آیلین فیروزیان پور اصفهانی

آیلین فیروزیان پور اصفهانی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۹ مورد از کل ۱۹ مورد.
۱.

تحلیل سبکی- گفتمانیِ رمان «اوسنه بابا سبحان» از محمود دولت آبادی بر مبنای نظریه لسلی جفریز (رویکرد سبک شناسی انتقادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره چهاردهم خرداد و تیر ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۷۴) ۱۱۴-۷۹
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۳۳
پژوهش حاضر در چارچوب نظریه لسلی جفریز و بر مبنای مؤلفه های سبک شناسی انتقادی، رمان اوسنه بابا سبحان را مورد بررسی و تحلیل سبکی- گفتمانی قرار داده است. در رابطه با این امر، تلاش شد تا به پرسش های ذیل پاسخ داده شود: 1. ایدئولوژی های نویسنده چگونه در نحوه انتخاب و آرایش عناصر زبانی رمان که از آن به سبک تعبیر می شود، بازنمایی شده اند؟ 2. کشف ایدئولوژی ها و عقاید نهفته در سبک رمان با استفاده از چه ابزارهای گفتمانی امکان پذیر شده است؟ در پیوند با این پرسش ها، هدف اصلی مقاله، آشکار کردن مقاصد پنهان گفته های نویسنده است. بدین منظور واژگان و ساختار جمله های رمان که زمینه ورود به فضای گفتمانی و شناختی سبک را فراهم می کنند، بررسی و تحلیل شده اند. نگارندگان در این جستار با رویکرد توصیفی- تحلیلی، پس از استخراج و دسته بندی آرای لسلی جفریز در کتاب «سبک شناسی انتقادی» (2010)، رمان مورد مطالعه را بر اساس مؤلفه های مطرح در کتاب مزبور، مورد تتبع قرار داده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که راهبردهای «منفی سازی» و «اطلاعات و نظرات مهم» بیشترین بسامد، و «نام بردن»، «ترادف» و «معانی ضمنی و حقایق مسلّم» کمترین بسامد را در این گفتمان به خود اختصاص داده اند. تحلیل این یافته ها حاکی از آن است که نویسنده در گفتمان خود، با توجه به شرایط جامعه و نظام ارباب و رعیتی در ایران، وضعیت اجتماعی- اقتصادی روستانشینان و واقعیت های زندگی آنان را با رویکردی انتقادی به تصویر کشیده است. وی ضمنا انتقادهایی را نیز متوجه صاحبان قدرت در ایرانِ سال های پیش از اصلاحات ارضی نموده است.
۲.

سنجش نگرش متخصصان تهیه و تدوین مطالب درسی به مقوله آموزش زیست محیطی در برنامه جدید آموزش زبان انگلیسی در ایران: یک مطالعه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت دوره ۳۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۵۴ ۴۸-۲۹

کلید واژه ها: آموزش زیست محیطی تهیه و تدوین کتابهای درسی آموزش زبان انگلیسی نگرش آموزش انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۹۵
متأثر از تحولات چشمگیر در روند تهیه و تدوین کتابهای آموزش زبان، در سالهای اخیر چه در بعد نظری و چه در عمل شاهد توجهی گسترده به مقوله آموزش زیست محیطی در تهیه و تدوین کتابهای آموزش زبان انگلیسی بوده ایم. گرچه پشتوانه نظری و منطق بهره گیری این دسته از آثار درباره این رویکرد با تفاوتهایی همراه بوده است، اما غالب آنها بر این نکته اتفاق نظر دارند که آموزش زبان انگلیسی به منزله زبانی بین المللی، نه صرفاً یک فعالیت آموزشی بلکه توأمان فعالیتی اجتماعی است. با توجه به اهمیت این موضوع از یک سو و نیز توجه دیرهنگام اما نویدبخش به این مقوله در کتابهای نونگاشت زبان انگلیسی در نظام آموزش و پرورش ایران، در این مقاله تلاش شده است تا به شیوه ای کیفی به سنجش نگرش شماری از متخصصان حوزه تهیه و تدوین کتابهای درسی به جایگاه و اهمیت این رویکرد و نیز مشخصاً دیدگاه آنها نسبت به بازتاب این رویکرد در کتابهای نونگاشت زبان انگلیسی در پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم پرداخته شود. یافته های حاصل از مصاحبه های پژوهش بیانگر آن است که با وجود برخی اختلاف نظرها درباره منطق بهره گیری از این رویکرد، از منظر این متخصصان توجه به آموزش زیست محیطی جایگاهی قابل توجه در تهیه و تدوین کتابهای آموزش زبان انگلیسی دارد؛ رویکردی که علاوه بر تقویت مهارتهای زبانی، به تقویت تفکر انتقادی، فعالیت گروهی و رشد اجتماعی فراگیران یاری می رساند. همچنین یافته ها مبین نگرش مثبت متخصصان به گنجاندن آموزش زیست محیطی در کتابهای نونگاشت زبان انگلیسی و البته ارائه پیشنهادهایی در راستای ارائه مطلوب تر آن بوده است.
۳.

