مطالب مرتبط با کلیدواژه
۴۱.
۴۲.
۴۳.
۴۴.
۴۵.
۴۶.
۴۷.
۴۸.
۴۹.
۵۰.
۵۱.
۵۲.
۵۳.
۵۴.
۵۵.
۵۶.
۵۷.
۵۸.
۵۹.
۶۰.
مدل ویکور
منبع:
سرزمین سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۴۷)
49 - 64
حوزههای تخصصی:
در ایران دفاتر تسهیل گری نوسازی به منطور تسریع و تسهیل نوسازی این بافت ها راه اندازی شده است و انتظار می رود که این دفاتر با تأکید بر رویکرد مشارکتی و توانمندسازی ساکنین بافت های فرسوه نقش مؤثری در این زمینه ایفا نمایند. هدف تحقیق حاضر، بررسی و سنجش کارکرد دفاتر تسهیل گری در نوسازی بافت های فرسوده محله های ناحیه 4 منطقه 11 شهر تهران می باشد. است و حجم جامعه آماری با استفاده از فرمول کوکران، 320 نفر، تعیین شد. نمونه گیری به شیوه ی خوشه ای چند مرحله ای بوده که در داخل خوشه های انتخاب شده (محلات) نمونه ها به صورت تصادفی ساده انتخاب گردیده است. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از مدل ویکور و نرم افزارهای Excel و Spss مورد پردازش و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که محله انبار نفت با مقدار وزن (932/0) در رتبه اول و محله راه آهن با مقدار وزن (023/0) در رتبه آخر قرار گرفته است.
پهنه بندی خطر سیلاب در شهرستان مشکین شهر با استفاده از مدل ویکور(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
سرزمین سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۵۶)
21 - 34
حوزههای تخصصی:
سیلاب یکی از مهم ترین و پرحادثه ترین مخاطرات طبیعی ایران می باشد. شهرستان مشکین شهر به لحاظ شرایط توپوگرافی و اقلیمی، بسیار مستعد جهت شکل گیری سیلاب می باشد. بنابراین هدف تحقیق حاضر، پهنه بندی قسمتی از شهرستان مشکین شهر به مساحت 318 کیلومتر مربع، از لحاظ پتانسیل وقوع سیلاب می باشد. در این مطالعه ابتدا، ده عامل شیب، ارتفاع، بارش، دما، CN، ارتفاع رواناب، فاصله از رودخانه، خاک، لیتولوژی و کاربری اراضی، به عنوان عوامل مؤثر برای ایجاد سیلاب در منطقه شناسایی شدند. سپس لایه های اطلاعاتی در محیط GIS تهیه گردید. استانداردسازی نقشه ها با استفاده از روش فازی انجام شد. تحلیل و مدل سازی نهایی با استفاده از مدل ویکور، انجام گردید. نتایج مطالعه نشان داد، عوامل ارتفاع، لیتولوژی، بارش و شیب به ترتیب بیشترین تأثیر را بر ایجاد سیل در منطقه مطالعاتی دارند. همچنین، با توجه به نتایج به دست آمده به ترتیب 37/23 و 50/52 کیلومتر مربع از مساحت محدوده، در طبقه بسیار پرخطر و پرخطر قرار دارند.
ارزیابی سطح مشارکت شهروندان بر پایه رتبه بندی محلات شهر مورد مطالعه: شهر بیجار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امروزه مشارکت مردم مى تواند به عنوان یک نقطه عطف در دوره اى باشد که در آن زمینه همیارى در فرآیند برنامه ریزى، تصمیم گیرى و آینده شهرها بین برنامه ریزان شهر و مردم از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. در همین راستا این پژوهش با هدف ارزیابی میزان مشارکت شهروندان در محلات شهر بیجار، به ابعاد گوناگون مشارکت مردمى می پردازد. این امر با شناخت میزان مشارکت در محلات شهر بیجار با استفاده از هفت شاخص مشارکت اجرایی-مالی-فکری، مشارکت اجرایی-فکری، مشارکت مالی-فکری، مشارکت مالی-اجرایی، مشارکت فکری، مشارکت اجرایی و مشارکت مالی محقق گردیده و سپس مبادرت به رتبه بندی محلات شهر گردیده است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی- توسعه ای و با روش تحلیلی- تکنیکی (توصیفی) انجام گرفته است. داده های حاصله از طریق 573 پرسشنامه در جامعه آماری پژوهش، یعنی شهر بیجار، به دست آمده است. در ادامه با استفاده از مدل منطق فازی، وزن نهایی شاخص ها محاسبه شده و با بهره گیری از روش ویکور محلات شهر رتبه بندی گردیده است. نتایج حاصله نشان می دهد که محله فرحی براساس شاخص های مربوط با R= 0. 220، S=0. 828 و در نهایت Q=1 بالاترین میزان مشارکت و محله الماسیه با R= 0. 093، S=0. 264 و Q=. 001 پایین ترین میزان شاخص های مشارکت را به خود اختصاص داده اند. اگر بخواهیم از نظر توزیع فضایی وضعیت محلات شهر را بررسی کنیم امری که خودنمایی می کند رتبه های بالاتر محلات مرکزی می باشد، به صورتی که محلات مرکزی از جمله محلات فرحی، مهدیه، بلوار، قلعه حلوایی، قلعه تخت، یارمجه از نظر مشارکت شهروندان دارای رتبه های بالاتری نسبت به سایر محلات می باشد.
