نقشه های شناختی فازی

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل مؤثر بر سوء مصرف مواد مخدر از دیدگاه افرادی که درگیر درمان آن هستند، انجام شد. روش: به علت ساختار پیچیده و مبهم عوامل مؤثر بر اعتیاد جوانان از روش نقشه های شناختی فازی برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شد. شرکت کنندگان پژوهش شامل 16 نفر پزشکان و روان شناسان مراکز درمان اعتیاد ارومیه بودند. یافته ها: نتایج نشان داد از نظر متخصصان به ترتیب متغیرهای اعتیاد اعضای خانواده با درجه بیرونی 1/54، بیکاری با درجه بیرونی 1/32 و همسالان منحرف با درجه بیرونی 0/88بیشترین تاثیر را بر اعتیاد دارند. همچنین از نظر این متخصصان اعتیاد توان فرد برای مقابله با مشکلات زندگی را کاهش می دهد، ناتوانی در حل مشکلات نیز باعث افزایش احساس انزوا در فرد می شود و این امر نیز باعث تشدید اعتیاد فرد می گردد. نتیجه گیری: نتایج دارای تلویحات کاربردی است.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر مصرف موادمخدر از دیدگاه دانشجویان با استفاده از نقشه های شناختی فازی است. روش: شرکت کنندگان این پژوهش 20 نفر از دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه بودند که به پرسش نامه ای متشکل از 30 عبارت فازی پاسخ دادند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که متغیر بیکاری با درجه بیرونی 53/1، مهم ترین متغیر تاثیر گذار بر متغیرهای دیگر است. پس از آن اعتیاد اعضای خانواده با درجه بیرونی 08/1، همسالان منحرف با درجه بیرونی 70/0 در مدل می باشد. از طرف دیگر، شاخص درجه درونی نشان داد که مهم ترین متغیر تاثیرپذیر، اعتیاد با درجه درونی 03/7 می باشد که نشان می دهد این متغیر بیشترین تاثیر را از سایر عوامل موجود در نقشه پذیرفته است. دومین متغیر تاثیرپذیر، همسالان منحرف با درجه درونی آن 37/1، و سومین متغیر تاثیر پذیر نیز امید به آینده با درجه درونی 72/0 می باشد. همچنین یافته های پژوهش نشان داد که از نظر دانشجویان هنگامی که جوانان بیکار باشند احتمال گرایش آن ها به گروه همسالان منحرف جهت گذراندن اوقات و کسب لذت و شادی بسیار بالا می رود، در نتیجه احتمال بیشتری دارد که گرفتار مصرف مواد شوند. نتیجه گیری: این یافته ها تلویحات مهمی در زمینه توجه به عوامل مؤثر بر سوءمصرف موادمخدر در دانشجویان و انجام اقدامات لازم به منظور پیشگیری از گرایش دانشجویان به آسیب های اجتماعی به خصوص مصرف مواد را به دنبال دارد.

هدف از این تحقیق ناب- چابک سازی مکانیزم های اداری شرکت آب و فاضلاب استان تهران براساس نحوه و میزان برهم کنش عوامل ناب- چابکی در مدل نقشه شناختی فازی می باشد. این پژوهش یک رویکرد فازی برای ناب - چابک سازی مکانیزم های اداری ارائه می نماید . روش تحقیق بکار گرفته شده تجربی واز نوع مطالعه موردی می باشد. ابزارجمع آوری داده ها پرسشنامه بوده که با بهره گیری ازنظر اساتید و خبرگان حوزه آبفای تهران طراحی وسپس توزیع و جمع آوری گردید. تجزیه وتحلیل داده ها ابتدا با استفاده از نرم افزارآماری SPSS و در ادامه کار با استفاده از نرم افزار MATLAB صورت پذیرفت. نتایج احصاء شده از این تحقیق، گروه بندی عوامل ناب- چابک سازی مکانیزم های اداری شامل عوامل با قدرت رابطه ای بالا بعنوان متغیرهای پویا و عوامل با قدرت رابطه ای پائین بعنوان متغیر های ایستا، بر اساس نحوه و میزان برهم کنش آنها می باشد. این گروه بندی متغیرها علاوه براینکه می تواند در تصمیم سازی مدیران شرکت آبفای تهران جهت تمرکز بر ناب- چابک سازی مکانیزم های اداری بسیارحیاتی باشد، بلکه می تواند در شرکت های مشابه نیز کاربرد داشته باشد. همچنین این گروه بندی نیز می تواند در توسعه طرح ناب - چابک سازی مکانیزم های اداری بسیارکارآمد واثربخش باشد.

