مهدی چراغی

گردشگری پایدار می تواند نقش مؤثری در پایداری اقتصادی داشته باشد که خود سبب تغییرات درآمدی و توزیع درآمد در بین مناطق است و منجر به افزایش کیفیت زندگی و به ویژه افزایش امنیت غذایی می گردد. اهمیت رو به رشد صنعت گردشگری در کشورهای درحال توسعه بیشتر مرتبط با نقشی است که این صنعت می تواند در دستیابی به اهداف توسعه هزاره سوم به خصوص به ایجاد فرصت های شغلی و کاهش فقر؛ و توجه به پایداری محیط زیست ایجاد کند. در تحقیق حاضر، به بررسی نقش گردشگری پایدار در امنیت غذایی خانوارهای روستایی پرداخته شده است. بر اساس هدف، این پژوهش از نوع کاربردی و ازنظر ماهیت و روش به صورت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری در تحقیق حاضر، خانوارهای روستاهای هدف گردشگری شهرستان اردل انتخاب گردید. برای محاسبه حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که تعداد 380 خانوار به عنوان تعداد نمونه انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. یافته های پژوهش، رابطه مثبت و معناداری بین امنیت غذایی خانوار با ابعاد گردشگری پایدار نشان می دهد. همچنین، بر اساس نتایج نهایی رگرسیون خطی، از میان مجموع متغیرهای موردمطالعه، متغیر پایداری اقتصادی گردشگری پایدار با میزان بتا (936/0) بیشترین تأثیر را در امنیت غذایی خانوارهای موردمطالعه داشته است؛ و ازلحاظ وضعیت امنیت غذایی خانوارهای روستایی نشان می دهد، 15 درصد خانوارها دارای امنیت غذایی، 9/42 درصد دارای ناامنی غذایی بدون گرسنگی، 5/27 درصد دارای ناامنی غذایی با گرسنگی متوسط و 7/14 درصد خانوارها نیز دارای ناامنی غذایی با گرسنگی شدید هستند. درنتیجه در منطقه باید برنامه ریزی لازم در جهت گسترش گردشگری توسعه یابد. و گردشگری می تواند به عنوان منبع درآمدزایی شود و فقر و بیکاری و درنتیجه ناامنی غذایی را کاهش دهد.

گردشگری به عنوان فعالیتی که در دنیای امروز توان تأثیرگذاری بر فرایند توسعه متوازن و خردورزانه را در همه عرصه ها به نمایش گذاشته، مورد توجه طیف وسیعی از سیاست گذاران و برنامه ریزان نظام های سیاسی و مدیران اجرایی در کشورهای مختلف قرار گرفته است. در پژوهش حاضر، به منظور تحلیل رتبه بندی زمینه های توسعه گردشگری از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده گردیده است. بدین منظور ابتدا امکان انجام تحلیل عاملی بر روی نمونه تحقیق، با استفاده از آزمون بارتلت و شاخص کفایت نمونه برداری KMO مورد بررسی قرار گرفت. مقادیرKMO برابر با 71/0 به دست آمد. همچنین مقدار آماری آزمون کرویت معادل 84/2323 برآورد شد که سطح معنی داری آن کمتر از 001/0 می باشد. بنابراین علاوه بر کفایت نمونه برداری، اجرای تحلیل عاملی نیز مقبول است. همین طور از آزمون T تک نمونه ای جهت بررسی و رتبه بندی شهرستان های استان استفاده شد. نتایج در بخش جاذبه های انسان ساخت نشان داد که شهر کرمانشاه از نظر جاذبه های انسان ساخت دارای وضیعت مطلوبی می باشد. همچنین نتایج این آزمون در بخش گردشگری تاریخی و فرهنگی برای شهرستان های کرمانشاه، پاوه، دالاهو، هرسین ، و صحنه به ترتیب برابر با  90/4، 69/4،  89/3  ، 12/3 ، 01/3 می باشد. در نهایت در بخش گردشگری طبیعی این شاخص برای تمامی شهرهای کرمانشاه به استثناء شهر سرپل ذهاب، قصر شیرین، اسلام آباد غرب و سنقر در وضعیت مطلوبی قرار دارد. یافته های حاصل از آزمون فریدمن  نشان می دهد که در همه شهرستان ها به استثنای شهرستان های سرپل ذهاب، قصرشیرین، اسلام آباد و کنگاور شاخص های طبیعی در رتبه اول قرار دارد و در بقیه شهرستان ها نیز به غیر از شهرستان قصرشیرین جاذبه های طبیعی در اولویت دوم برنامه ریزی ها قرار دارد. نتایج حاصل از آزمون کروسکال والیس در بخش گردشگری انسانی نشان می دهد که بین شهرستان ها از نظر شاخص های گردشگری انسان ساخت تفاوت فاحشی وجود دارد.

