علیرضا عالی پور

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی رابطه سواد فن آوری اطلاعات با مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان تحصیلات تکمیلی می باشد . این پژوهش از لحاظ ماهیت توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری بود. از طریق جدول کرجسی و مورگان، تعداد 331 نفر از آنها به صورت تصادفی ساده ، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه گرایش به تفکر انتقادی و پرسش نامه محقق ساخته سواد فن آوری اطلاعات است که روایی آنان از نظر متخصصان گروه علوم تربیتی بررسی و تأیید شد. پایایی پرسش نامه ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ در یک گروه 30 نفری ، برای پرسش نامه سواد فن آوری اطلاعات 0/93 و برای پرسش نامه تفکر انتقادی 0/80 محاسبه گردید. با عنایت به این که مفروضه های آمار پارامتریک برقرار بود، جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که بین سواد فن آوری اطلاعات با مهارت های تفکر انتقادی (خلاقیت ، بالیدگی و تعهد) در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی رابطه ای وجود ندارد. لذا، نتایج نشان دهنده آن است که داشتن سواد فن آوری اطلاعات در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی، دلیلی بر وجود تفکر انتقادی در بین آنان نمی باشد. شاید بتوان، بهترین دوران پرورش تفکر افراد با استفاده از فن آوری اطلاعات را، دوران قبل از ورود آنان به آموزش عالی دانست.

این تحقیق با هدف بررسی تأثیر هوشمندسازی مدارس بر هوش اجتماعی، هوش معنوی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در شهرگرگان انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی، از نوع علی- مقایسه ای است. جامعه آماری شامل دانش آموزان دبیرستان های شهر گرگان می باشد. حجم نمونه، بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 301 نفر برآورد شد که به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه هوش اجتماعی ترومسو و پرسش نامه هوش معنوی عبدالله زاده بود. پیشرفت تحصیلی نیز بر اساس معدل امتحان نهایی سال سوم دبیرستان بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های آماری تی گروه های مستقل و ضریب همبستگی پیرسون انجام شد. یافته ها نشان داد که بین هوش اجتماعی و هوش معنوی دانش آموزان مدارس عادی و هوشمند تفاوت وجود دارد، به طوری که دانش آموزان مدارس هوشمند دارای هوش اجتماعی و هوش معنوی بالاتری بودند؛ اما، تفاوت معناداری بین پیشرفت تحصیلی دو گروه مشاهده نشد. هم چنین، یافته ها نشان داد که پیشرفت تحصیلی با هوش اجتماعی و ابعاد آن رابطه معناداری ندارد ولی با هوش معنوی و ابعاد آن همبستگی معناداری نشان داد. نتیجه آنکه حضور دانش آموزان در مدارس هوشمند می تواند موجب رشد بهتر هوش اجتماعی و هوش معنوی آنها شود.

با شروع همه گیری کروناویروس، زندگی مردم کشورهای مختلف جهان دستخوش تغییرات بزرگی شد، بسیاری از کشورهای غربی که دارای فناوری های برتر در اکثر حوزه های تخصصی بوده و دچار تحریم نیز نبوده اند اما در مواجهه با بیماری کرونا عملکرد قابل قبولی نداشته اند تا جایی که احساس ناتوانی فناوری ها و تجهیزات  کنونی در برخورد با این بیماری کاملاً محسوس شد؛ اما آنچه که این ناتوانی غربی ها را پررنگ تر نمود؛ نحوه مدیریت و رفتار اجتماعی غربی ها با شیوع ویروس کرونا بود، که از نگاه مقام معظم رهبری مد ظله العالی مدیریت و فلسفه اجتماعی غرب در مبازره با کرونا شکست خورد؛ امروز از دیدگاه بسیاری از خبرگان جامعه جهانی؛ در مواجه با بیماری کرونا، اخلاق، معنویت، ارزش و انسانیت از همه فناوری ها جایگاه بالاتر داشته که نشان دهنده نقش برتر فناوری های نرم به عنوان یک سلاح برتر در مقابله با بحران های پیچیده می باشد. محققین با هدف تبیین اهمیت فناوری های نرم در دنیای کرونا و پساکرونا در یک تحقیق کیفی و با مطالعه مبانی نظری فناوری های نرم و در نظر گرفتن مصاحبه خبرگان علوم اجتماعی و علوم انسانی در بررسی رفتارهای اجتماعی در دوران کرونا، مجموعه ای از عوامل اعم از ویژگی های شرایط علی، شرایط محوری، واسطه ای، راهبردها، شرایط زمینه ای و  پیامدهای حاصل از این عوامل بر مقوله اصلی را مورد شناسایی قرار داده که نتایج تحقیق نشان دهنده نیاز به حکمرانی فناوری های نرم در همه حوزه ها می باشد. فناوری های نرم در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سلامت جسم- روحی و روانشناختی، سیاسی، یادگیری از طریق تجربه، سازگاری و فناوری نرم زیستی به عنوان مؤلفه های بسیار مهم در قدرت ملی یک کشور می باشند که توانایی مسلط شدن بر فناوری های سخت را دارند.