هدف پژوهش حاضر مطالعه عوامل موثر بر استفاده وپذیرش فناوری رایانه توسط معلمان در امر تدریس با استفاده از نقشه های شناختی فازی می باشد. طرح پژوهش حاضر کیفی بوده که به با توجه ساختار پیچیده ومبهم عوامل موثر بر استفاده وپذیرش فناوری رایانه توسط معلمان، بر اساس نقشه های شناختی فازی صورت گرفت. با توجه به ماهیت اکتشافی تحقیق، این روش در برگیرنده نظرات خبرگان در مورد یک واقعیت ذهنی است. بر این مبنا، نمونه پژوهشی تحقیق را 30 نفر از معلمان متخصص دوره دوم متوسطه شهر ارومیه بر اساس اصل اشباع داده ها تشکیل دادند. برای گردآوری داده ها، از ابزار مصاحبه استفاده شد. بنابراین از معلمان خواسته شد که روی یک کاغذ پدیده اصلی وعوامل موثر بر آن را در مرکز صفحه به صورت دایره ترسیم کرده ومسیرهایی را برای نحوه تاثیرگذاری این عوامل بر پدیده ومثبت ومنفی بودن آن را مشخص کنند. نقشه های طراحی شده تبدیل به ماتریس شدند که با نرم افزارFCMmapper مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استفاده معلمان از فناوری رایانه ای در کلاس درس بیشترین مرکزیت را دارد. آموزش معلمان در زمینه رایانه بیشترین درجه بیرونی وپس از آن به ترتیب مهارت رایانه معلمان، استفاده از رایانه در امر تدریس، سودمندی رایانه در امر تدریس بیشترین تاثیر گذاری را داشتند. نتایج این تحقیق تلویحات مهمی در زمینه توجه به عوامل موثر بر استفاده و پذیرش فناوری رایانه توسط معلمان در تدریس وانجام اقدامات لازم به منظور پیشرفت معلمان در استفاده از رایانه در تدریس جهت پاسخگویی به نیازهای دانش آموزان در عصر اطلاعاتی کنونی را به دنبال دارد.

امروزه نقشه های استراتژی ابزار پیوند تدوین و اجرای استراتژی در نظام جامع مدیریت استراتژی سازمان قلمداد می شوند. این ابزار در سازمآن های بسیاری مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، برخی از ویژگی های آن مورد استفاده قرار نگرفته اند که با ارائه رویکردهایی می توان آن را بهبود داد. در مقاله حاضر، برای پیشبرد چنین هدفی از نقشه های شناختی فازی بهره گیری شده و با ارائه رویکردی گام به گام این امر محقق شده است. در گام نخست، رویکرد ارائه شده به مدل سازی روابط علی موجود در نقشه مطابق نظر خبرگان پرداخته است و سپس با استفاده از نقشه مدل سازی شده، مسیرهای اثر استخراج شده اند. درادامه، از قابلیت های نقشه های شناختی فازی برای شبیه سازی سناریوی موردنظر سازمان استفاده شده است. به طور کلی، هدف نهایی این مطالعه تبدیل نقشه استراتژی از تصویری ایستا به ابزاری پویا بوده است. این رویکرد در یک مورد عملی اجرا شده و نتایج آن ارائه شده است. Abstract Nowadays, strategy maps are dominated tools that linking strategy formulation into implementation. Many organizations using this tool and utilizing its benefits. Of course some of its specifications have been neglected and also could be improved. This study used fuzzy cognitive maps (FCM) and presents a step-by-step approach. Therefore, at the first step causal relations will model and then effect paths extracts refers to experts opinions. At the next step FCM will simulate considered scenario. Generally final aim of this study is turning strategy map from a static image to a dynamic tool. Ultimately, represented approach applied in a practical case. Keywords: Fuzzy Cognitive Maps; Balanced Scorecard; Strategy Map.