ارزیابی و رتبه بندی عوامل طبیعی موثر در پراکنش سکونتگاه های قلعه ای استان اردبیل با استفاده از مدل ویکور(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پیدایش سکونتگاه های بشری همواره بر پایه عوامل طبیعی مانند آب و خاک مناسب استوار بوده است. در زمان های گذشته، سکونتگاه های قلعه ای به عنوان یکی از مراکز حیات جمعی انسان تحت تاثیر متغیرهای متعدد طبیعی از قبیل فاصله از رودخانه، شکل زمین، ارتفاع، شیب، جهت شیب، اقلیم، نوع خاک و پوشش گیاهی بوده است. در این راستا، پژوهش حاضر بر پایه داده های میدانی و اسنادی و با استفاده از مدل ویکور، درصدد ارزیابی و رتبه بندی عوامل طبیعی موثر در پراکنش سکونتگاه های قلعه ای استان اردبیل است. بر پایه داده های به دست آمده از بررسی های میدانی و اسنادی، 100 سکونتگاه قلعه ای در گستره جغرافیایی استان اردبیل بررسی و شناسایی شد، که مواد و جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها در قالب مدل ویکور نشان می دهد، که ارتفاع، فاصله از رودخانه و شکل زمین (دشتی و کوهستانی)، بیش ترین تاثیر را در پراکنش فضایی سکونتگاه های قلعه ای استان اردبیل داشته است.
بررسی عملکرد شهرهای میانه اندام در فرایند توسعه پایدار ناحیه ای (مطالعه موردی: شهر بوکان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال پنجم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۷
99 - 114
حوزههای تخصصی:
امروزه بسیاری از کشورهای جهان با پدیده تمرکزگرایی روبه رو هستند. لذا توجه بهشهرهای میانه اندام می تواند روند تمرکزگرایی را تعدیل کرده تا راه حلی برای مسئله نخست شهری باشد. این شهرها می توانند در درون یک شبکه شهری متوازن و بر پایه نظام سلسله مراتب، نقش های مورد انتظار را در فرایند توسعه پایدار ناحیه ای به خوبی ایفا کنند. هدف از تحقیق حاضر بررسی عملکرد شهر میانی بوکان در فرایند توسعه پایدار ناحیه ای است. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است و داده های مورداستفاده از طریق پرسشنامه و مشاهدات میدانی جمع آوری شده است. جامعه آماری 105 روستا در محدوده بخش مرکزی شهر بوکان بوده که 26 روستا به صورت نمونه گیری طبقه ای و تصادفی ساده انتخاب شده اند. همچنین 250 پرسش نامه در محدوده موردمطالعه به صورت تصادفی ساده تکمیل گردیده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، به دست آوردن میزان ارزش و اهمیت هریک از شاخص ها از روش ویکور(VIKOR) و تحلیل خوشه ای استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که بالاترین مؤلفه در سنجش عملکرد شهر میانی بوکان در فرایند توسعه پایدار ناحیه ای، دسترسی روستاها به بازار مصرف شهر جهت تسهیل فروش محصولات کشاورزی و دامی و پایین ترین مؤلفه توجه به کمبود مصالح مقاوم و کوچک بودن سکونت گاه های روستایی بوده است. درنهایت در سنجش شاخص های عملکردی، شاخص اجتماعی- فرهنگی، اثرگذارترین عملکرد در فرایند توسعه پایدار ناحیه ای بوده و در اولویت اول سطح بندی قرارگرفته است. همچنین شهر بوکان ازنظر شاخص کالبدی و زیست محیطی، عملکرد مناسبی نداشته و این شاخص در رده آخر ازنظر اهمیت قرارگرفته و جزء شاخص های ناپایدار در فرایند توسعه بوده است.
نابرابری فضایی توسعه یافتگی شهرستان های استان خوزستان با تاکید بر توسعه پایدار(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال ششم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۲
1 - 24
حوزههای تخصصی:
یکی از چالش های فراروی برنامه ریزی مدیریت مطلوب شهری و منطقه ای در راستای شهر و منطقه پایدار عدم تعادل و توازن در میزان توسعه پایدار شهرستان های استقرار یافته در منطقه است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، مقایسه تطبیقی توسعه شهرستان های استان خوزستان در دو دوره 1385 و 1390 با تأکید بر توسعه پایدار می باشد. در این پژوهش، شاخص های مورد بررسی متشکل از 59 متغیر برای سال 1385 و 71 متغیر برای سال 1390 در قالب 6 شاخص زیربنایی، بهداشتی درمانی، فرهنگی، آموزشی، بهزیستی و اقتصادی از سالنامه آماری 1385 و 1390 جمع آوری شده و با بهره گیری از روش تصمیم گیری چند معیاره ویکور، شهرستان های استان خوزستان بر اساس میزان پایداری به سطوح مختلف طبقه بندی شده است. نتایج به دست آمده از این مقاله نشان می دهد که نابرابری در میزان پایداری در بیشتر زمینه ها در شهرستان های استان وجود دارد. با وجود این در سال 1390 نسبت به سال 1385 در بعضی از شاخص های مورد مطالعه از میزان نابرابری تا حدودی کاسته شده است. بر اساس نتایج به دست آمده بیشترین میزان بهبود در ضریب توسعه شهرستان ها، متعلق به سه شهرستان هندیجان (725/0) گتوند (570/0) و امیدیه با 544/0 درصد می باشد و همچنین کمترین میزان بهبود به سه شهرستان بندرماهشهر (221/0)، خرمشهر (180/0) و آبادان با 057/0 درصد تعلق دارد..
