مطالب مرتبط با کلیدواژه

روحانیون


۲۱.

بررسی تاریخ تحولات دولت پهلوی اول با طبقات اجتماعی مسئولین محلی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال دهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۳۸

کلیدواژه‌ها: ایران رضا شاه نوسازی خوانین روحانیون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۳۴۶
حکومت پهلوی اول در جهت تقویت قدرت خود و تشکیل دولت مدرن، مجبور به رویارویی با سروران اجتماعی جامعه شبکه ای ایران بود. از همین رو به مقابله همزمان با نهاد قدرتمند اجتماعی مسئولین محلی پرداخت. از آنجا که رابطه میان مردم و حکمرانان محلی بر مبنای زور بود، به سادگی این نهاد از میان برداشته شد اما در مواجه با روحانیون، دولت به سادگی نتوانست قدرت اجتماعی آنان را محدود سازد بلکه بر عکس با از هم گسسته شدن پیوند دیرین میان سلطنت و دیانت در دوره پهلوی اول، روحانیت بیش از پیش مورد پذیرش و اقبال اجتماعی قرار گرفت. در اصل از آنجا که روحانیون در میان طبقات شهری نفوذ بیشتری داشتند، سیاست های ضد ایلی و دهقانی دولت سبب افزایش تغییر در فرماسیون اجتماعی و مهاجرت مردم به شهرها شد. این امر در تحلیل نهایی سبب ازدیاد جمعیت تحت نفوذ روحانیت و نقش آفرینی بیش از پیش آنان در تحولات جامعه ایرانی گردید.
۲۲.

سرمایه های تاثیرگذار طبقه متوسط سنتی در دوران شکل گیری انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال دوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۸) 175 - 211

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی ایران طبقه متوسط سنتی روحانیون پیر بوردیو تکنیک فرایند تحلیل شبکه (ANP)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۶۰۹
بررسی نقش نیروهای اجتماعی در تحولات سیاسی از موضوعات مهم و اساسی در جامعه شناسی سیاسی است. طبقات اجتماعی از جمله نیروهای متمایز اجتماعی محسوب می شوند که در تحلیل عملکرد گروه های اجتماعی و سیاسی ایفای نقش دارند. در بین تقسیمات طبقات اجتماعی همواره نقش طبقه متوسط سنتی در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران موردتوجه قرار داشته است. چارچوب نظری انتخابی برای تحلیل طبقه متوسط سنتی، نظریه انواع سرمایه پیر بوردیو است که سعی کرده اند ارتباط انواع سرمایه را با طبقه اجتماعی موردتوجه قرار دهد و نشان می دهد که طبقه متوسط سنتی در دوران شکل گیری انقلاب اسلامی ایران از طریق بهره برداری مناسب از سرمایه های متنوع اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و به ویژه فرهنگی و نمادین توانست بر دیگر رقیبان پیروز شود و نقش هژمونیک در ساختار قدرت سیاسی پیدا کند. در این تحقیق، برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری شامل مدیران تخصصی و کارشناسان خبره در زمینه تحولات سیاسی ایران می باشند. برای انجام مقایسات زوجی و رتبه بندی معیارها و زیرمعیارها، از تکنیک فرایند تحلیل شبکه (ANP) در نرم افزار Super Decisions استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که از چهار معیار اصلی شناسایی شده سرمایه های طبقه متوسط سنتی در دوران شکل گیری انقلاب اسلامی، معیار سرمایه های فرهنگی و نمادین دارای بیشترین وزن شناخته شد و بعدازآن سرمایه های سیاسی، سرمایه های اجتماعی و سرمایه های اقتصادی در رتبه های بعدی در این تحقیق قرار دارند.
۲۳.

بررسی وضعیّت علما و روحانیون سلسله صفویه، در دوران زندگی میرسیّد محمّدصالح بن حبیب الله بن زین العابدین اردکانی

نویسنده:
منبع: فرهنگ یزد سال دوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵ 69 - 80

