داوود نعمتی انارکی

مطبوعات محلی ایران، به دلیل نداشتن راهبرد مدیریت کیفیت محتوا و پایین آمدن شمارگان، درخطر تعطیلی قرار دارند. هدف این مطالعه، ارائه راهبردهای مدیریت کیفیت محتوا در روزنامه های محلی ایران است. با توجه به هدف و ماهیت، این پژوهش از نظر روش، یک پژوهش کیفی است. روش تحقیق داده بنیاد و جامعه آماری، شامل صاحب نظران حیطه رسانه، روزنامه نگاری و مدیریت کیفیت محتوا است. حجم نمونه، تا اشباع داده ها 12 نفر تعیین شده است. بعد از جمع آوری اطلاعات، کدگذاری سه مرحله ای باز، محوری و انتخابی انجام و داده ها، با نرم افزار MAXQDA ، تحلیل شد. نتایج نشان داد، شرایط زمینه ای (سیاست های حمایتی دولت)، شرایط علّی (گرافیک و صفحه بندی)، پدیده محوری (ترجیح دادن نشریه های مستند و مکتوب)، شرایط مداخله گر (رپرتاژآگهی، به عنوان درآمد) به راهبردها واقدام هایی مانند دوره های آموزشی، پشتیبانی مسائل مالی و توجه به مسائل محلی نیاز دارد تا به پیامدهایی چون تولید محتوا و جذب مخاطب منجر شود. جذب مخاطب، می تواند به کسب درآمد نشریه های محلی کمک کند، هرچند حمایت مالی دولت نیز، در این راهبرد واجد اهمیت است. در این راهبرد، به مسائل محلی در تولید محتوا، با در نظر گرفتن عوامل مداخله گر و زمینه ای، توجه شده است.

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر سکوت سازمانی نیروهای رسانه ای بر مبنای تجربه کارکنان اداره کل روابط عمومی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به منظور ارتقای مشارکت کارکنان این واحد بوده است. برای دستیابی به این هدف با استفاده از رویکرد کیفی و روش نظریه پردازی داده بنیاد، این عوامل طی 18 مصاحبه عمیق همراه با مشاهده میان کارکنان این اداره کل و از طریق سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی شناسایی شدند. عوامل فرهنگی و محیطی با چهار کد انتخابی توسعه نیافتگی، سوءپیشینه های فرهنگی، برچسب خوردن، ضعف فرهنگ کار گروهی؛ عوامل فردی با سه کد انتخابی نگرش فردی، انگیزش فردی و متغیرهای فردی و عوامل ساختاری با هفت کد ویژگی های شغلی، رفتار سکوت آمیز مدیران، عوامل ساختاری، عدم مشارکت سازمانی، سیستم نامناسب ارزیابی عملکرد، فقدان عدالت سازمانی و فرهنگ سکوت سازمانی، به عنوان عوامل سکوت سازمانی میان کارکنان اداره کل روابط عمومی سازمان صدا و سیما شناسایی شد و درنهایت با در نظر گرفتن شرایط تعدیل گر تغییر و بحران و بسترهای تعاملات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، مدل مفهومی پیشنهادی پدیده سکوت سازمانی در این واحد از سازمان رسانه ای پیشنهاد گردید.

