تصویر زن در حماسه های قوم بلوچ (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی از مهم ترین بخش های هر فرهنگ، ادبیات عامه است که شامل ابعاد مختلفی است. در مطالعه پیش رو با تمرکز بر فرهنگ و ادبیات عامه قوم بلوچ، قصد داریم دریابیم زنان بلوچ در حماسه های این قوم عمدتاً در چه ابعادی به تصویر در آمده اند و در اجتماع و خانواده دارای چه موقعیتی هستند. به این ترتیب، هدف اصلی پژوهش، شناسایی و تفسیر سازوکاری است که در فرهنگ و ادبیات عامه قوم بلوچ و به طور اخص حماسه های این قوم در نهایت، موجد موقعیت و جایگاهی خاص در ارتباط با زنان بلوچ می شود. به همین دلیل، برای دستیابی به این منظور، از روش کیفی مردم نگاری و نیز روش اسنادی بهره برده ایم. برای تفسیر بهتر داده های به دست آمده نیز برخی نظریات فمنیستی همچون فمینیسم رادیکال، فمینیسم سوسیال و نیز فمینیسم لیبرال را استفاده انتقادی می کنیم تا از این طریق دریابیم آیا مسائلی که از بطن داده ها استخراج می شود، در چارچوب های یاد شده قابل بررسی یا به نحوی دیگر قابل تفسیر است. یافته های حاصل از کاربست روش های مذکور نشان می دهد که تصویری که از زنان ارائه شده است، بر برخی ابعاد و تصاویر خاص دلالت دارد، ازجمله: بر هم زننده صلح و روابط پایدار سران قدرت؛ قدرتمند، ثروتمند و دارای جاه و مقام؛ زیرک، باهوش و باتدبیر؛ دلیر، شجاع و ستیزه جو؛ تیماردار و تسکین دهنده آلام و برهم زننده روابط خانوادگی با انجام قضاوت های نادرست. درمجموع، با تمامی مضامین به دست آمده به این نتیجه دست یافتیم که زنانی که در حماسه های بلوچی از آن ها سخن گفته شده است، دارای ارزش ها، موقعیت ها و امتیازات به نسبت یکسان با مردان هستند.