محمود حقیقت کاشانی

"برندا ای. براش استاد دانشکده الهیات و فلسفه کالج مانت یونیون (Mount Union) دکترای خود را از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در رشته الهیات (Religion) (اخلاقیات اجتماعی) اخذ کرده است. وی مؤلف آثار زیر است: - Godly Women: Fundamentalism and Female Power (Rutgers University Press, 1988). - Give Me That Online Religion: Churches, cults and community in the Information Age (Jossey – Bass, 2000). او در این مقاله توجه خوانندگان را به پدیده‌ای که بسیار دیده‌اند اما کمتر در مورد آن اندیشیده‌اند جلب می‌کند: یک فرهنگ عامه‌پسند پیچیده و نهادینه شده برای میلیون‌ها نفر به مثابه منبعی از اندیشه‌ها و تجارب مذهبی که همراه با نفوذ محصولات فناورانه در ساختارهای زندگی روزانه ظهور می‌کند، وی معتقد است ظهور و گسترش فناوری به ویژه در گسترة علوم ارتباطات و حوزه سایکوسایبرنتیک و شکل‌گیری فضای مجازی (Cyberspace) حاصل از آن، باعث رواج نوعی دین مدنی در جهان شده است که آن را می‌توان کندوکاو فرهنگ عامه‌پسند در جستجوی معانی مذهبی از طرف مردمانی دانست که به وسیله فناوری جامعه‌پذیر شده‌اند. "

"مقالة حاضر (از صاحب‌نظر سرشناس نوام چامسکی) بحثی است در خصوص اشغال کویت توسط نیروهای عراقی و نحوة برخورد امریکا با این تجاوز با محوریت نقش رسانه‌ها در بازتاب وقایع این دوره. در این جهت نویسنده در ابتدا با پرداختن به اهداف اصلی امریکا و بریتانیا در جنگ آغاز سخن کرده است و ضمن این بحث و به ویژه بحث پوشش‌های رسانه‌ای، نحوة برخورد رسانه‌ها با حوادث و اتفاقات این جنگ را به نقد کشانده است. به هرحال، عملاً مقالة حاضر هم انتقادی است از سیاست‌های امریکا و هم عدم ایفای مسئولیت‌های رسانه‌ها در این کشور و در بریتانیا. خواننده باید توجه داشته باشد که بسیاری از جملات نویسنده مشحون از طنز است و بدین‌ لحاظ به هنگام خواندن آن باید بتواند جملات طنزآمیز را از جملات عادی تفکیک نماید. این مقاله صرفنظر از موضوع اصلی آن می‌تواند دریچه‌ای باشد برای درک مسئله خبررسانی و معضلات آن، حتی در کشورهایی که به اصطلاح آزادی مطبوعات در آنها امری بدیهی نمایش داده شده است و امید است از این جهت بتواند خوانندگان علاقه‌مند را برانگیزد تا خود نیز به نقدهای رسانه‌ای برانگیخته شوند و این مهم را تنها به نویسندگان خارجی و خصوصاً غربی وانگذارند. چه بسا اگر در این جهت از روش‌های پژوهشی صحیح پیروی شود، نویسندگان داخلی به مراتب با روشنی و اشراف بیشتر و صحیح‌تری به شکافتن معضل خبررسانی در دنیای نوین و به ویژه در ارتباط با جهان سوم نایل آیند. "

مقاله حاضر، با نگاه به ارتباطات و رسانه‎های جمعی در هند نگاشته شده اما بخش اعظم آن به بررسی تعاریف ارائه شده از مفهوم ارتباطات در دو بعد فرایند ارتباطی و وسائل و ابزار فنی انتقال پیام اختصاص یافته است. در این جهت نگارنده به مفاهیم کلیدی ارتباطات و وسائل ارتباط جمعی نظیر «پیام»، «وسائل ارتباط جمعی به مثابه ابزار منعکس‎کننده ویژگی‎های پیام»، تأثیر اجتماع در رسانه‎های جمعی و سپس تأثیر رسانه‎های جمعی در اجتماع اشاره کرده است. این اشارت با ذکر منابع متعددی همراه است که به ارزش مقاله مزبور می‎افزاید و امکان پیگیری مطلب را برای خواننده فراهم می‎آورد. در پایان مقاله، نویسنده با ذکر دو نمونه از تحقیقات صورت گرفته در زمینه ارتباطات جمعی در هند که از اهمیت خاصی برخوردار است این نکته مهم را یادآور می‎شود که در این گونه پژوهش‎ها می‎بایست به خصوصیات اجتماعی جوامع مزبور با نظر به فرایند ارتباطات توجه شود.

