محمدهادی محمودی

در تاریخ اندیشه اسلامی، مباحث فراوانی پیرامون علم حقیقی و حقیقت علم، به ویژه در طریق تصوف مطرح شده است که مشهورترین نمونه آن را می توان کتاب احیاء علوم دین اثر ابو حامد محمد غزالی دانست. بااین حال، الگوی حاکم بر کتاب احیاء پیش از آن کتاب و پس از آن، الگوی مباحث بسیاری در باب علم بوده است. در این مقاله با بیان ارجاعات و مشابهت های آثار امام به کتاب احیاء و الگوی آن، نشان داده ایم که او به این الگو توجهی ویژه داشته است و در نقد وضع علم و عالمان روزگار خویش از آن بهره برده است ، درعین حال به قرائتی خاص خویش از این الگو رسیده است. امام با دو مفهوم «علم رسمی» و «حجاب» مسئله احیای علم را، هم راجع به علوم سنتی و هم راجع به علوم جدید طرح می کند. همچنین از عمده آموزه های مأثور از سنت احیای علم، مثل «ظاهر و باطن» و «قلب» استفاده می کند؛ اما برخی شخصیت های مطرح این سنت مثل شیخ کلینی و ملاصدرا را می پذیرد و برخی مثل غزالی را با همان معیارهای مطرح در این سنت نقد و رد می کند. همچنین امام خمینی نوآوری ها و نظریاتی خاص خویش در این زمینه دارد که تأویل اصطلاح جدید «علوم انسانی» در چارچوب سنت احیای علم و بازآرایی آموزه سنتی ولایت در چارچوب نظریه «ولایت فقیه» دو نمونه از برجسته ترین آن هاست.

هویت شغلی معلمان به عنوان قلب تپنده فرایند حرفه ای شدن معلم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. همگام با این رویکرد نوین، این پژوهش با هدف ساخت و هنجاریابی پرسشنامه هویت شغلی دانشجو معلمان رشته دبیری زبان انگلیسی انجام پذیرفت. با مطالعه ادبیات تحقیق در حوزه هویت شغلی معلمان و بررسی پرسشنامه های طراحی شده، عوامل و گویه های مرتبط با این مؤلفه انتخاب شدند. پس از اطمینان از پایایی و روایی محتوایی، پرسشنامه ای با 45 گویه ساخته و توسط 186 نفر از دانشجو معلمان رشته دبیری زبان انگلیسی دانشگاه فرهنگیان تکمیل شد. به منظور بررسی ساختار عاملی پرسشنامه از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده گردید. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی نشان داد هویت شغلی دانشجو معلمان این رشته از هفت عامل نگرش های حرفه ای (6 گویه)، تعهد شغلی (4 گویه)، خودپنداری (7 گویه)، خودکارآمدی (5 گویه)، انگیزه شغلی (9 گویه)، تعلق شغلی (5 گویه) و هویت جمعی (4 گویه) تشکیل شده است. لذا پرسشنامه طراحی شده قابلیت سنجش هویت شغلی دانشجو معلمان رشته دبیری زبان انگلیسی را دارد. این پرسشنامه می تواند به عنوان یک ابزار مناسب برای سنجش هویت شغلی متقاضیان ورود به دانشگاه های تربیت معلم مورداستفاده قرارگرفته و سیر تحول هویت شغلی آن ها را در طول دوره تحصیل از پذیرش تا دانش آموختگی مورد ارزیابی قرار دهد.

نقد به معنای جدا کردن خوب از بد و پرداختن به نقاط ضعف و قوت چیزی است. نقد و ارزیابی کتاب های آموزشی، به عنوان حلقه کوچکی از زنجیره مراحل و اجزاء فرایند آموزش و یادگیری، می تواند به مخاطبان آثار علمی، بویژه استادان و دانشجویان، برای انتخاب کتاب متناسب با نیازها و علائق شان کمک کند. در مقاله حاضر کتاب ویراست سیزدهم روان شناسی تربیتی (نسخه جهانی) نوشته آنیتا وولفوک مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. این مقاله تحلیلی است کیفی مبتنی بر تحلیل محتوا و بر اساس تجربه چندین ساله نویسنده در تدریس این کتاب در مقاطع تحصیلات تکمیلی و بر مبنای بررسی مشخصات شکلی و محتوایی اثر و میزان کامیابی آن در رسیدن به اهدافی است که نویسنده در مقدمه کتاب روی آنها تاکید کرده است. با توجه به نتایج این تحلیل نقادانه، امید است این نقد باعث آشنایی بیشتر علاقمندان این حوزه با این کتاب و استفاده بیشتر از آن در جامعه علمی ایران بشود.

