اقلیم اول سیاست در نهج البلاغه؛ زیست جهان جاهلیت (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
در متن نهج البلاغه امیرالمؤمنین× از هفت گونه سیاست متناسب با هفت دوره تاریخی سخن به میان آمده است که با اقتباس از تعبیر «الْأَقَالِیمَ السَّبْعَهَ» در خطبه 224، این پژوهش به زیست جهان جاهلیت پیش از اسلام به عنوان «اقلیم اول سیاست در نهج البلاغه» اختصاص یافته است. مهم ترین هدف و دغدغه، فهم و تبیین ابعاد و زوایای زیست جهان سیاست در آن دوره است. دستیابی به چنین هدفی بر پایه پرسش از چیستی جاهلیت در منظر امیرالمؤمنین× تفسیر بدیعی از زیست جهان جاهلیت را به سامان رسانده است. تحلیل بر اساس چارچوب نظری «جاهلیت در آیات مدنی قرآن» و مشی بر روش «تفسیر استنطاقی» از بیانات حضرت در نهج البلاغه، نگرش تحقیق را از پژوهش های مشابه پیشین، متمایز ساخته است. تکاپوی تحقیق در دستیابی به اهداف، بر اساس پرسش اساسی و بر پایه منطق خویش، پنج دستاورد بدیع را به سامان رساند: دستاورد نخستین رسیدن به این حقیقت است که جاهلیت در کلام حضرت صرف نامگذاری برای یک دوره تاریخی ششصد ساله میانه عصر عیسی× و بعثت پیامبر اسلام| نیست، بلکه وصف عنوانی است که بیانگر سبک زندگی و زیست جهان خاصی از حیات سیاسی است که ظهور مصداقی اش در آن دوره بیشتر است. دومین دستاورد این پژوهش کشف مفهوم «لاعقلانیت» به مثابه نقطه مرکزی سیاست جاهلیت در نهج البلاغه است که واسطه ادراک چهار شاخص مهم « تباهی فطرت»، «تحاشی از وحی»، «دوری از اخلاق» و «انقیاد از خودکامگی» به مثابه دستاورد سوم شد. سامان بخشی به تحقیق در چهارچوب قرآنی «ظنّ الجاهلیه»، «حمیّه الجاهلیه»، «حکم الجاهلیه» و «تبرّج الجاهلیه» سبب شناسایی چهارلایه «سیاست جاهلی ضلالت»، «حاکمیت سیاسی جاهله»، «گرایش های سیاسی جاهله» و «رفتارهای سیاسی جاهله» به عنوان چهارمین دستاورد بدیع این پژوهش است.The First Realm of Politics in Nahj al-Balagha: The Lifeworld of Ignorance (Jāhiliyya)
In Nahj al-Balagha, the compilation of Imam ʿAli’s sayings, there is discussion of seven types of politics corresponding to seven historical epochs. By employing the term “seven realms” mentioned in sermon 224, this study explores the lifeworld of the pre-Islamic period, commonly known as the period of ignorance (jāhiliyya), as the initial realm of politics in Nahj al-Balagha. The primary aim is to comprehend and elucidate the various facets of the political lifeworld during that era. Pursuing this objective through the lens of Imam ʿAli’s perspective on the nature of “ignorance” leads to a fresh interpretation of the lifeworld of ignorance. This study distinguishes itself from others by analyzing within the theoretical framework of ignorance in Medinan verses of the Quran and employing the method of interrogative interpretation based on Imam ʿAli’s remarks in Nahj al-Balagha. To accomplish its aims, this study centers on a key question, resulting in five novel contributions. The first contribution is the argument that, according to Imam ʿAli, “ignorance” is not merely a label for a historical period spanning from the time of Jesus to the beginning of Prophet Muhammad’s mission, but rather a characterization of a specific lifestyle and political lifeworld, prominently manifested during that period. The second contribution lies in the identification of “nonrationality” as the central aspect of ignorance politics in Nahj al-Balagha, leading to the third contribution of delineating four major characteristics: corruption of innate human nature, rejection of revelation, detachment from morality, and submission to tyrants. The fourth contribution involves framing the study in Quranic terms, such as “notions of ignorance,” “bigotry of ignorance,” “judgment of ignorance,” and “display of ignorance,” which facilitates the identification of four layers: ignorance politics of misguidance, political rule of ignorance, political tendencies of ignorance, and political behavior of ignorance.
تبلیغات
