مطالب مرتبط با کلیدواژه

مناظره


۴۱.

سبک ارتباطی اخلاقی رضوی در تعامل با پیروان ادیان با تکیه بر مناظرات امام(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال دوم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۶ (پیاپی ۲۸) 39 - 66

کلیدواژه‌ها: سبک ارتباطی امام رضا7 مناظره تعامل ادیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۳۱۱
در فرهنگ و سیره رضوی که ترجمان وحی الهی است، ادیان آسمانی با همه جلوه های تاریخیشان ماهیت واحد دارند. با وجود این، تحریف ادیان از مسیر اصلی و حقیقی خود که در طول تاریخ و به دست حکام فرصت طلب صورت گرفته است، باعث شده تا در برخی از اصول از یکدیگر فاصله بگیرند. آنچه امروزه جهان بشری به شدت به آن نیازمند است، تعامل و گفت وگوی ادیان برای کم کردن فاصله های موجود، تألیف قلوب پیروان آن ها و یک سونمودن حرکت انسان ها به سوی سعادت است. بر همین اساس، قرآن کریم خطاب به پیامبر9 می فرماید: «ما تو را برای سعادت همه انسان ها مبعوث کردیم» ؛ زیرا یکی از ویژگی های منحصربه فرد دین اسلام، جهانی بودن و تعلق آن به همه انسان ها از هر نژاد و آیینی است. امام رضا7 با توجه به موقعیت خاص خود در دوران ولایتعهدی، گامی مؤثر برای رفع اختلافات، آشکار ساختن نواقص موجود در ادیان تحریف شده و اثبات حقانیت اسلام برداشتند و می توان گفت ایشان از جمله شخصیت هایی هستند که باب گفت وگوی ادیان را در جامعه اسلامی باز کردند. نمود بارز این پدیده را می توان در مناظرات امام با جاثلیق، رأس الجالوت، هربذ، عمران صابی و عده ای از علما و سران برهمن مشاهده کرد. دراین مقاله برآنیم تا با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی سبک ارتباطی امام رضا 7 با پیروان ادیان مختلف به ویژه سیره ایشان در مناظرات بپردازیم.
۴۲.

اخلاق مناظره علمی در سیره امام رضا (ع)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۶ (پیاپی ۵۸) 11 - 39

کلیدواژه‌ها: اخلاق مناظره مناظره علمی سیره امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۰ تعداد دانلود : ۵۲۱
این نوشتار با هدف تبیین مهم ترین و اساسی ترین ارزش های اخلاقی که برای تعیین و ترسیم یک چهارچوب اصلی و مدل صحیح مناظره و گفت وگوی علمی لازم و ضروری هستند به بررسی سیره امام رضا7در این خصوص پرداخته است. بنابراین مسأله این پژوهش که با توصیفی تحلیلی انجام شده است، بررسی و بازخوانی سیره ارتباطی امام رضا7با مخالفان، معاندان و پیروان سائر ادیان، در حوزه های مختلف ارزشی و دست یابی به یک مدل و الگوی تربیتی برای مناظره علمی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در الگوی به دست آمده، از یک سو اخلاص و برخورداری از دانش و تخصص لازم، به عنوان مهم ترین الزامات اخلاقی- حرفه ای قبل از ورود به مناظره مطرح می شوند و از سوی دیگر، صداقت، عدالت و انصاف، بردباری، سعه صدر و فروتنی، به عنوان محوری ترین الزامات اخلاقی- حرفه ای حین مناظره و از جمله ارزش ها و اصول اخلاقی اند که باید طرفین، در مدت زمان مناظره همواره به آن توجه داشته و از مسیر آن خارج نشوند. در حوزه آداب علمی و هنجارهای رفتاری حین مناظره نیز، احترام و تکریم، حسن استماع و دریافتن مقصود مخاطب، سخن گفتن به اندازه فهم مخاطب، مستدل و مستند گویی، بعد سوم الزامات اخلاقی – حرفه ای مناظره را شکل می دهند.
۴۳.

مناظره، ادب بی اضطراب بررسی ژرف ساخت معناییِ مناظرات در انواع ادبی با تکیه بر ادب تعلیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ 1 - 38

