فرصت ها و خلاء ها، «درس کارآفرینی» برای دانشجویان رشته آموزش ابتدایی و تجهیز آنان به ویژگی ها و صلاحیت های کارآفرینی ضرورت دارد. در پایان پیشنهادهایی در جهت ارائه درس کارآفرینی با توجه به ویژگی های ذهنی- روانی کارآفرینان آموزشی به عنوان یک واحد اجباری در رشته آموزش ابتدایی ارائه گردید.

هدف این پژوهش بررسی میزان آگاهی معلمان دوره راهنمائی از مبانی برنامه ریزی درسی و اصول یادگیری به منظور ارائه الگوی عملی جهت ارتقای دانش و مهارت های آنان است. روش انجام پژوهش زمینه ای است و جامعه آماری کلیه معلمان شاغل به تدریس در مدارس راهنمائی شهرستان بهشهر در سال تحصیلی 88 – 87 است، نمونه آماری 186 نفر از معلمان زن و مرد می باشند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در این تحقیق از ابزار آزمون محقق ساخته (حاوی 40 سؤال چهار گزینه ای) استفاده شده است. داده ها در دو سطح توصیفی (با استفاده از جداول توزیع فراوانی، در صد، میانگین) و استنباطی (با استفاده از آزمون x2 و با نرم افزار Spss مورد توصیف و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. عمده ترین یافته های پژوهش این است که میزان آگاهی معلمان دوره راهنمائی از مبانی برنامه ریزی درسی و اصول یادگیری با کسب میانگین 4/11 (در مقیاس 20 نمره ای) در حد متوسط است. و همچنین چون مقدار x2 به دست آمده در سطح اطمینان 95 درصد از مقدار x2 جدول بزرگتر است بنابراین پراکندگی پاسخ ها واقعی است و بین فراوانی پاسخها مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار تفاوت معنی دار است. لذا می توان گفت که آگاهی معلمان دوره راهنمائی از مبانی برنامه ریزی درسی و اصول یادگیری در حد متوسط است

برنامه های درسی آموزش عالی که در زمان حاضردر دانشگاه های ایران وجود دارند واجرا می گردند محصول فعالیت عمده نهاد شورای عالی برنامه ریزی است که از اواخر سال 1363فعالیت خود را آغاز نمود واهدافی همچون«ایجاد وحدت ویکپارچگی درنظام آموزش عالی» رعایت کلیه قواعد و اصول برنامه ریزی آموزشی و پژوهشی،ایجاد هماهنگی در برنامه های درسی وتحولات آموزشی و تربیت نیروی انسانی ،ایجاد ارتباط بین نهاد تصمیم گیری ودستگاه های اجرایی وبه روز نمودن برنامه ها و انطباق آن با نیازهای اجتماعی و اقتصادی کشور دنبال کرده است (گروه مطالعات تطبیقی ونوآوری درآموزش عالی،1378،ص89 ). در این زمینه چالشهایی پیش روی آموزش عالی و برنامه های درسی دانشگاهی وجود دارد.بطوریکه: «امروزه مشکلاتی درمورد عدم سازگاری برنامه های درسی با تقاصای بازارکاروموفق نبودن برنامه های درسی در کمک به دانشجویان برای کسب اطلاعات و مهارتهای لازم جهت ایفای نقش موثر در دنیای کار متحول امروزی مشاهده می شود» (عارفی،1384،ص21). پرورش افراد برای دنیای کار توسط آموزش عالی بایستی بگونه ای صورت پذیرد که نظام آموزش عالی شایستگی های لازم را درآنها درزمینه های عمومی و تخصصی ایجاد نماید و این محقق نخواهد شد مگر آن که برنامه های درسی بگونه ای طراحی شده باشند که این شایستگی ها را دردانش آموختگان ایجاد و تقویت نماید.

