مطالب مرتبط با کلیدواژه

امام سجاد (ع)


۲۱.

سبک زندگی در آموزه های امام سجاد (ع) بر اساس رو ش های کاربردی انحراف زدا و فضیلت افزا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین و ارتباطات سال بیست و پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 1 - 31

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) سبک زندگی آموز ههای تربیتی صحیفه سجادیه رساله حقوق انحراف زدایی فضیل تافزایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۹ تعداد دانلود : ۴۹۵
اصطلاح سبک زندگی برای اولین بار در سال 1908 توسط زیمل در علوم اجتماعی مطرح شد. این موضوع در دو سطح فردی و اجتماعی مطرح گردید و شاخصه مهمی برای تشخیص هویت فرد و جامعه محسوب شد. ورود موضوع سبک زندگی به جامعه دانشگاهی ایران آراء موافق و مخالفی را برانگیخت. برخی از نظری هپردازان مسلمان سعی در بومی سازی این مفهوم نمودند و تلاش کردند با واکاوی میراث علمی اسلامی و آثار اندیشمندان مسلمان، مفاهیم نزدیک و مرتبط با آن را بازیابند. ایشان با طرح اصطلاح سبک زندگی اسلامی به تولید متونی در این زمینه مبادرت ورزیدند. ادبیات بحث در حال نضج و شکوفایی است. مسئله مقاله حاضر آن است که مؤلف ههای سبک زندگی در آموزه های امام سجاد (ع) چیست؟ این مقاله با واکاوی آموزه های امام سجاد (ع) تلاش دارد مؤلفه های سبک زندگی را در این میراث بسیار غنی کشف نماید و به غنای ادبیات بحث، بیفزاید. برخی از این مؤلفه ها در مکتب تربیتی امام سجاد (ع) مانند: مهرورزی، عینیت بخشی به آموزه ها، ایجاد ارتباط مستمر با خدا، به عنوان رو شهایی کاربردی در انحراف زدایی و فضیل تافزایی مطرحاست. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی تحلیلی است. شیوه کار این گونه است که ابتدا متن صحیفه سجادیه و روایات امام سجاد (ع) بررسی شده، از آیات و دیگر روایات مرتبط با موضوع، به منظور کشف مؤلفه های سبک زندگی از آموزه های آن حضرت، استفاده شده است.
۲۲.

نقش معنوی امام سجاد(ع) در امتداد نهضت کربلا

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) واقعه عاشورا نهضت کربلا تبلیغ دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۲ تعداد دانلود : ۴۱۰
با بررسی دقیق در واقعه عاشورا و سیره امام سجاد(ع) درمی یابیم که امام سجاد(ع) در جاویدان ماندن این نهضت و قیام خونین که تا ابد در ذهن و جان بشریت نقش بسته است نقش بسیار مهم و اثرگذاری داشته است و البته از عهده این مسئولیت و رسالت به خوبی برآمده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی ابعاد شخصیتی حضرت امام سجاد(ع) و بیان راهکارهایی است که ایشان در جهت احیا و تداوم نهضت عاشورا انجام داده اند. امام سجاد(ع) فرزند برومند حسین بن علی(ع) است که در سال 38 هجری به دنیا آمد. ایشان همانند دیگر امامان معصوم از اخلاق برجسته ای برخوردار بودند و همچنین ازنظر علمی سرآمد زمان خود بودند. امام سجاد با توجه به مصلحت الهی در واقعه عاشورا بیمار شدند که همین بیماری باعث شد که ایشان را نکشند و این ذخیره امامت باقی بماند تا شیعه بی رهبر نباشد. بعد از حادثه عاشورا، اسرا به کوفه و سپس به شام فرستاده شدند و امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) در فرصت هایی که به وجود می آمد سخنرانی کردند و پیام کربلا را به همگان رساندند. آن ها مظلومیت امام حسین(ع) ویاران باوفایشان و ظلم هایی که دشمنان یزیدی در حق ایشان انجام دادند را بیان کردند، این افشاگری های امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) توطئه یزید که خواری اهل بیت بود را خنثی کرد و قضیه به سود اهل بیت تغییر کرد. امام سجاد(ع) در طول زندگی از روش های مختلفی استفاده کردند تا واقعه جان سوز کربلا به فراموشی سپرده نشود. این اقدامات آثار و پیامدهایی به همراه داشت که از آن جمله می توان به تنفر مردم از امویان، قیام مختار، توابین و قیام های مختلفی که نشأت گرفته از قیام امام حسین(ع) بودند را اشاره کرد.
۲۳.