یکی از مهمترین موضوعاتی که متأسفانه در ایران کمتر مورد توجه واقع شده است؛ تجاری سازی علوم انسانی و یا به اصطلاح، "فناوریهای نرم" است. با ارائه ایده الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، توسط مقام معظم رهبری، مسئله علوم انسانی و فناوریهای نرم مورد تأکید خبرگان فرهنگی، نظامی، سیاسی و اجتماعی قرار گرفته است. به همین منظور محقق، به دنیال بررسی جایگاه فناوریهای نرم(تجاری سازی علوم انسانی) در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت میباشد. پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی بوده که با رویکرد تفسیری، مسأله تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش کیفی؛ تعداد 12 نفر از اساتید علوم انسانی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی شمال کشور بودند، که با مصاحبههای انفرادی عمیق و اکتشافی با مصاحبه شوندگان، جایگاه فناوریهای نرم در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، مورد بحث قرار گرفت؛ که بعد با استفاده از الگوی اسمیت و روش تحلیل تم، تمهای اصلی مشخص و تمهای فرعی در یکدیگر ادغام گردیدند و در نهایت فناوریهای نرم مورد تأکید در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفتکه باید مسئولین علوم انسانی پیاده سازی نمایند، شناسایی شدند؛ این فناوریها شامل: فناوری نرم تولید فکر، فناوری نرم اجتماعی، فناوری نرم فرهنگی و سبک زندگی و فناوری نرم نظامی بودند؛ که پس از مشخص شدن این فناوریها، مؤلفههای هر فناوری از نتایج مصاحبه با خبرگان استخراج گردید که در انتهای پژوهش به عنوان یک مدل پارادایمی ارائه شده است.

یکی از مهم ترین مسائلی که در بیانه گام دوم انقلاب بر آن تأکید شده تمدن سازی است؛ از طرفی یکی از منابع تمدن سازی در ایران، که متأسفانه تا کنون به آن زیاد توجه نشده است، دریا است. در طول تاریخ دریا همواره عرصه تمدن ساز بوده و کشورهایی که به دریا دسترسی داشته اند از ظرفیت های تمدنی آن استفاده کرده اند. در همین راستا محقق با هدف شناخت مسئولین و مردم جامعه از دریا و اهمیت آن در ادامه مسیر انقلاب اسلامی، شاخص های نظریه تمدن دریایی را که بستر تمدن سازی گام دوم انقلاب اسلامی بوده را ارائه کرده است. این تحقیق با استفاده از تحلیل محتوا و با رویکردی خاص به تشریح نظریه تمدن دریایی پرداخته و برای استخراج شاخص های نظریه تمدن دریایی از یک جامعه آماری به تعداد 50 نفر، شامل متخصصان دانشگاهی که دارای سابقه ارتباط با محیط دریایی بوده، استفاده شده است. این شاخص ها شامل توجه ویژه فناوری های نرم در تمدن دریایی،  اعتقاد به مدیریت جهادی در فعالیت های دریایی و سواحل کشور،  استفاده از ظرفیت های دریایی کشور، رویکرد دریامحوری در برنامه های توسعه کشور با عنوان توسعه پایدار دریامحور، سرمایه گذاری در اقتصاد دریا به جهت ویژگی دوسوتوانی آن، اهمیت قائل شدن بر ظرفیت های ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران و حمایت از ظرفیت های دیپلماسی دریایی به منظور صدور انقلاب اسلامی در راستای بیانیه گام دوم بودند؛ همچنین نتایج تحقیق نشان داد که دریا ظرفیت تمدن سازی در راستای گام دوم انقلاب اسلامی را دارد.