کلیدواژه‌ها: صفویه علما روحانیون شاه عباس اول شاه صفی شاه عباس دوم میر صالح اردکانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۵۴۴
اردکان از دیربازتا کنون مهدپرورش علما، فضلا وانسان های بزرگی بوده است. یکی از این علما میر صالح اردکانی است که در قرن یازدهم هجری وهمزمان باحکمرانی دولت صفویه درایران، روزگارمی گذرانیده است. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت علما و روحانیون سلسله ی صفویه همزمان بادوران حیات میرصالح اردکانی می باشد چرا که ایشان هم از قشر علما و روحانیون بوده و این که در زمان دولت صفوی می زیسته است. در این پژوهش از روش اسنادی کتابخانه ای بهره گرفته شده است. بررسی جایگاه روحانیون در ساختار اجتماعی سیاسی دولت صفوی،دولت صفویه و مشارکت علما و فقها در آن ، مخالفت گروهی از علما وفقها با فرمانروایان صفوی وهمزمان بودن حیات دو تن از مخالفان با دوران زندگی میر صالح اردکانی ، موقعیت و اعتبار سادات در دولت صفوی،منع دوباره ی شراب خواری در زمان حیات میر صالح اردکانی،وضعیت اقامه نماز جمعه در یزد در دوران زندگی میر صالح اردکانی،اوضاع اردکان در قرن یازدهم و همزمان با دولت صفوی،بررسی اجمالی روابط ایران وهند در دولت صفوی در زمان حیات میر صالح اردکانی و همچنین معرفی برخی از علما ، فقها ، مورخان وادیبان هم عصر با میر صالح اردکانی از مهمترین دستاورد های این تحقیق می باشد.
۲۴.

بررسی نقش روحانیون در بهبود رشد آموزشی و پرورشی

نویسنده:
منبع: پژوهش های مدیریت در جهان اسلام سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۶ 35-50

کلیدواژه‌ها: روحانیون روحانیت آموزش و پرورش مدرسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۷ تعداد دانلود : ۳۹۵
دین برای آدمی موهبتی الهی و تربیت دینی فرصتی مهم در رشد و توسعه ی فطرت وجودی انسان می باشد. این تربیت باعث می گردد که که انسان را به یک فلسفه حیات مسلح کرده و به عقل وی روشنگری بخشد. در نظام آموزشی ایران توجه به آموزه های دینی دانش آموزان به منظور اخلاقی کردن جامعه و پرورش فضائل و نیکی ها در اجتماع، از جمله اهداف مهم آموزش و پرورش و از آن فراتر، جامعه اسلامی محسوب می شود. جامعه ی دینی نیاز به تربیت دینی دارد تا افراد در آن استعداد هایشان را شکوفا سازند. شیوه ی تربیتی مدرسه بر شخصیت دانش آموزان بسیار مؤثر است. تربیت در همه ی ابعاد اعتقادی، عبادی و اخلاقی با توجه به ابعاد وجودی انسان کار ساده ای نیست. لذا لازم است همه ی عوامل مؤثر بر تربیت در مدرسه و خارج از آن به طور هماهنگ به تربیت افراد بپردازند.
۲۵.

بررسی اهمیت احکام شرعی مورد نیاز امدادگران و افراد محلی در سوانح طبیعی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: Journal of Rescue and Relief (امداد و نجات) دوره دوم تابستان ۱۳۸۹ (۲۰۱۰ م)شماره ۲ (پیاپی ۶)
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۱۳۸
مقدمه: اکثریت قاطع جمعیت کشور ما مسلمان هستند که نسبت به انجام مناسک مذهبی و مسائل شرعی خود در زمان وقوع حوادث غیرمترقبه طبیعی حساس هستند. در زمان وقوع این حوادث دو گروه هستند که از نظر آشنایی و رعایت مسائل شرعی مورد توجه هستند: یکی مردم حادثه دیده و دیگری گروه های امدادگر و روحانیون. این مطالعه به منظور بررسی اهمیت احکام شرعی مورد نیاز گروه های ذکرشده در حوادث طبیعی انجام شده است. روش ها: در این مطالعه مقطعی که به صورت میدانی و با روش توصیفی انجام شده، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته به نیازسنجی از مردم مناطق آسیب دیده از زلزله و سیل و نیز نیازسنجی از امدادگران و روحانیون حاضر در صحنه در ارتباط با مسائل و نیازهای شرعی آنها پرداخته شده است. یافته ها: از نظر اکثر افراد شرکت کننده در این مطالعه، آشنایی با احکام فقهی مختلف مورد نیاز در حوادث طبیعی (احکام مربوط به آب ها، نجاسات و مطهرات،.....) «خیلی مهم» ارزیابی شده و آنها نسبت به جمع آوری و تدوین احکام فقهی «اهمیت خیلی زیاد» قائل هستند. نتیجه گیری: اهالی مناطق آسیب دیده از حوادث طبیعی و نیز امدادگران و روحانیون حاضر در این مناطق اهمیت خیلی زیادی برای آشنایی واجرای احکام فقهی مورد نیاز در این حوادث قائل بوده و خواهان جمع آوری و تدوین این احکام هستند.
۲۶.