کلیدواژه‌ها: مناظره موقعیت انواع ادبی ادب تعلیمی ادب بی اضطراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۳۶۹
مناظره، گفت وگویی مبتنی بر ادب بی اضطراب است و آنگاه که درصدد اقناع و اثبات بربیاید، خود را با پوششی از کنایه و ایهام و ابهام و تحقیر و طنز بر حریف می آراید. طرفین مناظره و بیشتر طرف غالب آن، سخن خود را در لفافه ای از الفاظ مؤدبانه می آرایند، حال آنکه ظرایف و لطایف و تعریض هایی در پشت آن سخن برای تنبیه و تعلیم نهفته است. این مقاله بر آن است مناظره را با توجه به ظرفیت گفتمانی آن، از نظر نقش کارکردی آن در اجتماع بررسی کند و در انواع مختلف ادبی که ذهن انسان، آمال و خواسته ها و وسعت نظر او را آینگی می کنند، نشان دهد. حاصل آنکه مناظره طبق «بافتار و ساختار روایی» خاص در جهت عینی کردن مسائل فلسفی و فکری و اجتماعی در انواع ادبی تجلی دارد و بر اصل «رعایت بافت موقعیت» و «رندی در کنایه» و «ادب بی اضطراب» استوار است. با تحلیل ژرف ساختی مناظره، نگاشتی تازه از موضوع مبدأ برای شخص سؤال گر آشکار می شود که با کارکردهای کنایه و استعاره هم خوانی دارد. موضوع غالب مناظرات عرفانی، عادت زدایی و حقیقت جویی، مناظرات حماسی، مفاخره و نبرد داد و بیداد، مناظرات تعلیمی، طرح واره های تعلیمی برای ایجاد سؤال هایی در ذهن مخاطب و مناظرات غنایی، بافت موقعیتی و آموزش آداب است. با رعایت این آداب ظریف، شاه و نوکر، غنی و فقیر و... ضمن گفتاری مؤدبانه، موقّرانه، بی اضطراب سخن خود را بیان داشته از مزیت گفت وگویی راهگشا بهره می برند.
۴۴.

نقش مناظره در بیان اعتراضات سیاسی با تأملی بر متون ادبی قرن 4-7 (ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پایداری سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 113-136

کلیدواژه‌ها: متون ادبی ادب اعتراض مناظره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۲۸۷
اگر بخشی از ادبیات پایداری را اعتراض به طبقه حاکم بدانیم، بدون شک پابرهنگان و فرودستان در این راه پیشتازند. با بررسی متون ادبی، یک چیز به نحو چشم گیری خودنمایی می کند و آن افزون بر جسارت و شهامت این گروه، شیوه اعتراضات است. در مقاله پیش رو هدف این بود تا با دقت بیشتری به اعتراضاتِ مطرح شده در متون ادبی قرون چهارم تا پایان قرن هفتم هجری پرداخته و ویژگی مشترک این انتقادات سیاسی شناخته شود. با مطالعه اشعار و متون منثور، رگه های مشترکی در بیشتر آثار دیده شد و نتیجه بررسی ها نشان داد شیوه اعتراضی پیرزنان، خارکنان، درویشان، زهاد و حتی دیوانگان بر گفت وگو و مناظره استوار است، و البته مناظراتی در دو کفه نابرابر، که یک طرف آن معمولاً پادشاهی است مقتدر و طرف دیگر بیوه زن یا درویشی یک لا قبا است. این مناظرات که عموماً از جانب پادشاه و با قصد تحقیرآغازشده، به دست طرف دوم که ابتدا خود را بی اعتنا نشان داده، پی گرفته می شود و به شیوه شگفت انگیزی به نفع او پایان می گیرد. علت فرادستی این فرودستانِ حاضر جواب، فصاحت و بلاغتی ست که از آن برخوردارند و سخن آن ها عمدتاً به زیورهای لفظی و معنوی آراسته است. در ادامه نمونه هایی از این مناظرات به دست داده ایم.
۴۵.

معرفی نسخه خطی «مناظره گوهرها»؛ مفصل ترین مناظره منثور فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 115 - 131

کلیدواژه‌ها: گوهر گوهر شناسی معرفه الجواهر تصحیح متن نسخه خطی مناظره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۲۸۰
در گنجینه نسخ خطی فارسی، کتب زیادی در موضوع کانی شناسی وجود دارند که اغلب با نام «جواهر نامه» یا «معرفه الجواهر» به موضوعِ معرفی گوهرها، شرح صفات، انواع، معادن، عیوب، روش نگهداری، خواص طبی و قیمت آنها و حتی شناخت برخی سنگهای کم ارزش، فلزات و گاه عطریات و... پرداخته اند. نثرگوهرنامه ها معمولا روان، ساده و علمی و از نظر محتوا نیز، بیشتر دارای مطالبی تکراری و برگرفته از الجماهر فی الجواهر ابوریحان بیرونی و جواهر نامه ی نظامی هستند. مناظره ی گوهرها، رساله ای که نسخه ی منحصر به فرد آن در کتابخانه مجلس نگهداری می شود؛ تنها اثری است که شیوه ای کاملا متفاوت دارد. نویسنده گمنام آن در شیوه ای ابداعی با استفاده از قالب «مناظره» به معرفی دوازده گوهر، خصوصیات و انواع آنها پرداخته است و در واقع به کمک ساختار مناظره و لحن روایی، این گوهرنامه را از اثری علمی و خشک به اثری داستانگونه، نمایشی، جذاب و دلنشین تبدیل کرده و مفصلترین مناظره منثور فارسی را آفریده است. از نظر محتوای گوهرشناسی نیز اطلاعات دقیق و گاه منحصر به فردی که در خصوص برخی از گوهرها ارائه می دهد و نیز ذکر معادل هندی برخی از انواع آنها بر تمایزات اثر افزوده است.
۴۶.