هدف: تحقیق حاضر با هدف ارائه مدل تصویر سازمانی دانشگاه ها با رویکرد توسعه سرمایه اجتماعی انجام گرفت. روش: این تحقیق بر مبنای هدف از نوع کاربردی و ازنظر روش از نوع توصیفی-پیمایشی بوده است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه های دریایی شمال کشور بودند. نمونه گیری به روش تصادفی طبقه ای انجام شد که طی آن 400 دانشجو به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته بود که بعد از تایید روایی و پایایی پرسشنامه. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزار های SPSS و LISREL و از شاخص آماری تحلیل عاملی با رویکرد اکتشافی استفاده شد.   یافته ها: تحلیل داده های آماری حاکی از آن است که ابعاد تصویر سازمانی دانشگاه با رویکرد توسعه سرمایه اجتماعی شامل: فناوری دانشگاه، کیفیت امکانات و خدمات، محیط فیزیکی و نمادهای دانشگاه، ارتباطات و رسانه ها، عملکرد بخش پژوهش، فعالیت های فرهنگی، آینده و چشم انداز مالی، شاخص روابط انسانی، فرهنگ حاکم بر دانشگاه، پوشش دادن نیازها، عملکرد روابط عمومی، محیط کار، عملکرد بخش آموزش، قدمت دانشگاه، مسؤولیت اجتماعی، نوآوری، و ویژگی های رهبری، بودند. نتیجه گیری:  نتیجه نهایی این که برای حفظ موقعیت دانشگاه ها در دنیای رقابتی امروز باید به دیدگاه دانشجویان در خصوص تصویرسازی مثبت دانشگاه ها توجه ویژه نمود.

یکی از مهم ترین موضوعات در نظام آموزشی دانشگاه های نسل چهارم رهبری اخلاقی می باشد؛ این پژوهش باهدف شناسایی مؤلفه های رهبری اخلاقی از دیدگاه اعضای هیئت علمی در دانشگاه های دولتی شهر تهران بود. جامعه آماری این پژوهش که شامل کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای 480 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. به منظور بررسی روایی پرسشنامه نیز از روایی صوری، محتوا و سازه استفاده شد و به منظور محاسبه پایایی آن نیز از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شد که نتایج بیانگر روا و پایا بودن پرسشنامه محقق ساخته بود. برای تحلیل داده ها با توجه به سؤال های پژوهش از تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد. نتایج نشان داد که مؤلفه های رهبری اخلاقی در دانشگاه های ایران عبارتند از فردی، سازمانی و رفتار اخلاقی که نیاز هست مسئولین نظام آموزشی برنامه ریزی ویژه ای به رهبری اخلاقی در ابعاد فردی، سازمانی و رفتار اخلاقی داشته باشند.

در دانشگاه های امروزی؛ شاهد ظهور شرکت های نوپا با عنوان استارت آپ توسط تیم های دانشجویی و دانشگاهیان هستیم؛ متأسفانه اکثر استارت آپ ها با موانع موفقیت روبرو هستند. از طرفی یکی از مباحث جدیدی که وارد دانشگاه های نسل چهارم شده و می تواند هدف گذاری مطلوبی برای آینده استارت آپ ها باشد؛ وجود اسپین آف های دانشگاهی بوده که با محوریت محققان و دانشگاهیان و با هدف تجاری سازی تحقیقات در دانشگاه ها ایجاد شده است؛ محقق با هدف موفقیت استارت آپ ها در یک مطالعه کیفی فرآیند دگردیسی استارت آپ به اسپین آف دانشگاهی را مورد مطالعه قرار داده است؛ به همین منظور در دو بخش این فرایند مورد تحلیل قرار گرفته است؛ در بخش اول متون مربوطه مورد ترجمه قرار گرفتند؛ و در بخش دوم با نمونه گیری هدفمند در یک مصاحبه ساختاریافته در بین 8 نفر از خبرگانی که دارای سابقه کارآفرینی بودند؛ فرایند حرکت از استارت آپ به اسپین آف با استفاده از روش داده بنیاد مورد تحلیل قرار گرفت؛ نتایج تحقیق با شناسایی مؤلفه های شرایط علی، مداخله ای وراهبردها؛ نشاندهنده پدیده محوری با عنوان استارت لین و پیامد آن را سکوی پرتاب ایده آل برای استارت آپ به سمت اسپین آف دانشگاهی بود؛ محقق در انتهای تحلیل یافته ها، الگوی سکوی پرتاب برای فرایند دگردیسی استارت آپ به اسپین آف دانشگاهی با عنوان "الگوی ایده آل سکوی پرتاب هلی کوپتر" معرفی کرده است.