هدف این پژوهش بررسی میزان آگاهی معلمان دورهی ابتدایی از اصول تعلیم و تربیت به منظور ارائهی الگویی مناسب جهت ارتقای سطح آگاهی آنها از اصول تعلیم و تربیت در استان کردستان میباشد. روش انجام پژوهش روش زمینهای بوده و جامعه آماری شامل کلیه معلمان شاغل به تدریس در مدارس ابتدایی استان کردستان در سال تحصیلی 88-89 میباشد. نمونه آماری سیصد و هفتاد نفر از معلمان است که به روش نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای و تصادفی ساده انتخاب شدند. در این پژوهش از ابزار محقق ساخته شامل پرسشنامه )حاوی چهل سؤال چهار گزینهای( استفاده شده است همچنین در این پرسشنامه از متغیرهایی مانند سطح تحصیلات ،رشته تحصیلی و سابقه تدریس استفاد شده است. عمدهترین یافتههای این پژوهش این است که به طور کلی میزان آگاهی معلمان ابتدایی از اصول تعلیم و تربیت پایینتر از متوسط بوده و بین میانگین نمرهها بر حسب متغیرهای سطح تحصیلات، رشته تحصیلی و سابقه تدریس تفاوت معناداری وجود دارد.

هدف این پژوهش بررسی مقایسه ای نارسایی های آموزش و تربیت شهروندی در برنامه ی درسی دوره راهنمایی تحصیلی از دیدگاه کارشناسان و معلمان شهر قزوین است. تحقیق حاضر، از نظر مقصد و هدف، از نوع پژوهش های کاربردی و از نظر شیوه ی اجرا، روش پژوهش زمینه ای را مورد استفاده قرار داده است. جامعه و نمونه آماری تحقیق شامل دو گروه آزمودنی با جزئیات زیر می باشد: کارشناسان برنامه ریزی و آموزش مقطع راهنمایی آموزش و پرورش شهر قزوین و اساتیدی که در سطح دانشگاه های قزوین دروس تحلیل محتوا، ارزیابی کتب و برنامه ریزی درسی را تدریس می نمایند، که مجموع این دو گروه تحت عنوان کارشناس سی نفر بوده است. معلمان مقطع راهنمایی تحصیلی شهرستان قزوین (اعم از زن یا مرد ) که تعداد آنها در مدارس مقطع راهنمایی طبق آمار ارائه شده، 2727 نفر بوده و با بهره گیری از فرمول نمونه گیری تعداد 241 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. سپس از معلمان دوره ی راهنمایی تحصیلی به روش تصادفی طبقه ای، حجم نمونه ی مورد نظر انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ی محقق ساخته ای حاوی 80 سؤال بود که پس از احراز روایی و پایایی مورد قبول به وسیله محقق تهیه و بین اعضای گروه نمونه توزیع گردید، داده های گردآوری شده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی ( خی دو ) و به کمک نرم افزار SPSS (ویرایش17) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتیجه ی کلی پژوهش نشان داد که : بین دیدگاه معلمان و کارشناسان، به لحاظ نارسایی ابعاد تربیت شهروندی (اجتماعی، فردی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ) در برنامه ی درسی دوره راهنمایی تحصیلی، تفاوت معنادار آماری وجود دارد. اگر چه طبق نتایج به دست آمده، هر دو گروه آزمودنی معتقد بودند که برنامه درسی فعلی دوره راهنمایی تحصیلی در خصوص آموزش ابعاد تربیت شهروندی دارای کمبود ها و نارسایی هایی است و از این جهات آسیب پذیر است، اما از دیدگاه کارشناسان این نارسایی بسیار بیشتر بوده است.

هدف پژوهش طراحی الگوی برنامه درسی درس" اخلاق حرفه ای" برای دانش آموزان دوره دوم متوسطه" شاخه فنی حرفه ای و کاردانش" و اعتبار سنجی آن از دیدگاه برنامه ریزان درسی و هنر آموزان بوده است.رویکرد تحقیق ، " ترکیبی" و هدف آن کاربردی است. جامعه متشکل از برنامه ریزان درسی و هنرآموزان است. نمونه شامل 30 نفر از متخصصان که به صورت هدفمند و 335 نفر از هنرآموزان بودند که به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. داده های حاصل از تحلیل اسناد با ابزار پرسشنامه محقق ساخته از طریق آزمون خی دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.از یافته های این تحقیق، ارائه چارچوب برنامه درسی "درس اخلاق حرفه ای" و اعتبارسنجی مولفه های اخلاق حرفه ای است که مورد تایید نمونه های مورد بررسی در این پژوهش قرار گرفته است. بطوریکه در عنصر روش های یاددهی –یادگیری نتایج تحلیل عامل نشان داد که :"اهداف" با بار عاملیz=68.34 و"محتوا" با بارعاملی z=72.12 و "فعالیت های یادگیری "(روش تدریس) بابارعاملی z=62.74 و"روش های ارزشیابی" با بارعاملی z=58.83 به ترتیب تعیین کننده چارچوب برنامه درسی درس اخلاق حرفه ای هستند و همچنین ضریب آلفای کرونباخ بالای 87 درصد بیان کننده پایایی قابل قبول عناصر برنامه درسی است. اعتبار چارچوب نهایی برنامه درسی مورد تایید قرار گرفت. گزاره های الگوی نظری با گزاره های مستخرج در ارتباط با اهداف،محتوا ،فعالیت های یادگیری مولفه های اخلاق حرفه ای در مطالعات انجام شده، همخوانی دارد.