امروزه رسانه ها- به ویژه تلویزیون- در زمینه ترویج سبک زندگی در میان مخاطبان، نقشی محوری و اساسی را ایفا می کنند. آنها با به نمایش گذاشتن مؤلفه های سبک زندگی، مردم را به سمت آنچه موردنظرشان است،  هدایت می کنند. سیمای جمهوری اسلامی نیز از این امر مستثنی نبوده و در تلاش است با به نمایش گذاشتن مؤلفه ها و شاخص های سبک زندگی اسلامی- ایرانی، مخاطبان خود را با این شاخص ها آشنا کند. این تحقیق- که به روش تحلیل محتوای کیفی  هدفمند (QCA) انجام شده- درصدد است به این سؤالات پاسخ دهد: بازنمایی سبک زندگی اسلامی- ایرانی خانواده در سیمای جمهوری اسلامی چگونه و براساس چه شاخص هایی بوده است؟ همچنین، تحلیل جامعه شناختی این رویکرد با وجود برخی از واقعیت های اجتماعی چیست؟ به همین منظور، با تحلیل برنامه های خانواده محور تلویزیونی «به خانه برمی گردیم»، «سیمای خانواده» و «هزارراه نرفته» تلاش شده به سؤالات تحقیق پاسخ داده شود. مهمترین نتایج به دست آمده عبارت اند از: شاخص اجتماعی با تعداد 4 نوع مقوله اصلی و27 نوع زیرمقوله، بیشترین شاخص پرداختی، شاخص مذهبی با 4 نوع مقوله و20 نوع زیرمقوله، دومین شاخص پرداختی و شاخص فرهنگی با 4 نوع مقوله اصلی و 11 زیرمقوله، سومین شاخص اصلی پرداختی در برنامه های خانواده محور سیمای جمهوری اسلامی بوده است. همچنین در برنامه «هزارراه نرفته»، رویکرد پرداخت به مقوله ارتباطات خانوادگی، شاخص اجتماعی با تعداد 9 نوع زیرمقوله، دارای بیشترین اهمیت بوده است. در برنامه «به خانه برمی گردیم» رویکرد پرداخت به مقوله ویژگی های اخلاقی جامعه، شاخص مذهبی با تعداد5 نوع زیرمقوله بوده و دربرنامه «سیمای خانواده» مقوله ارتباطات خانوادگی، شاخص اجتماعی با تعداد 6 نوع زیرمقوله، بوده که در قالب اصلی گفت وگو با کارشناس و میهمانان و دیگر قالب ها مانند ترانه و سرود، میان برنامه و... به آن پرداخته شده است.  

مطبوعات محلی در برابر مطبوعات سراسری کشور به دلایل گوناگون ازجمله ناتوانی در ارائه محتوای موردنیاز مخاطبان، قدرت رقابت ندارند. هدف این مطالعه طراحی الگوی مدیریت کیفیت محتوا در روزنامه های محلی ایران است تا محتوای آن ها ارتقا یابد. این پژوهش کاربردی با رویکرد کیفی اکتشافی انجام یافت. جامعه پژوهشی شامل اساتید، صاحب نظران و فعالان حوزه روزنامه های محلی بوده است که از میان آن ها با روش نمونه گیری نظری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری به واسطه مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته، به تعداد 12 نفر ادامه یافت. تحلیل های صورت گرفته به واسطه روش داده بنیاد از طریق کدگذاری استراوس و کوربین در سه سطح باز، محوری و انتخابی در نرم افزار مکس کیو دا 2020 انجام شد. سپس مفاهیم در قالب مدل پارادایمی (شرایط علّی، پدیده محوری، راهبردها، شرایط زمینه ای، مداخله گر و پیامدها) ارائه و روایی و پایایی آن نیز بر اساس روش سه سویه سازی تأیید شد. نتایج نشان داد که محتوای مطالب مطبوعات محلی می تواند در جذب مخاطبان مؤثر باشد. در این راه، روزنامه های محلی ایران نیاز به نوآوری در شیوه نگارش، کنترل، پایش و هدف گذاری درست، توجه به مسائل روز جامعه و غیره در ارائه محتوا دارد تا بتواند بر مبنای الگوی ارائه شده، مدیریت محتوای خود را بهبود بخشیده و اثربخشی آن را در افکار جامعه افزایش دهد.

رسانه ها با بازنمایی «دیگریِ» بیگانه نقش مهمی در برساختن هویت های سیاسی و اجتماعی ایفا می کنند. در این مقاله کوشیده ایم تا نمود بیگانه هراسی و بیگانه ستیزی را در گفتمان خبری سیمای جمهوری اسلامی ایران مورد واکاوی قرار دهیم. به این منظور آمریکا به عنوان بیگانه یا «دیگری» مهم انتخاب و بازنمایی سیاست های این کشور را در گفتمان خبری سیمای جمهوری اسلامی ایران موردمطالعه قراردادیم. ازآنجاکه بازنمایی «دیگری» در پیوند با «خود» معنا پیدا می کند سؤال اصلی تحقیق چنین طرح می شود؛ سیاست های آمریکا به عنوان «بیگانه» یا «دیگری» چگونه بازنمایی شده و از خلال بازنمایی دیگری، هویت «خودی» چگونه تعریف می شود. در این راستا بخش خبری ساعت 21 شبکه یک سیما به عنوان یکی از مهم ترین بخش های خبری سیما انتخاب و موردمطالعه قرار گرفت. رویکرد نظری تحقیق را پیرامون مبانی نظری مفهوم «بازنمایی»، «گفتمان»، «هویت» و نظریه «هراس اخلاقی» سامان دادیم. برای پاسخ به مسئله تحقیق نمونه ها، بر اساس مدلی تلفیقی از تحلیل گفتمان و نشانه شناسی موردمطالعه قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان می دهد که گفتمان خبری شبکه یک در بازنمایی سیاست های آمریکا «دیگر هراسی» و «دیگر ستیزی» را بازتولید و در مقابل بر هویت خودی به عنوان هویتی «مبارز»، «انقلابی»، «آگاه» و... تأکید می کند.

