نسبت قضایای خارجیه و شخصیه: تاریخ یک اشتباه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در دو سده اخیر، بسیاری از اصولیان، فیلسوفان و منطق دانان ایرانی بر این گمان رفته اند که قضایای خارجیه چهار حکم زیر را دارند: (1) قضایای خارجیه مجموع چند قضیه شخصیه و از این رو، (2) در حکم قضیه جزئیه هستند و بنا بر این، (3) در کبرای قیاس قرار نمی گیرند و (4) در علوم کاربردی ندارند. در این مقاله نشان می دهم که همه این دعاوی نادرست اند و ریشه در آن حکم نخست دارند که «قضایای خارجیه مجموع چند قضیه شخصیه هستند». نادرستی این حکم از این رو است که مجموع هر تعداد از قضایای شخصیه، از دیدگاه منطقی صرف، هرگز مستلزم یک قضیه خارجیه کلیه نیست. مجموع چند قضیه شخصیه در صورتی مستلزم یک قضیه خارجیه کلیه است که یک مقدمه خارجیه کلیه پنهان، که در آغاز به هیچ وجه آشکار نیست، به مجموع آن قضایای شخصیه افزوده شود. اما با افزودن آن مقدمه پنهان، در واقع از یک خارجیه کلیه - به همراه قضایای شخصیه - به یک خارجیه کلیه رسیده ایم و نه صرفا از قضایای شخصیه. این نشان می دهد که قضایای خارجیه نه مجموع چند قضیه شخصیه هستند و نه در حکم قضایای جزئیه؛ و نه کاربرد آنها در قیاس مانعی دارد و نه کاربرد آنها در علومThe History of a Mistake: Confusion of Singular and Khārijī Propositions
In the last two centuries, many Iranian philosophers, logicians, and experts of principles of jurisprudence have assumed that (1) khārijī propositions are the conjunction of several singular ones, and therefore, (2) they are (equivalent to) particular propositions, and therefore, (3) they cannot be used as majors of syllogisms and (4) have no application in science. In this article, I show that all these claims are false and are rooted in the first judgment that “khārijī propositions are the conjunction of several singular ones”. The inaccuracy of this judgment is that the sum of any number of singular propositions, from the point of view of pure logic, never entails a universal khārijī proposition. The conjunction of several singular propositions entails a universal khārijī proposition only if a hidden universal khārijī premise, which is not at all apparent at the beginning, is added to the conjunction of those singular propositions. But by adding that hidden premise, we will reach a khārijī proposition from a khārijī proposition along with singular propositions and not only from singular propositions. This shows that a khārijī proposition neither is a conjunction of several singular propositions nor can be considered as a particular proposition and that one should not avoid using them in a syllogism or science.
تبلیغات
