عباس گودرزی

این مقاله به بررسی تعامل اسطوره آمریکا به عنوان یک گفتمانِ فرهنگی و رمان ماجراهای آگی مارچ اثر سال بلو ، می پردازد و از جمله به نقش فعال آن در بازتولید و تحکیم این گفتمان نظر دارد. برای این منظور از رویکردِ نقادانه ماتریالیسم فرهنگی استفاده می کنیم تا نشان دهیم که چگونه وجود آنچه آلن سینفیلد یک نقصان یا «خط خطا » در ساختار گفتمان مسلط می گوید، ابتدا به «تعارض » اجازه بروز می دهد ولی در ادامه، آن را «دربرگرفته » و در خدمت ترویج و تحکیم آموزه های خود نگه می دارد. بنابراین، ابتدا نظام فکری فرهنگی غالب، «گفتمان آمریکا»، را در قالب مفهوم «رویای آمریکایی»، تبیین می کنیم، سپس تمرکز آن بر توفیق مادی و غفلت از ارزش های انسانی در ساختار آن را به عنوانِ خط خطای این گفتمان در نظر می گیریم. در ادامه، میل به متفاوت بودن در مرام آگی را نوعی تعارض محسوب می کنیم که در نبود ارزش های مورد نظرش (خط خطای گفتمان) به وجود آمده است. ما بحث می کنیم که این تمایل غالباً روانشناختی، او را در طلب «سرنوشتی» که خود رقم خواهد زد می فرستد، ولی درنهایت، برای معقول جلوه کردن و مقبول شدن، در مقابل اصول نظام مسلط، که غالباً در اعمال و اعتقادات شخصیت های دیگری که آگی با آن ها در تماس و تعامل است تجسم (ماتریالیستی) می یابد، تسلیم می شود تا آگی نیز منفعت مادی و مالی را بطلبد و با این کار خود، اصول گفتمان غالب را بازتولید و تحکیم نماید.

گفتار حاضر به معرفی مقاله «نظریه، تاریخ، زمینه» نوشته هاو جونز، می پردازد و در انتها چند نکته در خصوص آن مطرح می کند. مقاله کلاً از پنج بخش تشکیل شده است. در بخش اول، به عنوان مقدمه، نویسنده ابتدا به این نکته می پردازد که عصر طلایی حیات نظریه انتقادی به سر آمده است زیرا مجموعه عوامل و شرایطی که زمینه ساز شکل گیری جریان نقادانه شدند یا از بین رفته اند و یا بسترساز جریان های دیگر شده اند. از میان رفتن شرایط و مبانی تعیین کننده، البته، این حُسن را داشت که عقاید و آراء متنوع تری پا به عرصه نظریه پردازی گذاشته و تکثُر بیشتری را به وجود آوردند. اما به لحاظ تاریخی، سرآغاز کار نظریه انتقادی را نویسنده به درستی به کار مکتب فرانکفورت نسبت داده و اقدامات سران این مکتب را از جمله، به این دلیل مهم و تأثیرگذار می داند که در یکی از پرتنش ترین برهه های تاریخ این نظریه، در دهه های اویل قرن بیستم، به نقدِ نظام سرمایه داری می پردازد. اساس کار مکتب فرانکفورت را انتقاد از «عقلانیت ابزاری» که هر چیز را فقط برای منفعت آن در نظر می گیرد، شکل می دهد.