بررسی شیوه های بازنمایی کنشگران اجتماعی در داستان «دره خزان زده» از منظر تحلیل گفتمان انتقادی با بهره گیری از مؤلفه های جامعه شناختی- معنایی (رویکرد ون لیوون)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره سیزدهم فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۶۷) 232-199

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان انتقادی ایدئولوژی مولفه های جامعه شناختی- معنایی ون لیوون آل احمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۱۶۷
تحلیل گفتمان انتقادی رویکردی است که زبان را به عنوان عملی اجتماعی در ارتباط با عواملی همچون قدرت و ایدئولوژی موردمطالعه قرار می دهد. با توجه به این رویکرد، پژوهش حاضر کوشیده است تا با کاربست مؤلفه های جامعه شناختی معنایی، نشان دهد که جلال آل احمد از طریق بازنمایی شخصیت های «دره خزان زده»، چگونه به بیان ایدئولوژی خود پرداخته و در پساسقوط رضاشاه، به چه نحو کنشگران اجتماعیِ آن دوره را به تصویر کشیده است. در این داستان کوتاه، ساخت های زبانی در خدمت مؤلفه های جامعه شناختی معنایی قرار دارند و از این نظر، الگوی ون لیوون ابزار مناسبی برای تحلیل متن و کشف رابطه میان زبان و ایدئولوژی نویسنده است. پرسش اصلی در این پژوهش، آن است که آیا نویسنده به وسیله بازنماییِ کنشگران اجتماعی، توانسته است از ایدئولوژی پنهان خود پرده بردارد؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که این امر، به وقوع پیوسته و آل احمد با استفاده از شیوه های کتمان، پس زمینه سازی، فعال سازی، منفعل سازی تشخص بخشی و تشخص زدایی، ایدئولوژی و دیدگاه های خود را در داستان بیان کرده است. وی با استفاده از راهبرد کلّی «حذف»، هویت مقامات عالی رتبه دولت پهلوی را پنهان می کند و با «پس زمینه سازی»، آن ها را کاملاً نادیده می گیرد. نهادهای «دولت» و «ارتش» در گفتمان فعال نمایی شده، و «کارگران» و «نخبگان»، منفعل نمایی شده اند تا با برجسته کردن ستمی که به آن ها روا داشته شده است، در کانون توجه مخاطب قرار گیرند.
۴.

واکاویِ ایدئولوژیِ خودی سازیِ غرب و بیگانه سازیِ حکومت در داستان نویسی مدرن ایران برمبنای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی (مطالعه موردی: سیاحت نامه ابراهیم بیگ)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره سیزدهم مهر و آبان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۷۰) ۱۸۳-۱۵۳
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۹۴
رمان اجتماعی انتقادی سیاحت نامه ابراهیم بیگ اثری است که نویسنده آن با استفاده از غربِ خودی سازی شده، به انتقاد از جامعه خود و نهادهای سیاسی و مذهبیِ آن پرداخته است. در این گفتمان، تقابل ایران و غرب تلاشی برای ازبین بردن شکاف میان خود و دیگری، از طریق معکوس کردن نقش آنان و عجیب و غریب نشان دادن «خود» بیش از «دیگری» است. جستار حاضر با شناسایی شیوه ها و راهبردهای گفتمانی شده بازنماییِ ایدئولوژی در داستان مزبور، می کوشد به دو سؤال بنیادین پاسخ گوید: الف) راهبردهای گفتمانی چگونه به انتقال ایدئولوژی نویسنده می پردازند؟ ب) معکوس سازیِ گفتمانی که نتیجه فرایند خودی سازیِ غرب است، در داستان به چه نحو نمود یافته است؟ هدف این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، بررسی بازنمایی غرب در رمان ابراهیم بیگ از منظر مربع ایدئولوژیک ون دایک است. دستاورد اصلی پژوهش بیانگر آن است که تصویر غرب در گفتمان مراغه ای، به عنوان یک روشنفکر تجددخواه، نماینده تصویر کلیشه ای که در روان ایرانیان از این پدیده وجود دارد، نیست. وی در گفتمان خود، با استفاده از استراتژیِ کلی قطبی سازی، بر نقاط قوت غرب به مثابه گروه خودی، تأکید کرده و نقاط ضعف حاکمان ایران به عنوان گروه غیرخودی را برجسته تر بازنمایی کرده است. نویسنده در توصیف گروه «خودی» با کاربست راهبردهایی چون قطب بندی، مقایسه، دلالت ضمنی، دراماتیزه کردن و کنایه، روحیه آزادگی، وارستگی و سخت کوشی آنان را در متن القا می کند و در بازنمایی گروه «غیر خودی»، با بهره گیری از راهبردهایی چون توصیف کنشگر، اغراق، و بازی با اعداد، ویژگی هایی همچون طمع ورزی، بیدادگری، واپس گرایی، و فریبکاری را به مخاطب نشان می دهد.
۵.

تحلیل انتقادی دال مرکزی و برهم کُنِش دال های شناور در گفتمان رمان «سال های ابری» بر اساس رویکرد لاکلائو و مربع ایدئولوژیک ون دایک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم زبان سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 141-167

