حسن جهانشاهی

.....سرعت بالای تغییرات فناوری، کمبود تجهیزات، ابزارآلات و آزمایشگاههای تخصصی و ضعف دانش فنی و مهارتها از عمده ترین مشکلات پیش روی مدیران تحقیق و توسعه می باشد. برون سپاری تحقیق و توسعه یکی از روشهای نوین مدیریت می باشد که در مواجه با این کاستی ها و محدودیت ها جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است. همزمان با منافع و مزایایی که این روش برای سازمانها به ارمغان آورده است، ریسکها و مخاطراتی را نیز با خود به همراه داشته است. از اینرو اجرا و پیاده سازی مدیریت ریسکهای برون سپاری تحقیق و توسعه موضوع مهمی است که نبایستی مورد غفلت قرار گیرد. مدلهای مختلفی برای مدیریت ریسک ارائه شده است که استاندارد PMBOK از معرفترین آنها می باشد. در این تحقیق که به منظور شناسایی و ارزیابی کمی ریسکهای برون سپاری تحقیق و توسعه صورت می گیرد، از این مدل استفاده شده و منبع اصلی جهت جمع آوری اطلاعات، افراد خبره و صاحب نظر بوده است. با جمع آوری اطلاعات و تحلیل آنها در قالب پرسشنامه اول، ریسکهای برون سپاری تحقیق و توسعه شناسایی شده و ساختار سلسله مراتبی ریسکها بر اساس دسته بندی مناسبی ارائه شده است. در مرحله بعدی با تحلیل داده های جمع آوری شده از پرسشنامه دوم و با استفاده از سیستمهای فازی، دانش ضمنی و غیر صریح افراد در ارزیابی کمی ریسکهای برون سپاری پروژه های تحقیق و توسعه مورد استفاده قرار گرفته است.

اهداف : در محیط پویای کنونی، سازمان های آموزشی باید با رفتاری فعال و پویا محیط خود را با نگاهی جامع رصد کنند و عوامل دستیابی به اهداف خود را در این محیط شناسایی نمایند. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی، بررسی و رتبه بندی عوامل موثر بر موفقیت حوزه آموزش دانشکده های فنی و مهندسی به روش FCM بود. روش ها : پس از بررسی ادبیات پژوهش و شناسایی عوامل موثر در موفقیت حوزه آموزش دانشکده های فنی و مهندسی، نمونه­ای 36 نفری که به روش نمونه­گیری قضاوتی هدفمند از میان اساتید و مدیران انتخاب شده بودند، به شناسایی عوامل نهایی پرداختند. روایی محتوایی پرسش نامه به روش لاشه و همچنین پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (81/0) تایید شد. پس از طبقه بندی عوامل نهایی در 7 بخش، روابط علی بین عوامل و میزان تاثیر آنها بر یکدیگر با کمک 12 نفر از خبرگان تعیین شد. از نرم­افزارهای FCMapper 1 و Pajek 64 برای رسم FCM استفاده شد. یافته ها : از نظر شاخص مرکزیت (مجموع تاثیرپذیری و تاثیرگذاری)، مفاهیم ""توانمندسازی دانشجو""، ""اعتبار و وجهه دانشگاه""، ""بودجه دریافتی دانشکده""، ""هماهنگی آموزش با نیاز جامعه""، ""جذب و حفظ استاد برتر""، ""توانایی علمی و به روزبودن استادان""، ""آزمایشگاه ها و کارگاه های مناسب و دردسترس""، ""تعداد رشته های تحصیلی برگزارشده"" و ""هدف 10ساله""، مرکزی ترین مفاهیم بودند . نتیجه گیری: FCM ابزاری کارآمد و مفید برای تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر مفاهیم و اهداف است و می تواند متغیرهای زبانی فازی را به وزن هایی تبدیل نماید و از آنها در مدل سازی استفاده کند.

برای پیاده سازی موفق پروژه ی مدیریت دانش در سازمان ها، شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت اجرای این پروژه، ضروری است؛ زیرا شناخت این عوامل می تواند به سازمان ها در طراحی، آمادگی سنجی، برنامه ریزی و پیاده سازی مدیریت دانش یاری دهد؛ اما این عوامل اولویت یکسانی ندارند و هم چنین مستقل از هم نیستند و دارای وابستگی های درونی هستند. ازطرفی دانشگاه ها نیز به عنوان یکی از سازمان های دانش محور، نیازمند پیاده سازی مدیریت دانش هستند. بنابراین، هدف این پژوهش، شناسایی، یافتن روابط علّی و اولویت بندی عوامل مؤثر در پیاده سازی موفق مدیریت دانش در دانشگاه ها، با روی کرد تصمیم گیری چندمعیاره ای است که وابستگی های موجود میان عوامل را نیز، در نظر می گیرد. به این منظور از روی کرد ترکیبی DEMATEL و ANP استفاده می شود. بر این اساس، این تحقیق از سه بخش اصلی شکل گرفته است. در گام اول، عوامل مؤثر در موفقیت مدیریت دانش، از ادبیات موضوع و محیط تحقیق استخراج می شود. پس از تأیید این عوامل توسط خبرگان تحقیق، در گام دوم، وابستگی های درونی عوامل، با استفاده از روش DEMATEL محاسبه می شود و در گام سوم، به وزن دهی عوامل با استفاده از روش ANP پرداخته می شود. از نتایج مهم این تحقیق شناسایی عوامل علّی و تعیین عوامل بحرانی مؤثر در پیاده سازی موفق مدیریت دانش در محیط های دانشگاهی است.