مدیریت معنوی امام سجاد(ع) در عرصه اجتماعی و سیاسی

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: مدیریت معنوی امام سجاد (ع) عرصه اجتماعی عرصه سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۳۳۰
دوران امام سجاد(ع) دوران بسیار سختی بود. ارزش های دینی به شدت دچار انحراف شده و گستاخی «بنی امیه» به حدی رسیده بود که مردم را برده خود می دانستند. اوضاع مردم در این دوره طوری بود که دو گروه فقط می توانستند در امنیت باشند؛ گروهی که نسبت به جامعه بی تفاوت بودند و گروهی که در دربار موقعیتی داشتند که دین و شریعت خود را قربانی شکم، غریزه و موقعیت می کردند. امام سجاد(ع) در این زمان به طور دائمی از خود مراقبه و محاسبه داشتند و اعمال خود را در برابر خدا به طور دقیق انجام می دادند و بیشترین اخلاص ایشان در برابر خدا بود. آن حضرت همه امور اجتماعی را (خانواده، مردم و خلفا وقت) با معنویت خود به خوبی مدیریت می کردند. هدف از نگارش این مقاله توجه به مدبر بودن امام سجاد(ع) در عصری است که اختناق شدید ازنظر اجتماعی و سیاسی در جامعه پدید آمده بود و آگاهی امام از وضع موجود در جامعه و مدیریت آن به نحو احسن است. نوع رفتار و گفتار و کردار امام سجاد(ع) و تمامی ائمه اطهار (علیهم السلام) و مدیریت آنان بر جامعه می تواند بهترین الگو برای ما در اداره جامعه باشد.
۲۴.

واکاوی واژه رضا در صحیفه سجادیه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۳ (پیاپی ۵۵) 11 - 40

کلیدواژه‌ها: رضا رضوان صحیفه سجادیه امام سجاد (ع) سخط

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۲ تعداد دانلود : ۵۴۱
امام سجاد (ع) در دوران خفقان بعد از قیام عاشورا برای یادآوری هدف این قیام، مضامین عمیقی را در قالب دعا مطرح کردند. یکی از مضامین مورد توجه «رضا» است. امام سجاد7در صحیفه سجادیه 79 بار به  «رضا» اشاره نموده اند؛ با این وجود بررسی آن در صحیفه مورد توجه محققان قرار نگرفته است. از اینرو در این تحقیق با مراجعه به متن صحیفه سجادیه، مفهوم رضا تبیین و راه های تحصیل آن و کارکردهای آن در نگاه امام سجاد با روش توصیفی - تحلیلی، واکاوی شده است.  اگرانسان ها حالشان در موقعیت بلا، گرفتاری و مصیبت مانند وقتی باشد که در حالت رخاء و آسایش و رفاه به سر می برند، به مقام رضا رسیده اند؛ البته طبق دیدگاه امام سجاد (ع)، رضا یک رابطه دو سویه بین خدا و بنده است؛ انسان ها با رعایت معیارهایی مانند ایمان، عمل صالح، اطاعت از خدا، ترک گناه و انجام واجبات، می توانند موجبات رضایت خدا از خودشان را فراهم کنند. همچنانکه، بنده با نگرش و رفتارش می تواند رضایت خود از خدا را نشان دهد. در بعد رفتاری، اطاعت از خدا و جانشینان او در زمین، عبادت خدا و در بعد نگرشی، رضا به قضای الهی و شهادت به اینکه خداوند، رزق را به عدالت در میان بندگان تقسیم می کند، نشان دهنده رضایت بنده از خداست. هنگامی که خدا از بنده ای راضی باشد، او را از حوادث شر محفوظ می دارد؛ همچنان که درجه چنین بنده ای را در میان بندگان بالا می برد و بهشت را به او پاداش می دهد.
۲۵.