اولویت بندی مکانی توسعه کارآفرینی با تأکید بر صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی با بهره گیری از مدل ویکور. مطالعه موردی: دهستان حسین آباد شهرستان انار(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال هفتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶
211 - 223
حوزههای تخصصی:
در اقتصاد رقابتی و مبتنی بر بازار امروزی از کارآفرینی به عنوان موتور توسعه اقتصادی یاد می شود که می تواند در رشد اقتصادی کشورها، ایجاد اشتغال و رفاه اجتماعی نقش مهمی را بر عهده داشته باشد. از آن جهت که اقتصاد و معیشت اغلب روستاییان در کشورمان وابسته به کشاورزی می باشد، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی می تواند به عنوان راه گشایی در این امر مورد توجه قرار گیرد. محدوده ی مورد مطالعه دهستان حسین آباد شهرستان انار می باشد. عمده فعالیت ساکنان روستاهای این شهرستان مبتنی بر فعالیت های بخش کشاورزی و باغی , در راس آن ها محصول صادراتی و استراتژیک پسته، و زیر بخشهای آن است. این شهرستان با وجود امکانات بالقوه فراوان به دلیل کمبود صنایع تبدیلی بخش کشاورزی و همچنین موارد تاثیرگذلر در تولید،باعث گردیده است تا رقبا یخارجی سود ومنفعت زیادی از این محصول ببرند. هدف این پژوهش اولویت بندی مکانی- فضایی استقرار طرح های کارآفرینی با تاکید بر صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در دهستان حسین آباد از توابع شهرستان انار می باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است؛ که جهت رتبه بندی 8 روستای بالای 60 خانوار، از مدل تصمیم گیری چندمعیاره ی ویکور(VIKOR) و شیوه های تحلیلی استفاده شده است. بر پایه ی یافته های پژوهش، شاخص های هفتگانه ی(جمعیت، سطح زیرکشت، متوسط تولیدات، راه ارتباطی، منابع آب، خدمات زیربنایی و توپوگرافی) صنایع تبدیلی و تکمیلی در چارچوب مدل ویکور نشان می دهد که؛ روستای گلشن به واسطه ی قرارگیری در مسیر راه ارتباطی و همچنین تمرکز امکانات و تاسیسات زیربنایی و با مقدار Q، صفر و بر اساس شاخص های SوR بهترین رتبه را دارا بوده است. در مقابل روستای احمدآباد با مقدار Q، یک و به خاطر جمعیت فعال کم، بعد مسافت و دسترسی دشوار پایین ترین مقدار مطلوبیت را برای استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی را در بین روستاهای نمونه را به خود اختصاص داده است.
ارزیابی شاخص های توسعه پایدار در منطقه خاورمیانه با تاکید برکشور ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۸
99 - 114
حوزههای تخصصی:
امروزه مبحث توسعه ی پایدار به عنوان یکی از کلیدی ترین دغدغه های مهم در جامعه بشری مطرح می باشد به طوری که اکثر کشورهای جهان سعی می کنند در این زمینه پیشگام باشند. به همین منظور، اغلب این کشورها برای رسیدن به این مهم، دست به تغییر و تحولات در بعد جهانی می زنند. با توجه به اهمیت وضرورت توسعه پایدار کشورها وهمچنین لزوم توجه به این امر در کشور ما باید به عواملی که این توسعه را به همراه دارند اهمیت وتوجه کافی را داشت. این پژوهش با هدف بررسی جایگاه 16 کشور خاورمیانه از لحاظ وضعیت توسعه پایدار با استفاده از 32 شاخص توسعه پایدار با تاکید بر کشور ایران از سال 2006 تا سال 2012 تهیه شده است. نوع تحقیق کاربردی وروش آن نیز تحلیلی- مقایسه ای می باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش ویکور(VIKOR) که یکی از روش های تصمیم گیری چندمعیاره می باشد استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده در سال 2006 با توجه به شاخص های مورد مطالعه کشور تونس، کویت و مصر، در سال 2008 کشورهای کویت، تونس و ترکیه، در سال 2010 کشورهای مصر، ترکیه و ایران و در سال 2012 نیز به ترتیب کشورهای ترکیه، کویت و تونس در جایگاه های اول تا سوم قرار گرفته اند. همچنین با توجه به نتایج کشور ایران در سال 2006 در جایگاه چهارم، در سال 2008 با یک رتبه صعود در جایگاه چهارم، در سال 2010 نیز با یک رتبه صعود نسبت به سال 2008 در جایگاه سوم و بلاخره در سال 2012 با یک رتبه نزول دوباره در جایگاه چهارم در میان 16 کشور مورد مطالعه در خاورمیانه قرار گرفته است. همچنین با توجه به داده های بین المللی کشور ایران از لحاظ شاخص های؛ میزان گازهای گلخانه ای، میزان اشتغال و انرژی تجدید پذیر در سطح بین المللی وضعیت مطلوبی نداشته است که علت اصلی آن نیز افزایش بی رویه جمعیت و اقتصاد نفتی این کشور می باشد.
