تحقیقات دانشگاهی

مقاله حاضر باهدف تغذیه ی اطلاعاتی دانشگاه ها و دانشکده ها در پیشبرد تحقیقات دانشگاهی تهیه گردیده است که ضمن بررسی خدمات آگاهی رسانی جاری به معرفی پیشرفته ی و جدید کنترل و اشاعه ی اطلاعات روز آمد تحت نظام اشاعه ی اطلاعات گزیده (SID) می پردازد. این مقاله با مروری بر تارخچه و کاربرد، فرایند ، مزایا و روش های ارزیابی نظامSID و اهمیت این سیستم در تحقیقات دانشگاهی بر لزوم پیاده کردن آن در کتابخانه های دانشگاهی تاکید می ورزد.

طی دهه گذشته سهم ایران در علم جهان به طور چشمگیری افزایش یافته است. در این مقاله پس از بیان این واقعیت سعی می شود تا عملکرد علمی ایران از طریق تعداد مقالات علمی چاپ شده توسط اجتماع علمی آن اندازه گیری شود. سپس ساختار معرفتی علم در ایران به منظور تشخیص هر نوع ناهنجاری بر مبنای طبقه بندی پاپسکویی عرضه شده است. نتیجه آنکه رشته شیمی با تولید استثنایی خود تناسب میان رشته ها را از میان برده است.

رشد شتابان جهانی شدن اقتصاد در دنیای امروز، شرایط را برای رشد و پویایی صنایع کشورهای در حال توسعه به طرز روزافزونی تنگ تر نموده است. کشورهای در حال توسعه جهت توفیق در رشد تولید و صادرات کالاهای صنعتی خود تحت قیود جهانی شدن، چاره ای جز به کارگیری تکنیک های تولیدی پیشرفته تر و صرفه جویی در هزینه های تولید خود ندارند. فناوری به عنوان یکی از مهم ترین عوامل توسعه اقتصادی و صنعتی کشورها مطرح می باشد و به خصوص فناوری برتر که در رشد و ترقی صنعت آن کشورها بسیار مؤثر است و در سبقت گرفتن از دیگر رقبا در عرصه تجارت جهانی نقش بسزایی ایفا می کند. در میان تقسیم بندی فناوری هایی که در تولید و صادرات محصولات کارخانه ای مد نظر است (فناوری ساده، فناوری متوسط، فناوری برتر)، صنایع با فناوری برتر از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این صنایع باعث ایجاد ارزش افزوده بالا می شود و علاوه بر آن حاصل و نتیجه این فناوری بر دیگر بخش های اقتصادی هم تأثیر گذار است و باعث افزایش بهره وری و شکوفایی آنها می شود. پژوهش حاضر رفتار کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه در مورد صادرات صنایع با فناوری برتر را بررسی و با استفاده از روش حداقل مربعات تعمیمیافته در پانل دیتا برای دوره زمانی 2005-1990 با توجه به متغیرهای قیمتی و غیرقیمتی، عوامل مؤثر بر صادرات صنایع با فناوری برتر را شناسایی می کند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که متغیرهای تحقیق و توسعه، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، نرخ ارز مؤثر واقعی، درجه باز بودن اقتصاد و تجارب ناشی از تجارت در هر دو گروه کشورها بر صادرات صنایع با فناوری برتر تأثیر مثبت و معنی دار دارد و رشد اقتصادی تنها در گروه کشورهای توسعه یافته بر صادرات صنایع با فناوری برتر مؤثر است.

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی جامع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی انجام شد. روش این مطالعه با توجه به گزاره های تحقیق، از نوع توصیفی و کیفی است که در دو مرحله کتابخانه ای و اجرای روش دلفی و با مراجعه به 25 نفر از خبرگان دانشگاهی و افراد اجرایی انجام شده است. در مرحله اول با رویکرد اکتشافی تطبیقی و مطالعه ادبیات، فعالیت ها و مراحل فرایند تجاری سازی شناسایی شده و نیز مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار بر تجاری سازی احصاء شدند. سپس، با بهره گیری از نظریه سه شاخگی (3c) هر کدام از مؤلفه ها براساس ویژگی هایشان در سه دسته عوامل زمینه ای، محتوایی و ساختاری طبقه بندی شدند. با ترکیب متغیرها و ایجاد سه بُعد زمینه ای، محتوایی و ساختاری و نیز مراحل فرایند تجاری سازی، چارچوب مفهومی تحقیق ارائه شده و سپس، چارچوب مفهومی پیشنهادی با استفاده از روش تحقیق کیفی و مراجعه به خبرگان و کسب نظر آن ها در طی سه دور دلفی اعتبارسنجی و مدل نهایی تحقیق طراحی شد. براساس یافته های این پژوهش، فرایند تجاری سازی در هشت مرحله شناسایی شده و در مورد 29 مؤلفه مؤثر بر تجاری سازی تحقیقات با مقدار ضریب توافق کندال 804/0 بین صاحبنظران اجماع و اتفاق نظر حاصل شد. همچنین، بررسی نظرات خبرگان درباره عوامل سه گانه مؤثر بر تجاری سازی تحقیقات با آزمون فریدمن، نشان داد عوامل زمینه ای با رتبه اول و عوامل محتوایی و ساختاری به ترتیب در رتبه های دوم و سوم اولویت بندی اعضای پانل قرار گرفته است.