نقش آفرینی تاریخی امام سجاد(ع) از سال 61 تا 94 هجری قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷ 179 - 194

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) صحیفه سجادیه موضع گیری امام امویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵ تعداد دانلود : ۴۰۸
دوران امامت امام سجادA از سال 61 تا 94 یا 95 هجری قمری، یکی از حساس ترین دوره های تاریخ اسلام است. در این دوران، دومین دور درگیری ها میان مسلمانان که با به شهادت رسانیدن امام حسینA آغاز شده بود، با تثبیت مروانیان پایان یافت و از آن پس، سنّت پیامبر رفته رفته رو به فراموشی می رفت. خفقان، سرکوب، حکومت قبیلگی، تجمل گرایی، تقاطی افکار ملل تابعه و نیازهای فقهیِ نو، مهم ترین مسائل در جامعه اسلامی بود. قدرت امویان در سایه خشونت حاکمان، نارضایتی های گسترده ای را ایجاد می کرد که خطری جدی برای دین نو بود. امام سجادA در این دوران پُراهمیت، با درک عاقلانه شرایط سیاسی و نیازهای اساسی جامعه اسلامی، با رفتار سیاسی مناسب و موضع گیری درست، جامعه شیعیان را از خطر پیش رو رهانید و هسته اصلی پیروان ولایت امام علیA را حفظ نمود. امام سجادA در این دوران پُرخطر، با استفاده از ابزارهای متعددی چون: گریه، دعا، زندگی اجتماعی صحیح و موضع گیری سیاسی مناسب، فعالیت نمود. ایشان با گریه، مراتب اعتراض خود به حکومت را ابراز داشت و با دعا، مفاهیم بلند عرفانی و آهنگ جهاد و شهادت را منتقل نمود و با حُسن سلوک، هرگونه شکّ حکومت به خویش و یاران محدودش را از میان بُرد. پژوهش حاضر، به منظور تبیین: شرایط سیاسی و اجتماعی زمان امام سجادA، شکل رفتار و نوع گفتار امامA و نقش موضع گیری های درست ایشان در حفظ بنیادهای اصلی تشیع انجام شده است.
۲۶.

شناسایی مدلول های تربیتی دعای بیست و پنجم صحیفه سجادیه برای کاربرد در طراحی برنامه درسی قصدشده معارف اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۹ 133 - 161

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) صحیفه سجادیه دعای بیست و پنجم مدلول های تربیتی دروس معارف اسلامی برنامه درسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۶۵۱
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مدلول های تربیتی دعای بیست و پنجم صحیفه سجادیه و چگونگی کاربرد آن ها در برنامه درسی معارف اسلامی انجام شده است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی می باشد. برای گردآوری داده های لازم در نیل به اهداف پژوهش، متن و ترجمه دعای مذکور و نیز دیگر منابع تشریحی با استفاده از فرم های فیش برداری از منابع جمع آوری، و با شیوه های کیفی تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس یافته های این تحقیق، در دعای بیست و پنج صحیفه سجادیه به گونه ای ظریف و دقیق برخی از مدلول های تربیتی را می توان استنتاج و استخراج نمود که عبارتند از: استعانت از خداوند، بهره گیری از تقوا، محور قرار دادن محبت راستین، اطاعت پذیری، شناخت دشمن (شیطان)، بصیرت، واگذاری مسئولیت به متربیان، توجه به رشد اخلاقی، طلب رزق طیب و توجه به تربیت جسمانی. برنامه ریزان درسی می توانند از مدلول های تربیتی مذکور با اتخاذ استراتژی های مطرح شده از سوی محققان در طراحی بخش های اهداف، محتوا، روش های یاددهی یادگیری و ارزشیایی برنامه درسی معارف اسلامی استفاده نمایند.
۲۷.