Abstract The present study examined relationships among critical thinking, writing strategy use, second/foreign language (L2) writing anxiety, and L2 writing performance of Iranian English as a foreign language (EFL) learners. To this end, 100 homogenized EFL learners (57 female learners and 43 male learners) filled out Facione and Facione’s (1993) California Critical Thinking Skills Test-form B (CCRST), Petric and Czarl’s (2003) Writing Strategy Questionnaire (WSQ), Cheng’s (2004) Second Language Writing Anxiety Inventory (SLWAI), and the second task of the academic version of IELTS exam. Multiple correlation analyses revealed a significant positive relationship between L2 writing performance and writing strategy use; and L2 writing performance and critical thinking. Results also revealed a significant negative relationship between L2 writing performance and L2 writing anxiety. Furthermore, it was found that L2 writing anxiety was a stronger predictor of L2 writing performance. Additionally, the results of one-way MANOVA showed a significant difference between Iranian male and female EFL learners regarding both their L2 writing performance and L2 writing anxiety. These results emphasize the inclusion of pre-planned writing sessions for Iranian EFL learners which can help foster critical thinking skills and writing strategy use, reduce L2 writing anxiety and hopefully, improve their L2 writing ability. Key words: Critical thinking, EFL learners, L2 writing anxiety, L2 writing performance, writing strategy use.

نقد و ارزیابی کتاب های آموزشی یکی از مباحث مهم در زمینة تهیه و تدوین منابع درسی است. در همین راستا، مقالة حاضر به ارزیابی و نقد کتاب انگلیسی برای دانشجویان رشتة مهندسی (عطایی و همکاران 1394)، از مجموعة نسل نوین کتاب های انگلیسی تخصصی ( ESP ) دانشگاهی، می پردازد. برای ارزش یابی این کتاب از مدل نقد ارائه شدة محمودی و احمدی صفا (1393)، که به صورت اختصاصی برای کتاب های انگلیسی برای اهداف ویژه طراحی شده است، استفاده می شود. نتیجة این بررسی نشان می دهد این کتاب در مقایسه با نسل پیشین کتاب های انگلیسی برای اهداف دانشگاهی ( EAP ) تولیدشده توسط سازمان سمت هم خوانی بسیار بیش تری با نظریه های علمی و یافته های تجربی مرتبط با آموزش زبان خارجی دارد. هرچند این اثر درکنار نقاط قوت خود نقاط ضعفی هم دارد که در متن مقاله به تفصیل به آن ها پرداخته شده است.

هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه میان مؤلفه های هوش هیجانی و تأمل عمیق با فرسودگی شغلی در میان معلمان زبان انگلیسی و تأثیر سطح تحصیلات آن ها در این متغیرهاست. نمونه آماری این مطالعه متشکل از125 نفر از معلمان زبان انگلیسی بود که در آموزشگاه های خصوصی آموزش زبان انگلیسی در استان های کردستان و همدان در حال تدریس بودند. جهت جمع آوری داده ها از پرسش نامه های فرسودگی شغلی، تأمل عمیق معلمان و هوش هیجانی استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که هوش هیجانی و تأمل عمیق به طور منفی و معناداری با فرسودگی شغلی رابطه دارند. همچنین تعدادی از مؤلفه های هوش هیجانی و تأمل عمیق با مؤلفه های فرسودگی شغلی رابطه معنادار و معکوسی داشتند. بعلاوه نتایج این مطالعه تفاوت های معناداری را در میان سطح هوش هیجانی معلمان با توجه به سطح تحصیلات آن ها نشان داد؛ اما هیچ تفاوت معناداری در میزان فرسودگی شغلی و تأمل عمیق معلمان نسبت به سطح تحصیلات آن ها یافت نشد. با توجه به نتایج این تحقیق، پیشنهاد می شود برنامه هایی در جهت توسعه مهارت های هوش هیجانی و تأمل عمیق برای معلمان زبان انگلیسی برگزار شود تا معلمان بتوانند مهارت های خود را به منظور پیشگیری از فرسودگی شغلی افزایش دهند.