فعالیت گردشگری یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی جهان و منبع اصلی ارزآوری برای یک سوم از کشورهای درحال توسعه و نیمی از کشورهای توسعه یافته به شمار می آید و رویکردی است جهت ایجاد تنوع اقتصادی و خارج شدن از اقتصاد تک محصولی که یکی از مشکلات کشورمان به شمار می آید. شهر زنجان با توجه به موقعیت مناسب و قرارگیری در مسیر جاده ابریشم و محور ترانزیتی شمال غرب به تهران، دارای گردشگران عبوری بسیار با ماندگاری پایین است؛ در همین راستا هدف تحقیق حاضر شناخت عوامل مؤثر بر ماندگاری گردشگران در شهر زنجان هست. پژوهش ازنظر نوع، کاربردی و ازنظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق گردشگران واردشده به شهر زنجان است. با توجه به مشخص نبودن تعداد دقیق گردشگران، جهت تعیین تعداد نمونه لازم از جدول مورگان استفاده و تعداد نمونه جهت تکمیل پرسشنامه 380 به دست آمده است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) است. روایی سؤالات تحقیق توسط محققان تائید و ضریب پایایی پرسش نامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ 83/0 به دست آمده است. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که از بین عامل ها، عامل برنامه ریزی و مدیریت، با بیشترین مقدار ویژه (13.851) تأثیرگذارترین عامل در ماندگاری گردشگران است.

مقدمه: زندگی عشایری با الهام از الگوهای طبیعت شکل گرفته که نقش مهمی نیز در تاریخ فرهنگ و اقتصاد کشورمان داشته اند. اما در خصوص مشکلات و سختی زندگی این جوامع، امروزه توجه به رشد و توسعه در سال های اخیر در کشورمان این موضوع به جامعه عشایر نیز تسری یافته است. تأمین و توسعه خدمات اولیه از جمله مهمترین فعالیت های انجام شده در این ارتباط بوده است. اما به نظر می رسد به رغم توسعه این فعالیت ها از سوی سازمان های متولی برای جامعه عشایر، این فعالیت ها هنوز نوپا بوده و بررسی و برنامه ریزی مناسب تری نیاز است. هدف پژوهش: بررسی کیفیت خدمات رسانی به عشایر منطقه ییلاقی دیزاب در دهستان چورزق، هدف تحقیق است.  روش شناسی تحقیق: تحقیق کاربردی، از نظر بررسی متغیرها توصیفی و از جنبه روش گردآوری اطلاعات، میدانی بود. به دلیل محدودیت هزینه و زمان، از نمونه گیری برای انتخاب نمونه های تحقیق استفاده و 102 نفر به عنوان افراد نمونه انتخاب شد. روش تجزیه و تحلیل نیز براساس مدل سروکوال بود. قلمروجغرافیایی پژوهش : منطقه ییلاقی دیزاب در دهستان چورزق(استان زنجان) قلمرو جغرافیایی تحقیق بود. این دهستان تنها نواحی است که در شهرستان طارم، گروه های عشایر در آن قرار دارند و به صورت فصلی در مراتع ییلاقی مناطق کوهستانی آن همراه با دام خود کوچ می کنند. یافته ها و بحث: عشایر مورد مطالعه اهمیت، ادراک و انتظارات متفاوتی نسبت به کیفیت خدمات رسانی دارند. از نظر آنان درک مشکلات و شرایط افراد عشایر، تعدد انواع خدمات ارائه شده و اطمینان از توزیع مناسب خدمات، مهم ترین شاخص های کیفیت خدمات رسانی هستند. بیشترین انتظارات آنان نیز از کیفیت خدمات رسانی در ابعاد ملموس و همدلی بوده که بیشتر در تعداد خدمات و همکاری مناسب سازمان های ارائه دهنده خدمات با افراد بزرگ عشایر است. در سوی دیگر رابطه معنی داری نیز براساس جنسیت و سن افراد عشایر با ادراک و انتظارات آنان از کیفیت خدمات رسانی بود. نتایج: تأثیر سیاست ها و برنامه های اجرایی بر جامعه عشایری که خدمات رسانی نیز جز یکی از این برنامه ها و سیاست ها بوده، در صورتی آشکار خواهد شد که تمام برنامه ریزی و اجرا با اولویت کامل نیازهای آنان و تأمین منابع کافی انجام گردد. تا مشکلات این جوامع نیز کاهش و از مهاجرت و تخریب پتانسیل های تولیدی آنان اجتناب گردد.