کارکرد عناصر انسجام غیر ساختاری در دعای هجدهم صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 247 - 270

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) صحیفه سجادیه دعای هجدهم نظریه انسجام انسجام غیر ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۳ تعداد دانلود : ۵۱۱
نظریه زبانشناسی "سیستمی - نقشی" مایکل هالیدی از مهم ترین نظریات زبانشناسی است که در چارچوب نقشگرایی به شکلی نظام مند به تحلیل متون ادبی مختلف می پردازد. او در بخشی از این نظریه، از شاخص هایی سخن می گوید که یک متن منسجم باید داشته باشد. سپس رقیه حسن با ارائه نظریه مجزّایی به نام "هماهنگی انسجامی" به تکمیل نظریه همسرش می پردازد. در این پژوهش، بر اساس نسخه تکامل یافته نظریه هالیدی و حسن 1985م، و نیز مفهوم هماهنگی انسجامی که رقیه حسن در سال 1984م مطرح کرد، انسجام و ابزارهای انسجام بخش آن، در دعای هجدهم صحیفه سجادیه، به بوته نقد و ارزیابی توصیفی - تحلیلی و آماری گذاشته می شود. هدف نگارنده در این مقاله آن است تا با اتکا به نظریه مذکور، انسجام، عوامل و نیز میزان این انسجام را در متن دعای هجدهم صحیفه سجادیه، تبیین نماید. دستاورد پژوهش نشان از وجود انسجام متنی بسیار بالا و نزدیک به 100% درصد را دارد که از منظر دانش زبانشناسی قابل توجّه و تأمّل است. عوامل و ابزارهای دستوری و واژگانی انسجام غیر ساختاری، در متن دعای هجدهم صحیفه سجادیه، حضوری غالب و چشمگیر دارند. این بسامد بالای فراوانی عوامل انسجام غیر ساختاری در متن دعا، عمدتاً نمایانگر توفیق امام سجاد (ع) در بازتاب دقیق مفاهیم دعا در صحیفه سجادیه است.
۲۸.

اندیشه سیاسی امام سجاد(ع )

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال دهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۳۷

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) اسپریگنز بحران سامان سیاسی جامعه آرمانی بازسازی حکومت نبوی (ص) علوی (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۹ تعداد دانلود : ۸۹۴
پرسش مقاله این است که بحران سامان سیاسی جامعه امام سجاد (ع) چه بوده است وبرای برون رقت از آن وجود مبارک امام سجاد ع چه تجویز آرمانی ارائه داده اند؟ فرضیه پژوهش بر اساس الگوی جستاری اسپریگنز چنین است: «در اندیشه مبارک امام سجاد (ع) بحران، انحطاط، استبداد ، بدعت و فساد بوده است دلیل بروز آن جدایی ملت از ولایت؛ آرمان، پیوند ملت و زمامداران با ولایت ؛و راه حل، نیز بازسازی حکومت حکیمانه معصوم (ع) می باشد.» برای بررسی جنبه زوایای پنهان جامعه زمان امام سجاد در قالب مشکل سیاسی، دلیل شناسی، آرمان شناسی و راه حل شناسی با روش پژوهش تاریخی- توصیفی ( تحلیل محتوا) تجزیه و تحلیل شده است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.
۲۹.

موانع پیشرفت معنوی از دیدگاه صحیفه سجّادیه

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال دوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۷ 117-144

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) رشد معنوی تأثیر گناه دعا معارف قرآن و حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۴ تعداد دانلود : ۱۲۹۰
رشد انسان و تکامل او به ویژه در دنیای کنونی، نیازمند برنامه است. شایسته است که در این برنامه افزون بر یادکرد نیازها و روش رسیدن به آن، موانع و محدودیت ها نیز ذکر شود. پژوهش کنونی بخشی از این موانع را در صحیفه سجّادیه شناسایی می کند. شناخت موانع معنوی رشد، تلاشی برای رسیدن به الگوی سبک زندگی اسلامی است. تبیین نگرش اهل بیت به موضوع پیشرفت و زمینه سازی برای استواری پایه های رشد جامعه از بهره های این تحقیق خواهد بود. تاکنون نگاشته ای که به تبیین موانع پیشرفت معنوی انسان از دیدگاه صحیفه سجّادیه بپردازد، دیده نشد. نگاشته کنونی که می توان آن را «موانع پیشرفت اخلاقی ...» نیز نامید، فهرستی از موانع را در ده بخش ارائه می-کند
۳۰.