تحلیل نابرابری های فضایی توزیع خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی با استفاده از مدل ویکور. مطالعه موردی: شهر قزوین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۸
133 - 154
حوزههای تخصصی:
. ام روزه مشکلات ناشی توزیع نامناسب خدمات شهری، باعث شده است که توزیع خدمات شهری از کلیدیت رین عناص ر ش هری جه ت و برقراری عدالت فضایی باشد. عدالت فضایی و عدالت جغرافیایی به معنی توزیع عادلانه خدمات و امکانات شهری باری رسیدن به جامعه ای متوازن و یکی از رهیافتهای عدالت اجتماعی ا ست. در این میان، موضوع خدمات رسانی و برخورداری نامناسب و گاه متناقض مناطق مختلف شهرها از خدمات عمومی، با مفهوم عدالت فضایی در تضاد است.بنابرای نمیتوان بخشی از جامعه شهری را از خدمات شهری محکوم کرد.محرومیت از این خدمات یا دسترسی به آنها با هزینه ی بیشتر زمینه نابرابریهای فضایی را در شهرها فراهم می آورد. شهر قزوین همچون اغلب شهرهای کشور دارای فضاهای نابرابر در برخورداری از خدمات شهری است.بر این اساس هدف پژوهش حاضر با توجه به مفهوم عدالت فضایی بررسی ارتباط بین پراکنش جمعیت و توزیع خدمات و دسترسی مناسب ساکنین نواحی ۱۹ گانه شهر قزوین از خدمات عمومی شهری است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و به منظور جمع آوری اطلاعات از روشهای کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است.برای بررسی نحوه پراکنش جمعیت از مدل آنتروپی نسبی و به منظور تحلیل نابرابری های فضایی نحوه توزیع خدمات در سطح نواحی از مدل ویکور بهره گرفته شده است.نتایج مدل آنتروپی(۷۴۱۵۲/0) نشان میدهد که پراکنش جمعیت در نواحی شهری قزوین به صورت متناسبی صورت نگرفته است. بطوری که نواحی ۱۵،۱۶ و ۱۹ که بیتشرین درصد جمعیت را به خود اختصاص داده اند از حداقل امکانات شهری برخوردار میباشند.ناحیه ۸ با امتیاز Q =۸۴۱۰/0 و ناحیه ۱۷ با امتیاز Q= ۸۸۹/0 کمترین برخورداری از امکانات و ناحیه ۱۲ و ۱۳ بیشترین برخورداری را در مدل Vikor دارا میباشند. نتایج آزمونهای کای اسکور و ANOVA نیز بیانگر تفاوت معنی دار در رضایتمندی شهروندان در زمینه متفاوت بودن توزیع فرصتها و دسترسی به خدمات شهری است.بنابراین توزیع خدمات شهری مناسب با نیازهای نواحی نمی باشدوکاربریهای توزیع شده در نواحی شهری مورد استفاده شهروندان نمی باشد.
نابرابری های ناحیه ای در توسعه پایدار آموزشی. نمونه موردی: شهرستان های استان آذربایجان غربی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۵
193 - 216
حوزههای تخصصی:
توسعه را فرایند تحول بنیادین باورهای فرهنگی، نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به منظور خلق و متناسب شدن با ظرفیت های جدید و ارتقای کمّی و کیفی قابلیت ها و توانایی های انسانی، آموزشی، اقتصادی و... دانسته اند که رسیدن به چنین مرتبه ای بیش از همه مستلزم تحول فرهنگی و ارزشی جوامع است. به بیانی دیگر دانش و دانایی ملی، رکن اصلی توسعه است و جامعه زمانی به اهداف خود دست می یابد که از راه توسعه انسانی راه خود را هموار کند. در این راستا؛ تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت شاخص های آموزشی در قالب 42 شاخص آموزشی در استان آذربایجان غربی تدوین شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش بکارگرفته؛ نیز توصیفی - تحلیلی است؛ گردآوری داده ها با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه ای و آمارهای موجود در زمینه موضوع تحقیق صورت گرفته است. تحلیل داده های تحقیق در قالب روش ویکور و تحلیل خوشه ای صورت گرفته است. نتایج حاصل از مدل ویکور نشان می دهد؛ که شهرستان ارومیه، خوی و نقده به ترتیب با امتیاز 0.0342، 0.2491 و 0.4296 در رتبه اول تا سوم قرارگرفته اند یعنی سه شهرستان مذکور به لحاظ وضعیت برخورداری از شاخص های آموزشی مورد استفاده در وضعیت مناسب تری نسبت به دیگر شهرستان های استان قرار دارند. در مقابل شهرستان شاهین دژ با امتیاز (0.9647) و چالدران با امتیاز (1) در پایین ترین رتبه و در وضعیت نامناسب تری قرار دارند؛ همچنین طبق یافته های تحلیل خوشه ای؛ شهرستان های ارومیه و خوی با بیشترین سهم از برخورداری از شاخص های آموزشی در خوشه اول و فراتوسعه قرار دارند. در گروه دوم، شهرستان های نقده و پیرانشهر و در گروه سوم شهرستان های بوکان، ماکو، میاندوآب، سلماس و مهاباد قرار دارند و در نهایت شهرستان های تکاب، پلدشت، شوط، شاهین دژ، چالدران، چایپاره، سردشت و اشنویه به عنوان شهرستان های فرو برخوردار شناخته شدند. در نهایت جهت افزایش پایداری آموزشی و کاهش نابرابری ها پیشنهادهایی مانند افزایش سرمایه گذاری در زیرساخت ها توسط بخش خصوصی و عمومی، تقویت فرهنگ آموزش، توجه به شهرستان های محروم و غیره اشاره کرد.