بازتولید گفتمان آمریکا در رمان ماجراهای آگی مارچ اثر سال بلو رویکرد ماتریالیسم فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال شانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۸ 276 - 295

کلیدواژه‌ها: انتخابات مناظره امواج سیاسی انتخابات 1388 سیاست رسانه ای شده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۳۴۰
این مقاله به بررسی تعامل اسطوره آمریکا به عنوان یک گفتمانِ فرهنگی و رمان ماجراهای آگی مارچ اثر سال بلو ، می پردازد و از جمله به نقش فعال آن در بازتولید و تحکیم این گفتمان نظر دارد. برای این منظور از رویکردِ نقادانه ماتریالیسم فرهنگی استفاده می کنیم تا نشان دهیم که چگونه وجود آنچه آلن سینفیلد یک نقصان یا «خط خطا » در ساختار گفتمان مسلط می گوید، ابتدا به «تعارض » اجازه بروز می دهد ولی در ادامه، آن را «دربرگرفته » و در خدمت ترویج و تحکیم آموزه های خود نگه می دارد. بنابراین، ابتدا نظام فکری فرهنگی غالب، «گفتمان آمریکا»، را در قالب مفهوم «رویای آمریکایی»، تبیین می کنیم، سپس تمرکز آن بر توفیق مادی و غفلت از ارزش های انسانی در ساختار آن را به عنوانِ خط خطای این گفتمان در نظر می گیریم. در ادامه، میل به متفاوت بودن در مرام آگی را نوعی تعارض محسوب می کنیم که در نبود ارزش های مورد نظرش (خط خطای گفتمان) به وجود آمده است. ما بحث می کنیم که این تمایل غالباً روانشناختی، او را در طلب «سرنوشتی» که خود رقم خواهد زد می فرستد، ولی درنهایت، برای معقول جلوه کردن و مقبول شدن، در مقابل اصول نظام مسلط، که غالباً در اعمال و اعتقادات شخصیت های دیگری که آگی با آن ها در تماس و تعامل است تجسم (ماتریالیستی) می یابد، تسلیم می شود تا آگی نیز منفعت مادی و مالی را بطلبد و با این کار خود، اصول گفتمان غالب را بازتولید و تحکیم نماید.
۴۷.

بررسی مؤلّفه های عملیات روانی براساس نشانه شناسی تقابل های دو گانه در مناظره «جدال سعدی با مدّعی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نثرپژوهی ادب فارسی دوره ۲۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۷ 171 - 190

کلیدواژه‌ها: سعدی عملیات روانی مناظره نشانه شناسی تقابل های دوگانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۴۸۵
مطلوبِ هر انسان عاقل و توانایی است که بتواند با صرفِ حداقلّ هزینه ها و نیز کوتاه ترین زمان دلِ مخاطبان مُنکر و مُردّد را در باب موضوعات و دغدغه های مشترک به دست آورد و به طرز غیرمستقیم و عجیبی، آنان را با افکار سازنده خود همراه سازد و حتی در جهت پیشبردِ اهداف خود، از مخاطبان خود استفاده کند؛ بی تردید، عملیات روانی نویسنده، شاعر و یا سیاستمدار را قادر می سازد تا خواسته های خود را به صورت مرموز و استادانه در وجود مخاطبان، طوری ایجاد کنند که در جهت اهداف اخلاقی، اقتصادی و ... خودشان باشد. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی صورت می گیرد، مناظره «جدال سعدی با مدّعی» بر اساس شگردهای عملیات روانی و ایجاد تقابل های دوگانه، پاره ای از آسیب های اجتماعی را شناسایی و ارائه راه حل می کند. سعدی در این مناظره که ظرفیت بیان پاره ای از آسیب های اخلاقی و اقتصادی جامعه را دارد، از راه طرح تقابل های دوگانه و در مقابل هم قرار دادنِ توانگر و درویش و بیان خصوصیات آنان و بیان تعریف جدیدی از هر دو طبقه قصد دارد ضمن ایجاد تعدیل آن دو، توانگران را به توزیع بخشی از ثروت خود برای درویشان متقاعد و تشویق کند و از این راه به رونق اقتصادی جامعه کمک کند و درویشان را نیز به داشتن همت والا در برابر بی اعتنایی برخی از توانگران ترغیب سازد.
۴۸.