نظر سنجی فرهنگ سلامت از دیدگاه روحانیون با تمرکز بر بیماری های ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی در سال 1397(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: پژوهش در دین و سلامت دوره ۸ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 36-47

کلیدواژه‌ها: روحانیون فرهنگ سلامت سلامت عفونت ویروس پاپیلوما نظرسنجی سلامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۱
سابقه و هدف: ازآنجایی که روحانیون افراد مورد احترام جامعه هستند و تأثیر زیادی بر پذیرش جامعه در جنبه های مختلف اجتماعی دارند، مطالعه ای با هدف نظرسنجی فرهنگ سلامت از دیدگاه روحانیون با تمرکز بر بیماری های ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در سال 1397 انجام شده است.
۲۷.

نوع و نحوه مصرف موقوفات روحانیون و تجار ساری در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۲ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۲۵) 112 - 143

کلیدواژه‌ها: قاجار ساری روحانیون تجار موقوفات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۴۸
هدف : بررسی تأثیر وابستگی طبقاتی بر نوع و نحوه مصرف موقوفات ساری در دوره قاجار. روش/ رویکرد پژوهش : توصیفی-تحلیلی برمبنای اسناد اداره اوقاف ساری و منابع اولیه. یافته ها و نتیجه گیری: بررسی محتوای اسناد وقف نامه های روحانیون و تجار ساری در دوره قاجار نشانگر آن است که نوع موقوفات روحانیون و تجار، عمدتاً از جنس زمین، خانه، دکان و کاروان سرا است که وقف زمین در بین روحانیون و وقف دکان در بین تجار بیشتر رواج داشته است. نحوه مصرف موقوفات این دو طبقه به ترتیب فراوانی عبارت اند از: تعزیهداری سیدالشهداء؛ اطعام عزاداران سیدالشهداء؛ اطعام و افطار روزه داران؛ تعمیر و نگهداری مساجد و مدارس؛ صدقات و اعانات به فقرا و مساکین و ابن السبیل. تحولات سیاسی و اجتماعی این دوره سبب نشد تا نوع مصارف موقوفات روحانیون و تجار تغییر کند. بیشترین وقف های این دو طبقه اجتماعی در دوران حکومت ناصرالدین شاه ثبت شده است. ازلحاظ زمان هم بیشترین وقف های روحانیون و تجار، در ماه های قمریِ محرم و رجب ثبت شده اند. تولیت موقوفات این دو طبقه برعهده خود واقفان، فرزندان واقفان و یا علمای منطقه قرار می گرفت که بیانگر نوعی نظام مدیریت خانوادگی و مدیریت علمایی در مدیریت موقوفات است.
۲۸.

ارائه الگوی عملیاتی برای ارزیابی اثربخشی کنش های هنجاری روحانیون(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ (پیاپی ۶۸) 65 - 102

کلیدواژه‌ها: الگوی ارزیابی اثربخشی روحانیون اقناع آستان قدس حلقههای معرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۲۰۸
امروزه مردم بیش از پیش با منابع و آموزه های متنوع فرهنگی و اجتماعی روبه رو هستند. روحانیت نیز مانند دیگر رسانه ها باید روش های به روز و مناسب ارتباط با مخاطب را پیدا کند. پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی ارزیابی رفتار هنجاری روحانیون برای اقناع مخاطب و سنجش الگوی طراحی شده صورت گرفته است. برای طراحی الگوی ارزیابی، مطالعات نظری قابل توجهی در زمینه اثربخشی و متقاعدسازی انجام شد. الگو شش وجهی ارزیابی استاد سخنران یا روحانی مشاور طراحی شد. این الگو با روش مشاهده مشارکتی و مصاحبه ساختاریافته، در جلسات حلقه های معرفت که آستان قدس در حرم امام رضا برگزار می کند، اجرا و ارزیابی شده است. الگوی یادشده برای ارزیابی اثربخشی رفتار هنجاری روحانیون شامل شش مؤلفه فرم گفتار، تحریک مخاطب، صمیمیت، جزمیت، اعتبارسازی و ویژگی های فیزیکی است. همچنین، پس از مطالعه رفتار هنجاری روحانیون در جلسات حلقه های معرفت، خوشه بندی شاخص های ارزیابی روحانیون در زمینه اقناع نیز استخراج گردید که عبارت اند از: ویژگی های ارتباطی (ارتباط فعال / ارتباط منفعل)، جانب داری در پیام (موضع گیری آشکار / نبود موضع گیری آشکار)، تشابه با مخاطب (پیوسته / گسسته)، رویکرد (عاطفی / عقلانی)، شیوه پاسخ گویی (ارجاعی / استدلالی).
۲۹.