زیرساخت ها یکی از الزامات اساسی برای رشد و توسعه فعالیت های گردشگری در همه نقاط اند. هدف از این پژوهش شناخت توزیع فضایی و رتبه بندی میزان کارایی نسبی زیرساخت های گردشگری شهرستان های استان زنجان است. پژوهش از نوع کاربردی و با ماهیت است. اطلاعات با روش کتابخانه ای گردآوری شده و تجزیه و تحلیل نیز با روش های توصیفی و استنباطی (تحلیل پوششی داده ها) انجام شده است. بر اساس نتایج به دست آمده از رتبه بندی کارایی زیرساخت های گردشگری در شهرستان های استان زنجان، میانگین کلی کارایی زیرساخت های گردشگری این استان برابر با 440/0 است که در سطح ضعیف قرار دارد. هیچ کدام از شهرستان های استان وضعیت مطلوب ندارند. شهرستان های زنجان، ابهر و خرم دره در سطح متوسط، خدابنده و طارم و سلطانیه در سطح ضعیف و ماه نشان و ایجرود فاقد کارایی هستند. در سطح شاخص های موردمطالعه، بالاترین سطح کارایی در شاخص حمل ونقل، اقامتی، فرهنگی، مذهبی، بهداشتی   درمانی و تجهیزات تغذیه مربوط به شهرستان زنجان، در شاخص تفریحی شهرستان خرم دره و در شاخص تجهیزات تغذیه مربوط به شهرستان طارم است

این پژوهش با ضرورت توجه به شناخت عوامل موثر بر افراد بازمانده از تحصیل در دانش آموزان دوره دوم متوسطه استان زنجان تنظیم شد و هدف اصلی آن شناسایی عوامل مرتبط بر ترک تحصیل این افراد بود. پژوهش حاضر به شیوه آمیخته و از نوع اکتشافی در دو فاز کیفی و کمی انجام گرفت. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی دانش آموزان مقطع دوم متوسطه مناطق 14 گانه استان زنجان است که از تحصیل بازمانده اند. ب ه منظ ور تعیی ن حج م ن مونه ی پژوهش از فرمول تعیی ن حجم ن مون ه ی با توجه به حجم جامعه ی آماری طبق اطلاعات موجود در اداره آموزش و پرورش استان زنجان (2337)، حجم ن مونه بر اساس فرمول کوکران براساس تعداد دانش آموزان بازمانده از تحصیل در دوره ی متوسطه دوم، سهم نسبی هر شهرستان از تعداد مصاحبه ها مشخص شد. برهمین اساس در قسمت کمی تعداد 380 دانش آموز ترک تحصیل کرده به عنوان نمونه برآورد شدند. داده ها در مرحله اول با تحلیل محتوای مضمونی و در مرحله دوم به منظور تعیین اعتبار و روایی ابزار و همچنین رتبه بندی سهم عوامل شناسایی شده با نرم افزار spss-26 تحلیل شد. همچنین در کل شاخص های بعد خانوادگی، فردی، آموزشی و اقتصادی در بین مناطق 14 گانه متوسطه دوم استان زنجان تفاوت معناداری بین شاخص های مورد مطالعه وجود دارد. در بعد فردی این نتایج به دست آمد که در شهر طارم و افشار عوامل فردی از میانگین بالاتری برخوردار بود و در شهرهای انگوران و ابهر عوامل فردی از میانگین پایین تری برخوردار است. نتایج همچنین نشان داد که از نظر بعد آموزشی شهرهای ابهر و ماهنشان از میانگین بالاتری نسبت به سایر مناطق برخوردار بود و در این مناطق عوامل آموزشی بیشتر منجر به بازماندن از تحصیل می شود. اما در شهر طارم عوامل آموزشی کمتری تأثیر در بازماندن از تحصیل دارد. نتایج همچنین نشان داد که از نظر بعد آموزشی شهرهای ابهر و ماهنشان از میانگین بالاتری نسبت به سایر مناطق برخوردار بود و در این مناطق عوامل آموزشی بیشتر منجر به بازماندن از تحصیل می شود. اما در شهر طارم عوامل آموزشی کمتری تأثیر در بازماندن از تحصیل دارد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش حمل و نقل روستایی در رقابت پذیری اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام شده است. نوع تحقیق کاربردی و ماهیت آن توصیفی- تحلیلی مبتنی بر گردآوری داده ها با استفاده از تکمیل پرسشنامه در بین سرپرستان خانوار است. جامعه آماری پژوهش خانوارهای ساکن دایمی در روستاهای هدف گردشگری استان کهگیلویه و بویر احمد است. تعداد روستاهای هدف گردشگری استان بالغ بر 12 مورد است که 9 مورد از انها دارای جمعیت دائمی هستند که از روش تمام شماری استفاده شده است. در سطح تحلیل خانوار از 1312 خانوار ساکن با استفاده از فرمول کوکران تعداد 297 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های آماری t تک نمونه ای، همبستگی، معادلات ساختاری و کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که بین رقابت پذیری مقصدهای گردشگری و حمل و نقل رابطه معناداری وجود دارد. همچنین براساس نتایج معادلات ساختاری بیشترین اثرات حمل و نقل بر روی مولفه تنوع بخشی به فرصت های اشتغال و درآمد با ضریب 521/0 می باشد. نتایج نشان داد که، دسترسی به سیستم حمل و نقل مناسب و بهبود یافته نقش اساسی در ارتقای شاخص های رقابت پذیری اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی دارد.