آموزش هر زبان موانع و مشکلات خاص خود را دارد، آموزش زبان انگلیسی نیز از این قضیه مستثنی نیست. یکی از اصلی ترین موانع آموزش زبان انگلیسی، کیفیت کتاب های درسی می باشد. از آنجایی که کتاب زبان انگلیسی پایة هفتم مقطع متوسطه اولین تجربه رسمی تحصیلی دانش آموزان با زبان انگلیسی است، تهیه و تدوین این کتاب از اهمیتی مضاعفی برخوردار بوده وطبعآ مستلزم دقت و تلاش بسیار زیادی از طرف مولفان خواهد بود. از این رو، می توان گفت که ارزش یابی و تحلیل محتوای کتاب زبان انگلیسی پایة هفتم مقطع متوسطه می تواند اقدامی مهم در راستای شناخت نقاط ضعف و قوت این کتاب باشد. هدف اصلی این تحقیق، نقد و ارزشیابی کیفی این کتاببر اساس شاخص های علمی و تعیین نقاط قوت و ضعف آن بخصوص در ارتباط با روش شناسی آموزش زبان خارجیاست.بدین منظور، 18 معلم زبان انگلیسی پایه هفتم و 25 دانش آموز این پایه مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته (semi-structured interview) قرار گرفتند. سپس با استفاده از روش تحلیل محتوای مطالب ذکر شده توسط مصاحبه شونده ها و همچنین بررسی و تحلیل محتوای کتاب،مهمترین نقاط قوت وضعف این کتاب در بخش های مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفتند.

آموزش زبان انگلیسی برای اهداف خاص در سیستم دانشگاهی کشورهای غیر انگلیسی زبان، به سبب اهمیت و جایگاه این زبان که همانا زبان رایج علم است اهمیت بسیار دارد. به همین سبب، طراحی و تدوین مطالب آموزشی مناسب و نیز ارزش یابی و ارتقای منابع موجود آموزش این زبان کاملاً ضروری است. از سوی دیگر، ارزش یابی مواد آموزشی، از جمله کتاب از مهم ترینِ این منابع خود نیازمند الگو و چهارچوبی مناسب است. در این مقاله ابتدا الگوهای موجود که برای ارزش یابی کتاب های آموزش زبان ارائه شده اند نقد و سپس الگویی مناسب برای ارزش یابی کتاب های آموزش زبان انگلیسی برای اهداف خاص معرفی می شود. سرانجام، با استفاده از همین الگو یک نمونه کتاب نقد و ارزش یابی می شود که برای اهداف خاص طراحی و تدوین شده است

مقالة حاضر خوانشی است از کلیات نگاه هانری کربن و سید احمد فردید در باب مطالعة تطبیقی عرفان اسلامی و فلسفة آلمانی، و همچنین مقایسة نگاه دو متفکر با هم. دو متفکر در نقاط بسیاری با هم اتفاق نظر دارند؛ مثلاً این که هر دو مطالعة تطبیقی را با نقد تاریخی انگاری شروع می کنند، هر دو دل بستة پدیدارشناسی هستند، و هر دو در تلاش اند با این مطالعات بر بحران های تاریخ تفکر غربی فائق آیند. در کنار این اتفاق نظرها، هر یک از آن ها راه خود را در برخی مسائل از دیگری جدا می کند؛ فردید با تلقی خاصی که از تاریخ دارد حیث تاریخی افکار و اندیشه ها را برجسته می کند و دائماً مطالعات خود را در متن تاریخ انجام می دهد، در حالی که کربن به فراتاریخ نظر دارد. همچنین فردید مطالعة خود را با الهام از هایدگر بر اتیمولوژی متمرکز می کند، در حالی که کربن با نگاهی زبان شناسانه در پی تشکیل شبکه ای مفهومی در دو ضلع مطالعه است.

ملاصدرا در برخی از کتاب های خود ازجمله مفاتیح الغیب و مبدأ و معاد مباحث مستوفایی درباره فرشتگان با رویکرد دینی دارد. وی حقیقت فرشته را جوهری روحانی میداند که مخلوق خداست و شأن آن افاضه خیر، افاده علم، کشف حقیقت و امر به معروف است. او برای فرشتگان ویژگیهایی همچون رسول بودن، قرب الیالله، اطاعت از دستورات الهی، قدرت فراوان، ترس از خداوند، تسبیح دائمی، عدم جنسیت و به دنبال آن عدم ازدواج و نیز عصمت ذکر میکند و در مورد پاره ای از ویژگیهای آنان مانند عصمت دلایلی نیز اقامه میکند. در موارد فراوانی، گونه ای تلاش برای تطبیق فرشتگان با عقول و نفوس فلکی دیده میشود که به معنای همخوانی میان مجردشناسی فلسفی و فرشته شناسی دینی از دیدگاه ملاصدرا میباشد.