کلید واژه ها: لاکلائو ون دایک دال مرکزی دال شناور سال های ابری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۵۱
این پژوهش بر آن است تا با تکیه بر نگرش ساختارگرایانه، مفصل بندی دال های شناور، حولِ دال مرکزیِ گفتمان رمان «سال های ابری» را با استفاده از نظریه های ارنستو لاکلائو و تئون ون دایک مورد سنجش قرار دهد. در این راستا، هدف اصلی مقاله آن است تا نشان دهد که چگونه نویسنده با جهت دهی به دال های گفتمان و استفاده از راهبردهای زبانی، تصویری گزینشی و انتخاب شده از جامعه عصر پهلوی، بازنمایی کرده است. این رمان از علی اشرف درویشیان، مجموعه ای معنادار از علائم و نشانه های زبانی و فرا زبانی است. با توجه به این موضوع، نگارندگان به منظور تبیین گفتمان اثر، به تشریح اجزای متشکله آن و توضیح رابطه دال های شناور با دال مرکزی پرداخته؛ سپس زمینه های تبدیل «نابرابری اجتماعی» به دال مرکزی و به تبع آن رشدِ گفتمان سوسیالیسم را مورد بررسی قرار داده اند. پرسش اصلیِ پژوهش حاضر آن است که دال های شناور گفتمان با هدف تثبیت و معنابخشی به دال مرکزی، به چه نحو پیرامون آن شکل گرفته اند؟ نگارندگان با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، رمان مورد بحث را در سه سطح مورد بررسی قرار داده اند. در ابتدا مؤلفه های گفتمان محور متن شناسایی شد. سپس با توجه به مؤلفه های یافته شده، ارتباط دال هایِ شناور با دال مرکزی گفتمان مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله آخر، پس از انجام تحلیل های کیفی، با استفاده از تحلیلِ کمّی، درصد فراوانی دال های شناور و راهبردهای تحلیل ایدئولوژیکی، به صورت جدول و نمودار ارائه گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که در این اثر، نابرابری اجتماعی به عنوان دال مرکزی در شکل بخشیِ عناصر گفتمانی آن مطرح است. همچنین، دال های شناور که فضای گفتمان رمان، آکنده از آن هاست، در قالب مفاهیمی چون «مساوات اجتماعی»، «نفی استثمار»، «نفی استبداد»، و «آزادی» طوری مفصل بندی شده اند که همگی در خدمت دال مرکزی قرار دارند. در پیوند با نظریه تئون ون دایک، راهبرهای قطب بندی، کنایه، دلالت ضمنی، استعاره، وجهیت، مقایسه، توصیف کنشگر، دراماتیزه کردن، توضیح، تکرار، و فاصله گذاری، مهمترین مقوله های تحلیل ایدئولوژیکی در این گفتمان هستند.
۶.

تحلیل برخی از فرایندهای واجی در گویش اورامیِ شمال ایران در چارچوب واج شناسی زایشی و نظریه بهینگی (مطالعه موردی: گویش عبدالملکی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال نهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۵ 73 - 103

کلید واژه ها: گویش اورامی نظریه بهینگی ساختمان هجایی فرایندهای واجی حذف تضعیف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۲۰۸
یکی از مهمترین گویش های اورامی در خارج از جغرافیای اورامان، گویش عبدالملکی است که گویشوران آن در بخش ساحلی میانکاله شهرستان بهشهر سکونت دارند. این گویش به دلیل دور افتادن از خاستگاه خود یعنی اورامان لهون، تا حدودی با سایر گویش های اورامی که اکنون در استان کرمانشاه رایج اند، تفاوت دارد. هدف مقاله حاضر، آن است که پس از بررسی و توصیف ساختمان هجایی گویش عبدالملکی، برخی از فرایندهای واجیِ آن در واژه های مشترک با فارسی معیار را مورد تحلیل قرار داده و قاعده مخصوص هر یک را ارائه دهد. روش مطالعه حاضر، توصیفی- تحلیلی است و داده ها در چارچوب واج شناسی زایشی و نظریه بهینگی تحلیل شده اند. برخی از مهم ترین یافته های این پژوهش از این قرارند: 1. ساختمان هجایی گویش عبدالملکی از هشت هجا تشکیل شده است؛ 2. در ابتدای هجا می تواند خوشه همخوانی وجود داشته باشد؛ 3. فرایندهای واجیِ همگونی، ناهمگونی، حذف، درج، تضعیف و قلب در این گویش فعال است؛ 4. توالی دو همخوان / n / و / d / در گفتار به کار نمی رود؛ 5. در تحلیل فرایند قلب، سه محدودیت linearity ، SCL ، و SSP دخیل اند؛ 6. در فرایند تضعیف، محدودیت کم کوشی بر تمام محدودیت ها اولویت دارد.
۷.

سنجش نگرش متخصصان آموزش زبان انگلیسی به بهره گیری از «هویت اسلامی- ایرانی» در برنامه آموزش زبان در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 71 - 88
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۲۲۳
آموزش زبان انگلیسی در ایرانِ بعد از انقلاب اسلامی، با فراز و نشیب هایی چند همراه بوده است. از جمله تحولات اخیر و البته مهم می توان به طرح آموزش این زبان در دو سند مهم بالادستیِ توسعه ای و آموزشی کشور، یعنی «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» و «سند برنامه درسی ملی»، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، اشاره کرد. به استناد این اسناد، به کارگیری مهارتهای زبان خارجی منوط به رعایت اصل تثبیت و تقویت هویت اسلامی- ایرانی برشمرده شده؛ موضوعی که با بحث ها و نقدهایی در محافل آموزشی و پژوهشی همراه بوده است. اساساً به دنبال اجرای این اسناد بود که شاهد انتشار کتابهای نونگاشت زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی بوده ایم که توجه به اصل مذکور به اشکال مختلف در آنها نمود یافته است. با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله، نگرش شماری از متخصصان حوزه آموزش زبان انگلیسی درخصوص منطق و امکان بهره گیری از این اصل، به نحوی کیفی بررسی شده است. یافته ها بیانگر وجود دو نگاه متعارض در این باره است. نگاه اول که هرگونه آموزش ایدئولوژیکی زبان انگلیسی را غیرعلمی می داند و نگاه دوم که نه تنها بهره گیری از این رویکرد را منطقی، بلکه لازم برمی شمارد. بی تردید توجه به این دیدگاه ها می تواند در روند سیاست گذاری و برنامه ریزی در حوزه آموزش زبان انگلیسی در ایران و نیز آسیب شناسی و ارزیابی آن سودمند باشد.
۸.