تحلیل جامعه شناختی جنبش مختار ثقفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۳ 51-75

کلیدواژه‌ها: جنبش اجتماعی مختار ثقفی موالی امام سجاد (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۶۰۱
جنبش ضداموی و ضدزبیری مختار، یک جنبش اجتماعی- انقلابی بود که با هدف خونخواهی امام حسین (ع) و برپایی حکومت عدل شکل گرفته بود. از این رو بررسی جامعه شناختی این جنبش می تواند در ارزیابی آن کمک زیادی کند. این پژوهش پس از گردآوری داده های تاریخی با رویکرد جامعه شناختی بر پایه چهار محور بنیادی: فرآیند، ساختار و ارتباط با کنش گران جنبش و باورها و نقش نیروهای کنش زا به تحلیل جامعه شناختی این جنبش پرداخته است. دستاورد پژوهش نشان دهنده آن است که در پی دست یابی موالی به حقوق خویش، مختار به عنوان رهبر کاریزماتیک توانست موالی و شیعیان را همراه نماید؛ اما به دلیل ناسازگاری باورها با برنامه ها و اهداف، نهادی نشدن جنبش در عراق و هم چنین قدرت طلبی مختار، این جنبش دچار بحران شد و به سبب نداشتن تأیید امام سجاد (ع) به شکست کشیده شد.
۳۱.

راهکارهای امام سجاد(ع) برای حفظ حماسه عاشورا و دستاوردهای آن

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۹ 31 - 52

کلیدواژه‌ها: امام حسین(ع) امام سجاد (ع) واقعه عاشورا تبلیغ حکمت موعظه مجادله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۳۵۰
امام سجاد(ع) بعد از شهادت امام حسین(ع) در حساس ترین دوره مسئولیت سنگین امامت و رهبری جهان تشیع را برعهده گرفت  و  سعی نمود دستاوردهای عاشورا را از گزند تحریف و نابودی حفظ کند. امام سجاد(ع) در حفظ دستاوردها عاشورا و تبلیغ آن از روش ها مختلف بهره برد، ایشان در روش "حکمت" با راهکارهای برهان و استدلال، مخاطب شناسی و رعایت مقتضیات حال توانست حقایق عاشورا را برملا کند. امام(ع) در شهر شام با بکارگیری دو روش "همراهی" و "مناظره" شامیان را از توطئه یزید آگاه نمود و فتنه خارجی نامیدن اهل بیت(ع) را خنثی نمود. امام(ع) در ایام اسارت با فرصت شناسی خویش بوسیله روش "موعظه و خطابه" و "پرسش و پاسخ" نهایت استفاده را کرد که نتایج آن، وقوع قیام های توابین و مختار و رسوایی یزیدیان می باشد.
۳۲.

تحلیل استنادهای قرآنی امام سجاد (ع) در مناظرات شهر شام

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۹ 115 - 136

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) استنادات قرآنی مناظرات شام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۴۱۶
مناظرات و خطبه های امام سجاد(ع) پس از واقعه عاشورا و در دوران اسارت در کوفه و شام، از مهم ترین عوامل تداوم نهضت عاشورا وآگاه سازی مردم ازجایگاه راستین اهل بیت پیامبر(ص) می باشد. حضرت در این احتجاجات بارها به آیات قرآن که در دسترس تمام مخاطبان ایشان قرار داشته و بر خلاف روایات از گزند جعل و تحریف در امان مانده بود ،استناد می نمودند تا از این طریق، حقوق تضییع شده ی اهل بیت رسول خدا(ص) را به مردم یادآور شده و با عقاید باطلی که حاکمان اموی در میان مسلمانان رواج داده بودند، مبارزه نمایند. در این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی آیات مورد استناد امام سجاد(ع)در خطبه ها و مناظرات در شهر شام،پرداخته ایم تاچرایی استنادهای قرآنی امام روشن شود.
۳۳.

