احمد رضوان فر

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش مؤلفه های سرمایه اجتماعی در عملکرد تشکل های غیردولتی زیست محیطی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه اعضای تشکل های غیردولتی زیست محیطی استان خوزستان (359N=)  بود که از این میان، تعداد90 نفر با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بود که با استفاده از فن پیمایشی انجام شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای بود که روایی آن با نظرخواهی از اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تهران تأیید شد و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد که میزان آن برای شاخص عملکرد سازمانی89/0 و سرمایه اجتماعی 86/0  به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار  spss win 11/5صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که میزان کل عملکرد تشکل های غیردولتی زیست محیطی مورد بررسی در حد پایین و متوسط بود. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین مؤلفه های سرمایه اجتماعی در نظر گرفته شده شامل اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و آگاهی اجتماعی با عملکرد سازمانی رابطه مثبت و معنی داری در سطح یک درصد وجود دارد. نتایج ضریب رگرسیون نیز نشان دهنده توان تبیین 5/35 درصد واریانس توسط متغیرهای مشارکت اجتماعی و انسجام اجتماعی است.

هدف اصلی این پژوهش، مدل یابی اثربخشی منابع اطلاعاتی و کانال های ارتباطی بر رفتار عملیات مناسب کشاورزی (GAP) در راستای توسعه پایدار باغات مرکبات استان مازندران بود. پژوهش از نوع کاربردی و جامعه آماری آن شامل 122361 باغدار مرکبات در روستاهای مربوط به 12 شهرستان استان مازندران بود. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 290 نفر تعیین گردید و نمونه گیری به روش طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب انجام شد. ابزار پژوهش پرسشنامه ای بوده که روایی (صوری و محتوایی) آن بر اساس نظر جمعی از کارشناسان کشاورزی پایدار، اعضای هیأت علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی و گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران تأیید گردید و روایی تشخیصی با استفاده از شاخص میانگین واریانس استخراج شده و پایایی پرسشنامه با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ و نیز پایایی ترکیبی تأیید گردید. برای تبیین اثرگذاری و اثرپذیری منابع اطلاعاتی-ارتباطی و رفتار عملیات مناسب کشاورزی از یکدیگر از روش مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار لیزرل نسخه 8.80 استفاده گردیده است. مطابق یافته ها منابع و کانال های شفاهی و چهره به چهره، منابع و کانال های نوشتاری، منابع و کانال های دیداری- شنیداری، منابع و کانال های مجازی و الکترونیکی قادرند 66% از واریانس به کارگیری GAP در توسعه پایدار باغات را تبیین نمایند. داشتن اطلاعات کافی در مورد فناوری، باغداران را به تصمیم گیری بهینه و مناسب جهت پذیرش فناوری پایدار قادر می سازد. ازاین رو پیشنهاد می شود ایجاد بانک های اطلاعاتی و بهره گیری از کانال های ارتباطی حضوری از کارشناسان و فروشندگان نهاده های کشاورزی خبره و متخصص، کارکنان ترویج، خدمات مشاوره ای بخش خصوصی، امکان استفاده بیشتر باغداران از منابع اطلاعاتی معتبر با توجه به نیازها و ضرورت ها و سطح بندی آموزش به صورت عمومی و تخصصی در فناوری های GAP برای باغداران موردتوجه قرار گیرد.

هدف این پژوهش تحلیل موانع کارآفرینی در دانشکده های کشاورزی ایران بود. جامعه آماری شامل تعداد 61418 دانشجو بودکه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب، 403 نفر از آنان از دانشکده های کشاورزی ایران انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. یافته های پژوهش بیانگر آن بود که تنها 6 درصد از دانشجویان در کار مرتبط با رشته تحصیلی مشغول به کار بودند. بر اساس نتایج تحلیل عاملی 5 عامل زیربنایی به عنوان مهم ترین موانع کارآفرینی در دانشکده های کشاورزی ایران شناسایی شدند که عبارت بودند از: "موانع آموزشی"، "موانع فردی شخصیتی"، "موانع حمایتی قانونی"، "موانع تسهیلاتی" و "موانع ارتباطی" که در کل 88/64 درصد از واریانس کل را تبیین نمودند. در پایان بر اساس یافته های پژوهش پیشنهادهایی مطرح گردید.