تحقیقات از ارکان توسعه هر کشوری است و سیاست گذاران در تلاش برای افزایش تعداد و کیفیت و همچنین هدایت و بهره برداری مناسب از نتایج آن هستند. ازاین روی، دولت ها، مستقیم و غیر مستقیم به تحقیق و توسعه می پردازند و در زمینه هایی که بخش خصوصی قادر یا راغب به فعالیت یا سرمایه گذاری نیست، نیازهای جامعه را مرتفع می سازند. تامین مالی تحقیقات از بودجه عمومی در کشورهای درحال توسعه، رشد و فراوانی بیشتری دارد و عمده تحقیقات با استفاده از بودجه عمومی صورت می پذیرد. از مباحث مهم در این خصوص، موضوع مالکیت و نحوه بهره برداری از نتایج این تحقیقات است. این امر هم از جهت مالکیت فکری و حقوق پدیدآورندگان و هم ازلحاظ مدیریت دانش اموال فکری دارای اهمیت بوده و ضروری است بیشترین بهره اقتصادی نصیب جامعه و عموم مردم شود. این مسئله از دهه های قبل در برخی کشورها مطرح شد. اولین و مهم ترین قانونی که به موضوع اموال فکری تحقیقات تامین مالی شده عمومی می پردازد قانون بای دال امریکا است. بسیاری از کشورها، با الگو گیری از این قانون، مقررات مشابهی وضع کرده اند. این مقاله به ویژگی های قانون بای دال پرداخته، ضمن بررسی حقوق ایران، نکاتی که باید موردتوجه قانون گذار به عنوان یک کشور درحال توسعه قرار گیرد، مطرح می کند.

هدف از پژوهش حاضر تحلیل عاملی عوامل مؤثر بر تجاری سازی تحقیقات مدیریت ورزشی بود. تحقیق حاضر از نظر هدف تحقیق جزء تحقیقات کاربردی بود که به صورت توصیفی تحلیلی انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش اعضای هیأت علمی و دانشجویان دوره دکتری رشته مدیریت ورزشی دانشگاه های آزاد و دولتی سراسر کشور بود که 1050 نفر تخمین زده شد که 257 نفر به عنوان نمونه به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته 50 سؤالی استفاده شد که روایی صوری و محتوایی آن به تأیید 20 تن از استادان مدیریت ورزشی رسید و به منظور روایی سازه از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ در مطالعه مقدماتی 0.763 به دست آمد. برای تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی و استنباطی از جمله فریدمن و تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی با کمک دو نرم افزار SPSS و AMOS استفاده شد. نتایج نشان داد برای تجاری سازی تحقیقات مدیریت ورزشی به ترتیب اولویت هفت عامل توانمندی های محقق، راهبردهای آموزشی و تحقیقاتی، زیرساخت ها، مالی، شخصیتی و فرهنگی، سیاست ها و شبکه سازی وجود دارد.

رشد و توسعه شگفت انگیز علوم در چند دهه اخیر ، دانشمندان و پژوهشگران را با شرایط متفاوت و تنگناهای مختلف روبه رو کرده است. گسترش بداخلاقی علمی و پژوهشی و استفاده ابزاری از علوم و نوآوری های علمی ، جامعه علمی و دانشگاهی را به چالش کشیده است. رعایت اصول اخلاقی رکنی مهم در اثربخشی پژوهش ها و در واقع یکی از راه های ارتقای کیفیت و اعتبار پژوهش های علمی است. نقش اخلاق عالی انسانی و کنترل و نظارت بر بهبود کیفیت اخلاق پژوهشی در تحقیقات دانشگاهی چیست؟ راهکار های بهبود اخلاق عالی انسانی و کنترل و نظارت در تحقیقات دانشگاهی چیست؟ در پاسخ به سوالات مطرح شده ؛ بنظر می رسد مشکل بداخلاقی پژوهشی ریشه در دو عامل اصلی اخلاق عالی انسانی و کنترل و نظارت از سوی نهاد های زیربط می باشد . از آنجا که نظارت و کنترل بخصوص در رعایت اخلاق پژوهشی تحقیقات دانشگاهی ، بسیار راه گشاست رعایت این دو اصل و بنیادی کردن آن می تواند ما را در بهبود هرچه بهتر تحقیقات دانشگاهی یاری کند . این مقاله که به شیوه کتابخانه ای گردآوری اطلاعات شده ، به تبیین و طبقه بندی این عوامل پرداخته و در پایان راهکار هایی جهت ارتقای آن ها پیشنهاد شده است .