پهنه بندی مناطق شهری جهت توسعه آتی با استفاده از تکنیک چیدمان فضا. مورد پژوهش: شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۹
111 - 128
حوزههای تخصصی:
در این پژوهش که با رویکرد توصیفی- تحلیلی صورت گرفته، شناسایی عوامل و الگوی توسعه و رشد مناطق شهری و مکانیابی جهات مطلوب گسترش فیزیکی شهر یزد به عنوان هدف اصلی پژوهش مد نظر است. بعد از شناسایی عوامل تأثیرگذار در امر توسعه و رشد شهر یزد، برای تحلیل و شناسایی این عوامل ابتدا چهار معیار اصلی (محیطی، اقتصادی- اجتماعی، فضایی- کالبدی، طرح و سیاست های دولت) با 33 زیر معیار با شبررسی منایع داخلی و خارجی برای شهر یزد تعیین و بر اساس نتایج پرسش نامه هایی که توسط 20 تن از مسئولان سازمان های مربوطه پرشده، با روش آنتروپی شانون ارزش گذاری شدند. در تحلیل نهایی با استفاده از تکنیک ویکور جهات مطلوب توسعه شهری تعیین و در نهایت با روش همپوشانی وزن دار و تکنیک چیدمان فضا، تحلیل الگوی توسعه و هدایت رشد شهری انجام گرفته، نتایج به دست آمده نشان می دهد که مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر توسعه فیزیکی شهر یزد معیار فضایی- کالبدی و معیارهای اقتصادی و اجتماعی کمترین تاثیر را دارند. تحلیل رتبه بندی مناطق مستعد توسعه شهر یزد بر اساس مدل ویکور حاکی از آن است که بهترین جهت در اولویت اول منطقه یک واقع در شمال شرقی و در اولویت دوم منطقه سه واقع در جهت جنوب شهر استه همچنین بررسی نقشه نهایی حاصل از روش همپوشانی وزن دار و چیدمان فضا نشان داد که در مناطق شمال شرقی و جنوب و همچنین نزدیکی شهر به شبکه ارتباطی توسعه بیشتر بوده و میزان انتخاب در این خطوط نیز، تمایل به سکونت پیوسته و چسبیده به شهر را نشان می دهد.
تحلیل آسیب پذیری اجتماعی بافتهای فرسوده شهری کلانشهر کرج در برابر بحران زلزله با استفاده از مدل ویکور (مطالعه موردی کرج کهن)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
این پژوهش با هدف طیف بندی آسیب پذیری اجتماعی محله کرج کهن در قالب روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از مدل VIKOR انجام یافته است.در این پژوهش ابتدا به صورت نمونه گیری هفت محله از کرج کهن از بافت فرسوده کرج براساس طرح تفضیلی انتخاب و براساس فرمول کوکران حجم جامعه نمونه مشخص شد.بر این اساس در این پژوهش ضمن سنجش آسیب پذیری اجتماعی در محلات مورد هدف بدین منظور ابتدا شاخصهای موثر در آسیب پذیری محلات شهری شناسایی و تعریف عملیاتی شدند سپس با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شدند و در مراحل بعد با استفاده از روش VIKOR محلات مورد هدف مورد اولویت بندی و در نهایت با استفاده از آمار ناپارامتری مورد تحلیل قرار گرفت. در این پژوهش ضمن سنجش آسیب پذیری اجتماعی در نتایج تحقیق نشان داد قلمستان و کلاک در دامنه آسیب پذیری اجتماعی خیلی کم و محله ترک آباد در دامنه آسیب پذیری متوسط و دامنه آسیب پذیری اجتماعی محله شیخ سعدی و کرج کهن خیلی زیاد است و محلات اصفهانی ها و قلمستان به ترتیب با 0=QI و 883=QI به گزینه ایده ال مدل ویکور نزدیک می باشند و از نظر شاخص های آسیب پذیری اجتماعی کمتر در معرض خطر قرار دارند.متغیرهای ظرفیتهای انسانی و اجتماعی 37/0 میزان طیف آسیب پذیری اجتماعی را در محلات مورد مطالعه پیش بینی می کند.بنابراین در تمام محلات مورد هدف شاخص های مذکور(43/0= (P
تحلیل اکولوژی شهر تهران با تأکید بر شاخص های اکولوژی امنیتی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه کلام سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱
119 - 148
حوزههای تخصصی:
امروزه گسترش شهرها باعث تغییر قابل توجه ای در استفاده از زمین و عوامل محیطی، به ویژه در بیشتر شهرهای بزرگ شده است. در مراحل توسعه، پایداری سامانه های اکولوژیکی شهرها از اهمیت زیادی برخوردار است. ایجاد شهر اکولوژیکی راه حل مناسبی در مدیریت و برنامه ریزی برای شهروندان و محیط شهری تلقی می شود. بنابراین هدف این پژوهش بررسی و تحلیل اکولوژی شهری در سطح مناطق 22 گانه شهرداری تهران است. روش پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی است. به منظور تحلیل اکولوژی امنیتی شهر تهران و با توجه به سؤال پژوهش، مراحل پژوهش به دو بخش تقسیم می شود. در بخش اول برای بررسی وضعیت امنیت اکولوژی امنیتی شهر تهران، 4 