روش شناسی ساخت لاجورد در متون علمی کهن ایرانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
لاجورد و لازوریت (Na6Ca2Al6Si6O24[(SO4);S;Cl;(OH)]2) از مهم ترین و قدیمی ترین سنگ های قیمتی و رنگ دانه های شناخته شده در تاریخ هنر است. از این سنگ علاوه بر ساخت اشیاء زینتی و آیینی در ایران، بین النهرین، مصر و چین، برای رنگ آمیزی و نقاشی در سطوح مختلف استفاده می شد. کیفیت خوب فام رنگی، آن را به یکی از رنگ های محبوب در جهان مبدل کرده است. از سویی باتوجه به ناخالصی سنگ لاجورد روش های گوناگونی برای شستشو و خالص سازی آن به کار می رفت. همچنین شیوه های گوناگونی برای حصول فام لاجورد از مواد دیگر وجود داشته است. در این پژوهش با توجه به اهمیت این رنگ در هنر ایرانی، به بررسی دستورالعمل های شستشو و ساخت لاجورد پرداخته شده است و بدین منظور از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی مبتنی بر داده های اسنادی استفاده شده است. نتایج نشان داد که تا پیش از قرن هشتم قمری غیر از لاجورد طبیعی، آزوریت و اکسید کبالت را نیز به عنوان نوعی لاجورد محسوب داشته و منابع آنها را به عنوان منابع لاجورد گزارش کرده اند. روش شستشوی لاجورد در منابع کانی شناسی و لعاب، طب یا داروشناسی و رنگ سازی و هنر متفاوت بوده و رساله های رنگ سازی دستورالعمل گونه دیگری از فام لاجوردی را با استفاده از نیل و یک پرکننده سفید ارائه داده اند که به نام لاجورد عملی شناخته می شود. همچنین در رساله های جواهرشناسی و لعاب، در باره شیوه ساخت فام لاجورد با استفاده از اکسید کبالت سخن گفته شده استThe Methodology of Lzurite (Lājavard) Making in Ancient Persian Scientific Texts
Lapis lazuli and lazurite (Na6Ca2Al6Si6O24[(SO4);S;Cl;(OH)]2) are one of the most important and oldest precious stones and pigments known in the history of art. In addition to being used for making ornamental and ritual objects in Iran, Mesopotamia, Egypt, and China, this stone was also used for coloring and painting, producing a color called “lājavardi.” The high quality of the color has made it one of the most popular pigments in the world. However, due to the impurity of lapis lazuli stone, various methods were used to wash and purify it. There are also different ways to obtain the “lājavardi” color from other materials. This research investigates the importance of this color in Iranian art, and explores the instructions for washing and producing ultramarine and “lājavardi.” In this article, the descriptive-analytical research method based on documentary data has been utilized. The results indicate that before the 14th century, in addition to natural ultramarine, azurite and cobalt oxide were also considered types of “lājavardi,” and their sources were reported as sources of “lājavardi”. The method of washing ultramarine differs in the sources of mineralogy and glazing, medicine and pharmacology, colorant making, and art. The treatises on paints have provided instructions for another type of “lājavardi,” using indigo and a white filler, known as practical “lājavardi.” Furthermore, the treatises on gemology and glazing discuss making “lājavardi” using cobalt oxide.
تبلیغات
