بررسی ویژگی های سبکی سفرنامه ی عهد حسام محمود میرزا قاجار

چکیده

در دوران قاجار سفرنامه نویسی به عنوان یکی از انواع ادبی مورد توجّه صاحبان قلم و ادیبان قرار گرفت. سفرنامه ها حاوی اطلاعات مختلف عصر خود هستند و سفرنامه نویسان حاصل دیده ها و شنیده های خود را بدون تکلّف و کوشش برای لفظ پردازی به قلم درمی آوردند و هر سفرنامه، علاوه بر اطلاعات زبانی، بنا بر اهداف و شیوه ی نگارش خود حاوی اطلاعات تاریخی، سیاسی، جغرافیایی، مردم شناسی، اقتصادی و... نیز هست. یکی از سفرنامه های با ارزش و کمتر شناخته شده ی عصر قاجار، سفرنامه ی عهد حسام، نوشته ی محمود میرزا قاجار است که آگاهی های فراوانی از احوال و دوران فتحعلی شاه و دربار او دارد و اطلاعات فراوانی را از آن روزگار ارائه می دهد. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، از این سفرنامه، بر مبنای سبک شناسی لایه ای به بررسی لایه های آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و معنایی عهد حسام پرداخته شده است. یافته ها نشان می دهد، آنچه در این اثر برای نویسنده حائز اهمیت فراوان است و بیشتر از دیگر موارد، در راستای بیان آن تلاش کرده شده است، لایه ی معنایی کلام است و نویسنده برای رسیدن به این منظور، آگاهی هایی کامل از امورگوناگون؛ اماکن تاریخی، قلاع، پل ها، امامزادگان، بقاع متبرکه، وضعیت کشاورزی، اسامی ایلات و بزرگان آن ها، موقعیت جغرافیایی شهرها و... را ارائه کرده و به نمایش گذاشته است.