هدف: یکی از دغدغه های کنونی مدیران، توسعه سطح بلوغ مدیریت فرایندهای کسب وکار، شناسایی شرایط بهبود و توسعه فرایندها است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف اندازه گیری و سناریوسازی توسعه بلوغ مدیریت فرایندهای کسب وکار انجام شده است. هر مدل بلوغی، دارای سه بعد سطح، مؤلفه ها و شاخص های اثرگذار و ابزار سنجش است که در این پژوهش از طریق بررسی سیستماتیک پیشینه پژوهش، مفهوم سازی و اندازه گیری شده و در راستای بهبود سطح بلوغ سناریوسازی شده است. روش: پایه نظری مدل مفهومی پژوهش بر اساس مرور ادبیات موضوع شکل گرفت و این مدل با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی اعتباردهی شد. پس از مشخص شدن ساختار مدل مفهومی و عوامل و شاخص های هر سطح از بلوغ فرایندی با استفاده از روش نقشه شناختی فازی مدل علت و معلولی کلانی به دست آمده که ابعاد بلوغ و روابط مرتبط در آن مشخص شد تا امکان سناریوسازی برای توسعه بلوغ مهیا شود. یافته ها: مدل بلوغ مدیریت فرایندهای کسب وکار ارائه شده در این پژوهش سطوح بلوغ را به پنج سطح ابتدایی، مدیریت شده، استاندارد، قابل پیش بینی و نوآورانه تقسیم می کند. همچنین مشخص شد که 33 مفهوم فرایندی به توسعه سطح بلوغ مدیریت فرایندها منجر می شوند. بنابراین در صورتی که میزان پیاده سازی هر یک از این مفاهیم بین 0 تا 1 در سازمان مشخص شود، با کمک ابزار سنجش مدل ارائه شده در این پژوهش می توان سطح بلوغ مدیریت فرایندهای کسب وکار سازمان را اندازه گیری کرده و متناسب با آن سناریوسازی بهبود بخشید. نتیجه گیری: 33 مفهوم بلوغ مدیریت فرایندها می توانند به عنوان سناریوهای مختلف یک نقشه راه به سازمان ها کمک کنند تا سطح بلوغ خود را از صفر به 100 برسانند. همچنین نتایج پیاده سازی این پژوهش در شرکت مورد مطالعه نشان داد که وضعیت موجود فرایندهای کسب وکار در این مطالعه موردی در ابتدای سطح بلوغ سه قرار دارد و نمره آن 36 از 100 شده است.  

با توجه به اهمیت روزافزون توسعه فناوری گیاهان شورزیست و اهلی سازی هالوفیت های غیربومی، این مقاله سعی دارد بر اساس رویکرد هم تکاملی توسعه فناوریها و نهادها، پاسخی برای این پرسش بیابد که چرا در ایران توسعه و پذیرش این فناوری به سطح آزمایشگاهی محدود شده است. برای یافتن پاسخ این پرسش، بر اساس تحقیق آمیخته اکتشافی، در ابتدا با مرور مبانی نظری، اجزا و سازه های الگوی هم تکاملی شناسایی شده و با استفاده از تحلیل نقشه شناختی فازی و نیز مرور تاریخی رویدادها، مسیرها و نحوه تاثیرگذاری متقابل میان نهادها با هم و نهادها با فناوری گیاهان شورزیست مشخص شده است. تبیین مسیرهای هم تکاملی، این امکان را برای سیاستگذاران علم و فناوری فراهم می کند تا در راستای بهبود کارکردهای نظام های نوآوری ، تصمیمات مناسبتری را برای رفع شکست های سیستمی توسعه فناوری اتخاذ نمایند. این تحقیق نشان می دهد که در الگوی هم تکاملی، پژوهشگران دانشگاهی، کارآفرینان نهادی و نهادهای واسطه ای در شکل گیری و تحولات مسیرهای هم تکاملی موثر واقع شده اند. سه مسیر مختلف قابل شناسایی می باشند که در مواردی ارتباط ضعیفی میان آنان برقرار شده است. ارتباط ضعیف و عدم هم افزایی میان مسیرهای طرف های عرضه و تقاضای فناوری، از دلایل عدم توفیق کامل توسعه فناوری گیاهان شورزیست می باشد که خود عمدتا ناشی از فقدان نهادحکمرانی مرتبط با فناوری در وزارت جهادکشاورزی و نیز ناآگاهی محققان و کارآفرینان نهادی از الگوهای هم تکاملی و در نتیجه عدم شکل گیری نهادهای مناسب پشتیبان می باشد.