گردشگری بزرگ ترین صنعت خدماتی جهان ازنظر درآمدزایی شناخته شده است و تغییرات اقتصادی زیادی را در پی داشته است می تواند به عنوان یک صنعت اقتصادی توانمند تأثیر بسیاری بر اشتغال داشته باشد. در مقاله حاضر برای بررسی توسعه گردشگری بر کاهش میزان فقر و توانمندسازی اقتصادی خانوارها در روستاهای شهرستان پارس آباد پرداخته شده است. این پژوهش ازنظر نوع کاربردی و ازنظر ماهیت انجام، توصیفی – تحلیلی و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق، 13 روستا موردمطالعه در شهرستان پارس آباد می باشد که طبق فرمول کوکران 352 خانوار به عنوان حجم نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک پرسشنامه ها تکمیل شد..برای تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده های spss و از روش های آماری توصیفی و استنباطی استفاده شده است. یافته تحقیق با استفاده از آزمون (ویلکامسون وt دوجفت)حاکی از آن است ، با استناد آماره t با مقدار(404/7 ) از میزان توسعه گردشگری و همه ابعاد (به جز بُعد کالبدی) با مقدار t میانگین:( 83/2) در زمان پس از توسعه گردشگری به صورت معنادار کاهش یافته است. از طرفی، میزان توسعه گردشگری با آماره t برابر با 404/7 در زمان پس از توسعه گردشگری کاهش یافته است. درنتیجه مقاله منطقه بیشتر باید برنامه ریزی لازم در جهت گسترش و گردشگری توسعه یابد. و می تواند به عنوان منبع درآمدزایی برای منطقه و کشور باشد و از فقر و بیکاری مردم بکاهد، واقعیت امر این است که صنعت گردشگری و توریسم نتوانسته در این منطقه موفقیت چندانی به دست آورد.

 از آنجایی که در خلال سال های 92-1384 تعداد کسب و کارهای خانگی در روستاهای دهستان غنی بیگلو با رشد 4.5درصدی به 230 مورد رسیده است، از این رو هدف پژوهش حاضر تحلیل عواملی است که در فضای کسب و کار صنایع خانگی در منطقه موردمطالعه مؤثر می باشند. برای انجام این کار ابتدا 8 روستا از مجموع 33 روستا به عنوان نمونه از بین الگوهای مکانی سکونتگاهی روستایی برگزیده شدند که تعداد 1614 خانوار در آنها ساکن می باشد و از این میان با فرمول کوکران و جدول مورگان 280 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه محاسبه شدند. اطلاعات گردآوری شده دارای سه مقیاس نسبی، رتبه ای و فاصله ای می باشد که در دو سطح خانوار و روستا قابل تحلیل می باشند. تحلیل داده ها هم با نرم افزار spss و آزمون های مناسب پارامتریک و ناپارامتریک صورت گرفت و نتایج ذیل حاصل شدند: اغلب کسانی که به سمت کسب و کارهای خانوادگی روی آورده اند افراد با میانگین سنی بالا، کم سواد و یا زنان سرپرست خانوار بوده اند که بیشتر به سبب اجبار اقتصادی به این سمت سوق پیدا کرده اند و در این مسیر زمینه های کارآفرینی، خود مدیریتی و خانواده مدیریتی، ارتقاء و بهبود وضعیت کسب و کار کنونی، درخواست برای صدور مجوز و تشکیل تعاونی ها، درخواست برای دریافت تسهیلات و اعتبارات مالی، تلاش برای خلق ایده های جدید و تنوع شغلی و امثال آن را مورد توجه قرار نداده اند. پیشنهاد می شود که دهیاران و شورای اسلامی در حیطه اختیارات خود با فراهم آوردن زمینه برای رسمیت این کسب وکارها و تشکیل تعاونی ها و صندوق های اعتبارات خرد روستایی امکان بهبود وضعیت این کسب و کارها را فراهم آورند.