با وجود اهمیت نقش تحقیق و توسعه، تا کنون به طور نسبی کم تر در نظام مدیریت تحقیقات کشور به "رسانش، کاربرد نتایج و بهره برداری از یافته های پژوهشی" توجه شده است. در چنین شرایطی، بر عهده تمامی مؤسسات پژوهشی و دانشگاه های کشور است تا به تجاری سازی یافته های پژوهشی خویش جهت تحقق اقتصاد دانش بنیان و رسیدن به آرمان ها و اهداف توسعه پایدار کشور اهتمام ورزند. در این مقاله، تلاش شده است تا از منظر توسعه حرفه ای و در قالب یک پژوهش کیفی، مهارت های مورد نیاز اعضای هیأت علمی کشاورزی برای تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی و راهکارهای توسعه قابلیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی در این خصوص شناسایی و معرفی شود.

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل موفقیت تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در حوزه علوم انسانی است. این پژوهش، از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری شامل اعضای هیأت علمی حوزه علوم انسانی، مراکز رشد و فناوری و معاونین پژوهشی بودند که 12 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه بود که به روش داده بنیاد تحلیل شدند. به منظور طراحی مدل، ابتدا با مرور ادبیات و پیشینه پژوهش، سوالات مصاحبه تنظیم گردید و برای تعیین شاخص مطلوب، صحت محتوا و کفایت آنها از مصاحبه و دریافت دیدگاه ها بهره برده شده است. مصاحبه ها به صورت نیمه ساختار یافته و عمیق انجام شد و مصاحبه ها تا حصول اشباع نظری ادامه یافت. نقطه اشباع پس از تحلیل داده های حاصل از مصاحبه با 12 نفر حاصل گردید. پس از جمع آوری داده های حاصل از مصاحبه، تجزیه و تحلیل داده ها به صورت کد گذاری باز، کد گذاری محوری و کد گذاری انتخابی براساس دستوالعمل استراوس و کوربین (1998) انجام شد. سرانجام، عوامل شناسایی شده در قالب یک الگوی پارادایمی نشان داده شدند. به منظور سنجش اعتبار داده ها و تفسیرهای صورت گرفته، ترکیبی از معیارهای اعتبارپذیری، انتقال پذیری، اتکاپذیری و راستی مورد استفاده قرار گرفت. همچنین به منظور بررسی پایایی داده های کیفی، از روش درصد توافق بین دو کدگذار (محققان) انجام گرفت که رقم 75 درصد توافق، نشان دهنده پایایی بخش کیفی بود. یافته-ها نشان داد که موفقیت تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در حوزه علوم انسانی تابعی از عوامل مربوط به ساختار دولت، ساختار کشور، ساختار دانشگاه های کشور، دیدگاه پژوهش گران حوزه علوم انسانی (شرایط علّی) و ماهیت تحقیقات علوم انسانی، زیرساخت های کشور (شرایط زمینه حاکم) است.