الزامات و موانع اخلاقی جهاد تبیین در اندیشه مقام معظم رهبری با تکیه بر نقش روحانیت(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ (پیاپی ۶۸) 103 - 128

کلیدواژه‌ها: جهاد تبیین روحانیون آسیب های اخلاقی الزام اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۸ تعداد دانلود : ۲۱۴
جهاد، عرصه های گوناگونی دارد و جهاد تبیین مهم ترین عرصه آن است. جهاد تبیین، نوعی مقابله با جریان تحریف محسوب می شود و ازاین رو، نیازمند کنشگری اجتماعی همه اقشار جامعه است. البته روحانیون، جایگاه مهم تری در این عرصه دارند؛ زیرا جهاد تبیین از یک سو، نوعی روشنگری است و با فعالیت مبلغان سنخیت بسیاری دارد و از سوی دیگر، روحانیون ارتباط گسترده تری با عموم مردم دارند و از اقتدار اجتماعی بیشتری برخوردارند. جهاد در عرصه تبیین مانند هر عرصه ای با موانع و آسیب های اخلاقی روبه رو است؛ از جمله غلبه هوای نفس و ترس از آبرو، مصلحت اندیشی، نبود درک صحیح از تفاوت میان انتقاد و بی اخلاقی، فتنه انگیزی دشمنان، بدبینی و ناامیدی مردم. الزام مجاهد به کسب فضایل اخلاقی متناسب برای مواجهه با هریک از این موانع، راهکار مقابله با آسیب های اخلاقی پیش روی این حوزه است. در نوشتار حاضر که از نوع تحلیلی توصیفی است و با روش اسنادی کتابخانه ای صورت گرفته است، اخلاص، توکل، شجاعت، بصیرت و انصاف، حسن خلق، اتقان در سخن، صدق و راست گویی و صبر و استقامت از الزامات اخلاقی جهاد تبیین شمرده شده است.
۳۰.

بررسی نقش اقشار مختلف شهر اراک در فرایند انقلاب اسلامی (1357-1342 ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷ 133 - 167

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی اراک اقشار مردم روحانیون بازاریان بانوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۳۰
انقلاب اسلامی ایران را می توان یکی از فراگیرترین جنبش های توده ای تاریخ جهان به شمار آورد؛ چراکه اکثر اقشار مختلف، از روحانیون تا بازاریان و دانشجویان و فرهنگیان و طبقات پایین جامعه ، در آن مشارکت داشتند و در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی نقش انکارناپذیری ایفا نمودند . در هر یک از شهرهای ایران با توجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی ، قشرهای مختلف مردم در مبارزه علیه رژیم پهلوی فعالیت می کردند . شهر اراک نیز از این قاعده مستثنی نبود و مردم دوشادوش روحانیون و دانشجویان در صف مقدم نبرد با طاغوتیان ، نقش مهمی در پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایفا نمودند . لذا پژوهش حاضر در پی آن است تا به این پرسش اصلی پاسخ دهد که کدام یک از اقشار مردم در جغرافیای استان مرکزی در پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی دخیل بوده اند و چه نقشی را ایفا نموده اند؟ یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که هر یک از اقشار مختلف مردم شهر اراک اعم از روحانیون ، دانشجویان ، فرهنگیان ، بازاریان ، کارگران ، بانوان ، اقلیت های مذهبی و غیره با توجه به موقعیت و استعدادهای خود در مبارزات انقلابی شرکت داشته اند و در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی نقش آفرینی کرده اند .
۳۱.

ارزیابی دیدگاه روحانیون شهرستان اسلامشهر از عملکرد دینی رسانه ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجله جهانی رسانه دوره ششم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 58-74
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۷۸
پژوهش حاضر در صدد است که به روش پیمایشی، رسانه ملی را در زمینه موضوعات دینی از منظر گروهی از روحانیون شهرستان اسلامشهر ارزیابی کند. توضیح آنکه، رسانه ملی به عنوان رسانه دینی جایگاه پراهمیتی در نظام سیاسی و حکومتی ایران دارد. بسط نفوذ دین، ترویج و تبلیغ دین، بازتولید پیام های دین در قالب های جدید، ایجاد زمینه برای احساسات و تجربه دینی، بسترسازی برای تحول روحی، از رسالت های رسانه ملی است که در الگوی رسانه دینی مد نظر قرار می گیرد. حال پرسش این است که آیا از منظر روحانیون، چنین رسالتی محقق شده یا خیر؟ در این راستا، نظر 124 روحانی به عنوان کارشناسان دین مورد سوال قرار گرفته است. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای است که به ارزیابی از محتوای دینی و عملکرد مذهبی رسانه ملی بر اساس متغیرهای تعریف شده می پردازد. نتایج پژوهش نشان داد که به نظر روحانیون محتوای برنامه ها به ترتیب در آرایش نامناسب هنرپیشه(4.37)، روابط دختر و پسر بدون ملاحظات دینی (4.19)، عدم توجه به دروغگویی به عنوان گناه مورد توجه نیست. در خصوص برنامه ها، تلاوت قرآن توسط قاریان مطرح (3.74)، پخش نماز جمعه (3.73)، پخش برنامه های سوگواری ائمه اطهار (3.45)، و انعکاس مراسم مناسبت های مذهبی (3.41) به نحو مطلوبی عمل کرده است. پاسخگویان معتقدند که رسانه ملی در پخش برنامه های سوگواری (3.45) بهتر از پخش برنامه های مولودی و اعیاد مذهبی (3.11) عمل کرده است.
۳۲.