مقایسه و بررسی ریشه شناختی واژه های زبان هورامی با ریشه اوستایی، فارسی باستان و میانه از منظر واج شناسی تاریخی- تطبیقی (مطالعه موردی: گویش عبدالملکی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 307 - 330

کلید واژه ها: واج شناسی زبان هورامی گویش عبدالملکی فارسی باستان فارسی میانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۶ تعداد دانلود : ۱۷۵
زبان های هورامی و فارسی که هر دو از خانواده زبان های ایرانی غربی اند؛ متأثر از زبان اوستایی نیز بوده و تا دوره میانه در بسیاری از شکل های تلفظ، همسان بوده اند. از این رو، زبان هورامی به دلیل نزدیک بودن به ریشه های کهن زبان فارسی، منبع خوبی برای احیای صورت های مهجور در این زبان است. از آن جاکه هورامی در تأثیرپذیری از فارسی جدید تا حد زیادی محتاط بوده است؛ شماری از گویش های آن، از جمله گویش عبدالملکی، برخی از ویژگی های آوایی زبان های قدیمی تر ایرانی را در خود حفظ کرده اند. با توجه به این موضوع، جستار حاضر با بررسی 76 واژه در گویش عبدالملکی، به کشف ریشه های اوستایی، فارسی باستان و میانه در آنها پرداخته است. روش پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی است. داده ها در بخش هورامی، از طریق مصاحبه با گویشورانِ عبدالملکی و با ضبط گفتار آنها، و در بخش فارسی باستان و میانه، با مراجعه به کتاب های «تاریخ زبان فارسی» و «فرهنگ کوچک زبان پهلوی»، به ترتیب از خانلری و مکنزی گردآوری شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد واج های /v/، /č/، /h/، /ž/، /k/، و /n/ در گویش عبدالملکی، همچنان شکل کهن خود را حفظ کرده و از نظر تحول، به دوره های باستان و میانه نزدیک ترند. خوشه همخوانی /sp/ در این گویش، بازمانده از زبان مادی می باشد. همخوان /y/ آغازی فارسی باستان که در فارسی میانه و جدید، بدل به /j/ شده؛ در گویش عبدالملکی همچنان باقی مانده است. واکه /i/ باستانی که در تحول تا فارسی جدید، به /a/ تبدیل شده اند؛ در این گویش به همان شکل اوستایی و فارسی میانه حفظ شده است. واژه هایی که در گویش عبدالملکی مختوم به /a/ هستند از صورت /-ag/ فارسی میانه مشتق شده اند. به طورکلی گویش مطالعه شده در این جستار، از لحاظ تحولات تاریخی واج ها نسبت به زبان فارسی جدید محافظه کارتر است و ساختار واجیِ آن شباهت زیادی به فارسی باستان و پهلوی دارد.
۹.

فرهنگ مبدأ در برابر فرهنگ مقصد: سنجش نگرش معلمان زبان انگلیسی به محتوای فرهنگی کتاب های نونگاشت در برنامه جدید آموزش زبان انگلیسی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵۵ 7 - 32

کلید واژه ها: زبان انگلیسی فرهنگ مبدأ فرهنگ مقصد نگرش معلم کتاب درسی رویکرد انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۲۳۵
متأثر از تدوین و اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، از سال 1392 به بعد شاهد نوعی بازنگری و جهت گیری متفاوت نسبت به آموزش زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی بوده ایم. در جریان این تحول، شاهد تهیه و تدوین کتاب های متفاوت زبان انگلیسی از حیث محتوا، ساختار و رویکرد هستیم؛ کتاب هایی که مبتنی بر اسناد بالادستی توجهی خاص به فرهنگ ایرانی اسلامی داشته اند. این جهت گیری جدید سبب شده تا شاهد طرح بحث هایی در خصوص بار فرهنگی این کتاب ها باشیم که در این بین کمتر از منظر برداشت و نگرش معلمان به این موضوع مهم پرداخته شده است. در پژوهش حاضر با لحاظ نمودن دو دیدگاه مطرح و در تقابل با یکدیگر رویکرد موسوم به لیبرالی که به لزوم اکتفا به فرهنگ مقصد یا همان فرهنگ جوامع انگلیسی زبان در کتاب های آموزش زبان انگلیسی باور دارد، در برابر رویکرد انتقادی که بر فرهنگ جامعه مبدأ یا جامعه زبان آموزان در آموزش زبان انگلیسی تأکید دارد به شیوه ای کیفی برداشت معلمان زبان انگلیسی درباره محتوای فرهنگی و مفاهیم مرتبط با آن در کتاب های نونگاشت این زبان بررسی شده است. یافته ها مبین آن است که برداشت آنها، عمدتاً در راستای اولویت بخشی به فرهنگ مقصد یا همان جهت گیری رویکرد لیبرالی بوده است؛ موضوعی که سبب مواجهه انتقادآمیز آنها با کتاب های نونگاشت زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی شده است و بی تردید تداوم غلبه این نگاه و عدم چاره اندیشی برای آن، که بی تردید عدم همراهی مناسب معلمان را به دنبال خواهد داشت، تحقق اهداف برنامه درسی جدید را با چالش هایی جدی روبرو خواهد ساخت.
۱۰.

