حساب نزد اهل نجوم: رساله ای در حساب شصت گانی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نوشته ای که در اینجا ویرایش و به زبان امروزی شرح شده، رساله ای با عنوان « حساب اهل تنجیم» از یک مجموعه دست نویس قدیمی است که در کتابخانه ملّی کشور بوسنی و هرزگوین نگهداری می شود. در آخر این رساله عباراتی نوشته شده که با استناد به آنها می توان دریافت که اصل کتابی که این رساله بخشی از آن بوده است از آثار ملا علی قوشچی است و زبان اصل اثر نیز فارسی است. این رساله در واقع خلاصه ای از مقاله دوم آن کتاب است که شخصی به نام نصراللّه النصیر بنصیر (؟) ملقّب به واقف الخلخالی برگزیده و حاجی عثمان بن حاجی عمر آن را استنساخ کرده است. در این رساله که شامل شش باب به پیروی از رساله های مشهور حساب است به موضوعاتی نظیر روش نوشتن اعداد، تعیین مرتبه ارقام آنها، روش های جمع و تفریق، ضرب، تقسیم و جذر گرفتن در دستگاه شصتگانی پرداخته شده است و به کاربرد آنها در دانش نجوم نیز اشاره شده است.