صنایع روستایی به دلیل ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و کاهش فقر در جامعه روستایی بویژه در جوامعی که اقتصاد کشاورزی حکمفرماست از اهمیت به سزایی برخوردار است. مسائل و مشکلات زیستی، اختلاف درآمد و سطح زندگی بین جوامع شهری و روستایی که از عوامل مهم مهاجرت های روستایی-شهری است، بسیاری از برنامه ریزان را به اتخاذ استراتژی های جدید توسعه روستایی بویژه صنعتی کردن روستاها واداشت. هدف از این تحقیق بررسی نقش شهرک های صنعتی در پایداری اقتصادی نواحی روستایی در دهستان القچین شهرستان چرام می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی می باشد و روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه ای و میدانی از طریق پرسشنامه در قالب طیف لیکرت طراحی و اقدام به سنجش سطح عملکرد شهرک صنعتی بر روستاهای پیرامون شده است. حجم نمونه مورد مطالعه منتج از فرمول کوکران 179 خانوار بوده است و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بر اساس آزمون ویلکاکسون بین متغیرهای اقصادی و زیست محیطی رابطه معناداری وجود دارد.

یکی از عواملی که نقش بسزایی در بهبود کیفیت زندگی داشته ، گردشگری است. امروزه گردشگری به عنوان یک رویکرد اقتصادی پویا و دارای ویژگی های بارز و منحصر به فرد. به یکی از بزرگترین و پرمنفعت ترین صنایع در اقتصاد جهان تبدیل شده است و به عنوان یک فعالیت پویا نقش بسزایی در ارتقای کیفیت زندگی درنواحی روستایی داشته است. به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی دنیا، جایگاه ویژهای را در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به خود اختصاص داده است.رشد و توسعه این صنعت در دهه های اخیر در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه سبب بازساخت و تغییرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی گوناگونی در محیط و جامعه میزبان گشته است. هدف مقاله حاضر برای بررسی تاثیر نقش توسعه گردشگری در ارتقای کیفیت زندگی درنواحی روستایی (مطالعه موردی شهرستان پارس آباد مغان) می باشد. تحقیق حاضر ازنظر نوع کاربردی و ازنظر ماهیت، توصیفی – تحلیلی و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، 13 روستا موردمطالعه در شهرستان پارس آباد می باشد که طبق فرمول کوکران 352 خانوار به عنوان حجم نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک پرسشنامه ها تکمیل شد. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون وt تک نمونه ای) استفاده شده است. یافته های تحقیق نتایح حاکی از آن است که توسعه گردشگری در بهبود کیفیت زندگی تأثیر داشته است. با توجه به ابعاد اجتماعی و اقتصادی به ترتیب 6016/3 ، 3 / 5833 را داشته اند. توسعه گردشگری باعث تنزل محیطی کیفیت زندگی شده است. همچنین توسعه گردشگری بر روی رضایت مندی ساکنین یا تأثیرضریب کل را 0/724 داشته است کلید وازه: گردشگری، گردشگری روستایی،کیفیت زندگی،شهرستان پارس آباد مغان

گردشگری خانه های دوم بیانگر یک روند دو سویه اقتصادی و اجتماعی بین نواحی روستایی و شهری است که می تواند دربرگیرند اثرات مثبت و منفی اقتصادی در سکونتگاه های روستایی باشد. هدف پژوهش حاضر تحلیل اثرات گردشگری خانه های دوم بر اقتصاد روستاهای گردشگرپذیر در شهرستان ایجرود است. تحقیق حاضر کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی مبتنی بر گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه است. جامعه ی آماری تحقیق 11 روستای دارای گردشگری خانه های دوم در شهرستان ایجرود می باشد که براساس سرشماری (1390) دارای 1846 خانوار می باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 282 مورد به عنوان نمونه انتخاب گردید. روایی صوری پرسشنامه از دیدگاه متخصصان بررسی شده و پایایی متغیرها از طریق ضریب آلفا ی کرونباخ به میزان 77% محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل کمی داده ها از آزمون های آماری نظیر t تک نمونه ای و دو گروهی، تحلیل واریانس یکطرفه و تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که توسعه گردشگری خانه های دوم در روستاهای نمونه تاثیر مثبتی بر روی شاخص های اقتصادی ایجاد کرده است. همچنین نتیجه واریانس بین دو گروه نیز در شاخص افزایش قیمت زمین و مسکن و ایجاد اشتغال معنادار می باشد. علاوه بر این، بر اساس نتایج بدست آمده از تحلیل عاملی، که در 6 عامل دسته بندی شدند، عامل نخست با توجه به متغیرهای تشکیل دهنده عامل سرمایه گذاری نام گرفت و با تبیین (237/19) درصد واریانس به عنوان مهمترین عامل معرفی شد. این عامل همراه با عوامل تنوع فعالیت های اقتصادی، تغییرات کاربری اراضی، جمعیت پذیری، بهبود خدمات گردشگری و انتقال تکنولوژی در مجموع 67 درصد از واریانس را تبیین کردند.