بینش و نگرش روحانیون مورخ در تاریخ نگاری معاصر ایرانی (بعد از انقلاب اسلامی 1357ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 1-23

کلیدواژه‌ها: روحانیون جریان اسلامی تاریخ نگاری انقلاب اسلامی تشیع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۲۲۷
روحانیت تشیع به عنوان یکی مهم ترین جریانهای سیاسی و فکری در ساختار سیاسی و فرهنگی کشور ایران به شکل مشخص از دوران صفویه مطرح گردید. در دوره بعد از انقلاب اسلامی 1357ش، روحانیون در قالب یک جریان تاثیرگذار در تمامی عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور یافتند. علاوه بر این در حوزهای تئوریک، از جمله در عرصه تاریخ نگاری نیز به عنوان یک طیف فعال در شکل گیری جریان تاریخ نگاری اسلامی مطرح گردیدند، مبنا و اساس فکری این جریان، برداشتی از تعالیم اسلام، مذهب تشیع و حکومت اسلامی شکل گرفته بود. هدف این پژوهش بررسی بینش و نگرش روحانیون شیعه در شکل گیری و تداوم جریان تاریخ نگاری اسلامی بعد از انقلاب اسلامی است، بویژه اینکه برخی از روحانیون بعد از پیروزی انقلاب به عنوان نگارندگان و محققان در عرصه تاریخ حضور یافتند و اقدام به تدوین و نگارش کتب تاریخی نمودند. فرضیه این پژوهش این است که متاثر از انقلاب اسلامی، طیفی جدیدی از مورخان روحانی با پشتوانه حاکمیت جمهوری اسلامی در قالب تاریخ نگاری رسمی، دست به تدوین و تولید منابع تاریخ نگارانه زدند. روش و رویکرد این پژوهش به شکل توصیفی– تحلیلی با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه ای است. همچنین یافته ها این پژوهش نشان می دهد به نسبت حجم گسترده ای منابع تاریخ نگاری بعد از انقلاب در داخل کشور، تولید و نگارش آثار تاریخی از جانب روحانیون، گستره ی قابل قبولی را به خود اختصاص می دهد و خود منجر به توسعه و بعضا شکل گیری جریان تاریخ نگاری اسلامی در این دوران شده است.
۳۳.

جایگاه قاضی القضات در عصر عباسی ( با نگاهی به جایگاه موبد موبدان دوره ساسانیان)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سیاست پژوهی اسلامی ایرانی سال ۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵) 112 - 139

کلیدواژه‌ها: ساسانیان روحانیون موبدان موبد عباسیان قاضی القضات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۹۶
با شکل گیری حکومت ساسانیان و به کارگیری سیاست جدید اتحاد دین و دولت برای نخستین بار در ایران، روحانیون زرتشتی، نه تنها در امور دینی بلکه در اداره امور کشوری و لشکری نقشی بارزی پیدا کردند. بالاترین مقام روحانیون زرتشتی در عصر ساسانی موبدان موبد بود؛ او علاوه بر رسیدگی به مسائل دینی به مسائل حقوقی و سیاسی نیز رسیدگی می کرد. یکی از مهمترین و حساس ترین کارکرد موبدان موبد در این عصر، به عنوان نماینده فکری حکومت ساسانیان، نهادینه کردن سیاست تلفیق دین و دولت در حکومت و جامعه و نیز مشروعیت بخشیدن به دولت دینی ساسانیان بود. قاضی القضات در عصر عباسی نیز همانند موبد موبدان عهد ساسانی، در سیاست و جامعه اعمال نفوذ می کرد. قاضی القضات در عصر عباسی در ایجاد ثبات و امنیت در قلمرو عباسی و نیز برقراری عدالت و رفع اختلاف ها، کارکردی همانند موبدان موبد در عصر ساسانی داشت. این نوشتار با طرح این سوال اصلی که: میان جایگاه و کارکرد موبد موبدان عصر ساسانی و قاضی القضات عهد عباسی جه نسبتی وجود داشت؟ به بررسی کارکرد و جایگاه قاضی القضات در عصر عباسی می پردازد. دستاورد تحقیق حاکی از این است که قاضی القضات در عصر عباسی همانند موبد موبدان در عصر ساسانی، نه تنها در امور قضایی بلکه در امور سیاسی و اداری جایگاه مهمی داشت، اما مهمترین کارکرد او، مشروعیت بخشیدن به دستگاه خلافت عباسی در مقابل اختلافات مذهبی و تشتت آرای موجود بود.
۳۴.