شاخص اقتصادی، مسکن، توزیع امکانات و شاخص های معکوس شهری را انتخاب شد. سپس با استفاده از مدل آنتروپی به صورت جداگانه هر چهار شاخص وزن دهی شد و از طریق مدل ویکور تحلیل گردید. در نهایت برای رسیدن به اجماع کلی در یافته های مدل، به تلفیق نتایج اقدام شد. سپس به منظور سنجش همین معیارها، پرسشنامه ای تنظیم کرده و برای هر چهار بعد موجود به صورت جداگانه سؤالات را مطرح نموده و با استفاده از میانگین و انحراف معیار پاسخنامه در نرم افزار SPSS به بررسی اکولوژی امنیتی شهر تهران شد. نتایج بخش مدل تحقیقی ویکور که بر پایه داده های آماری سازمان آمار و آمارنامه شهرداری تهران است نشان داد که مناطق شمالی شهر از وضعیت اکولوژیکی بهتری نسبت به مناطق جنوبی شهر برخوردارند. مناطق 1، 3، 4 دارای بهترین وضعیت و مناطق 15، 17 و.. دارای وضعیت ناامن اکولوژیک در اکثر شاخص ها هستند. یافته های حاصل از پرسشنامه وضعیت اکولوژیک نیز بر همین منوال است. مناطق 15، 17 و 21 در بدترین شرایط اکولوژیک قرار دارند و عامل اجتماعی نیز به عنوان مهم ترین و اثرگذارترین شاخص در بحث اکولوژی امنیتی مناطق شهر تهران مطرح است.
سنجش و ارزیابی جایگاه کشورهای شبه قاره از نظر شاخص های رقابت پذیری جهانی در مقایسه با کشور ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات شبه قاره سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۲
309 - 338
شاخص رقابت پذیری هرساله توسط مجمع جهانی اقتصاد برای تعداد قابل توجهی از کشورها اندازه گیری و انتشار می یابد. در همین راستا، هدف اصلی این مطالعه «سنجش و ارزیابی جایگاه کشورهای شبه قاره هند از منظر شاخص های رقابت پذیری در مقایسه با کشور ایران»، در دوره زمانی 2016 تا 2018 می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تکنیک های آنتروپی شانون، ویکور، آمار خودهمبستگی فضایی موران جهانی و از نرم افزار Arc Gis استفاده شده است. نتایج این پژوهش از نظر بررسی شاخص-های رقابت پذیری جهانی طی بازه زمانی مورد مطالعه نشان داد کشور هند در جایگاه نخست و کشور بوتان در آخرین جایگاه قرارگرفته است. کشور ایران به ترتیب با کسب میزان ضرایب ویکور 305/0، 336/0 و 327/0 جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج مدل ضریب تغییرات (c.v) حاکی از آن بود که میزان نابرابری کشورها در برخورداری از شاخص-های مورد مطالعه طی سه سال آهنگ سیر نزولی داشته است. سوال اصلی تحقیق این است که کشور ایران از لحاظ شاخص های جهانی رقابت پذیری نسبت به کشورهای شبه قاره در چه وضعیتی قرار دارد؟
رتبه بندی رضایتمندی از مسکن روستایی با استفاده از تکنیک ویکور (موردمطالعه: بخش مرکزی شهرستان تایباد)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۵ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱۶
668 - 686
حوزههای تخصصی:
با توجه به اهمیت مسکن روستایی، شناسایی عوامل مؤثر در میزان رضایتمندی و نارضایتی سکونتی ساکنان، می تواند در جهت تحلیل وضع موجود سکونتی، تصمیمات آینده به منظور ارتقای سطح کیفی محدوده های سکونتی افراد و جلوگیری از تکرار نواقص در سایر مکان ها مؤثر واقع گردد. روش تحقیق حاضر به صورت توصیفی تحلیلی است و حجم نمونه ی تصادفی به نسبت اندازه ی خانوار در ۱۶ روستای بخش مرکزی تایباد (روستاهای دریافت کننده ی تسهیلات بهسازی مسکن، ۵۰۷۶ خانوار)، ۱۸۰ خانوار برآورد گردید. در این پژوهش مؤلفه ی رضایتمندی ساکنان روستایی از مسکن بر اساس ۶ شاخص بهداشتی، اقتصادی، تأسیسات و اجزای درونی مسکن، کالبدی، رفاهی، ایمنی از شاخص های تعیین شده ی مربوط به مسکن روستایی و در قالب ۲۳ گویه سنجیده شد. در فرآیند کار پس از محاسبه ی اهمیت نسبی، درجه ی ارجحیت هر شاخص با استفاده از تکنیک ahp، به دست آمد، سپس با استفاده از مدل ویکور رتبه بندی نقاط روستایی انجام شد. نتایج بیانگر آن است که روستای اسدآباد با رتبه (۱) و سطح رضایت خیلی زیاد (۰)، در بالاترین رتبه و روستای دوغارون با رتبه (۱۶) و سطح رضایت خیلی کم (۶۲۸/۰) در پایین ترین رتبه قرار دارد. درواقع از ۱۶ روستا، ۴ روستا در سطح رضایتمندی (خیلی زیاد)، ۴ روستا (زیاد)، ۱ روستا (متوسط)، ۲ روستا (کم) و ۵ روستا (خیلی کم) را به دست آورده اند. به طورکلی، مسکن نیمی از روستاها در وضعیت مناسب و نیمی دیگر در وضعیت نامناسب و میزان رضایت کم قرار گرفتند.