مقالة حاضر از پروفسور مولانا با عنوان «ماهواره‎ها و گوناگونی جهانی» با نقل قولی جالب از والتربوکینگ‎هام آغاز می‎شود: «تعداد بسیار معدودی از ما متوجه این امر هستیم که فناوری در همان حال که مسائل کهن بی‎شماری را حل می‎کند. مسائل بسیار و جدیدی را به وجود می‎آورد. همه پیشرفت‎های فناورانه سود خالص نیست». نقل قول مزبور که در صدر عنوان مقاله آمده است، کلامی است که به رغم سادگی معنایی عمیق و ژرف دارد و شاید بتوان گفت بسیاری از مشکلات عصر حاضر ناشی از بی‎توجهی به این گفته و نظایر آن است. نویسنده که از دست‎اندرکاران و پژوهشگران به نام و با سابقه در حوزه ارتباطات و اطلاعات و چهره‎ای شناخته شده در عرصه جهانی است، در ادامه، به حوادث تکان‎دهندة دهه‎های آخر قرن بیستم، از جمله حادثه 11 سپتامبر اشاره می‎کند و با ذکر «معدودی از امواج تغییر»، نتیجه می‎گیرد که ظاهراً «روحیه‎ای از تغییر فضای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان را فرا گرفته است». وی در ادامه اظهار می‎دارد: «با اطمینان بسیار می‎توان مسئولیت حسن و عیب این رویدادها را به شبکه‎های ماهواره‎ای نسبت داد که همه ما را از طریق تلفن، دورنگار و به ویژه امروزه از طریق اینترنت به یکدیگر مرتبط می‎کنند». نویسنده در ادامه به بررسی فناوری و سیستم‎های اقتصادی غربی برای جامعه جهانی می‎پردازد و به تأثیرات این امر نظیر جدا کردن تولیدکننده از مصرف‎کننده، غیرشخصی‎سازی سیستم‎های اقتصادی، کاهش تنوع و نابودی «زبان‎ها و فرهنگ‎های به اصطلاح ابتدایی یا غیرغربی» اشاره می‎کند. نویسنده خواستار وارد کردن «احساسی از موشکافی فلسفی» به گفتمان ارتباطات بین‎المللی می‎شود و خطر عدم توجه به این امر را یادآوری می‎کند. وی این قسمت را با نقل قولی از هایدگر به پایان می‎برد: «تنها یک خدا می‎تواند ما را نجات دهد». نویسنده، مطلب را با اشاره به این که پس از پایان جنگ سرد با وجود تغییر مکان یافتن محورهای جغرافیایی ـ سیاسی از «شرق ـ غرب به شمال ـ جنوب» همان سلطه قدیمی بازگشته است، ادامه می‎دهد. نویسنده ضمن بسط مطالب بالا می‎افزاید: «با پیدایش انفجار اطلاعاتی و جامعه اطلاعاتی یکی از حیاتی‎ترین مسائل رو در روی جوامع اسلامی کنترل نهایی پردازش اطلاعات و فناوری در دوران الکترونیک معاصر و از میان رفتن تدریجی فرهنگ شفاهی (oral) یا سنتی است، فرهنگی که نیروی مقاومت عمده‎ای در رویارویی با سلطة فرهنگی بوده است» و در ادامه بحث این سؤال بنیادین را مطرح می‎سازد: «آیا جامعه اطلاعاتی جهانی‎ای که اکنون در حال ظهور است، استفاده اجتماعی از اطلاعات را تسهیل می‎کند یا مانع آن می‎شود و آیا این جامعه به دستیابی به اهداف و برآوردن نیازهای جوامع غیرغربی کمک می‎کند؟» نویسنده در سطور پایانی مقاله، ضمن بیان این مطلب که «سیستم‎های ماهواره‎ای می‎توانند ابزارهای قدرتمندی برای پل زدن بر شکاف بین مردم جهان و افزایش دانش باشند»، این سؤال را پیش می‎کشد که «آیا آنها واقعاً جهان را برای همه انسان‎ها در همه سرزمین‎ها، به جایی بهتر تبدیل می‎کنند؟» در بسط و شرح آنچه در بالا مطرح شد، نویسنده به طرح مفاهیمی پرداخته است که بار سنگین آنها مانع ایجاز و اختصار است و تأمل بیشتر خواننده در مقاله را طلب می‎کند.