یکی از مسائل بنیادین و بسیار مهم در حوزه اطلاع رسانی رسانه های خبری، اعتمادسازی است. رسانه های خبری همواره در تلاش هستند تا ضریب اعتماد مخاطبان را نسبت به اخباری که ارائه می کنند، افزایش دهند، زیرا ادامه فعالیت این رسانه ها وابسته به اعتماد و اطمینان مخاطب است. لذا هدف کلی این پژوهش، ارائه مدل رسانه خبری اعتمادساز در شرایط بحران است. با توجه به سؤالات تحقیق و ماهیت اکتشافی آن، جهت گیری پژوهش از نوع کیفی با رویکرد داده بنیاد و از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. سطح تحلیل فرد بوده و جامعه آماری پژوهش، خبرگان حوزه مدیریت رسانه ، شامل اساتید دانشگاهی و مسئولان سازمان صدا و سیما هستند که به روش گلوله برفی و با معیار اشباع نظری، 8 نفر انتخاب شدند. یافته های مصاحبه ها، کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) شده و مفاهیم و مقوله های به دست آمده، تجزیه و تحلیل شدند. شرایط علّی شامل عوامل درون رسانه ای (رعایت اصل بی طرفی، رعایت اصل استقلال و...) و عوامل برون رسانه ای (رعایت مصلحت نظام، سیاستگذاری صحیح رسانه ای و...) بر رسانه خبری اعتمادساز در شرایط بحران اثرگذار هستند. افزایش اعتماد مخاطبین به رسانه خبری، افزایش سطح مشارکت مدنی شهروندان، ارتقای سطح انسجام اجتماعی، ارزیابی مثبت از عملکرد رسانه خبری، پر کردن خلأ اطلاعاتی و تمایل شهروندان به استفاده از رسانه خبری داخلی، به عنوان پیامدهای اعتمادسازی رسانه خبری در شرایط بحران شناسایی شدند.

رسانه های خبری نقش بسیار مهمی در شکل گیری افکار عمومی در جوامع دارند. اهمیت این نقش نه در مراجعه تعداد زیاد مخاطبان به این رسانه ها، بلکه در میزان اعتماد اجتماعی است که مخاطبان به رسانه خبری پیدا می کنند. لذا هدف کلی تحقیق حاضر، ارائه مدل رسانه خبری اعتمادساز در شرایط بحران کووید 19 است. در تحقیق حاضر با توجه به سؤالات تحقیق و ماهیت اکتشافی بودن آن، جهت گیری پژوهش از نوع آمیخته با رویکرد داده بنیاد و از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری در بخش کیفی پژوهش شامل خبرگان حوزه مدیریت رسانه (اساتید دانشگاهی، مسئولین سازمان صدا و سیما) بودند که به روش گلوله برفی و با معیار اشباع نظری انتخاب شدند. در مرحله کمی نیز جامعه آماری شامل مدیران، معاونین و کارشناسان سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به تعداد 165 نفر بودند که تعداد 116 نفر مطابق فرمول کوکران به شیوه نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس انتخاب شدند. در این تحقیق هر یک از متغیرهای شناسایی شده از طریق مصاحبه در قالب متغیرهای علّی، مداخله گر، محوری، زمینه ای، راهبردهای و پیامدهای دسته بندی و تعیین، و بر اساس دسته بندی انجام شده، مدل رسانه خبری اعتمادساز در شرایط بحران کووید 19 ترسیم شد.