در جوامع پیشرفته امروزی فلسفه نوینی برای دانشگاه مطرح شده که باعث ایجاد یک دگردیسی در رسالت دانشگاه ها شده است، امروزه فناوری های نرم دانشگاهی مورد تاکید خبرگان نظام آموزشی بوده که زیرساخت آن در وجود دانشگاه نوآور ارزشی می باشد. این پژوهش با هدف شناسایی ابعاد دانشگاه نوآور ارزشی انجام گرفته است . پژوهش حاضر باتوجه به هدف، بنیادی است و از رویکرد کیفی و کمی استفاده شده است، ابزار جمع آوری اطلاعات در بخش کیفی شامل مصاحبه با 12 نفر از خبرگان دانشگاهی و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته در رابطه با دانشگاه نوآور ارزشی و فناوری های نرم بوده است. جامعه آماری بخش کمی تحقیق؛ اعضای هیئت علمی دانشگاه های استان مازندران به تعداد 170 نفر بودند که با استفاده از جدول کرجسی - مورگان 118 نفر به عنوان نمونه و به صورت تصادفی ساده مشارکت داشتند. پس از تحلیل داده ها، نتایج این پژوهش نشان داد که دانشگاه نوآور ارزشی دارای ابعاد مختلف فناوری های نرم می باشد. رویکرد نرم در حوزه ی دانش و فناوری، باعث ایجاد تحول در تمامی جنبه های حیات انسان معاصر و توجه به ابعاد مادی و معنوی و اخلاقی فناوری ها دارد. این تحول در سطوح اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سبک زندگی، حوزه نظامی و سلامت بشر دارد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش های جانشین پروری برای افسران مدیریت و کمیسر دریایی دانش آموخته دانشگاه علوم دریایی امام خمنی(ره) نوشهر در سال 1401انجام شده است. پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی بوده که از نظر هدف پژوهش توسعه ای – کاربردی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل 20 نفر از فرماندهان، اساتید دانش آموخته دانشگاه علوم دریایی در رشته تحصیلی مدیریت و کمیسر دریایی بودند که در فرایند مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. داده های جمع آوری شده به روش داده بنیاد و با استفاده از نرم افزار MAXQDA کدگذاری و مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش با استفاده از قضایای نظری و  بر اساس مفاهیم مستخرج از ادبیات جانشین پروری، به صورت مدل پارادایمی ارائه گردید. که عدم توجه جدی سازمان به آموزش های یگانی(ضمن خدمت)، بی توجهی نسبی به اصول مدیریت استعداد، ضعف برنامه ریزی منابع انسانی( شرایط علّی)؛ ضعف در مدیریت دانش سازمانی، ضعف در ویژگی های فردی افسران، توجه ناکافی به شایسته سالاری(شرایط پدیده محوری)؛ عدم پذیرش سازمان، نتایج منفی جانشین پروری، فقدان رویکرد توسعه شغلی و ارزیابی آن(شرایط مداخله گر)؛ عدم تمایل و انگیزه مدیریت، میل به تصدی گری پست در فرماندهان و مدیران ، فقدان ساز و کارهای گردش شغلی(شرایط حاکم)؛ باور فرماندهان ارشد، مشوق های انگیزشی در سازمان، حمایت سازمانی ادارک شده(راهبردها)، شناسایی شدند.

دوسوتوانی به عنوان یک سازه جدید مدیریتی به حوزه های فناوری، کارآفرینی، طراحی و معماری سازمان و راهبرد ورود پیدا کرده است؛ بخش اقتصاد دفاع در کشور جمهوری اسلامی ایران به دلیل شرایط خاص اقتصاد ملی و همچنین به منظور مقابله با جنگ مالی و تأمین مالی در حوزه دفاعی امنیتی، نیازمند یک رویکرد دوسوتوانی می باشد؛ از طرفی موقعیت خاص ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در بخش دریاها، ایران را یک کشور دریایی در علوم اقیانوسی معرفی می کند؛ امروزه دریا به عنوان یک نعمت الهی برای ایران علاوه بر اهمیت سیاسی و ژئوپلیتیکی دارای اهمیت نظامی و اقتصادی می باشد؛ به عبارتی دریا توانایی بالقوه برای رویکرد دوسوتوانی در مدیریت بخش اقتصاد دفاع دارد، این مطالعه با اتخاذ رویکرد پژوهش کیفی، در دو مرحله صورت گرفته است؛ در مرحله اول نظریه قدرت دریایی آلفرد ماهان مورد نقد قرار خواهد گرفت و به جای آن نظریه تمدن دریایی ارائه خواهد شد؛ در مرحله دوم در مصاحبه نیمه ساختاریافته و هدایت شونده با 8 نفر از خبرگان راهکارهای لازم به منظور پیاده سازی تمدن دریایی باهدف دو سوتوانی در مدیریت بخش اقتصاد دفاع ارائه خواهد شد.