تحلیل گفتمان انتقادی رمان «چشمهایش» از بزرگ علوی بر اساس نظریه نورمن فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۰ 115 - 142

کلید واژه ها: فرکلاف بزرگ علوی تحلیل گفتمان انتقادی چشم هایش ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۳۸۴
این مقاله با هدف سنجشِ کارایی نظریه فرکلاف در تحلیلِ رمانِ سیاسی، اثر «چشم هایش» نوشته بزرگ علوی را با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی مورد واکاوی قرار داده است. پرسش اصلی جستار حاضر از این قرار است که نوع رویارویی این اثر با گفتمان اقتدارگرا در سطوح توصیف، تفسیر و تبیین به چه شکل است؟ در پیوند با این پرسش، هدف اصلی پژوهش بازنمایی ایدئولوژی مؤثر بر ذهن و زبان نویسنده، و همچنین تبیین پیوند میان متن رمان و جامعه، به عنوان سطح خرد و کلان است. در این راستا، نگارندگان با رویکرد توصیفی- تحلیلی، پس از مطالعه سطح توصیف متن که متشکل از ساخت های ایدئولوژیک است، به تحلیل محتوای آن و تبیین ارتباط میان این محتوا و شرایط سیاسی- اجتماعی پیرامون آن پرداخته اند. یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که روش فرکلاف با توجه به ارتباط داستان و شکل گیریِ آن در یک بافت اجتماعی، رهیافتی مؤثر در تحلیل رمان سیاسی است. دستاورد اصلی مقاله نشان می دهد که انتخاب های بزرگ علوی در زمینه واژگان و نحو، بیان گر گرایش او به ایدئولوژیِ مارکسیسم است که در زمان تولید متن، در تضاد با گفتمان حکومت راست گرای پهلوی قرار داشته است. با توجه به اینکه گفتمان مسلط در رمان «چشم هایش»، گفتمان سوسیالیسم است؛ ایدئولوژی نهفته در این اثر جدای از فرهنگ و جامعه عصر نویسنده نیست.
۱۱.

ارزیابی و نقد برنامه درسی بازنگری شده رشته مترجمی زبان انگلیسی در مقطع کارشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ دی ۱۴۰۰ شماره ۱۰ (پیاپی ۹۸) 173-198
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۷۲
بعد از گذشت نزدیک به سه دهه از اجرای برنامه دوره کارشناسی مترجمی مصوب سال 1369 و طرح انتقادهایی جدی نسبت به ناکارآمدی و کاستی های پرشمار آن، بالاخره در سال 1396 شاهد تصویب و سپس اجرایی شدن برنامه بازنگری شده این رشته پرطرفدار دانشگاهی بوده ایم؛ برنامه ای که هدف آن تقویت مهارت های زبانی، تقویت توانش ترجمه و تخصصی تر کردن این رشته بوده است. با توجه به اهمیت این بازنگری قابل توجه، در این پژوهش تلاش شده تا به نحوی کیفی با استفاده از دیدگاه های ده تن از اعضای هیئت علمی شاغل در هفت دانشگاه مجری این رشته در مقطع کارشناسی، به ارزیابی و نقد این برنامه جدید پرداخته شود. یافته ها بیانگر آن است که در کنار بیان نقاط قوت این برنامه در بخش های مختلف تهیه و تدوین یک برنامه درسی همچون عناوین درسی روزآمد، توجه به نیازهای کاربردی و بومی، توجه به زبان فارسی، توجه به فناوری های جدید و نیز بهره گیری از منابع جدید و متنوع، شاهد طرح کاستی هایی در خصوص برخی عناوین درسی و سرفصل دروس، شماری از منابع پیشنهادی و نحوه انتخاب پیش نیازها بوده ایم؛ کاستی هایی که به باور آنها می تواند چه در حین اجرای برنامه و چه از جهت دستیابی به اهداف، به چالش ها و ناکامی هایی در اجرای برنامه جدید بینجامد.
۱۲.

بهره گیری از الگوی هَیجامَد در تهیه و تدوین فرهنگ های لغت فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم زبان سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 171 - 193