بحران های جهانی، توسعه اقتصاد ملی را به یک مشکل اساسی تبدیل کرده است. یکی از راه های دستیابی به توسعه اقتصادی، بهبود مکانیسم های تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی است. با توجه به اهمیت و جایگاه دانشگاه ها، مراکز علمی و تحقیقات دانشگاهی در رفع نیازهای جامعه و حرکت به سمت تولید سرمایه از دانش تولید شده در این مراکز، لازم است اراهکارهای متناسب با شرایط ساختاری، محیطی و انسانی این مراکز برای تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی معرفی شود. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال ارائه راهکارهای تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در حوزه ورزش می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش اجرا جزء تحقیقات توصیفی- پیمایشی است. از نظر جمع آوری داده ها کیفی و از نظر محل جمع آوری داده ها میدانی- کتابخانه ای است. پژوهش حاضر در چهارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش نظریه داده بنیاد(گلیزری) انجام گرفت. در این پژوهش، از مصاحبه نیمه ساختاریافته به عنوان ابزار گردآوری داده ها استفاده شده که داده های حاصل از آن، با بهره گیری از کدگذاری باز، محوری و نظری تجزیه و تحلیل شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل اعضای هیات علمی دانشکده های تربیت بدنی، کارآفرینان دانشگاهی، مخترعین دانشگاهی در حوزه ورزش و دانشجویان تحصیلات تکمیلی بود. نمونه گیری با استفاده از روش نمونه گیری نظری و روش قضاوتی هدفمند انجام و تا رسیدن به اشباع نظری دنبال شد که در مجموع 22 نفر از متخصصان را شامل می شد. نتایج بخش کیفی نشان داد راهکارهای تجاری سازی 57 مفهوم، 10 مقوله (آموزشی_پژوهشی، منابع انسانی، مدیریتی، بازاریابی، شخصیتی، ارتباطی، سیاست گذاری، حقوقی-نظارتی، مالی و سخت افزاری_ نرم افزاری) و 6 بعد (درون سازمانی، فردی، برون سازمانی، قانونی، امکانات_تجهیزاتی، اقتصادی) را شامل می شود. مدیران ارشد دانشگاهی و دولتی همواره باید تلاش کنند تا از این راهکارها برای تجاری سازی و تولید ثروت پژوهش های محققین و دانشمندان استفاده کنند.

امروزه دانشگاه ها علاوه بر پژوهش و آموزش، به ایفای نقش در جهت مأموریت جدید مشارکت در توسعه اقتصادی جامعه نیز می پردازند؛ به عبارت دیگر، امروزه تجاری سازی دانش به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شده است.این در حالی است که هنوز دانشگاه های ایران نتوانسته اند به طور مطلوب دانش خود را تجاری نمایند. در این مقاله تلاش شده است با استفاده از روش کیو موانع تجاری سازی دانش شناسایی شود و سپس با استفاده از تحلیل عاملی کیو، ذهنیت های مختلف افراد نسبت به این موضوع مورد تحلیل قرار گیرد. روش کیو ترکیبی از دو روش کیفی و کمی می باشد و همچنین رویکردی است که در آن ذهنیت های مختلف افراد نسبت به یک موضوع شناسایی می گردد. در این تحقیق پس از بررسی ادبیات تحقیق و انجام ده مصاحبه با خبرگان آگاه در این حوزه، حدود 41 مانع شناسایی گردید و توسط مشارکت کنندگان اولویت بندی شد. در نهایت، بر اساس یافته ها و نتایج تحلیل عاملی کیو، ذهنیت مشارکت کنندگان به 3 عامل یا گروه دسته بندی شد؛ به عبارت دیگر، نتایج حاصل از تحقیق نشان داد سه دیدگاه مختلف یا الگوی ذهنی نسبت به موانع تجاری سازی دانش در میان خبرگان آگاه وجود دارد.

هدف از پژوهش حاضر، سنجش عوامل موثر بر موفقیت تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی در حوزه علوم انسانی با رویکرد آمیخته است. از نظر هدف کاربردی است. در بخش کیفی جامعه آماری، اعضای هیأت علمی حوزه علوم انسانی، موسسات و بنیان گذاران شرکت های دانش بنیان، صاحب نظران و متخصصان حوزه تجاری بودند که 10 نفر بعد از اشباع نظری به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه بود که به روش داده بنیاد تحلیل شدند. استراتژی تحقیق در بخش کمی، به صورت پیمایشی صورت گرفت. جامعه آماری، شامل 257 از اعضای هیات علمی گروه علوم انسانی بودند که 154 نفر به عنوان نمونه به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بود. نتایج مدل سازی معادلات ساختاری به وسیله نرم افزار Smart PLS، نشان داد که عواملی همچون ساختار دولت، ساختار کشور، ساختار دانشگاه های کشور، دیدگاه پژوهشگران حوزه علوم انسانی، ماهیت تحقیقات علوم انسانی و زیرساخت های کشور بر تجاری سازی تحقیقات علوم انسانی تاثیر معنی داری دارند. تجاری سازی تحقیقات علوم انسانی بر رویکرد دانشگاه های کشور و بهره گیری شرکت های زایشی پژوهشی تاثیر معنی داری دارد. همچنین رویکرد دانشگاه های کشور و بهره گیری شرکت های زایشی پژوهشی بر بهره-وری تجاری سازی تحقیقات علوم انسانی تاثیر معنی داری دارد. نقش تعدیلگری ارتباط دانشگاه با صنعت و بازار، سیاست گذاری دولت، آموزش تجاری سازی تحقیقات علوم انسانی، سیاست گذاری دولت و آموزش تجاری سازی تحقیقات علوم انسانی تأیید شد.