بیکاری به عنوان یک چالش در کشور مطرح می باشد و استان مازندران با  وجود پتانسیل های بالای اقتصادی دارای نرخ بیکاری دو رقمی بوده و در سال های اخیر افزایش یافته است.  با ارائه ایده اقتصاد مقاومتی و مدیریت جهادی انتظار می رود کشور بتواند در راستای افق 1404 به سمت اشتغال کامل حرکت نماید. پژوهش حاضر  یک تحقیق آمیخته بوده که با هدف ارائه مدل مطلوب بازار کار در افق 1404 در استان مازندران انجام شده است که نتایج می تواند در استان های دیگر قابلیت کاربرد داشته باشد. جامعه آماری در بخش کیفی 8 نفر از خبرگان در حوزه بازار کار، مدیریت جهادی و اقتصاد مقاومتی بوده و در بخش کمی شامل کارشناسان ادارات دولتی در حوزه بازار کار، دانشجویان و اساتید دانشگاه های استان مازندران به تعداد 400 نفر بودند. نمونه آماری در بخش کمی با استفاده از جدول کرجسی - مورگان 200  نفر و به صورت تصادفی ساده مشارکت داشتند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته در رابطه با وضعیت بازار کار استان مازندران تا افق 1404 با رویکرد مدیریت جهادی و اقتصاد مقاومتی بودند که بعد از تایید روایی صوری و محتوایی آنان، پایایی پرسشنامه 75/0= α ؛ محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد؛ که "ایجاد شهرک های صنعتی کوچک و کارگاهای تولیدی بومی در استان" با ضریب استاندارد (93/0) و " جلوگیری از هجوم واردات به استان و توسعه فرهنگ مصرف گرایی در استان"؛ با ضریب استاندارد (70/0) و "نیازسنجی در نظام آموزشی استان مازندران" ، با ضریب استاندارد (49/0) به ترتیب بیشترین اثرگذاری را در بازار کار مازندران  در راستای افق 1404 داشته است. نتیجه اینکه استان مازندران ظرفیت های لازم برای کارو تولید وجود دارد؛ به عبارتی بازار کار مازندران در افق 1404 می تواند اشتغال کامل باشد؛ اگر دو مسئله اصلی مورد توجه مسئولین و مردم مازندران قرار گیرد؛ که عبارتند از روحیه و تفکر جهادی و اقتصاد مقاومتی.

 پژوهش حاضر با هدف شناسایی و دسته بندی عوامل مؤثر بر به نام سکوت سازمانی انجام شده است. نیروهای قدرت مندی در سازمان ها وجود دارد که باعث عدم انتشار ایده ها و دانش در بین افراد و سازمان می شود؛ جامعه آماری تحقیق حاضر را کارکنان رده میانی دانشگاه علوم پزشکی مازندران به تعداد 340 نفر تشکیل می دهند. از این جامعه 181 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش برای مشخص شدن عوامل سکوت از پرسشنامه برگرفته از تحقیق ژنگ (2008) استفاده شد. روایی محتوایی ابزار سنجش به کمک نظر خبرگان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرانباخ 87/0 بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون تحلیل عاملی استفاده گردید. نتایج تحلیل عاملی نشان داد عوامل اصلی موثر بر سکوت سازمانی کارکنان شامل موارد زیر است، عامل اول: عوامل فردی ایجاد کننده سکوت سازمانی (واریانس: 213/22)؛  عامل دوم: عوامل سازمانی ایجاد کننده سکوت سازمانی (واریانس: 602/19)؛ عامل سوم: عوامل اجتماعی ایجاد کننده سکوت سازمانی (واریانس: 623/14)؛ عامل چهارم: عوامل مدیریتی ایجاد کننده سکوت سازمانی (واریانس: 580/10).