کلید واژه ها: بسامد حواس فرهنگ نویسی هَیجامَد هیجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۲۶
در گذشته، فرهنگ های لغت صرفاً به عنوان ابزارهایی تکنیکی در یافتن معانی واژگان به یاری خوانندگان و نویسندگان می شتافتند، اما امروزه علاوه بر اینکه حاوی حجم بیشتر و دقیق تری از اطلاعات واژگانی هستند، ضرورت دارد در زمینه های اجتماعی، روانشناختی و فرهنگی نیز ایفای نقش نمایند. این فرهنگ ها به مثابه آینه ای تمام نما، باید بتوانند تمامی رفتارهای زبانی، اجتماعی و هیجانی گویشوران یک زبان را به تصویر کشند. به بیان دیگر، تا چندی پیش، مطالعات فرهنگ نویسی بدون توجه به ماهیت اجتماعی زبان و بار احساسی واژگان صورت می گرفت، اما در سال های اخیر، فرهنگ نویسی در ایران جان تازه ای یافته است. امروزه، تقریباً همه متخصصان معترف اند که تهیه و تدوین فرهنگ های لغت بدون توجه به ابعاد اجتماعی-فرهنگی واژگان غیرممکن به نظر می رسد. فرهنگ نویسی به عنوان یک دانش میان رشته ای، ضرورت دارد علاوه بر دستاوردهای حوزه زبانشناسی، از دستاوردهای سایر حوزه های مرتبط چون جامعه شناسی و روانشناسی نیز بهره گیرد. بر این اساس، جستار کنونی بر آن بوده است تا در پرتوی الگوی هَیجامَد (هیجان+ بسامد حواس) و با بهره گیری از مفهوم نوظهور وزن فرهنگی، پیشنهاداتی برای تألیف و تهیه فرهنگ های لغت فارسی ارائه دهد که به نظر می رسد تاکنون مورد کم توجهی یا بی توجهی مؤلفان این فرهنگ ها واقع شده اند. به بیان دقیق تر، در این جستار سعی بر آن بود تا با تأکید بر ضرورت درج اطلاعات روانشناختی فرهنگیِ مداخل واژگانی در فرهنگ های لغت، لزوم ثبت مؤلفه هایی نظیر «بسامد»، «هیجان»، «حس» و در نهایت «هَیجامَد» برای واحدهای واژگانی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
۱۳.

بازنمایی هژمونی و ضد هژمونی در گفتمان شعر جمهوریِ «محمدتقی بهار» بر مبنای آرای «آنتونیو گرامشی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان و ادبیات فارسی بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۶ 77-104

کلید واژه ها: گفتمان قدرت ایدئولوژی هژمونی محمدتقی بهار گرامشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۲ تعداد دانلود : ۲۸۶
مقاله حاضر بر مبنای نظریه «گرامشی» و به شیوه تحلیل محتوا نوشته شده است و هدف آن، تحلیل گفتمانِ «بهار» در جمهوری نامه اوست که توأمان هم هژمونی و هم ضد هژمونی را تولید می کند. بهار به عنوان یکی از روشن فکران حقیقی در مرکز تقابل گفتمان های جمهوریت و ضد جمهوریت قرار دارد که شدیداً یک تقابل گفتمانیِ ایدئولوژیک است. ایدئولوژی، زبان را به شیوه های مختلف و در سطوحی متفاوت پنهان می سازد. نویسندگان در این جستار نشان خواهند داد که زبان ایدئولوژیک بهار، چگونه در پسِ ساختار بیرونی شعرش پنهان شده است. هژمونی، نوعی از رهبری فکری و فرهنگی است که طبقه حاکم آن را بر اکثریت جامعه اعمال می کنند. در این میان، گروه های ضد هژمونیک نیز از گفتمانی برخوردارند که با ارزش های عموماً پذیرفته شده حکومت در تعارض قرار می گیرد. گفتمان حاکم برای پیشبرد پروژه های خود به دنبال کسب هژمونی است و گروه های حاشیه ای نیز راهبردهایی را برای هژمونیک کردن گفتمان خود طراحی می کنند. بهار در این شعر که در بردارنده دو معنای کاملاً متضاد است، در ظاهر با گفتمانِ جمهوریت رضاخان موافقت دارد؛ اما در باطن با کمک شگردهای زبانی، نظم سیاسیِ جدید او را به چالش کشیده است. آیرونیک بودن ساختار معنا در شعر مورد مطالعه، به مسئله «تناقض متنی» انجامیده که مورد توجه نویسندگان این جستار قرار گرفته است.
۱۴.

معرفی زباهنگ مرگ محوری و شادی گریزی از طریق تفحص در گفتمان شناسی «مرگ» در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال بیست و یکم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۹ 181 - 206

کلید واژه ها: فرهنگ کاوی کالبد شکافی زبان زباهنگ مدل SPEAKING هایمز مرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۳ تعداد دانلود : ۵۰۳
نظر به اهمیت زبان و واژگان در منعکس نمودن باورهای فرهنگی حاکم بر جوامع و در نهایت، شناخت بهتر و کامل تر این باورها، جستار حاضر که در زمره پژوهش های جامعه شناسی زبان قرار دارد، بر آن شده است تا در پرتوی الگوی هایمز (1967)، به بررسی کارکردهای مختلف قطعه زبانی «مرگ» و عبارات مرتبط با آن، در پیکره ای نمونه از زبان فارسی بپردازد. «مرگ» و عبارات وابسته به آن از جمله مضامینی هستند که از زوایای مختلف فرهنگی، اجتماعی و نیز زبانی قابل تفحص و بررسی بوده و به خوبی می توانند باورهای فرهنگی جوامع را به تصویر کشند. به منظور نیل به هدف مورد نظر، نخست تعداد 673 بافت طبیعی که در آنها گفتمان مرتبط با «مرگ» بکار رفته بود، ضبط شد و پس از بررسی داده های گردآوری شده براساس بخش های هشتگانه مدل هایمز (1967)، موارد کاربرد این قطعه زبانی از منظر اجتماعی و زباهنگ های مرتبطِ حاکم در جامعه فارسی زبان استخراج گردید. یافته های حاصل از پژوهش، حاکی از آن بود که دلیل نهفته در پس کاربرد گسترده قطعه زبانی مذکور در میان فارسی زبانان، حاکمیت زباهنگ های مرگ اندیش و مرگ طلب بودن، مرده پرستی، غم ستایی و شادی گریزی در جامعه ایرانی است.
۱۵.

