به کارگیری نقشه شناختی فازی در طراحی سیستم تصمیم یار در بیماری دیابت بی مزه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: در طول تاریخ حیات بشری، بیماری ها یکی از مهم ترین تهدیدها برای انسان ها به شمار رفته اند که در صورت عدم تشخیص یا تشخیص درست و به موقع، تاثیرات مخرب و جبران ناپذیری بر زندگی انسان ها دارند. وجود پارامترهای متعدد در برخی مسایل موجب پیچیدگی موضوع موردبررسی می شود. به همین دلیل در چند دهه اخیر، ابزار تشخیص رایانه ای و تصمیم گیری با هدف کمک به پزشک در تصمیم گیری ها به صورت سیستم تصمیم یار موردتوجه قرار گرفته است. از آن جهت که علایم اولیه بیماری دیابت بی مزه بسیار شبیه به بیماری دیابت شیرین است و تشخیص افتراقی گونه های مختلف بیماری دیابت بی مزه حایز اهمیت است، این بیماری در پژوهش فعلی موردبررسی قرار گرفت.روش شناسی پژوهش: در این پژوهش براساس مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از تجربیات و نظرات خبرگان به بررسی و تعیین عوامل بیماری دیابت بی مزه مرکزی و کلیوی پرداخته شد؛ سپس با استفاده از نرم افزارهای SPSS و FCMapper و Pajek تحلیل نقشه های شناختی فازی، به منظور بررسی عوامل و روابط بین آن ها صورت گرفت.یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل نقشه های شناختی فازی در بیماری دیابت بی مزه مرکزی، عوامل بهبود غلظت ادرار پس از مصرف وازوپرسین و حجم ادرار> 40ml/kg و اسمولاریتی 300 mosm/l و در بیماری دیابت بی مزه کلیوی، عوامل عدم پاسخ کلیه ها به مصرف وازوپرسین مصنوعی (عدم تغییر غلظت ادرار) و پر ادراری، به عنوان تاثیرگذارترین و مهم ترین متغیرها شناسایی شدند که باید موردتوجه ویژه قرار گیرند.اصالت/ارزش افزوده علمی: تا کنون برای این بیماری درمان قطعی کشف نشده و اگر فردی به آن مبتلا شد تا آخر عمر درگیر خواهد بود؛ اما با تشخیص سریع تر و به موقع می توان از پیشرفت آن و آسیب های عدم درمان که می تواند جبران ناپذیر باشد، جلوگیری کرد. برای اولین بار است که شناسایی، رتبه بندی و تاثیر علایم بیماری دیابت بی مزه مرکزی و کلیوی با استفاده از نقشه های شناختی فازی و نرم افزار SPSS و FCMapper و Pajek موردبررسی قرار گرفته است.Using the fuzzy cognitive map in designing a decision support system in diabetes insipidus
Purpose: Throughout the history of human life, diseases have been considered one of the most important threats to humans; which have destructive and irreparable effects on people's lives if they are not diagnosed or diagnosed correctly and on time. The existence of multiple parameters in some problems causes the complexity of the investigated subject; For this reason, in the last few decades, computer diagnosis and decision-making tools with the aim of helping the doctor in making decisions have been considered as a decision support system. Because the initial symptoms of diabetes insipidus are very similar to diabetes mellitus and the differential diagnosis of different types of diabetes insipidus is important, this disease was investigated in the current research.Methodology: In this research, based on library studies and using the experiences and opinions of experts, the factors of central and renal diabetes insipidus were examined and determined; then, using Spss, FCMapper, and Pajek software, fuzzy cognitive maps were analyzed in order to investigate factors and relationships between them.Findings: The results of the analysis of fuzzy cognitive maps in central diabetes insipidus, the factors that improve urine concentration after taking vasopressin and urine volume > 40 ml/kg and osmolarity of 300 mosom/l, and in renal diabetes insipidus, the factors of kidney failure Synthetic vasopressin use (no change in urine concentration) and hyperuria were identified as the most influential and important variables that should be given special attention.Originality/Value: So far, no definitive treatment has been discovered for this disease, and if a person is infected with it, it will affect him for the rest of his life. But with a faster and timely diagnosis, it can be prevented from progressing and the damage of lack of treatment, which can be irreparable. For the first time, the identification, ranking and impact of central and renal diabetes insipidus disease symptoms have been investigated using fuzzy cognitive maps and Spss, FCMapper and Pajek software.
تبلیغات