مناظره امام صادق(ع) با زندیق مصری هنگام طواف (1)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۵ بهار ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۹۹) 108 - 132

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) مناظره زندیق جدال احسن موعظه برهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۷ تعداد دانلود : ۲۱۵
در کتب روایی شیعه، مناظره های فراوانی از پیامبرخدا(ص)  و امامان معص وم:  با مخالفی ن گزارش شده است که از جمله آنها، مناظره امام صادق(ع) با زندیق مصری، به نام «عبدالملک» و با کنیه «ابوعبدالله» است. امام(ع) بخشی از این مناظره را در حین طواف و بخشی از آن را بعد از طواف انجام داده است. امام صادق(ع)  در این مناظره، از هر سه شیوه دعوت (حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن)،  که خدای متعال در آیه 125 سوره نحل، پیامبر(ص) را به آن فرمان داده، استفاده کرده است. امام(ع) مناظره با زندیق را، با شیوه جدال احسن، با پرسش از نام و کنیه وی آغاز می کند و از این طریق، او را غافل گیر کرده، در مخمصه و تنگنایی شدید قرار می دهد؛ به طوری که او در برابر حضرت، راهی جز سکوت نمی یابد. جدال در اصطلاح علم منطق آن است که انسان به هدف ملزم و خاموش ساختنِ طرفِ مقابل، از مسلّمات علیه او بهره برداری کند. یکی از مسلّمات و مشهورات نزد عموم آن است که هرکس از باب مثال، نام عبدالله یا عبد الملک را برای خود برگزیده است، به حسب عادت جامعه، به معنای آن نیز متصف خواهد بود؛ مگر آنکه این نام را برای فریب افکار عمومی بر خود نهاده باشد. این نوشتار به بررسی و تحلیل مرحله اول مناظره؛ یعنی جدال احسن امام(ع) با زندیق مصری پرداخته و از طریق قاعده دلالت الفاظ بر معانی و تنبّه به مرتکزات ذهنی،  آن را تبیین کرده است.
۴۹.

مناظره امام صادق(علیه السلام) با زندیق مصری در مسجد الحرام (2)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۶ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۲) 63 - 79

کلیدواژه‌ها: امام صادق(علیه السلام) زندیق مناظره موعظه حسنه گمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۱۷۵
مقاله حاضر، به بررسی و تحلیل مرحله دوم از مناظره امام صادق(علیه السلام) با زندیق مصری پرداخته است؛ چنان که در قسمت پیشین آمد، امام(علیه السلام) در مرحله اول مناظره، به شیوه جدال احسن با زندیق به گفت وگو پرداخته و در این مرحله، به شیوه موعظه حسنه (خطابه) وارد شده است. مضمون فرمایش امام(علیه السلام) این است که هر کس به وجوبِ وجودِ عالَم و بی نیازی آن از وجود صانع مدبر معتقد است، به حکم ضرورت، باید حقیقت آن و حقیقت اجزای آن را به خوبی شناخته باشد؛ زیرا هر چیز تا زمانی که واقعاً شناخته نشود، هیچ قضاوتی در باره آن، نفیاً یا اثباتاً صحیح نیست. امام(علیه السلام) در این مرحله از مناظره، از در مماشات و مُجارات با زندیق وارد شده و بر اساس نوع معرفت شناسی زندیق، که حس گرایی است، با او به گفت وگو پرداخته و از همان طریق، او را محکوم کرده و به اهدافش؛ یعنی بیرون آوردن  وی از جهل مرکب و انتقال او به مرحله گمان و از آنجا به مرحله شک و تردید، رسیده است. همچنین امام(علیه السلام)  برای همگان آشکار کرده است که زندیق مصری و امثال وی، جز ندیدن صانع، هیچ دلیلی بر ادعای خود ندارند. افزون بر این، آن حضرت، بی اعتباری گمان در مسائل اعتقادی را به زندیق یادآور می شود و به قاعده عدم الوجدان در ردّ ادعای زندیق نیز استدلال می کند.
۵۰.

مبانی و اصول گفت وگو از منظر اسلام(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۷ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۸) 119 - 146

کلیدواژه‌ها: موسم حج گفت وگو تبادل نظر مباحثه مناظره محاوره هم اندیشی تعامل ادیان و مذاهب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۹۰
گفت وگو و تبادل نظر، در استراتژی تقریب مذاهب و ادیان مختلف، جایگاهی قابل توجه و تأثیرگذار دارد. بهره گیری از ابزار گفت وگو در این عصر، به ویژه در ایام حج و زیارت که میلیون ها نفر از ملیت های مختلف در یکجا جمع شده اند، می تواند فضایی مناسب را برای آگاهی بخشی و رساندن پیام ها به یکدیگر فراهم سازد و مجالی برای شناسایی و فهم افکار و عقاید طرف مقابل و پیگیری راهکارهای تعامل فکری و تبادل آرا و اندیشه ها قلمداد گردد. بدون شک، گفت وگوی علمی و احتجاج و مناظره هایی که بر اساس منطق و اخلاق استوار گردد، می تواند بهترین راهکار برای دستیابی به واقعیت و کشف حقیقت باشد. در این میان، آموزه های دینی به فراوانی، اصول و آداب گفت وگو و چند و چون آن را با هدف برقراری ارتباط گفتاری مؤثر به شیوه های گوناگون بیان کرده است که در این نوشتار به مهمترین آنها اشاره می شود و مشخصاتی بیان می گردد: مهم ترین مبانی و اصولی که اسلام برای تعامل و گفت وگو ترسیم کرده، عبارت است از:  اصل عدالت، اصل کرامت انسانی، اصل آزادی فکر و عقیده، اصل نفی تعصب و نژادپرستی و... .
۵۱.

