کاربرد تحلیل محتوای کیفی در استخراج تحلیل های اجتماعیِ قرآن کریم: گزارشی تحلیلی از روش یک تحقیق (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

بررسی نقشی که آموزه های اسلامی می توانند در ارائه مفاهیم و گزاره ها و الگوهای نظری به قلمرو علوم اجتماعی داشته باشند و همچنین روش های معتبر دستیابی به این عناصر، دو محور شایان توجه، اما مورد غفلت، در بحث های پردامنه ناظر به جایگاه آموزه های اسلامی در علوم اجتماعی هستند. این مقاله، در پی شناخت ظرفیتی که (راهبرد ترکیبی) تحلیل محتوای کیفی برای استخراج تحلیل های اجتماعی قرآن و تأمین روایی بین رشته ای تحلیل ها دارد، کوشیده است اجزا، مراحل و ضوابط اجرای روش (و راهبرد) یاد شده و معیارهای روایی و پایایی آن را، در کنار اقدام ها و تدبیرهایی ترسیم و معرفی کند که در مسیر به کارگیری آن در استخراج دیدگاهها و تحلیل های اجتماعیِ قرآن و اعتبار یافتن این دیدگاهها و تحلیلها در علوم اسلامی و اجتماعی، اتخاذ شده اند. بدین شکل، این مقاله، روش (و راهبرد) یاد شده را، به شکلی کاربردی، به تحقیقات بین رشته ای متن محور در علوم اسلامی و اجتماعی، معرفی می کند. و نوعی دستورالعمل اجرایی را برای پژوهشهایی ارائه می دهد که در این عرصه و، به ویژه، در راستای استخراج دیدگاههای اجتماعی متون مقدس اسلامی، طراحی و اجرا می شوند