آموزش عامل اصلی توسعه کشاورزی است و تربیت نیروی انسانی متخصص و محقق مهم ترین عامل در جهت توسعه کشاورزی ارگانیک است. این نیروی انسانی می تواند تمامی کنشگران درگیر در این نظام کشاورزی را در برگیرد. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر الزام های آموزشی توسعه کشاورزی ارگانیک از دیدگاه کارشناسان کشاورزی بود. جامعه آماری این پژوهش، کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی بودند (837=N). برای این جامعه آماری، با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، حجم نمونه 264 نفر تعیین شد که برای کاهش خطا و پوشش پرسشنامه های بی پاسخ، این تعداد به 310 نفر افزایش یافت و به صورت نمونه گیری تصادفی ساده موردمطالعه قرار گرفتند. ابزار اصلی جمع آوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه بود. روایی پرسشنامه با نظر استادان دانشگاه تهران تأیید شد و پایایی آن نیز با ضریب تتای ترتیبی تأیید شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که عوامل مؤثر بر الزام های آموزشی توسعه کشاورزی ارگانیک را می توان در شش عامل سیاست گذاری، مدیریتی، تحقیقاتی، ترویجی، زراعی و مصرفی خلاصه کرد. این عوامل درمجموع 58 درصد از واریانس عامل های مؤثر بر الزام های آموزشی توسعه کشاورزی ارگانیک را تبیین کردند. بر اساس نتایج به دست آمده، ایجاد دوره های آموزشی در زمینه مدیریت تلفیقی آفات (IPM)، بازاریابی کشاورزی، کارآفرینی کشاورزی با محوریت کشاورزی ارگانیک و همچنین پژوهش های بیشتر بر روی کاهش هزینه تولید محصولات ارگانیک پیشنهاد می شود.

با توجه به اهمیت نقش تعاونی های کشاورزی در توسعه کشاورزی و روستایی، نیاز به شناسایی عواملی که موجب بهبود رقابت پذیری این سازمان ها می شود، به شدت محسوس است. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه و میزان ارتباط یادگیری سازمانی، نوآوری سازمانی و رقابت پذیری است. پژوهش حاضر به روش آمیخته اکتشافی انجام گرفت؛ جامعه آماری در بخش کیفی شامل 25 نفر از صاحب نظران بخش تعاونی بود و در بخش کمی شامل 335 نفر از اعضای تعاونی ها بود که به روش طبقه ای با  انتساب متناسب موردمطالعه قرار گرفتند. به منظور تجزیه وتحلیل داده های کیفی از تحلیل محتوای کیفی به کمک نرم افزار MAXQDA و در بخش کمی از مدل سازی معادلات ساختاری به کمک برنامه لیزرل استفاده شد. مؤلفه های یادگیری سازمانی در ابعاد یادگیری تیمی، مدیریت دانش در تعاونی ها، تفکر سیستمی و فرهنگ سازمانی یادگیرنده، مؤلفه های نوآوری سازمانی در ابعاد نوآوری در بازار، حمایت از نوآوری، نوآوری در رفتار، نوآوری در راهبرد و نوآوری تولیدی و  فرآیندی و مؤلفه های رقابت پذیری در تعاونی های کشاورزی در ابعاد توسعه بازار مالی، آمادگی فنی و تکنولوژی، اندازه و کارایی بازار در دسترس و انطباق با محیط بیرون شناسایی شدند. در بخش کمی مشخص شد که یادگیری سازمانی و نوآوری سازمانی می توانند 41 درصد از تغییرات رقابت پذیری، و یادگیری سازمانی می تواند 55 درصد از تغییرات نوآوری سازمانی را در تعاونی های کشاورزی تبیین نماید.

با وجود اهمیت نقش تحقیق و توسعه، تا کنون به طور نسبی کم تر در نظام مدیریت تحقیقات کشور به "رسانش، کاربرد نتایج و بهره برداری از یافته های پژوهشی" توجه شده است. در چنین شرایطی، بر عهده تمامی مؤسسات پژوهشی و دانشگاه های کشور است تا به تجاری سازی یافته های پژوهشی خویش جهت تحقق اقتصاد دانش بنیان و رسیدن به آرمان ها و اهداف توسعه پایدار کشور اهتمام ورزند. در این مقاله، تلاش شده است تا از منظر توسعه حرفه ای و در قالب یک پژوهش کیفی، مهارت های مورد نیاز اعضای هیأت علمی کشاورزی برای تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی و راهکارهای توسعه قابلیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی در این خصوص شناسایی و معرفی شود.

