باورهای عامیانه طبی در رساله طب القلوب نقشبندی با رویکرد عرفانی

چکیده

فرهنگ عامه با عناصر متعدّد خود، با زندگی و فرهنگ عمومی بشر، امتزاجی ناگسستنی دارد. شاعران و نویسندگان بزرگ به شکل های مختلف، آگاهانه و ناآگاهانه، از عناصر فرهنگ عامه برای تصویرآفرینی و یا انتقال اندیشه ها و اهداف خود به خوانندگان بهره می گیرند. طب القلوب نقشبندی، رساله ای است که محتوای ارزشمند و پرمایه ای را در زمینه پزشکی و طب در خود جای داده است. در این کتاب، اصطلاحات طبی فراوانی آمده است: نام داروها، اشاره های متعدد به اصول طبی قدیم، نام بیماری ها و غیره. نقشبندی این اصطلاحات را در بیشتر موارد به صورت تشبیه به کار برده تا پیام اخلاقی و عرفانی خود را بیان کند، والّا منظورش تعلیم قواعد طبی نبوده است. کاربرد دقیق و بیان این اصطلاحات، نشان می دهد که نویسنده با علم طب، آشنایی داشته است؛ به طوری که اگر کسی با این اصطلاحات آشنایی نداشته باشد، در فهم و بیان بعضی از مطالب، دچار مشکل می گردد. حتی در دوره ما، هنوز برخی از این اعتقادات در حوزه پزشکی وجود دارد. نقشبندی همچنین از باورهای عامیانه ای که در طب و شیوه درمان بیماری ها وجود داشته، استفاده فراوانی کرده است. در این پژوهش با روش تحلیلی – توصیفی و با مراجعه به منابع نظری تحقیق، تلاش شده است تا پاره ای از باورهای عامیانه کتاب طب القلوب را با استناد به امهّات منابع و مراجع طب سنتی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.