بررسی شیوه ی استدلال ورزی در مناظرات پروین اعتصامی بر اساس نظریه ی تولیمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال سیزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۷) 179 - 204

کلیدواژه‌ها: پروین اعتصامی سبک استدلال گرایی مناظره نظریه ی تولمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۵۵۵
مناظره، گفت وگویی است دوطرفه که در آن یکی از طرفین، حامیِ اقدام، عملکرد، روال، فرضیه یا نظریه ای خاص است و طرف دیگر مخالفِ آن و تلاش می کند با ارائه ی استدلال بر دیگری فایق آید. پروین اعتصامی یکی از سرایندگان بزرگ مناظره است و از طریق مناظره و با استفاده از صنایع بیانی مانند تشخیص و تمثیل، دعاوی و توصیه های اخلاقی اجتماعی اش را بیان کرده است. پژوهش حاضر با هدف شناخت سبک استدلال ورزیِ پروین در مناظره ها، با کاربستِ نظریه ی تولمین و بر اساس روش تحقیق پیشنهادی مزینانی و نصیری صورت گرفته است. نمونه ی مناظرات از سه جنبه ی الف. شناسایی برهان ها؛ ب. شناسایی دعاوی و زمینه آن ها و ج. شاخص های قطعیت تحلیل شده که شرح کامل چهار قطعه در این مجال آمده است. در راستای شناسایی برهان ها، 32 برهان (موضع عقلی) در نمونه اشعار پروین شناسایی شده که از این تعداد، مواضعِ تاریخ و تجربه؛ لزوم احتیاط و پیش گیری از خطر و تهدید؛ کنترل امیال نفسانی؛ استطاعت و تعریف، در شش مناظره (از دوازده قطعه) در نمونه های بررسی شده، بیشترین بسامد کاربرد را دارند. از طرفی، برهان های به کاررفته، زیربنای دعاوی و توصیه هایی در زمینه هایی همچون: وقت شناسی، جهان شناسی، تفرج، زیبایی شناسی، حق شناسی، سعادت، احتیاط در برابر خطرات، مبارزه با فساد حکومتی و اداری، نفی ظاهربینی و خودپسندی، خرافه ستیزی، ظلم ستیزی، آسیب شناسی فقر، عقل گرایی، کما ل گرایی، واقع گرایی، رسم خویشاوندی و آداب هم نشینی قرار گرفته اند. یافته ی دیگر این تحقیق، بسامد بالای شاخص های تقویت کننده ی اطمینان و قطعیت مانند «باید»، «نباید»، «هیچ» و «هرگز» در سبک استدلالی شاعر است.  
۵۲.

شعر فارسی و انعکاس اوضاع اجتماعی به شیوه گفتگوی تمثیلی از زبان گل ها

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۲ زمستان ۱۳۸۹ شماره ۶ 105 - 114

کلیدواژه‌ها: گفتگوی تمثیلی جریانات اجتماعی گل ها مناظره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۲۴۸
با مطالعه موضوعی آثار شاعران، این مهم دریافته می شود که این آثار تصویرگر دنیای واقعیت ها و حقایق است و در آن زشتی ها و زیبایی های موجود در جامعه ی عصر شاعر به تصویر درآمده است. شاعران برای نشان دادن اوضاع و احوال جامعه، شگردهای مختلفی را در شعر خود گنجانده اند یکی از این شگردها استفاده از گفتگوی تمثیلی از زبان گل هاست به طوری که در شعر هر شاعر که تراوش و خودآرایی کرده، اهمیت و ارزش معنایی شعر را رسانده است این گل ها که نماینده و جایگزین انسان هستند می خواهند با روایات رمزی، پیام خود را منتقل سازند، هر چند این گفتگوها باعث لذت و سرگرمی خواننده می شود، اما غرض اصلی از آوردن این گفتگوهای تمثیلی از زبان گل ها، بیان اندیشه های اجتماعی و اثبات و تأکید آنهاست. این مقاله به بررسی دو گفتگوی تمثیلی از زبان گل ها می پردازد که روش بررسی آن توصیفی تحلیلی است با رویکرد مقایسه ای با گفتگوهای تمثیلی دیگر تا برداشتی دیگر و خوانشی نو از این اشعار را نشان دهد.  
۵۳.