واکاوی شاخص های حکمروایی خوب شهری در مناطق شهری (موردمطالعه: منطقه 16 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اقتصاد و مدیریت شهری سال دهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۸
۱۶۸-۱۴۳
حوزههای تخصصی:
در دهه های اخیر، اصلاح ساختار نظام مدیریتی کشور و تطابق آن با تحولات نوین در عرصه مدیریت شهری و توجه به رویکردهای نوین حکمروایی خوب شهری با توجه به ویژگی های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی شهرهای ایران موردتوجه مدیران و برنامه ریزان شهری بوده است. پژوهش حاضر به منظور سنجش و رتبه بندی نواحی شش گانه منطقه ۱۶ تهران از لحاظ حکمروایی خوب شهری با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از داده های استخراج شده از پرسشنامه های میدانی در جامعه آماری منطقه ۱۶ به وسیله نمونه گیری تصادفی، گردآوری شده است. با استفاده از مدل ویکور، به رتبه بندی نواحی و ارزیابی آنها با بهره گیری از شاخص های مشارکت، شفافیت، قانو ن مداری، پاسخگویی، عدالت محوری، مسئولیت پذیری، کارایی- اثربخشی و اجماع محوری پرداخته شد که توسط مدل وزن دهی آنتروپی شانون مشخص گردید که شاخص های مشارکت، قانون مداری و مسئولیت پذیری به عنوان مهمترین شاخص های پژوهش ایفای نقش می کنند. نتایج نشان می دهد ناحیه ۳ به عنوان بهترین ناحیه و ناحیه ۱ به عنوان ضعیف ترین ناحیه از لحاظ شاخص های حکمروایی خوب شهری می باشند. به طور کلی تفاوت زیادی بین نواحی مختلف منطقه ۱۶ از نظر شاخص های حکمروایی خوب شهری وجود ندارد و عملکرد کل منطقه ۱۶ در ارائه شاخص های حکمروایی خوب شهری، ضعیف ارزیابی گردید.
بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در همه شمولی کلانشهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۶ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۸۱
25 - 41
حوزههای تخصصی:
شهر همه شمول به معنای افزیش دسترسی همه آحاد جامعه به خدمات و زیرساخت های شهری از طریق سرمایه گذاری های هدفمند بوده و مستلزم رعایت سه بعد فضایی، اجتماعی و اقتصادی است. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در همه شمولی مناطق شهر تبریز است. روش تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی است. بدین منظور از روش دلفی به منظور شناسایی عوامل کلیدی شهر همه شمول استفاده شد. در ادامه به منظور تأثیرگذاری عوامل و یافتن رابطه علت و معلولی بین عوامل کلیدی از روش Vensim استفاده شد. در ادامه به منظور شناسایی مناطق به لحاظ برخورداری از شاخص ها، از روش ویکور استفاده شد. نتایج مدل دلفی نشان می دهد که عوامل اصلی همه شمولی شهر تبریز شامل: وضعیت اقتصادی شهر ، مسائل ساختاری، علل اجتماعی و مسائل زیست محیطی هستند که آینده این تحولات را تحت تاثیر خود قرار می دهند. نتایج مدل وِنسیم نشان می دهد که دو عامل تاب آوری و عدالت فضایی بیشترین تأثیرگذاری را در سوق دادن شهر تبریز به سوی همه شمولی دارند. نتایج مدل ویکور نشان می دهد که مناطق نه و شش دارای وضعیت مناسبی از لحاظ شاخص های همه شمولی هستند و مناطق ده و یک در بدترین شرایط قرار گرفته اند.
رتبه بندی جایگاه های پمپ بنزین از منظر شهروندان با استفاده از مدل Vikor (مطالعه موردی: شرق کلانشهر اهواز)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش محیط سال سیزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۸
41 - 62
حوزههای تخصصی:
با افزایش جمعیت در شهرهای ایران و به خصوص شهرهای بزرگ، حجم تقاضا برای خدمات عمومی افزایش یافته است. همچنین نیاز به استفاده از خودرو و به تبع آن ایجاد جایگاه های سوخت متعدد نسبت به گذشته بیشتر احساس می شود. به رغم آن که کشور ایران دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در جهان است؛ اما مدت هاست که از بنزین و گازوئیل مانند اکثر کشورهای دنیا به عنوان دو سوخت متداول خودرو بهره گرفته می شود. با توجه به اختلاف ظرفیت تولید و میزان مصرف بنزین در کشور، بخش عمده ای از این سوخت از خارج تأمین می شود که بار مالی فراوانی را بابت خرید، حمل و پخش در پایانه های سوخت به اقتصاد کشور وارد می کند. پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و روش به کار رفته در آن توصیفی- تحلیلی است که طی آن با استفاده از منابع اسنادی و برداشت میدانی- پرسشنامه ای از یازده جایگاه پمپ بنزین واقع در شرق کلان شهر اهواز و با لحاظ 7 شاخص و استفاده از تکنیک Vikor مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.نتایج نشان داد که در بین 11 جایگاه پمپ بنزین در شرق کلان شهر اهواز به ترتیب جایگاه پمپ بنزین فتوحی با Qi صفر در رتبه ی اول و جایگاه پمپ بنزین پنج شرکتی با Qi 931/0 در رتبه ی یازده ام و آخر قرار گرفته است؛ لذا جهت رسیدن به توزیع فضایی و ایجاد تعادل نسبی در توزیع خدمات باید در جهت تقویت و افزایش سطح 7 شاخص مورد ارزیابی اقدامات لازم صورت پذیرد.