تبیین مواضع علما و روحانیون نسبت به لایحۀ حمایت از خانواده مصوب سال 1346

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۶ بهار - زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱-۲ (پیاپی ۱۱ و ۱۲) 139 - 160

کلیدواژه‌ها: مجلس زنان لایحه حمایت از خانواده قانون مجلس شورای ملی روحانیون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۵۴
یکی از مهم ترین دستاورد حضور نمایندگان زن در مجلس بیست و یکم تدوین و تصویب لایحه حمایت از خانواده بود. تا پیش از آن، به صورت پراکنده قوانینی مربوط به نهاد خانواده در قوانین مدنی آمده بود؛ اما به طور ویژه اولین قانونی که به شکل خاص به نهاد خانواده پرداخت، لایحه حمایت از خانواده مصوب سال 1346 در مجلس بیست و یکم شورای ملی است. با توجه به اهمیت نهاد خانواده در اسلام و لاجرم نزد روحانیون و اقشار مذهبی، طرح موضوع در مطبوعات، واکنش هایی را میان علما و روحانیون برانگیخت. به ویژه آنکه مدت زیادی از نقار میان دولت پهلوی و روحانیون (که از سال 1341 آغاز شده بود) نمی گذشت. نظر به اهمیت موضوع، مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد تلاش دارد به این سؤال پاسخ دهد که دلیل مخالفت روحانیت با لایحه چه بود و چه ثمری داشت؟ یافته های پژوهش حاکی است که محتوای طرح به دلیل داشتن چند مورد برخلاف احکام شرعی از جمله: ارث بردن فرزند نامشروع، تساوی دختر و پسر در ارث و جایز شمردن ازدواج مرد کافر با زن مسلمان و منع تعدد زوجات و حق طلاق به زن، از سوی روحانیون و مراجع تقلید مورد مخالفت قرار گرفت. این واکنش ها هنگام طرح موضوع در مجلس شورای ملی موجب تعدیل مواد لایحه گردید.
۳۵.

بازشناسی مبانی کنشگری سیاسی روحانیون و ارائه راهکارهای پیشنهادی

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۴ ویژه علوم سیاسی 47 - 84
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۱۴
انقلاب اسلامی ایران با تلاش روحانیون به ثمر نشست و تأثیرات فراوانی بر سپهر سیاسی اجتماعی جامعه داشت؛ در همین راستا، گروه ها و جریان های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با اصلاح و تعدیل در برخی رویکردهای کنشگری خود، فعالیت ها و اقدامات خود را ساماندهی نموده و به ایفای نقش پرداختند. یکی از گروه هایی که از این جریان مستثنا نیست، جامعه روحانیون است. جامعه روحانیون با عنایت به جایگاه اجتماعی و مذهبی که دارد، ضرورت دارد در عرصه کنشگری سیاسی اجتماعی، از الگوی جامعی تبعیت کند و مطابق ضرورت ها و نیازمندی های روز اجتماعی، در عرصه کنشگری سیاسی اجتماعی نقش آفرینی داشته باشد. این پژوهش، با عنایت به دغدغه مذکور سامان یافته است و ضمن طرح نکات مقدماتی، ضرورت ها و اهداف پژوهش و همچنین مفاهیم مقدماتی، ساختار، پیشینه و مؤلفه های حاکم بر کنشگری سیاسی روحانیون را مورد تأکید قرار داده است و با تبیین سازوکار نهادینه سازی ارزش های متعالی در جامعه و تبیین جایگاه روحانیون در این عرصه، جایگاه و نقش گروه های مرجع دینی در کنشگری سیاسی تبیین شده است و در ادامه نیز به بیان تجربیات و پیشینه ای از کنشگری روحانیون در ساختار سیاسی ایران پرداخته شد. در پایان، در مقام ارائه راهکارها و مؤلفه های عملیاتی در راستای کنشگری سیاسی روحانیون برآمده است و ضمن بیان مؤلفه های جامعه شناختی در راستای کنشگری سیاسی، عوامل موفقیت در کنش های اجتماعی مورد بحث قرار گرفت و سعی شد تا با بیان ابعاد مهم و ضروری در عرصه کنشگری سیاسی، آموزه ها و راهکارهای عملیاتی، مورد طرح و بحث قرار گیرد.
۳۶.