مسکن روستایی به عنوان اصلی ترین عنصر کالبدی فضا با ماهیت معیشتی، تحت تأثیر عوامل و نیروهای مختلف همواره در حال تغییر و تحول بوده است. این تغییرات بر روی مؤلفه های مسکن محور نیز مؤثر بوده است. در تحقیق حاضر به تحلیل و رتبه بندی مؤلفه های مسکن معیشت محور و نقش عوامل اقتصادی در تحولات آن پرداخته شده است. نوع تحقیق، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه)، روش تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون باینومیال و رگرسیون چند متغیره) و مدل ویکور است. جامعه آماری تحقیق حاضر 3464 خانوار روستایی در دهستان معجزات است. با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه لازم برای تکمیل پرسشنامه ،321 خانوار و در 7 روستا به دست آمد. یافته های تحقیق نشان می دهد مقدار نسبت مشاهده در مؤلفه های تولیدی و تدارکاتی مساکن روستایی در نواحی مورد مطالعه در مقایسه با نسبت آزمون، در سطح پایینی قرار دارد. همچنین مقدار نسبت مشاهده در مؤلفه های زیستی و اجتماعی و فرهنگی در مقایسه با نسبت آزمون، در سطح بالایی قرار دارد. نتایج نشان می دهد شاخص های سرمایه های مادی و اعتبارات به ترتیب با مقادیر 0.467، 0.317 بیشترین سهم را در تحولات مسکن معیشت محور داشته اند. نتایج مدل تصمیم گیری ویکور برای بررسی شاخص های اقتصادی نشان می دهد که روستاهای گوجه قیا و روستای اژدهاتو به ترتیب با 1 و 0.453 دارای بالاترین مقدار Qi در رتبه های اول و دوم و روستاهای باروت آغاجی (0.065) و رازبین (0.044) دارای پایین ترین مقدار Qi در رتبه های ششم و هفتم قرار گرفته اند. با توجه به یافته های تحقیق می توان نتیجه گیری کرد که کارکرد مسکن در سکونتگاه های روستایی به سمت "خوابگاهی" در حال تحول می باشد که ادامه این روند که متأثر از جایگاه ضعیف اقتصاد روستایی است در آینده باعث کاهش سطح تولیدات خواهد شد.

عدم وجود امنیت و به تبع آن ، عدم احساس امنیت در روستاها ، باعث بروز ناهنجاری هایی مثل مهاجرت آنان به شهرها، حاشیه نشینی و ایجاد حالت انفعال در مردم، از بین رفتن خلاقیت ها ، بروز بی تفاوتی ها و رفتارهای مبتنی بر بی اعتمادی ، خدشه دار شدن امنیت گردد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقش مسکن پایدار روستایی در احساس امنیت خانوارهای روستایی، مطالعه موردی:دهستان خرقان غربی، شهرستان آوج طراحی و اجرا شد. پژوهش حاضر از نظر نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی و تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی(مشاهده و پرسشنامه) وجامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای دهستان خرقان غربی واقع در شهرستان آوج می باشد. این دهستان در سرشماری سال 1395 دارای9 روستای دارای سکنه و 2699 نفر جمعیت و 933 خانوار می باشد. از بین این 9 روستا براساس نمونه گیری قضاوتی 3 روستا انتخاب و به منظور نمونه گیری از روش نمونه گیری مرحله ای طبقه بندی شده و روش قرعه کشی استفاده شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 182 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شد. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی(میانگین و توزیع فراوانی) و آماری استنباطی در محیط نرم افزار spss صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بین شاخص های مورد نظر برای احساس امنیت خانوار شاخص های احساس امنیت جانی، مالی و کالبدی بر روی آنها مسکن پایدار تاثیر مثبت و معناداری دارد و مسکن پایدار با شاخص های احساس امنیت اجتماعی و زیست محیطی رابطه معناداری ندارد. همچنین نتایج نشان دهنده آن بود که از بین شاخص ها، مسکن پایدار بر روی شاخص احساس امنیت مالی دارای بیشترین تاثیر بوده به گونه ای که 4/70 درصد از واریانس متغیر احساس امنیت مالی توسط متغیر مسکن پایدار مورد تببین قرار می گیرد.