زمینه و هدف: در روش تدریس نوین آموزگاران به عنوان راهنما، ناظر و سازمان دهنده باید شناخت کافی از نظریه های یادگیری و الگوهای تدریس داشته باشند؛ زیرا مکان های آموزشی محلی برای هدایت، نظارت و یادگیری به شمار می روند؛ لذا پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی برنامه درسی پژوهش محور دوره پیش دبستانی انجام شده است. روش پژوهش: این پژوهش از لحاظ اهداف کاربردی و از نظر نظر دادها، آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) و از نظر ماهیت در بعد کیفی، داده بنیاد از نوع خود ظهور و در بعد کمی، پیمایشی مقطعی است. جامعه آماری بخش کیفی شامل اساتید دانشگاه و خبرگان رشته علوم تربیتی وروان شناسی می باشد، و در بخش کمی کلیه مدیران ومربیان مراکز پیش دبستانی شهر تهران با تحصیلات کارشناسی ارشد به بالا در رشته علوم تربیتی به تعداد 300 نفر هستند، تشکیل می دهد. روش نمونه گیری در بخش کیفی آگاهانه هدفمند از نوع گلوله برفی بوده و تعداد 15 نفر خبره انتخاب شدند که به اشباع نظری رسیدیم، در بخش کمی حجم نمونه بر اساس فرمول تعیین حجم مورگان تعداد 169 نفر انتخاب شدند. در پژوهش حاضر پس از کدگذاری باز و محوری ابزار سنجش حاصل شده، در قالب یک فرم تنظیم و برای خبرگان جهت کدگذاری انتخابی ارسال و مورد اعتبار سنجی قرار گرفت و بر این اساس پرسشنامه محقق ساخته طراحی و میان نمونه آماری بصورت تصادفی انتخاب شده توزیع گردید. سپس داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: از نتایج تحلیل داده ها 3 بعد ساختار، آموزش و مهارت در 26 مؤلفه 142 شاخص برای الگوی برنامه درسی پژوهش محور دوره پیش دبستانی نهایی شد و نتایج تحلیل عاملی هر سه بعد ساختار، آموزش و مهارت را تائید کرد (05/0=P). نتیجه گیری: پس از تحلیل نتایج و تایید عاملی آن، تأیید و اولویت بندی نهایی توسط خبرگان، ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های سازنده الگو ترسیم و مجدداً الگوی یادشده توسط خبرگان اعتباریابی شد.

تربیت شهروندی جهانی مفاهیم و مهارت های خاص را با گسترش ابعاد آن ها تقویت می نماید. به رغم شرایط مختلف، عموم افراد در همه جوامع در معرض ارزش های دینی قرار دارند. هدف این پژوهش ارائه الگوی مطلوب برنامه درسی «کتاب آیین زندگی» دوره کارشناسی بر مبنای مؤلفه های شهروند جهانی با تأکید بر شهروند دینی است . روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات «زمینه ای» است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه اعضای هیأت علمی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه های استان قم و کلیه دانشجویان رشته علوم تربیتی دانشگاه های استان قم است که با استفاده از روش تصادفی طبقه ای تعداد 135 استاد عضو هیأت علمی و 180 نفر دانشجو از میان آن ها انتخاب شد. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته دارای 62 گویه با طیف لیکرت و با پایایی 84/0 استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی شامل آزمون آماری خی دو استفاده شد.