میان متنیّت اندیشه‌ای است که در دوران اخیر، اهمیت بیش‌تری در تحلیل رسانه‌ها یافته است. استفادة فزاینده از این اصطلاح تا حد زیادی مدیون تأثیر نظریه‌های فرانوگرا بر طرز تفکر موجود در مورد، محصولات رسانه‌ای معاصر و تحلیل آن‌ها بوده است. اما با این حال همة رویکردهایی که در آن‌ها از مفهوم میان متنیّت استفاده می‌شود، در چهارچوب فرانوگرایی قرار نمی‌گیرند. به همین خاطر در این بخش، پیش از پرداختن به معرفی و کند و کاو اندیشه‌های فرانوگرا، شماری از تعاریف میان متنیّت ارائه خواهد شد و میزان سودمندی این اندیشه‌ها و رویکردهای مربوط به آن در تحلیل متون رسانه‌ای، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. پس از آن نیز بحث در مورد اندیشه میان متنیّت، در ارتباط با نمونه‌ها و مثال‌هایی از رسانه‌های مختلف: تبلیغات تجاری، موسیقی‌های ویدئویی (پاپ) و فیلم‌های معاصر هالیوود، ادامه خواهد یافت.

جریان سریع اطلاعات و ظهور پدیده جهانی‎سازی کلیه نهادهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را در عصر حاضر با مسائل عدیده‎ای روبه‎رو ساخته است. محیط پیرامون این نهادها به معنی عام آن، در حال تغییرات مداوم و پی در پی است. این تغییرات برخلاف موارد مشابه گذشته صرفاً به جنبه‎های کمّی محدود نیستند بلکه از نظر کیفی نیز سازمان‎های مختلف را با الزام‎های تازه‎ای مواجه ساخته‎اند

بخش عمده‌ای از دیدگاه(و برنامه‌ریزی)تحقیقاتی همانا تعیین مراحل هدایت تحقیق براساس روش علمی‌است. طرح‌ریزی و تکمیل کاری تحقیقاتی درباره جنبه‌ای خاص از ارتباطات جمعی، فقط به مفهوم انجام مشاهده به شیوه‌ای غیررسمی باامید کشف نکته‌ای چشم‌گیر (و مهم)نیست. کار تحقیق فرایند بسیار پیچیده‌ای است. دستور راهنمای کلی پژوهشگران به هنگام برنامه‌ریزی، هدایت و گزارش (نتایج) تحقیقات، شامل شش مرحله است

مفهوم (دموکراسی نشانه شناختی) که فیسک آن را در آثار خود مطرح کرده است ودر مواردی از طرف پژوهشگران دیگر از جمله مارلی مورد نقد قرار گرفته ، دیدگاه جدیدی را عرصه مطالعه و بررسی عملکرد تلویزیون واثر آن بر مخاطب مطرح می سازد که در آن مخاطب نه به عنوان عنصری منفعل بلکه به عنوان عنصری فعال در عرصه تبادل معانی فرهنگی به شمار آمده است مقاله حاضر در واقع بسط این رویکرد جدید است.

کشور هند به جمع آن دسته از کشورهای ثروتمند صنعتی پیوسته است که برای ارتباطات از راه دور وتکنولوژی های جدید اطلاعاتی اولویت اول قائل شده اند.

هر چند افکار عمومی در دهه های اخیر موضوع مهمی برای تحقیق محسوب می شده است ، اما هنوز در مورد شکل گیری افکار عمومی اطلاعات زیادی در دست نیست .

تئوری یک کلمه سحر آمیز نیست و تئوری گرایی ، به معنای تصمیمی سرسختانه به منظور سامان دادن به هر چیز و تبیین آن در یک نظام واحد است که می تواند افراد را به شیوه های تفکر بسیارخشک و مضحک رهنمون شود.

مقاله زیر نظری است اجمالی به ساختار رادیو تلویزیون در کشور آلمان ونقش شرکتهای پخش دولتی و خصوصی در این زمینه .ضوابط قانونی حاکم بر عملکرد رادیو و تلویزیون درآلمان نسبتا مفصل است و در این مقاله کوتاه تنها در مواردی به رئوس کلی برنامه ها نحوه تامین مالی شرکتهای پخش رادیو تلویزیونی اشاره شود و همچنین پخش تجاری و نوآوریهای پخش که موجب تغییر قابل ملاحظه ای در چشم انداز رادیو تلویزیونی در آلمان شده است بیان گردد.

صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، به عنوان دو رسانه با بردی وسیع همیشه مورد توجه صاحبنظران واندیشمندان و گروههای مختلف بوده اند و در رشد و تعالی جامعه اسلامی ما موثر واقع شده اند.