گردشگری روستایی با توجه به کارکردهای متنوع و نیز توانایی بالا در ایجاد ارتباط با سایر بخش های اقتصادی به عنوان یک استراتژی برای توسعه اجتماعی- اقتصادی مناطق روستایی مطرح گردیده است. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی نقش گردشگری بر روی توسعه پایدار نواحی روستایی استان زنجان است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی بوده و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق 8 روستای هدف گردشگری استان زنجان می باشد. بر اساس سرشماری سال 1395 مجموع خانوارهای ساکن در این روستاها 2584 خانوار است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه 243 نمونه محاسبه شد. روایی صوری پرسشنامه از دیدگاه متخصصان بررسی شده و پایایی متغیرها از طریق ضریب آلفا ی کرونباخ به میزان 76% محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل کمی داده ها از آزمون های آماری نظیر (t تک نمونه ای، رگرسیون، کروسکال والیس) بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که توسعه گردشگری سبب تأثیرگذاری مثبت در شاخص های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و کالبدی و تأثیرگذاری منفی در شاخص زیست محیطی گردیده است. همچنین در مدل برازش رگرسیونی، ضریب تعیین برابر با (0.842)، بوده است که نشان دهنده ی -تاثیر مثبت گردشگری روستایی بر ابعاد متغیرهای مستقل تحقیق می باشد. رتبه بندی آزمون کروسکال والیس نیز نشان می دهد که به ترتیب روستاهای ویر، سوکهریز، حاجی سیران، شیت بیشترین تاثیر را از گردشگری روستایی در منطقه پذیرفته اند. واژگان کلیدی: گردشگری پایدار، توسعه روستایی، گردشگری روستایی، استان زنجان

سرمایه انسانی یکی از مهم ترین عناصر در فرایند توسعه شناخته می شود. پرورش انسان های خلاق، مستعد در گرو داشتن جامعه ای با تضمین سلامت جسمی، بهداشتی و برخوردار از امنیت است. امنیت یکی از بارزترین وجوه بالندگی یک جامعه و زمینه ساز رشد، توسعه و ثبات آن محسوب می گردد. برنامه ریزی برای توسعه، پیشرفت و هر گونه فعالیتی که می تواند عاملی مؤثر برای بهبود اوضاع اقتصادی، اجتماعی و سایر ابعاد جامعه باشد، در سایه استقرار امنیت می باشند، که یکی از وجه اصلی امنیت ، امنیت غذایی است. در این میان شناخت عوامل موثر در امنیت غذایی پیش نیازی ضروری جهت تحقق امنیت غذایی در جامعه می باشد. در تحقیق حاضر به تحلیل عوامل جغرافیایی موثر در امنیت غذایی خانوارهای روستایی پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی، از نظر ماهیت و روش به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستاهای شهرستان زنجان می باشد. شهرستان زنجان در سال 1390، دارای 97225 نفرجمعیت روستانشین، 26429 خانوار، 13 دهستان و 248 روستای دارای سکنه میباشد. 54 روستا، 290 خانوار بااستفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه)، جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی ،برای محاسبه میزان امنیت غذایی از روش مقیاس ناامنی غذایی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، 33.5 درصد خانوارها دارای امنیت غذایی بوده و عوامل جغرافیایی فاصله از مراکز خرید، محل استقرار روستا و کیفیت راه ارتباطی موثر می باشد.

روستاها به واسطه کارکرد اساسی خود که تأمین کننده بسیاری از نیازهای زیستی، سکونتی و اقتصادی جامعه روستایی هستند، از خصیصه پویایی و تغییر دائمی برخوردارند. این خصیصه از پویایی افراد و گروه های جامعه روستایی و تمایلات آنان در شکل دادن به کالبد و فضای روستا ناشی می شود. الگوی خانه های روستایی تجلیگاه شیوه های زیستی- معیشتی و نیروهای تأثیرگذار بر روندهای اجتماعی و اقتصادی در شکل بخشی به آن هاست. از جمله مسائل مهم در این زمینه که محوریت تحقیق حاضر را تشکیل می دهد نقش زنان و تأثیرپذیری کارکردهای اقتصادی ، تولیدی و تدارکاتی آن ها از الگوی مسکن است. تحقیق حاضر بر این فرضیه استوار است که با مرور زمان و دخالت برخی عوامل در ساخت مساکن روستایی به تدریج فضا بندی خانه های روستایی به شدت از شیوه های ساخت وساز و معماری شهری تبعیت نموده و کارکردهای معیشتی و تدارکاتی خود را ازدست داده اند و این مسئله تأثیر قوی بر کارکرد اجتماعی و مشارکت زنان در اقتصاد خانوار بر جای گذاشته است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش به صورت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق 169875 خانوار روستاهای استان لرستان است که پرسشنامه ها به صورت نمونه توسط 420 خانوار تکمیل گردید. پردازش داده ها با نرم افزار SPSS و آزمون های یومن ویتنی، فریدمن، کندال و مدل تحلیل مسیر صورت گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق مؤید این نکته است که تغییر در الگوی مسکن روستایی به تبعیت از زندگی شهری و مسکن شهری منجر به تغییر در اجزا و فضاهای مسکن روستایی شده است و این تغییرات نیازهای فضایی برخی فعالیت ها و کارکردها را از بین برده اند. همچنین در نتیجه این تغییرات محدودیت های فعالیتی برای زنان روستایی به وجود آمده که موجب به حاشیه رانده شدن آن ها گردیده است. در این راه شناخت قابلیت های فردی- اجتماعی و توانمندی های اقتصادی زنان روستایی در راستای سازمان دهی آن ها و بهره وری شایسته از آن ها همراه با زمینه سازی و بسترسازی ساختارها در الگوهای جدید مساکن روستایی می تواند کمک بسیار زیادی به احیای نقش زنان در توسعه روستایی بنماید.