تحلیل محتوای دعای 26 صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال نهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۲ 37 - 61

کلیدواژه‌ها: دعای 26 صحیفه سجادیه تحلیل محتوا امام سجاد (ع) دعا در حق همسایگان و شیعیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۵ تعداد دانلود : ۴۳۳
بهره برداری از آموزه های اهل بیت، مسیر رشد و سعادت آحاد جامعه را هموار می سازد. دعای بیست وششم صحیفه سجادیه با محوریت دعا در حق همسایگان و شیعیان، یکی از آموزه هایی است که می تواند در شناخت وظایف متقابل امام و امت مؤثر باشد. در این پژوهش، روش تحلیل محتوا به منظور کشف زوایای پنهان کلام امام سجاد(ع) و کاربردی کردن آن به کار گرفته شده است. ضمن تحلیل کمّی وکیفی دعای مذکور، وظایف امام و امت در سه بخش وظایف اختصاصی امام، وظایف اختصاصی امت ودر پایان، وظایف متقابل آن دو شناسایی شد. در راستای تحقق وظایف یادشده، به دو جنبه اعتقادی و اخلاقی توجه شده است، البته بُعد اخلاقی آن بسامد بالاتری دارد. تأکید بر شناخت امام در بخش اعتقادی وتوجه به تحکیم روابط عاطفی آحاد امت، یاری رساندن به یکدیگر و نیز تنظیم رفتار و نوع تعامل هریک با دیگران از مؤلفه های اخلاقی است که در دعای حضرت بدان پرداخته شده است. دستاورد کاربردی کردن آموزه های اسلامی، گام برداشتن در مسیر سلامت زیست اجتماعی و بهره مندی از جامعه ای ایده آل خواهد بود.
۳۴.

روابط بینامتنی دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه (دعا درآغاز ماه رمضان) با قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۳ 37 - 63

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم امام سجاد (ع) دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه روابط بینامتنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۲۹۷
نظریه بینامتنیت رویکردی است که روابط بین متون و چگونگی ارتباط بین آن ها را بررسی می کند. در این رویکرد دلالت های گوناگون متون در فضای متون دیگر آشکار می شود. کاربست این نظریه در مطالعات دینی در تبیین پیوند عمیق قرآن و عترت است. در این پژوهش دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه با موضوع آغاز ماه رمضان در دو سطح لایه های ظاهری و باطنی متن بررسی و تبیین می شود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال کشف افق معنایی جدید از این دعا است. روابط بینامتنی با سه گونه ساختاری و مضمونی و واژگانی پیگیری شده است. نتایج به دست آمده از پژوهش، گویای آن است که حضرت در طول این دعا از ساختارهای مختلف قرآنی در موضوعاتی همچون نزول قرآن در ماه رمضان و شب قدر، درخواست ملحق شدن به بندگان صالح، حمد خداوند بر نعمت هدایت و غیره بهره برده اند به گونه ای که قرآن در درخواست هایشان تجلّی یافته است.
۳۵.

شاخصه های عبودیت در صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم مهر ۱۳۹۹ شماره ۲۷۴ 41-52

