الگوی سیاست های مطلوب پالایش (فیلترینگ) فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پالایش فضای مجازی به عنوان یک تدبیر در جهت سالم سازی این زیست بوم، پای ثابت سیاست های حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران بوده و در عین حال، همیشه عرصه ای برای منازعه سیاست گذاران و ذینفعان تلقی شده است. با ظهور شبکه ها و پیام رسان های اجتماعی، بسامد و دامنه این منازعه دوچندان شده؛ به طوری که امروزه پالایش تلگرام مبدل به یکی از اصلی ترین حوزه های مناقشه برانگیز میان قوه مجریه و قوه قضائیه شده است. اگر بپذیریم که پالایش فضای مجازی یک مسئله عمومی است، سؤال اساسی آنست که چه راهکارها و تدابیری را می توان جهت بهبود آن ارائه کرد؟ این مقاله با بهره گیری از روش مصاحبه با خبرگان (29 خبره) و تحلیل این نظرات با استفاده از روش تحلیل مضمونی، سه الگوی سیاستی «فراسیاست های پالایش»، «پالایش غیرمتمرکز حاکمیتی» و «پالایش همگرای فرهنگی-ارتباطی» (پهفا) را ارائه می کند. الگوی اول بر ضرورت بقای پالایش حاکمیتی تأکید داشته، ضمن آنکه اصلاح آن را ضروری می انگارد. همچنین لازم می داند توسعه مفهومی در پالایش صورت پذیرد. بر همین اساس، الگوی دوم شامل پیشنهادهایی در جهت هر چه مردمی تر شدن پالایش حاکمیتی از جمله: تحقق پالایش رده بندی شده کاربرمحور، ارتقای پایش مردمی، شاخص سازی محتوای مجرمانه و ... است. الگوی سوم نیز در یک رویکرد فعال، ضمن بازتعریف پالایش و موسع کردن مفهوم آن، سیاست هایی همچون: خودپالایشی، پالایش خانگی، پالایش نرم از طریق ارتقای تولید محتوا و سرویس بومی، استقرار نظام رتبه بندی محتوا و ... را پیشنهاد می کند.