امروزه صنعت گردشگری به عنوان یک پدیده اجتماعی- اقتصادی به یکی از بزرگترین بخش های اقتصادی که درآمد، شغل و مبادلات ارزی را برای بسیاری از کشورها را فراهم می کند از این رو توسعه صنعت گردشگری موجب افزایش معیشت خانوادهای محلی ،بهبود وضعیت کسب و کار آنها جهت ایجاد شرکت های کوچک ورفع تنگناهای زیر بنایی در صنعت گردشگری درکشورهای در حال توسعه می گردد .هدف از این تحقیق مهم ترین موانع توسعه صنعت گردشگری درشهر کجور می باشد. نوع تحقیق کابردی و روش توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای شهر کجور می باشد. که طبق فرمول کوکران تعداد نمونه150 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تحلیل عاملی اکتشافی) استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که، نتیجه حاصل از تقلیل 39 متغیر 8 عامل بوده است که عبارتند از: عامل کالبدی، عامل کالبدی و اقتصادی، عامل اطلاع رسانی فرهنگی، عامل فرهنگی و عامل اجتماعی بوده اند که در این میان عامل کالبدی با مقدار ویژه67/8 که به تنهایی قادر است 34/15واریانس را محاسبه کند.که به عنوان مهم ترین موانع توسعه گردشگری شهر کجور شناخته شد.

در تمام کشورها، هدف اصلی، دستیابی به توسعه پایدار است. در این زمینه استراتژی توسعه گردشگری می تواند در دستیابی به این هدف مفید باشد. توجه به سطوح مختلف توسعه جامع یعنی توسعه منطقه ای، از پیش شرط های موفقیت توسعه ملی است. یکی از بخش های اقتصادی که در توسعه روستایی کمتر به آن توجه شده است، گردشگری روستایی می باشد. در این میان، آنچه حائز اهمیت قابل توجهی است کیفیت محیط هایی است که گردشگری در آن ها رخ می دهد. بحث های مربوط به کیفیت محیطی امروزه به یکی از مهم ترین مباحث در تحقیقات روانشناسان، اکولوژیست های گردشگری و جغرافیدانان تبدیل شده است. فراهم نمودن تسهیلات یا خدمات با کیفیت برای گردشگران، بخش اساسی و مهمی برای توسعه یک محصول پایدار است. کیفیت محیط سکونتگاه های انسانی و به ویژه نواحی روستایی، گردشگری، بستگی زیادی به کیفیت زیرساخت ها و مدیریت مناسب آن دارد. این وضع می تواند در تصویر ذهنی و رضایتمندی ساکنان محلی و گردشگران مؤثر باشد. با توجه به اهمیت کیفیت محیط و مؤلفه های مختلف مربوط به آن در توسعه گردشگری روستایی، پژوهش حاضر به منظور ارزیابی کیفیت محیطی مقصدهای گردشگری روستایی در محور قلعه رودخان شهرستان فومن انجام شده است.

مسکن به عنوان عمده ترین جزء بافت کالبدی روستا در گذر زمان بر اثر فعالیت ها و نیازهای انسانی با تحول همراه بوده است. در حال حاضر تحولات و دگرگونی های کالبدی در روستاها موجبات ایجاد ناسازگاری های اقتصادی-اجتماعی و تغییر معیشت این فضاها را فراهم آورده است. یکی از عوامل مؤثر در تغییرات مسکن روستایی، ارائه اعتبارات مقاوم سازی مسکن می باشد. در تحقیق حاضر اثرات این اعتبارات بر معیشت خانوارهای روستایی بررسی می گردد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی، روش تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت توصیفی و استنباطی (آزمون t جفت شده و آزمون ویلکاکسون) است. با توجه به حجم جامعه آماری تحقیق (811 خانوار دریافت کننده اعتبارات مقاوم سازی مسکن)، حجم نمونه بر پایه فرمول کوکران 231 خانوار تعیین شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد، بین میزان معیشت در زمان قبل و بعد از دریافت اعتبارات مقاوم سازی مسکن، تفاوت معناداری وجود دارد و همچنین همه ابعاد معیشت خانوارهای روستایی به جز بُعد کالبدی (با مقدار t: 2.276-) در زمان پس از دریافت اعتبارات کاهش یافته است.