کلیدواژه‌ها: بندگی اخلاق بندگی حقیقت عبودیت صحیفه سجادیه امام سجاد (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۹ تعداد دانلود : ۶۴۲
رسیدن به هدفی که خداوند برای خلقت انسان بیان کرده و شناخت عواملی که آدمی را به آن هدف می رساند، از مسائل مهم زندگی هر انسانی است. طبق آیات و روایات، یکی از اهداف ممتاز خلقت انسان عبودیت و بندگی ِ خداوند است. بنابراین برای کسب رضایت الهی و رسیدن به حقیقت عبودیت می بایست شاخصه های عبودیت شناخته شود. با مراجعه به صحیفه سجادیه و استخراج مشتقات واژه عبد و تحلیل فقراتی از دعاهای امام سجاد علیه السلام فهمیده می شود که بندگان حقیقی خداوند دارای شاخصه ها و ویژگی های برجسته ای هستند. طبق فرازهایی از صحیفه سجادیه، بنده واقعی خداوند با شیطان و هوای نفسش مخالفت می ورزد و در مقابل معبودش احساس نیاز می کند، ولی در مقابل غیر خداوند حس بی نیازی دارد. عبد حقیقی هرگز در مقابل معبودش تکبر نمی ورزد و عمرش را در انجام اوامر و ترک نواهی مولایش صرف می کند و در صورت انجام گناه بلافاصله توبه و استغفار کرده و بر انجام معصیت اصرار نمی ورزد و همیشه به بخشش معبودش امیدوار است و در امتحانات الهی نیکوترین عمل را انجام می دهد.
۳۶.

بررسی سبک شناسانه دعای ابوحمزه ثمالی

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۵ 111 - 128

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) ابوحمزه ثمالی دعا سبک شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۳۷۲
دعا و مناجات، رازگویی بنده و بیان عجز و نیاز او به پیشگاه خداوند است و مهم ترین و برترین عمل به منظور ایجاد و حفظ ارتباط روحی و معنوی انسان با خداوند است. در این میان دعای ابوحمزه ثمالی یکی از ادعیه ارزشمندی است که آن حضرت به ابوحمزه ثمالی، یکی از اصحاب خاص خویش و از راویان حدیث و فقهای بزرگ کوفه تعلیم داده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی سبک شناسانه این دعای شریف می پردازد و آن را درسه سطح: آوایی، نحوی و معنایی بررسی می کند و از این رهگذر گوشه هایی از لطایف، دقایق و رموز هنری و ویژگی های زیباشناختی این دعای شریف را آشکار می سازد. در این دعا ایشان از سطح آوایی برای خلق موسیقی وتأثیرگذاری بیش تر کلام بهره گرفته است و در سطح نحوی، برای انتقال هرچه بهتر ومؤثّرتر مفاهیم و با دقت در اسلوب بیان، از جمله هایی با ساختار مختلف بهره برده و لفظ و معنا را هماهنگ نموده است و در سطح معنایی، با تکیه بر علم بیان و به کارگیری انواع تشبیه، استعاره، مجاز لفظ را در خدمت معنای مورد نظر قرار داده است و در کنار القای مفاهیم به جنبه ادبی و زیبایی شناختی نیز توجه داشته است وهمه سطوح فوق حول محور کلی دعا یعنی توحید می چرخند.
۳۷.

مخاطب شناسی خطبه های امام سجاد (ع) در کوفه و شام

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 95-112

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) خطبه کوفه شام مخاطب شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۹ تعداد دانلود : ۳۵۱
بعد از واقعه جانگداز کربلا، کاروان اسراء وارد شهر کوفه شد، امام سجاد (ع) باتوجه به شناخت خویش از موقعیت، فضای جامعه و عقاید کوفیان؛ خطبه ای قرائت فرمود. یکی دیگر از حساس ترین سخنان امام (ع)، خطبه ای است که در میان رجال سیاسی و دینی شام بیان شده است؛ زیرا امام (ع) وارد شهری شدند که مردم نسبت به اهل بیت (ع) شناخت کمتری داشتند و از واقعه کربلا بی خبر بودند. بدین جهت خطبه حضرت (ع) در دو شهر شام و کوفه متفاوت است. لذا امام (ع) براساس مخاطب شناسی خویش باید تحولی عظیم و بنیادین در بینش مردم نسبت به چرایی نهضت حسینی و تبلیغ پیام های عاشورا و اهداف شوم امویان ایجاد کند.
۳۸.