یکی از مهم ترین و کلیدی ترین برنامه های تبلیغاتی هر نامزدهای انتخاباتی در ایران تولید فیلم های مستند محور است که از سال های 1370 به بعد مرسوم شده است تا از این طریق علاوه بر تبیین و بسط گفتمان انتخاباتی خود برای اداره ی کشور از این رهگذر  با افکار عمومی و مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند.  این تحقیق باهدف تبیین و نشانه شناسی مستندهای تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی نگاشته شده است روش استفاده شده در این تحقیق روش نشانه شناسی سلبی و کادوری می باشد که از حیث نوع یک روش کیفی است. یافته ها و نتایج این تحقیق نشان می دهد که عمده مطالب و نشانه های به کاربرده شده در مستندهای انتخاباتی عموماً حول محور مسائل و مباحث اجتماعی سامان یافته است و نامزدهای انتخاباتی نیز تلاش داشته اند تا از نشانه های اجتماعی برای تبیین و تحکیم ایده های خود برای اداره ی کشور استفاده کنند دراین میان اما محمود احمدی نژاد نشانه های گفتمانی خود را در ارتباط با عدالت اجتماعی مفصل بندی کرده و برخی دیگر از نشانه ها موید آن است که احمدی نژاد خود را نماد مبارزه با تفکر اشرافی گری و نماینده ی فرودستان معرفی می کند. در مقابل، حسن روحانی نیز به نشانه هایی در ارتباط با حل مشکلات از طریق سیاست خارجی تمایل نشان داده است. برساخت تصویر او در فیلم های تبلیغاتی اش، قامت منجی ایران است. همچنین با استفاده از نشانه هایی به تقابل گفتمانی با دولت محمود احمدی نژاد دامن می زند. او با بهره گیری از برخی نشانه ها خود را به عنوان رئیس جمهور حامی حقوق همه ی  ملت ایران معرفی می کند که انتخاب وی تعامل سازنده با دنیارا رقم می زند.

این مقاله، به مطالعه مقایسه ای عملکرد سایت های خبری واحد مرکزی خبر، بی بی سی فارسی و صدای آمریکا پرداخته است و اخبار زنان را از بعد تکنیک های تبلیغی و اقناعی، که در سایت های مذکور در بازه زمانی سال 1388 استفاده شده، مورد تحلیل قرار می دهد. چارچوب نظری این تحقیق، از نظریه برجسته سازی برای مطالعه و تبیین چرایی شیوه های استفاده شده در نوع پوشش خبرهای مربوط به زنان در سایت های مذکور می پردازد. این مقاله با روش تحلیل محتوا به ارزیابی چگونگی برجسته سازی و پرداخت اخبار زنان در سایت واحد مرکزی خبر و بخش فارسی سایت های بی بی سی و صدای آمریکا می پردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تفاوت معنی داری بین سایت های مورد مطالعه در مورد نحوه استفاده از اقناع، رعایت عینیت در خبر و نوع دیدگاه فمینیستی وجود دارد. به لحاظ طرح مشکلات نیز یافته ها حاکی از تفاوت بین سایت ها از نظر پرداخت به مشکلات در خبرهای مربوط به بانوان است. سایت بی بی سی فارسی و صدای آمریکا بیشتر از واحد مرکزی به مشکلات سیاسی، مذهبی، اجتماعی و حقوقی توجه کرده اند و سعی در دامن زدن و پررنگ نشان دادن آن دارند.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت عملکرد در سازمان های رسانه ای در زمان اپیدمی بیماری کرونا بوده است. در این پژوهش از ترکیب روش های پیمایش، مصاحبه و نظریه زمینه ای استفاده شده است. جامعه آماری بخش پیمایش، کارشناسان و مدیران رسانه ملی، با حجم نمونه 368  نفر بوده اند. مصاحبه نیز با استادان دانشگاه و کارشناسان رسانه انجام گرفته و با آزمون دلفی فازی، تجزیه و تحلیل شده است. اثرگذاری عوامل شناسایی شده در مرحله اول با معادلات ساختاری انجام گرفته و در نهایت، یافته های به دست آمده در الگوی حاصل از نظریه زمینه ای ترسیم شده است. برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه بهره گرفته شده است. ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه ها بالای 7/0 محاسبه شد، برای آزمون روایی سؤالات، از اعتبار محتوا و به این منظور، از نظر متخصصان، استادان دانشگاه و کارشناسان خبره استفاده شده است. شاخص کفایت تعداد مصاحبه ها، اشباع نظری  بوده به این ترتیب که بر اساس آن، پژوهشگر به این نتیجه رسیده است که مصاحبه های بیشتر، اطلاعات بیشتری به اندوخته های فعلی  اضافه نخواهد کرد. در نهایت بر اساس نتایج پژوهش، پنج عامل شرایط علی (توجه به وظایف رسانه و ...) ، شرایط مداخله گر(مخاطب، رقابت، سیاسی و ...) ، شرایط بسترساز (ویژگی های درون سازمانی و ...) ، راهبردها (مدیریت چالش های داخلی و خارجی و ... ) و پیامدها  ( تحقیق اهداف فرهنگی رسانه ملی و... ) شناسایی شده اند.