کاربست روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در مناظره امام صادق علیه السلام با عمرو بن عبید معتزلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 187 - 214

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) سنت نبوی عمرو بن عبید تحلیل گفتمان مناظره نفس زکیه فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۲۱۸
 عصر امام صادقR صحنه رویارویی دگراندیشان و تضارب آراء در مسائل مختلف در حوزه جهان اسلام است. ایشان با جریان های فکری متعددی همچون زنادقه، معتزله و اهل رأی به مناظره پرداخته است. یکی از مناظرات با معتزله، مناظره آن حضرت با عمرو بن عبید معتزلی درباره موضوع امامت است. این مقاله با مطالعه موردی و با بهره گیری از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، به منزله رویکرد میان رشته ای به بررسی این مناظره پرداخته است. ضمن آنکه این مناظره در قالب محورهای موضوعی دسته بندی شده و بر اساس بافت موقعیتی، به تحلیل دلالت های سطح کاردبردشناسی و منظورشناسی پیش رفته است. تحلیل مناظره گویای آن است که سبک بیانی مناظره امامR، ایضاحی و از نوع اطناب است. هرچند محور اصلی گفتمان عمرو، طلب بیعت با نفس زکیه است، امامR به جای مخالفت با شخص با فرعی گذاشتن اندیشه محوری گفتمان، مبانی اندیشه عمرو در خصوص حکومت داری را مورد بررسی و انتقاد قرار می دهد و به شکل غیرمستقیم، صلاحیت آن ها را در انتخاب رهبر تخطئه می کند. ایدئولوژی اصلی امام صادقR، تبیین زمامداری اسلامی بر اساس آیات قرآن و سیره نبوی است که ملاک حق بودن گزینش حاکم را تعیین می کند. علم به قوانین اقتصادی برای تحقق عدالت و حسن تدبیر از جمله شروط لازم برای انتخاب رهبر جامعه است که امامR از عمرو پرسیده است.
۵۴.

مطالعه تحلیلی سبک مناظرات امام صادق (علیه السلام) در اثبات امامت

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم بهمن ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 107 - 94

کلیدواژه‌ها: سبک مناظره انواع مناظره مناظره های امام صادق (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۲۱۰
یکی از سبک های مهم در حوزه احیایی معارف دینی و اسلامی مناظره و گفت و گویی های مثبت می باشد، قرآن کریم در آیات متعددی به این روش و سبک مناظره تأکید کرده است، «ادع الی سبیل ربک بالحکمه والموعظه الحسنه وجادلهم بالتی هی احسن» (نحل/125) یعنی با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت کن و با آنها به روشی که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن، مرحوم شیخ طوسی در تفسیر تبیان در توضیح جدال احسن به عنوان بهترین سبک در مناظره این گونه مرقوم می دارد: جدال احسن روشی همراه با نرمی و وقار و سکینه و همراه با نصرت حق با حجت است؛ همانگونه که خداوند به حضرت موسی (ع) دستور می دهد که با فرعون به نرمی سخن بگوید: «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی» (طه/44) پس بهترین سبک و روش، در مناظره، روش که قرآن معرفی کرده و در زندگی انبیاء وجود داشته است، از این رو شناخت و شیوه مناظرات انبیاء و ایمه (ع) لازم و ضروری می باشد، زیرا شناخت شیوه های مناظره ای، ایمه (ع) می تواند آسیب های گفتمان سازی امروز ما را مرتفع سازد، امام صادق (ع) در مدت امامت خودش مناظرات گوناگون و متعددی، در موضوعات مختلفی از جمله در موضوع امامت داشته اند، این امام همام با الهام گرفتن از قرآن کریم، و وسعت علمی که داشتند، با استدلال های عقلی، و نقلی، ضرورت امام و جایگاه آنرا به خوبی برای مخالفین تبیین می کردند، به گونه که برخی از مخالفین از امام (ع) می خواستند که آنها را به شاگردی قبول کنند، به همین دلیل است که امروزه دانشمندان جهان اسلام از نقش انکار ناشدنی امام صادق (ع) در احیای معارف دینی و اسلامی سخن می گویند.
۵۵.

تحلیل استناد به آیه مباهله در مناظرات رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال نهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۶ 199 - 228

کلیدواژه‌ها: مناظره آیه مباهله امام علی (ع) امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۱۲۳
مناظره با عالمان و دانشمندان مختلف یکی از ویژگی های عصر امام رضا (ع) است که آن حضرت با روش های مختلف و با استناد به منابع مورد قبول طرفین به سؤالات آن ها پاسخ داده و حقانیت دین اسلام یا عقاید شیعه را اثبات کرده است. یکی از مناظره های آن حضرت مربوط به تبیین برترین فضیلت امام علی (ع) در آیات قرآن است که امام با استناد به آیه مباهله(آل عمران، 61) به سؤالات مأمون پاسخ داده و وی را در برابر استدلال صواب، به تسلیم وادار کرده است. این مقاله با کمک منابع کتابخانه ای و پس از بررسی متون مختلف نقل شده از مناظره مأمون و امام رضا(ع) درباره آیه مباهله، به تحلیل آن پرداخته است و می خواهد به این سؤالات پاسخ دهد که این مناظره در چه منابعی ذکر شده و صحیح ترین روایت آن کدام است؟ مبانی امام در مناظره چیست و چه نکات نظری و عملی از تحلیل متن مناظره به دست می آید؟ یافته های پژوهش نشان می دهد حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در این مناظره با ملاحظه قراین پیوسته لفظی(واژه ها و الفاظ آیه)، قراین پیوسته غیرلفظی(ماجرای تاریخی مباهله) و استفاده از روایات نبوی ناظر به موضوع، بزرگ ترین فضیلت قرآنی امام علی (ع) را قرار گرفتن نفس آن حضرت به منزله نفس پیامبر در آیه مباهله دانسته و به شبهات پاسخ داده است.
۵۶.