بررسی یک زمان پریشی تاریخی؛ راهی به نقد روایات ام سلمه درباره خبر شهادت و جانشینی امام حسین (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۵ (پیاپی ۱۱۰) 297 - 315

کلیدواژه‌ها: زمان پریشی تاریخی ام سلمه شهادت امام حسین (ع) تربت امام حسین (ع) ودایع امامت امام سجاد (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۲ تعداد دانلود : ۲۵۱
ام سلمه شخصیتی تأثیرگزار در تاریخ اسلام است. گزارش های فراوانی از وی درباره اتفاقات صدر نخستین نقل شده است. بخشی از گزارش های منقول از وی پیرامون حوادث مرتبط با شهادت امام حسین (ع) است. گزارش هایی درباره اصل خبر شهادت، خونین شدن تربت کربلا و همچنین تحویل ودایع امامت به جانشین حضرت، یعنی امام سجاد(ع)، ازجمله اینهاست. مقاله حاضر بر این قصد است که به بررسی این گزارش ها بپردازد و به این سؤال پاسخ دهد که واقعاً چه مقدار از آن گزارش ها قابلیت انتساب به ام سلمه را دارد. به نظر می رسد با توجه به تضادها و تفاوت های گزارشی و همچنین بررسی های تاریخی درباره سال وفات، امکان نشان دادن صحت همه این گزارش ها برای ام سلمه وجود ندارد. از این رو با بررسی های تاریخی، رجالی و حدیثی منابع شیعه و اهل سنت این نتیجه دست یافتنی است که پذیرش بخشی از این روایت ها به دلیل زمان پریشی های تاریخی پیرامون زمان وفات ام سلمه، با تردیدهای جدی روبه رو است و نمی توان همه آنها را برای ام سلمه نشان داد.
۳۹.

اعتبارسنجی روایات شاهزاده بودن مادر امام سجاد(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۷ ۲۵-۴۵

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) تشیع در ایران شهربانو دختر یزدگرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۴۴۰
در برخی از روایات به نقل از ائمه معصومین: آمده است که شهربانو مادر امام سجاد7، دختر یزدگرد ساسانی بوده است. چنین روایاتی موجب شده تا باور شاهزادگی و ایرانی تبار بودن امام سجاد7 در میان امامیه مطرح شود. مسئله اصلی پژوهش این است که آیا گزارش های تاریخی موجود، محتوای روایات مربوط به شاهزاده بودن مادر امام سجاد7 را تأیید می کند؟ در این مقاله یک روایت از صفار قمی و دو روایت از شیخ صدوق درباره شاهزاده بودن مادر امام سجاد7 از نظر سند و محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفت. سپس با سنجش این سه روایت با گزارش های تاریخی نشان داده شد که این روایات از اعتبار چندانی برخوردار نیستند. همچنین در این بررسی نشان داده شد که محتوای این روایات تأثیری در گسترش تشیع در ایران نداشته است.
۴۰.

جایگاه حقوقی زوجین در زندگی مشترک با توجه به رساله الحقوق

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۸ 23 - 42

کلیدواژه‌ها: خانواده حقوق زوجین اسلام امام سجاد (ع) رساله الحقوق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۲۵۲
خانواده اولین و مهمترین نهاد اجتماعی است که همواره بخش قابل توجهی از اشتغالات فکری انسان را تشکیل می دهد. در دین مبین اسلام نیز خانواده جایگاه والایی دارد و اصل، پایه و اساس جامعه است. خانواده، مهمترین وسیله برای اصلاح جامعه معرفی است. بنابراین، استحکام هرچه بیشتر این نهاد مقدس، امری لازم و ضروری است و این امر مهم فقط با تلاش دو رکن اصلی این نهاد یعنی، زن و شوهر به دست می آید که با رعایت حقوق یکدیگر نسبت به هم می توانند پایه این نهاد را مستحکم بنا نهاده و به پیش برند. واضح و روشن است که بی توجهی به این حقوق (با توجه به نقش محوری و تأثیرگذار آنها در خانواده) علاوه برآسیب پذیرنمودن رابطه همسران می تواند روابط سایر اعضای خانواده را آشفته کند و حتی خانواده را در معرض خطر فروپاشی قراردهد. نوشتار حاضر، حقوق زوجین از دیدگاه امام سجاد (ع) در رساله الحقوق را بررسی می کند.