تحلیل تطبیقی زیست پذیری در مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق 10گانه کلانشهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۰
14 - 29
حوزههای تخصصی:
از رویکردهای نوین در راستای پایداری شهری، مفهوم زیست پذیری می باشد که بر ارتقای کیفیت شاخص های مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی در شهر تأکید دارد. در این پژوهش که با هدف سنجش وضعیت زیست پذیری در مناطق10 گانه شهر تبریز انجام شده، از روش توصیفی- تحلیلی و ابزار پرسشنامه (در دو سطح شهروندان و کارشناسان) بهره گیری شده است. در این راستا از آزمون T تک نمونه ای در محیط نرم افزار SPSS ، مدل تصمیم گیری چندشاخصه ویکور و روش تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری، با استفاده از نرم افزار میک مک برای تحلیل داده ها بهره گیری گردیده است. جامعه آماری این پژوهش ساکنان مناطق 10 گانه شهر تبریز، و نمونه آماری نیز بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای و به نسبت سهم جمعیتی مناطق با استفاده از روش نمونه گیری ساده تصادفی انتخاب گردید. نتایج پژوهش نشانگر این است که هم بر اساس نظر کارشناسان(3.04) و هم بر اساس نظر شهروندان(3.20) میانگین ابعاد چهارگانه زیست پذیری کلانشهر تبریز بالاتر از متوسط (میانگین نظری3) قرار دارد. بر اساس نظرات شهروندان منطقه 9 و بر اساس نظرات کارشناسان، منطقه 1 در رتبه اول قرار دارد. نتایج حاصل از تحلیل ویکور نیز نشانگر رتبه اول منطقه 2، ازنظر زیست پذیری می باشد. در خصوص عوامل تأثیرگذار حاصل از نرم افزار میک مک، "ایجاد اشتغال و درآمد پایدار" مهم ترین عامل شناخته شده است. نتایج نشان دهنده این است که به ترتیب عوامل ایجاد اشتغال و درآمد پایدار، نوسازی بافت فرسوده، بهسازی بافت حاشیه نشین، تأمین مسکن مناسب، توسعه فضاهای سبز و باز و تأمین خدمات زیرساختی عوامل کلیدی تأثیرگذار هستند. با توجه به این مهم می توان گفت که در بین مناطق 10 گانه کلانشهر تبریز شاهد عدم تعادل فضایی از نظر زیست پذیری هستیم و مدیریت بهینه موارد مذکور نقش مهمی در رفع این عدم تعادل فضایی بازی می نماید.
تحلیل اثرات سرمایه اجتماعی بر حکمروایی مطلوب روستایی، مطالعه موردی: دهستان دراک، شهرستان شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
یکی از الزامات تحقق توسعه پایدار روستایی فراهم کردن زمینه ای برای مشارکت روستائیان درسرنوشت خود است که این امر از طریق تقویت سرمایه اجتماعی در سایه ی حکمروایی مطلوب روستایی امکان پذیر است. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر حکمروایی مطلوب روستاییِ 7 روستای دهستان دراک در بخش مرکزی شهرستان شیراز است. نوع تحقیق، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی، روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت توصیفی و استنباطی و مدل ویکور است. جامعه آماری تحقیق حاضر 3027 خانوار روستایی در دهستان دراک می باشد. با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه جهت تکمیل پرسش نامه، 341 خانوار در 7 روستا به دست آمد. پایایی پرسشنامه برای سرمایه اجتماعی 0.892 درصد و برای حکمروایی مطلوب روستایی 0.962 درصد به دست آمد که نشان دهنده مطلوبیت آنها می باشد و روایی صوری پرسش نامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد که با اطمینان 99 درصد سرمایه اجتماعی و حکمروایی مطلوب روستایی در وضعیت مطلوبی قرار دارد. نتایج آزمون رگرسیون چند متغیره نشان می دهد که همبستگی قوی با مقدار 0.870 بین ابعاد سرمایه اجتماعی به عنوان متغیر مستقل و حکمروایی مطلوب روستایی به عنوان متغیر وابسته وجود دارد. همچنین نتایج مدل ویکور نشان داد که روستاهای کودیان و باجگاه با داشتن بیشترین مقدار Qi در رتبه های یک تا دو و آب پرده و حسین آباد با کمترین مقدار Qi در رتبه های ششم و هفتم قرار گرفته اند.