رفتارشناسی حاکم در نامه ی امام علی(ع) به مالک اشتر تحلیل متنی گزاره های رفتاری با روش تحلیل محتوا (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد روان شناسی رفتار حاکم در نامه امام علی ( ع) به مالک اشتر و ترسیم الگویی اسلامی از رفتار حاکم است. روش پژوهش "تحلیل محتوا" بوده و با معناکاوی واژگان، 57 گزاره رفتاری به کاربرده شده در متن نامه استخراج گردید که بنابر مشترکات محتوایی در هشت مقوله رفتاری: مردم مداری، کنترل رفتاری حاکم، ارزش گذاری عادلانه بر کار مردم، پای بندی به عهد و پیمان، عیب پوشانی مردم، سهل انگاری نکردن در امور، گسترش ندادن تملق و چاپلوسی و پرهیز از انتقام و کین جویی جای گرفت. مجموع گزاره های رفتاری ذکر شده در متن نامه، جامعه  و نظام اداری سالم را ترسیم می کند که در صورت رعایت آن ها می توان جامعه ای رشید، فعال، فضلیت محور، مسئولیت پذیر و در حال رشد و حرکت داشت. فراوانی سنجی این گزاره ها برحسب مقولات موجود در آن ها نشان می دهد که بیش ترین گزاره رفتاری مربوط به "مردم مداری" با 18 گزاره بوده که در ذیل آن ها دستورالعمل های رفتاری حاکم در برخورد با مردم هم چون: تجاهل و تغافل، فضیلت سالاری و رشادت پروری بیان شده است. دومین گزاره ی پرکاربرد، مقوله ی "کنترل رفتاری حاکم" است که به دستورالعمل های اخلاقی هم چون: کنترل نفس و پرهیز از تندزبانی می پردازد.