حاکمیت زباهنگ شرم محوری یا گناه محوری در جامعه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 95 - 130

کلید واژه ها: فرهنگ کاوی زبان زباهنگ مدل SPEAKING هایمز شرم گناه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۱ تعداد دانلود : ۳۰۱
هیجانات شرم و گناه که در زمره هیجانات همگانی و خودآگاه بشر قرار می گیرند، در زندگی روزمره افراد بسیار فراگیر بوده و ضمن برخورداری از نقش اساسی در فرایند اجتماعی شدگی انسان، به عنوان مکانیسم های کنترل اجتماعی، ایفای نقش می نمایند. این دو نوع هیجان، در پاسخ به ارزیابی منفی فرد از خود، بر پایه هنجارهای اجتماعی ایجاد می شوند. از آنجایی که دو هیجان «شرم» و «گناه» دارای ماهیت فرهنگ وابسته است، منطقی است اگر ادعا کنیم که بررسی نمودها و مصادیق زبانی مرتبط با این دو نوع هیجان در یک زبان مشخص می تواند در آشکارسازی فرهنگ حاکم بر جامعه موردنظر یاری رسان باشد. بنابراین، نظر به ماهیت فرهنگ وابسته هیجانات و رابطه تنگاتنگ میان زبان و فرهنگ، پژوهش کیفی حاضر بر آن است تا از رهگذر بررسی نمودهای زبانی مرتبط با این دو نوع هیجان در زبان فارسی، به فرهنگ کاوی این زبان همت گمارد. به منظور نیل به هدف موردنظر، پس از جمع آوری تعداد 756 نمونه از موارد مختلف کاربرد عبارات زبانی وابسته به مفاهیم «شرم» (نظیر شرمساری، روسیاهی، خجلت، ننگ، بی آبرویی، خجالت، خجول، حیا، آبرو، کم رو و ...) و «گناه» (همچون تقصیر، مقصر، گناه کار و ...) در موقعیت های مختلف طبیعی، نمونه های مذکور در بستر الگوی هایمز (1967) مورد تدقیق و واکاوی قرار خواهند گرفت. یافته های مقالهٔ حاضر ضمن صحه گذاردن بر حاکمیت قوی تر و قدرتمندتر فرهنگ شرم محور نسبت به فرهنگ گناه محور در فرهنگ ایران، برای ویژگی جمع گرایی ایرانیان نیز مهر تأییدی به شمار می روند.
۱۶.

فرآیند حذف در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰

کلید واژه ها: فرایند حذف زبان فارسی هجا مقوله واژگانی نظریه بهینگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴۱ تعداد دانلود : ۱۶۵۸
حذف از جمله فرآیندهای واجی رایج در زبان ها است که در آن یک یا چند مشخصه آوایی در یک موضع مشخص حذف می شود. این بافت خاص می تواند در یک واژه بسیط وجود داشته باشد یا در اثر یک فرایند ساخت واژی همچون ترکیب یا وندافزایی ایجادشود. هدف مقاله حاضر این است که در چارچوب نظریه بهینگی به بررسی فرآیند حذف در زبان فارسی گفتاری بپردازد و به سؤالات زیر پاسخ دهد: 1. فرآیند حذف در زبان فارسی معیار در چه بافت هایی صورت می گیرد؟ 2. کدام همخوان ها و واکه ها بیشتر در معرض حذف قرار دارند؟ 3. نوع و مقوله واژگانی کلماتی که حذف در آنها صورت می گیرد، کدام است؟ به این منظور 881 داده از فارسی معیار که در آنها فرایند حذف صورت گرفته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که همخوان ها بیش از واکه ها در معرض حذف هستند و در این میان سهم همخوان های انسدادی و واکه های کوتاه /a,e,o/ بیشتر است. همچنین کلماتی با مقوله واژگانی اسم و ساخت مشتق بیشتر در معرض حذف قرار دارند و در نهایت این که کلمات دوو سه هجایی گرایش بیشتری به سوی حذف داشته و هجای پایانی واژه مناسب ترین بافت برای اعمال فرایند حذف است.
۱۷.

نقش راهبردهای نحوی در بازنمایی ایدئولوژی مترجمان فارسی درمتون ترجمه شده مکتوب سیاسی- اجتماعی با نگاه تحلیل گفتمان انتقادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹

کلید واژه ها: زبان شناسی و مطالعات ترجمه تحلیل گفتمان انتقادی ایدئولوژی ساختارها و راهبردهای نحوی متون سیاسی - اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۶۱۱
ارتباط میان زبان شناسی، ترجمه و ایدئولوژی در دهه های اخیر نظر بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. محققان بر این باورند که هم زبان مبدأ و هم زبان مقصد دربرگیرنده ایدئولوژی پنهان می باشند و بنابراین به نحوی بر انتخاب های زبانی مترجمان تأثیر می گذارند. بنابراین، می توان اذعان داشت که مترجمان بالقوه با مجهز بودن به راهبردها، واژگان و ساختارهایی خاص به منظور انعکاس ایدئولوژی مد نظر خود و نیز مدیریت راهبردی بر اذهان مخاطبان خود، ممکن است آگاهانه یا ناآگاهانه تغییراتی را در صورت های زبانی اعمال کنند. در این راستا در پژوهش حاضر سعی شده است که با بهره گرفتن از دستاوردهای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی و الگوی نظری وندایک (2004) به کنکاش نقش راهبردها و ساختارهای نحوی، در چگونگی بازنمایی ایدئولوژی مترجمان فارسی پرداخته شود. بدین منظور این تحقیق در دو گام انجام شده است. در گام نخست، به بررسی گفتمان های انگلیسی سیاسی- اجتماعی مکتوب رسانه ای که در بازه زمانی سال های 2015-2014 در ارتباط با ایران مطرح شده پرداخته و سپس جهتِ یافتن تغییرات نحوی ایدئولوژیک اعمال شده، در صدد مقایسه آنها با ترجمه فارسی مترجمان تلاش شده است. در گام نهایی، درصد راهبردهای نحوی ایدئولوژیک، محاسبه و نمونه های مستخرج ترجمه های فارسی بر اساس مربع ایدئولوژیک وندایک مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج یافت شده به آشکارسازی نقش بسزای ساختارها و راهبردهای نحوی بکار بسته شده، به ویژه حذف و اضافه، در جهت بازنمایی ایدئولوژی مترجمان فارسی اشاره دارد.
۱۸.