هدف کلی این پژوهش تحلیل سازوکارهای بهبود توسعه منابع انسانی (اعضای هیئت علمی) دانشکده های کشاورزی است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شد و از نوع توصیفی- اکتشافی است. جامعه آماری این تحقیق اعضای هیئت علمی دانشکده های کشاورزی اند و جامعه آماری پژوهش عبارت است از 1178 نفر از اعضای هیئت علمی. برای جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش نمونه گیری چندمرحله ای استفاده شد. در نهایت، 248 پرسشنامه جمع آوری شد. ابزار پژوهش پرسشنامه ای است که روایی آن از طریق متخصصان و اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران تأیید شد. پایایی پرسشنامه نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ (بالای 7 / 0) محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارSPSS  استفاده شد. نتایج نشان داد که 48 سازوکار در زمینه توسعه اعضای هیئت علمی مؤثر است که، در نهایت، با توجه به تکنیک تحلیل عاملی، به چهار زمینه فردی، مشارکت اجتماعی، حرفه ای، و آموزشی دسته بندی شد، که 66 درصد واریانس کل را تبیین کرد.

 امروزه، مؤسسات آموزش عالی در سراسر جهان تغییر در مأموریت ها، اهداف و چشم اندازهای خود را برای توجه و تلفیق مسائل مربوط به حفظ تنوع زیستی در کارکردهای خود آغاز کرده اند. مؤلفه انسانی نظام آموزش عالی یکی از ارکان این نظام به شمار می رود که در پیوندی پویا و هماهنگ با دیگر مؤلفه ها نقش محوری را در پیشبرد اهداف نظام ایفا می کند. حال آنکه تا کنون در کشور تلاش مؤثری در زمینه شناسایی مؤلفه های اثرگذار در بهبود صلاحیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی صورت نگرفته است. لذا، این تحقیق به منظور شناسایی مؤلفه های صلاحیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی برای آموزش تنوع زیستی انجام گرفت. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش تحلیل محتوای استقرایی انجام شد. اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 24 نفر از متخصصان حوزه آموزش محیط زیست و تنوع زیستی که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده بودند، جمع آوری شدند. تحلیل محتوای استقرایی با مشخص ساختن وجوه معنایی و سپس، برچسب زدن ب ه آنها در قالب کدهای کیفی آغاز شد و با مقوله بندی کدها و ایجاد ارتباط بین مقوله ها ادامه یافت. این فرایند با استفاده از نرم افزار MAXQDA اجرا شد. برای اعتباربخشی یافته های کیفی از راهبردهای بازبینی مشارکت کنندگان و بازبینی متخصصان استفاده شد. یافته ها نشان داد که صلاحیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی برای آموزش تنوع زیستی شامل صلاحیت های مهارتی، صلاحیت های دانشی، صلاحیت های ارزشی و اخلاقی است که هر کدام نشانگرهایی دارد.

این تحقیق توصیفی کاربردی با هدف شناسایی و دسته بندی موانع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در بخش کشاورزی به صورت پیمایشی و با تکنیک دلفی در سه مرحله به انجام رسید. بدین منظور، گروهی از اعضای هیئت علمی کشاورزی (23 نفر) دارای تجربه تجاری سازی به صورت هدفمند (تلفیقی از نمونه گیری بارز و زنجیره ای) برای مشارکت در این مطالعه انتخاب شدند. در مرحله اول، 27 مانع پیش روی تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در بخش کشاورزی شناسایی شد. پایایی بخش های مختلف پرسشنامه ها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ معین شد (69/. تا 81/.=α). در مرحله سوم به اولویت بندی موانع به شیوه تاپسیس اقدام شد. موانع استخراج شده بر اساس الگوی سه شاخگی در سه گروه زیر دسته بندی شد: (1) موانع ساختاری (18 مورد)؛ (2) موانع فرآیندی- رفتاری (21 مورد)؛ (3) موانع زمینه ای- محتوایی (16 مورد). بر اساس نتایج تحقیق مهم ترین موانع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در بخش کشاورزی عبارتند از: کیفیت و قابلیت عرضه تجاری پایین دانش و فناوری برخاسته از تحقیقات دانشگاهی (ساختاری)، نبود فرآیند و رویه تعریف شده برای تجاری سازی یافته های تحقیقاتی (فرآیندی)، و عدم بهره مندی مناسب اعضای هیئت علمی از خدمات حمایتی (محیطی).