مطالعه نقش تبلیغی روحانیون در اندیشه اسلام برای دستیابی به تمدن نوین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سیاسی تمدن نوین اسلامی سال ۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶ 60 - 94

کلیدواژه‌ها: نقش روحانیون ابلاغ جامعه اندیشه اسلام تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۷
هدف از انجام این پژوهش مطالعه نقش روحانیون به عنوان جانشین های پیامبر در ایفای نقش ابلاغ در جهان برای دستیابی به تمدن نوین اسلامی است. روش این تحقیق، کیفی از نوع داده بنیاد و نظریه مبنایی است که مفاهیم از قرآن و روایت استخراج شده و در مرحله نخست در کدهای باز شکل یافته و سپس به گونه کدهای محوری و مقوله هایی کلی تر دسته بندی می شوند و در مرحله بعدی از بین کدهای محوری و مقوله ها، انتخاب منطقی صورت می گیرد تا نظریه مبنایی شکل گیرد نمونه و روایی ابزار با اشباع نظری به دست می آید و مقوله های مهم ایفای نقش روحانیون در جهان عبارتند از: الف. محتوای پیام:1. ابلاغ وحدانیت خدا، 2. ابلاغ رسالت پیامبر، 3. ابلاغ برائت از غیر خدا (ترک و بت پرستی)، 4. ابلاغ بی کم و کاست دین (معارف، احکام و اصول)، 5. ابلاغ پاداش اطاعت و عبادت خدا (ابشار)، 6. ابلاغ جزای اطاعت و عبادت غیر خدا (انذار). ب. رسالت، ج. چگونگی ابلاغ :1. ابلاغ بی-کم و کاست، 2. حضور در اقصا نقاط کشور و جهان، 3. یاد گرفتن زبانهای بیگانه، 4. تبلیغ متناسب با درک و فهم افراد، 5. ایفای درست نقش تبلیغ با ترفندهای روان شناختی و جامعه شناختی، 6. تبلیغ برابر ضرورت ها، 7. نیازسنجی برای تبلیغ.یافته های تحقیق در دسترسی به مقوله های ایفای نقش دربردارنده هفت گونه ابلاغ بیان شده در بالا بودند و نتیجه های برآمده از آن عبارت است :از 1-ایفای نقش روحانیون در رسالت ابلاغ بی کم و کاست یکتاپرستی، 2-پیامبری حضرت محمد صلی الله و علیه و آله و سلم،3- برائت از کفر و شرک، 4-ابلاغ معارف، احکام و اصول دین، 5-ابلاغ ابشار و انذار، و ارائه همه آن چه آمد به همه جهانیان و حضور در اقصا نقاط جهان برای ایفای نقش تبلیغ در راستای شکل دهی به تمدن نوین اسلامی است.
۳۷.

تحلیل محتوای اسناد موقوفات روحانیون شهر بارفروش در دوره قاجار (1210-1344 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 175 - 210

کلیدواژه‌ها: روحانیون وقفنامه ها دوره قاجاریه اسناد وقفی بارفروش (بابل)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۵
روحانیون طبقه ای بانفوذ در دوره قاجاریه به شمار می آمدند و در حیات اجتماعی و سیاسی ایران در آن زمان نقشی تعیین کننده داشتند. اسناد برجای مانده از این دوره نشان می دهند روحانیون، از طریق وقف، در امور عام المنفعه و مذهبی و خیریه حضور فعالی داشتند. وقف به عنوان یکی از سرمایه های اقتصادی در دوره قاجار، باعث افزایش نفوذ و اعتبار روحانیون در میان طبقات مختلف اجتماعی گردید. با وجود این، اسناد موقوفات مربوط به این گروه در دوره قاجار کمتر بررسی شده است. بررسی مندرجات وقف نامه های روحانیون کمک می کند از ویژگی ها و انواع مصارف موقوفات این گروه اجتماعی و نیز از مشاغل، بازارها، کاروانسراها، خانه ها، تکایا و مساجد و محلات شهر بارفروش در دوره قاجار اطلاعات نابی به دست آید. این پژوهش بر آن است با روش تحلیل محتوا و از طریق مطالعه مندرجات و محتوای اسناد وقف نامه های روحانیون واقف شهر بارفروش، مسائلی همچون مصارف موقوفات روحانیون، میزان و تنوع موقوفات و کارکرد آنها را بررسی و تبیین نماید. یافته های تحقیق نشان می دهند در میان اموال وقف شده روحانیون، زمین، خانه، دکان و باغ بیشترین فراوانی را دارند و در مورد مصارف موقوفات روحانیون، تعزیه داری و عزاداری امام حسین (ع ) در رتبه اول و امور خیریه و عام المنفعه و اولاد در مراتب بعدی قرار دارند. همچنین موقوفات در عصر ناصرالدین شاه و سال های بعد از آن رونق بیشتری داشت که دلیل آن ثبت، مدیریت و حفظ موقوفات در قالب نظام دیوان سالاری جدید و افزایش سطح درآمدی جامعه نسبت به دوران آغازین حکومت قاجاریه بود.  
۳۸.

