الگوی تجاری سازی

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی جامع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی انجام شد. روش این مطالعه با توجه به گزاره های تحقیق، از نوع توصیفی و کیفی است که در دو مرحله کتابخانه ای و اجرای روش دلفی و با مراجعه به 25 نفر از خبرگان دانشگاهی و افراد اجرایی انجام شده است. در مرحله اول با رویکرد اکتشافی تطبیقی و مطالعه ادبیات، فعالیت ها و مراحل فرایند تجاری سازی شناسایی شده و نیز مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار بر تجاری سازی احصاء شدند. سپس، با بهره گیری از نظریه سه شاخگی (3c) هر کدام از مؤلفه ها براساس ویژگی هایشان در سه دسته عوامل زمینه ای، محتوایی و ساختاری طبقه بندی شدند. با ترکیب متغیرها و ایجاد سه بُعد زمینه ای، محتوایی و ساختاری و نیز مراحل فرایند تجاری سازی، چارچوب مفهومی تحقیق ارائه شده و سپس، چارچوب مفهومی پیشنهادی با استفاده از روش تحقیق کیفی و مراجعه به خبرگان و کسب نظر آن ها در طی سه دور دلفی اعتبارسنجی و مدل نهایی تحقیق طراحی شد. براساس یافته های این پژوهش، فرایند تجاری سازی در هشت مرحله شناسایی شده و در مورد 29 مؤلفه مؤثر بر تجاری سازی تحقیقات با مقدار ضریب توافق کندال 804/0 بین صاحبنظران اجماع و اتفاق نظر حاصل شد. همچنین، بررسی نظرات خبرگان درباره عوامل سه گانه مؤثر بر تجاری سازی تحقیقات با آزمون فریدمن، نشان داد عوامل زمینه ای با رتبه اول و عوامل محتوایی و ساختاری به ترتیب در رتبه های دوم و سوم اولویت بندی اعضای پانل قرار گرفته است.

تحولات در محیط های دانشگاهی باعث شده که نگرش سنتی به دانشگاه ها به عنوان تولید کننده دانش مورد تجدید نظر قرار گیرد. در نگرش جدید، دانشگاه ها در تبدیل دستاوردهای تحقیقاتی خود به عوامل فراهم کننده رشد اقتصادی، ثروت جامعه و رفاه عمومی مسئولیت بیشتری دارند و بایستی تلاش های زیادی جهت انتقال و بکارگیری دانش در بخش های اقتصادی، اجتماعی و صنعت انجام دهند. از این تلاش ها که به عنوان تجاری سازی نتایج تحقیقات تعبیر شده، به صورت یکی از ماموریت ها و کارکردهای اصلی دانشگاه ها در کنار آموزش و پژوهش مورد پذیرش قرار گرفته است. در این راستا، بررسی و شناسایی عوامل موثر بر تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی به عنوان هدف مطالعه حاضر تعریف شده و انتظار می رود با تحقق هدف مذکور بتوان بخشی از یک مساله واقعی دانشگاه ها را حل نمود. روش مطالعه با توجه به گزاره های تحقیق، از نوع توصیفی و کیفی بوده که در دو مرحله کتابخانه ای و با استفاده از روش دلفی و مراجعه به 25 نفر از خبرگان دانشگاهی و دست اندرکاران اجرایی حوزه تجاری سازی انجام گرفته است. در مرحله اول و با مرور و مطالعه پیشینه با رویکرد اکتشافی و تطبیقی، مهمترین عوامل شکل دهنده و زمینه ساز برای تحقق تجاری سازی شناسایی و بر اساس ویژگی های هر مولفه/ متغیر در قالب الگوی سه شاخگی طبقه بندی گردید. با ترکیب متغیرها و ایجاد سه بًعد زمینه ای، محتوایی و ساختاری چارچوب مفهومی تحقیق طراحی و سپس با استفاده از روش دلفی و مراجعه به خبرگان در طی سه دور، ضرورت هر یک از مولفه های مدل استخراج شده برای تجاری شدن تحقیقات دانشگاهی بررسی گردید. پس از اعتباربخشی ساختار مدل و کسب اطمینان از هماهنگی درونی آن با مراجعه به صاحبنظران، مدل نهایی تحقیق ارائه شد. بر اساس یافته های این پژوهش و در ضمن مراحل سه گانه فرایند دلفی و پس از حذف مولفه های با میانگین کمتر از عدد 4 در طیف لیکرت، تعداد 10 مولفه زمینه ای، 9 مولفه ساختاری و 10 مولفه محتوایی تاثیرگذار بر تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی با ضریب کندال 804/0=W مورد توافق و اجماع صاحبنظران قرار گرفت.