تحوّل و گسترش زیر نوع مناظره از نوع ادبی مقامه تا پیش از دورهٔ قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نثرپژوهی ادب فارسی دوره ۲۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۰ 19 - 49

کلیدواژه‌ها: ژانر مقامه مناظره حمیدی زبان حال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۱۳۹
در ادب عربی حریری حدود نوع ادبی (ژانر) مقامه را تثبیت کرد. مقامه نوعی ساختار روایی مشخصی دارد و از اسناد، مقدمه، تخلص، بدنه اصلی، بازشناسی، خاتمه و شعر پایانی تشکیل شده و اصلی ترین ویژگی های سبک ادبی آن بهره گیری از سجع و مزدوج و درج شعر در نثر است. پس از حریری، اندک اندک مناظره یکی از زیرنوع های اصلی در مقامه های عربی شد و به ویژه بعد از مقامه «الوردیه» نوشته سیوطی، نوشتن مقامه-مناظره رونق گرفت. بعضی از این مناظره ها زبان حالی بودند. در مقامه های زبان عبری نیز مقامه-مناظره یکی از زیرنوع های رایج بود. در زبان فارسی هم، خلاف قول مشهور که بعد از حمیدی مقامه نویسی از طریق گلستان و پیروانش ادامه یافت، اتفاقی مشابه رخ داد. ابوسعد ترمذی در رساله «گل و مل» مقامه-مناظره ای زبان حالی نوشت، که ساختار پیش گفته مقامه در آن رعایت شده بود، و با افزودن تحمیدیه و مدح قابلیت های این نوع ادبی را نشان داد. بعد از وی مقامه-مناظره زبان حالی از انواع پررونق نثر فارسی شد و حتی عبید زاکانی نقیضه این ساختار را نوشت. در ادامه سیر تحول این نوع ادبی، داستان هایی زبان حالی پدید آمد که مناظره در آن ها کمرنگ شده بود. مقامه های دوره بازگشت اما خارج از این سیر تحول و بیشتر مشابه با ساختار ابتدایی مقامه بودند.
۵۷.

مطالعه تحلیلی سبک و آداب مناظره در سیره امام رضا (علیه السلام)

نویسنده:
منبع: پژوهش های معاصر در علوم و تحقیقات سال سوم اسفند ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 15 - 1
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۱۱۴
یکی از اهداف مهم انبیا و جانشینان آنها در طول تاریخ که قرآن کریم هم به آن تأکید می کند، دعوت به توحید و حل و فصل اختلافات دینی بوده است، در این راستا، مناظره یکی از شیوه های مرسوم تبلیغی در میان پیامبران و اولیای الهی برای دعوت به توحید و کنار گذاشتند اختلافات، جنگ ها و نزاع ها بوده است، آنچه بر اهمیت موضوع مناظره می افزاید وضعیت موجود در جامعه امروزی است، با توجه تنیش های موجود در دنیای اسلام، که از سوی قدرت های بزرگ دامن زده می شود، ضرورت مناظره بر سبک مناظره که پیش وایان دین و آیاتی از قرآن که از آن به جدال احسن یاد می کند بشتر احساس می شود، این روش سابقه طولانی در ادیان مختلف، در میان انبیاء داشته و تا دوره جانشینان آن ها ادامه داشته و در عصر امام رضا (ع) به اوج خود می رسد و امام رضا (ع) با استفاده از آیات قرآن، سیره نبوی و به کار گیری از استدلالات عقلی و نقلی که بر قوه عقل، تدبر و منطق استوار می باشد، در مناظرات گوناگون، بر مخالفین پیروز شده و آنها تحت تأثیر استدلال های متین امام قرار می گرفتند، به گونه ای که در همان جلسه تسلیم حق می شدند.
۵۸.