رابطه رسانه و دولت یکی از موضوعات مورد بحث در میان اهالی رسانه و ارتباطات است. در سالیان گذشته اختلاف نظراتی بین قوه مجریه و سازمان صدا و سیما به وجود آمده است که منجر به اخلال در تخصیص بودجه به سازمان صدا و سیما شده است. در این پژوهش از روش شناسی پژوهش کیفی و تحلیل مضمون برای تجزیه و تحلیل داده ها و روش مصاحبه عمقی نیمه ساختارمند برای جمع آوری اطلاعات می دانی و بررسی نگرش دیدگاه جامعه مورد مطالعه استفاده شده است و رابطه دوره ریاست علی عسگری در سازمان صدا و سیما و دولت دوازدهم (آقای روحانی) بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد نوع رابطه سازمان با دولت از نوع رابطه تعاملی توأم با احتیاط از سمت سازمان صدا و سیما است و عوامل بروز اختلاف صدا و سیما در دوره ریاست علی عسگری با دولت دوازدهم استخراج شده بیشتر ناظر بر توقعات افراطی و زیاده خواهی دولت، اختلاف سیاسی بین دولت و سازمان است.

تحولات در عرصه های مختلف رسانه ای، به ویژه گسترش پرشتاب هوش مصنوعی مدیریت پخش تلویزیون را در وضعیت چالش برانگیزی قرار داده است. هدف از تحقیق حاضر، ارائه الگوی مدیریت بهینه پخش تلویزیون، با اتکا به هوش مصنوعی است و به این پرسش پاسخ می دهد که الگوی نوین مدیریت پخش در پاسخ به تحولات نوین فنّاورانه چگونه باید باشد. روش تحقیق، با استفاده از روش دلفی و بهره گیری از آرای 20 تن از صاحب نظران (با انتخاب هدفمند) و طی دو مرحله انجام شد و داده های کیفی از نظر خبرگان (تا رسیدن به اشباع نظری) به دست آمده است. در گام نخست، شیوه و مؤلفه های مدیریت بهینه پخش تلویزیون، استخراج و الگوی اولیه پیشنهاد شده و سپس از نتایج استخراج شده از پرسش نامه ها، در راستای تأیید داده های کمّی نتایج و تأیید الگوی نهایی بهره برده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد ابعاد الگوی مدیریت بهینه پخش تلویزیون، شامل: تنظیم هوشمند داده های برنامه، مدیریت منابع، کاربرد سامانه همسان یاب برنامه تولیدی و آرشیوی، برنامه ریزی هوشمند، پیش بینی، تخصیص بهینه منابع، تصمیم گیری هوشمند و ارزیابی هوشمند است؛ در همین راستا هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، با بهره گیری از الگوریتم های نظارت، یادگیری تقویتی و سامانه توصیه گر پالایش گروهی، داده ها را تنظیم می نماید؛ علاوه بر این سامانه هوشمند، انتخاب برنامه ها و تناسب برنامه مجاور را شناسایی و تنظیم نموده و نحوه چینش برنامه ها، شیوه قرارگیری پی درپی برنامه ها و راهبردهای توالی و تسلسل برنامه به صورت خودکار مدیریت می شود. در ارزیابی هوشمند، از تجربیات مدیران و بازخورد صریح و ضمنی مخاطب نیز به منظور اصلاح هوشمند جدول پخش مورداستفاده قرار می گیرد.