بررسی بازنمایی ایدئولوژی در متون ترجمه شده سیاسی انگلیسی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی : محورهای سبک و بلاغت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۴

کلید واژه ها: ایدئولوژی تحلیل گفتمان انتقادی زبان شناسی و مطالعات ترجمه محورهای سبک و بلاغت متون سیاسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری کاربرد شناسی و تحلیل گفتمان
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی میان رشته ای ها گفتمان انتقادی
تعداد بازدید : ۱۵۹۵ تعداد دانلود : ۹۲۳
تبلور و انعکاس افکار، باورها و بطور کلی ایدئولوژی در صورت های زبانی یکی از کانون های اصلی مورد توجه در بسیاری از حوزه های علوم انسانی به ویژه در زبان شناسی، مطالعات ترجمه و علوم سیاسی در چند دهه اخیر می باشد. از آنجایی که متون سیاسی اعم از متون زبان مبدأ و بازتولید آن در زبان مقصد بر اساس متغیرهای فرازبانی شکل می گیرد، می توان ادعا نمود که هر یک از انتخاب ها، دستکاری های زبانی و راهبردهای بکارگرفته شده توسط مترجمان نشأت گرفته از ایدئولوژی نهفته ویژه ای می باشد تا از این رهگذر اذهان مخاطبان خود را جهت داده و به سوی پذیرش آنچه مد نظر دارند، هدایت کنند. پژوهش حاضر در صدد آن است تا با بهره گرفتن از دستاوردهای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی و الگوی نظری وندایک (۲۰۰۴)، بکارگیری محورهای سبک و بلاغت توسط مترجمان فارسی و دلایل ایدئولوژیکی احتمالی گزینش آنها را در صورت وجود به چالش بکشد. بدین منظور ابتدا بکار بستن این دو محور در ترجمه فارسی متون سیاسی مکتوب انگلیسی محدود به مسائل مرتبط به ایران در دو سال اخیر بررسی شده و بر اساس آن چگونگی انعکاس ایدئولوژی مترجمان مورد واکاوی قرار گرفته است. سپس بسامد بهره گرفتن از این دو محور و راهبردها و استراتژی های معرفی شده مرتبط با هر یک احتساب و ارائه شده و مورد مقایسه قرار می گیرد. نتایج حاصل نشان می دهد که بکارگیری این دو محور غالباً با هدف بازنمایی و انعکاس ایدئولوژی مترجم فارسی همسو است. همچنین تفاوت چشمگیری میان میزان کاربرد این دو محور و راهبردهای آنها وجود داشته و علیرغم اینکه زبان فارسی از منظر ادبی بسیار غنی است، مترجمان فارسی در ترجمه متون سیاسی از محور بلاغت و راهبردهای مربوط با آن در مقایسه با محور سبک به ندرت بهره جسته اند.
۱۹.

نگاهی جامعه شناختی به کنش گفتاری نفرین: مقایسه زبان های فارسی و انگلیسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ترجمه سال چهل و هفتم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲

کلید واژه ها: فرهنگ کنش گفتار نفرین کردن مدل SPEAKING هایمز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳۵ تعداد دانلود : ۹۶۷
با توجه به رابطه متقابل فرهنگ و زبان و در نظر گرفتن این حقیقت که زبان تجلی گاه فرهنگ مردم یک جامعه است، با فرهنگ کاوی زبان می توان از نظام فکری و فرهنگی جامعه آگاه شد. لذا پژوهش حاضر در صدد است تا به بررسی موشکافانه کنش گفتار نفرین در دو زبان فارسی و انگلیسی بپردازد. بدین منظور 200 فیلم (100 فیلم انگلیسی و 100 فیلم فارسی) مورد مطالعه قرار گرفته و گفتمان های حاوی نفرین یادداشت شده و کنکاش شد. پس از جمع آوری داده ها، آنها را با استفاده از مدل هایمز (1967)، مورد واکاوی قرار دادیم. یافته های این پژوهش نشان از فزونی استفاده از نفرین به هنگام عصبانیت در فرهنگ ایرانی است. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده، به نظر می رسد که انگلیسی زبانان در موقعیت های مشابه به جای نفرین از فحش و ناسزا استفاده می کنند. افزون بر این، نتایج به دست آمده نشان داد که کنش گفتار نفرین توسط خانم ها بیشتر از آقایان مورد استفاده قرار می گیرد. در پایان، انگیزه های افراد از نفرین کردن بررسی و به 10 گروه تقسیم-بندی شد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان