بررسی ظرفیت روشنفکری دینی متأخر ایران در تحقق تربیت شهروندی مدرن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
روشنفکری دینی به عنوان محصول رویارویی دین با مدرنیته، یکی از رویکردهای مناقشه انگیز و پرنفوذ چند قرن اخیر دنیای اسلام است. این رویکرد در ایران نیز به یکی از مباحث مهم و جنجال برانگیز میان اندیشمندان تبدیل شده و جهت گیری های بعضاً متفاوتی را تجربه کرده است. این جهت گیری ها سبب شده است تا روشنفکری دینی ایران در قالب موج های متفاوتی نام گذاری گردند. ”احیاگری اسلامی“، ”اسلامی سازی دانش“ و ”جریان متأخر“ آن با جهت گیری معرفت شناسانه و فلسفی از جمله این موج هاست. جریان متأخر روشنفکری دینی ایران بر این ادعاست که می تواند دین را با مدرنیته و عناصر آن ازجمله شهروندی، سازگار کند. نوشتار حاضر باهدف بررسی امکان سازگاری دین و شهروندی مدرن از چشم انداز جریان متأخر روشنفکری دینی، می کوشد تا به این پرسش پاسخ دهد که امکان و ظرفیت این جریان را در سازگاری با شهروندی مدرن چیست و سپس تربیت شهروندی متناسب با مفروضات این جریان را ترسیم کند. پژوهش حاضر در زمره پژوهش های کیفی قرار می گیرد و برای رسیدن به هدف خود از روش توصیفی-تفسیری، سود می جوید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که این جریان فکری با پیش فرض ها و اصولی که دارد و نیز با طرح اولویت معرفت شناسی بر هستی شناسی در بسیاری از موارد توانسته است با مفروضات مدرنیته و شهروندی مدرن خود را سازگار کند و تحقق تربیت شهروندی مدرن را ممکن سازد، امّا در پاره ای از مسائل به توافق دست نیافته است.Understanding of the Recent Religious Intellectual Capacity in Iran for Realization of the Modern Citizenship Fostering
The religious intellectualism, resulting from the religious confrontation with modernity, has become one of the most contentious, though influential, approaches in the contemporary Islamic world. This phenomenon has also given rise to many controversial debates among the scholars subscribing to different theoretical and ideological orientations. These orientations have provided grounds for the religious intellectualism in Iran to be labeled as different intellectual waves such as Islamic revival, Islamization of knowledge with its very recent trend recognized as an epistemological and philosophical orientation. The recent religious intellectualism in Iran claims to possess the ability to adapt religion to modernity and its components such as citizenship. The main purpose of this study, first, was to verify the possibilities and capacity of the recent religious intellectualism so that a program for educating appropriate citizens could be drawn up. This research was conducted under a qualitative paradigm using a descriptive-interpretive approach to analyze the data. The results of the study reveal that the current intellectualism in Iran, with all of its pre-suppositions and principles which prioritize epistemology over ontology has been able to adapt itself, in many cases, to the assumptions of modernity and modern citizenship thus making provisions for the realization of the modern citizenship training.
تبلیغات