اجرای قانون کشف حجاب در شهر قم (بررسی اسنادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۹ 186 - 210

کلیدواژه‌ها: کشف حجاب چادر قم رضاشاه روحانیون اسناد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱ تعداد دانلود : ۲۱
حجاب در تاریخ معاصر ایران با ورود فرهنگ و اندیشه های غربی و دخالت سلبی حکومت ها ابعاد پیچیده ای پیدا کرده است. مسلماً هرگونه بررسی و چاره اندیشی در مورد آن نیازمند بررسی ریشه ای شکل مواجهه عمومی با رفع و کشف حجاب و البته مطالعه سیاست های حکومت ها در قبال آن مسئله می باشد. شهر قم به عنوان یک شهر مذهبی با تمرکز روحانیت در آن، می تواند مورد مطالعاتی مناسبی در این زمینه محسوب شود. در این تحقیق با روشی توصیفی تحلیلی، طی تحقیقی کتابخانه ای و با بهره مندی از اسناد و مدارک آرشیوی موجود در آنها به بررسی و البته تحلیل موضوع پرداخته و در کنار آن تلاش شده با استفاده از خاطرات افراد آگاهِ معاصرِ رویداد(تاریخ شفاهی) بر جنبه استنادی و اقناعی کار افزوده شود. نتایج و یافته های تحقیق را می توان این گونه بیان کرد که سیاست ها و روش های حکومت رضاشاه در زمینه اجرای قانون کشف حجاب در قم، به دو بُعد تبلیغاتی و اجرایی قابل تقسیم بندی است. ابعاد تبلیغاتی معمولاً در قالب مراسم و جشن های کشف حجاب، که بیشتر رویه ای فرمایشی و نمایشی داشت، دنبال می شد و جنبه اجرایی آن که به مرور نسبت به جنبه اول، پررنگ تر، جدی تر و خشن تر شد؛ شامل ممانعت از حضور و برخوردهای تند با بانوان محجّبه در مدارس، ادارات، معابر و اجتماعات عمومی بود. روش تقابل مردم و علما نیز در برابر قانون کشف حجاب عموماً، بیشتر روشی تدافعی بود نه تهاجمی.
۳۹.

تبعید روحانیون مبارز استان همدان در دوران انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۹ 324 - 357

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی روحانیون همدان فعالیت های سیاسی تبعیدیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۷
در نهضت اسلامی به رهبری آیت الله خمینی، روحانیون همدان از همان آغاز نهضت (1341) تا دستگیری و بازداشت وی و مهاجرت علما به تهران و تبعید امام خمینی از ایران و ورود به عراق با ایجاد دالان ارتباطی انقلابیون با آیت الله خمینی نقش بارزی داشتند. به سبب این فعالیت ها روحانیون همدان در روند انقلاب اسلامی بازداشت، دستگیر و زندانی شدند و در آستانه پیروزی انقلاب به نقاط دورافتاده کشور تبعید گردیدند. مسئله این مقاله بررسی علل تبعید، میزان تأثیرگذاری فعالیت های سیاسی - اجتماعی روحانیون تبعیدشده همدان علیه رژیم و فرجام کار آنها است. شیوه تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی است که با بهره گیری از منابع آرشیوی- کتابخانه ای و تاریخ شفاهی انجام شده است. فرضیه مقاله این است که ارتباط معناداری بین اقلیم، عقاید، فعالیت های تبعیدیان، میزان تأثیرگذاری و مقبولیت اجتماعی در زیستگاه بومی و محل اقامت اجباری آنها وجود دارد. یافته های پژوهش نشان می دهد که فعالیت و عقاید سیاسی- اجتماعی و مذهبی روحانیون مبارز توأم با مقبولیت عامه با انتخاب تبعیدگاه های آنان ارتباط داشته که معمولاً محل تبعید ازنظر اقلیم زندگی و فعالیت های آنان، دقیقاً مقابل وضعیت قبلی تبعیدشدگان بوده است.