امواج سیاسی برآمده از مناظره های یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران: مطالعه اخبار مطبوعات در بازه زمانی دهم تا بیست و چهارم خردادماه 1392(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال بیست و سوم بهار ۱۴۰۱شماره ۵۷ 119 - 148

کلیدواژه‌ها: امواج سیاسی انتخابات انتخابات 1392 سیاست رسانه ای شده مناظره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۱۵۰
در انتخابات سال 1392 برای دومین بار، مناظره هایی ترتیب داده شد که در آن انتقادات جنجالی مطرح گردید؛ ازاین رو تحقیق حاضر به بررسی امواج سیاسی- رسانه ای ایجادشده از مناظره ها این انتخابات پرداخته است. هر مناظره بازتاب خاصی در رسانه های خبری دارد و تحقیق حاضر با استفاده از تحلیل محتوای کمی و کیفی به دسته بندی اخبار منبعث از هر مناظره، با درنظرگرفتن معیارهایی همچون میزان پوشش خبری، میزان پراکندگی زمانی پوشش در چند رسانه مختلف، می پردازد؛ که موضوعات مطرح شده در روزنامه ها دسته بندی شده در قالب موج سیاسی نام گذاری شدند. امواج سیاسی به تبعیت از ولفسفلد در مدل نظری سیاست-رسانه-سیاست در ابتدا در محیط سیاسی (در اینجا همان عرصه مناظره) آغاز می شوند، در رسانه ها با پوشش گسترده و طرح داستان های مختلف خبری شکل می گیرند و ضمن التهاب در فضای سیاسی، با واکنش و تغییرات در محیط سیاسی پیگیری می شوند. در تحلیل امواج شناسایی شده نیز این منطق در نظر گرفته شد تا بتوان امواج به طور عمیق تری بررسی شوند. در این دوره از انتخابات بازتاب تمامی مناظره ها به صورت جداگانه در 14روزنامه از دو جناح دنبال شد؛ در این انتخابات امواج «اعتراض به شیوه برگزاری مناظره»، «فضای امنیتی» و «چالش های سیاسی» ایجاد شد.
۵۹.

جدال احسن در مباحثات و مناظرات سازمانی

نویسنده:
منبع: دانشنامه علوم قرآن و حدیث سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۲ ۱۳۱-۱۶۶

کلیدواژه‌ها: جدال احسن جدال نیکو سازمان مباحثه مناظره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۱۲۹
توان سخن گفتن، مباحثه و تبیین مسائل، یکی از امور مهم در رهبری سازمان می باشد. با سخنرانی خوب در تبیین برنامه ها و مشکلات و راه حل های موفق، نیروها را دلگرم، کدورت ها را مرتفع ساخته و دوستی و محبت را در بین کارکنان بوجود می آورند. در سازمانها بسیار دیده شده است، گفتگوها نه تنها باعث پیشرفتی در مذاکرات نمی شود بلکه طرفین در عقاید باطل خویش راسخ و استوارتر می شوند. هدف از بحث و مجادله، برترى جویى و تفوق طلبى و شرمنده ساختن طرف مقابل نیست، بلکه هدف، تأثیر کلام و نفوذ سخن در اعماق روح طرف است، و بهترین راه براى رسیدن به این هدف شیوه ی قرآنى است. جدال احسن یا محمود، مناظره ای برای اثبات حق و نفی باطل، و ثمره ی آن رشد و هدایت است. در این مقاله سعی برآن است موضوع جدال احسن در مباحثات و مناظرات سازمانی بر طبق آیات قرآنی و روایات بررسی شود.
۶۰.

مقایسه «سؤال و جواب» در غزل سنّتی و معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پارسی معاصر سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 139 - 171

کلیدواژه‌ها: سؤال و جواب مناظره غزل سنتی غزل معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۵۶
سؤال و جواب به عنوان یکی از رایج ترین انواع مناظره، گفتگوی بین دو نفر را با ابیاتی که با فعل «گفت» و مشتقات آن آغاز می شود، تبیین می کند. این گونه مناظره ها با خودستایی، تفاخر، سرزنش رقیب و مجاب کردن حریف همراه است و معمولاً به پیروزی یکی از طرفین مناظره منجر می شود. شاعران معاصر نیز در اشعار عاشقانه و اجتماعی خود به فراوانی از شیوه سؤال و جواب استفاده کرده اند و بیش از تفاخر و رقابت به مکالمه و تعامل و ایجاد فضایی چندصدا و گفتگومند پرداخته اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی با پاسخ به این پرسش ها که سؤال و جواب در غزل های سنّتی و معاصر چه تفاوت هایی با هم دارند و عوامل ایجادکننده این تفاوت ها چیست؟، استدلال می کند شعر معاصر به دلیل دگرگونی های حاصل از شرایط سیاسی و اجتماعی و درنتیجه تغییر جهان بینی و خطّ مشی شاعران، به سمت گفتگو حرکت می کند و هدف سؤال و جواب در غزل معاصر، روشن کردن موضوع و رسیدن به نقطه اشتراک است نه تخریب و پیروزی بر طرف مقابل و معمولاً بدون قضاوت پایان می یابد و نتیجه گیری بر عهده خواننده گذاشته می شود.