نوشته ی حاضر، بررسی برخی مشکلات مدل سازی، بیان ویژگی ها و نیز تجزیه و تحلیل سیستم های پیچیده ی پویا (CDS) با استفاده از نقشه های شناختی فازی (FCM) و مطالعه موردی عوامل موثر بطلاق است. تجزیه و تحلیل و کنترل کارآمد CDS مبین آنست که، مشکل کلیدی CDS و تئوری کنترل؛ توسعه روش های تحلیل کیفی پویا و رفتار چنین سیستم هایی و ساخت الگوریتم های کنترل مناسب برای عملکرد موثر آنها است. مشکل آنست که توصیف کیفی بیشتر پارامترهای سیستم های پیچیده ی پویا، ناچارا منجر به ابهام، پیچیدگی و عدم قطعیت می شود، که نقشه های شناختی فازی (FCM) زمینه لازم برای تولید دانش جدید بر اساس برنامه های کاربردی سیستم را فراهم نموده و نیاز به رسیدگی به عدم قطعیت ها، ابهامات و نادرستی های مرتبط با مشکلات واقعی CDS را برطرف می کنند. در این مطالعه که بر روی عوامل موثر بر طلاق انجام شده است، ابتدا اصول اولیه FCM به طور خلاصه مطرح شده و سپس الگوریتم NHL برای آموزش مدل FCM و تنظیم وزنها با استفاده از عبارات فازی و تبدیل داده های کیفی مورد بحث قرار گرفته که نتایج حاصل می تواند نشان دهنده موفقیت و پیشرفت بیشتر مدل سازی و کنترل CDSبا استفاده از روش های محاسبات نرم باشد.

| از بین ۴۰ مخاطره طبیعی شناسایی شده، امکان وقوع بیش از ۳۰ خطر در ایران وجود دارد. تهران به عنوان بزرگترین کلانشهر ایران نیز در معرض مخاطرات متعددی قرار دارد که خطر خشکسالی و تنش آبی یکی از مهمترین آنهاست. خشکسالی می تواند علاوه بر آسیب به محیط زیست و ایجاد یا تشدید مخاطرات طبیعی ثانویه، سبب بروز خسارات در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و کالبدی شود. از سویی دیگر مدیریت مبتنی بر توسعه زیرساخت های خاکستری، آسیب پذیری ها را تشدید کرده و تاب آوری شهر را کاهش داده است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد ریسک خشکسالی و تنش آبی در شهر تهران به وزن بندی این عوامل پرداخته است و به این سؤال پاسخ می دهد که مهمترین الویت های آسیب پذیری در این مسئله کدامند. تعیین الویت ها می تواند مبنایی برای تصمیم گیری و برنامه ریزی های چندمقیاسی کاهش ریسک خشکسالی باشد و به اتخاذ اقدامات پیشگیرانه به جای مدیریت بحران کمک کند. ادبیات نظری پژوهش پیش رو به شیوه تحلیلی-توصیفی حاصل از مطالعات کتب، مقالات، گزارش ها و طرح های بالادست است. همچنین برای ارزیابی منظر ریسک، ماتریس خطر برمبنای مدل تعاملی به دست آمده و پس از آن مهمترین علل آسیب پذیری نیز به روش نقشه های شناختی فازی استخراج، وزن بندی و تحلیل شده اند. براساس یافته های پژوهش و سناریوهای اصلی ریسک خشکسالی تهران در سطح خرد، «هدررفت بالای منابع آب»، «تغییر کاربری اراضی و تخریب زیرساخت طبیعی» و «توسعه شهری نامتناسب با ظرفیت های آبی» اصلی ترین محرک ها هستند. در سطح کلان، این مسئله ناشی از تکرار چرخه آسیب «کالبدی- طبیعی- ادراکی» و عدم درنظرگیری شهر به مثابه یک سیستم انسانی-محیطی است.