مقالات علمی

طی دهه گذشته سهم ایران در علم جهان به طور چشمگیری افزایش یافته است. در این مقاله پس از بیان این واقعیت سعی می شود تا عملکرد علمی ایران از طریق تعداد مقالات علمی چاپ شده توسط اجتماع علمی آن اندازه گیری شود. سپس ساختار معرفتی علم در ایران به منظور تشخیص هر نوع ناهنجاری بر مبنای طبقه بندی پاپسکویی عرضه شده است. نتیجه آنکه رشته شیمی با تولید استثنایی خود تناسب میان رشته ها را از میان برده است.

در این مقاله، تعداد 167 مقاله انتشار یافته در 16 شماره اولیه نشریه علوم حرکتی و ورزش از سال 1381 تا 1389 مورد تحلیل محتوا قرار گرفته است. ابزار تحقیق شامل یک چک لیست کدگذاری بود که روایی محتوایی و صوری آن توسط 6 نفر از اساتید متخصص در زمینه تحلیل محتوا تایید شد. با توجه به کم بودن داده ها و عدم دخالت نظرات شخصی از ضریب توافق بین کدگذاران صرف نظر شد. نتایج نشان داد میانگین ماه های مورد استفاده برای پذیرشهر مقاله 4/6 ماه بوده است. همچنین بیشترین درصد هم پژوهی پژوهش ها مربوط به مقالاتی بوده که توسط 3 نویسنده، نگاشته شده است. با تحلیل نتایج مربوط به روش شناسی مقالات مشخص گردید، 159 مقاله (2/95 درصد) از روش تحقیق کمی و تنها 8 مقاله (8/ 4 درصد) از روش تحقیق کیفی استفاده کرده اند. همچنین، 73مقاله(7/43 درصد)، از روش تحقیق نیمه تجربی و 44 مقاله(3/26درصد)، از روش تحقیق همبستگی استفاده نموده اند. بیش از نیمی از مقالات(8/56درصد)، فقط در دو حیطه مدیریت ورزشی و فیزیولوژی ورزشی نگارش شده است. علاوه بر این، یافته ها حاکی از آن بود که اکثر مطالعات در حیطه ورزش آموزشی و کمترین مقالات در حیطه ورزش اقشار ویژه بوده است. در مجموع با عنایت به یافته های مطالعه حاضر، پیشنهاداتی در راستای بهبود کیفی مقالات به نویسندگان و مسئولان نشریه ارائه شده است.

در این پژوهش تولیدات علمی 30 عضو هیأت علمی دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران، تولیدشده بین سال های 1383 تا نیمه اول 1389، بررسی شده است. برای گردآوری داده های مورد نیاز، تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشکده در سال های مورد پژوهش، از طریق گردآوری سوابق فعالیت های پژوهشی اعضا و در برخی موارد نیز به دلیل دسترسی نداشتن به سوابق علمی فرد، از طریق جست وجو در پایگاه های اطلاعاتی مختلف استخراج و در چک لیست های مجزا ثبت شد. پس از آن مجموعه اطلاعات به دست آمده هر بار به تناسب یکی از پرسش های طرح شده در پژوهش، مرتب و با استفاده از نرم افزار اکسل تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد که مقالات علمی چاپ شده در نشریات داخلی در هر چهار گرایش از وضعیت مطلوبی برخوردارند، درحالی که در نشریات خارجی با توجه به تعداد اعضای هیأت علمی، گروه آموزشی طب ورزشی و گروه فیزیولوژی ورزشی وضعیت مطلوب تری نسبت به گروه های مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی دارند. از لحاظ تعداد مقالات همایش های داخلی و خارجی هر چهار گروه از وضعیت مطلوبی برخوردارند و گروه طب ورزشی با دو عضو هیأت علمی در همایش های بین المللی وضعیت مطلوب تری نسبت به گروه های آموزشی دیگر دارد. با توجه به تعداد مقالات چاپ شده در نشریات ISI نیز گروه طب ورزشی با دو عضو هیأت علمی نسبت به دیگر گروه های آموزشی از وضعیت مطلوب تری برخوردار است.

این مطالعه با در نظر گرفتن سازه اجتماعی «اعتماد» که ریشه در فرهنگ و هویت اعضای جامعه دارد، وضعیت اعتماد به مقاله های علمی تولید شده در ایران را در میان استادان دانشگاه و دانشجویان مقطع دکتری، که بیش از هر قشر دیگری با مقوله پژوهش در ارتباط هستند، بررسی نموده و دلایل وجود یا عدم اعتماد به تولیدات علمی داخلی به خصوص در سال های اخیر را معرفی می کند. بدین منظور این پژوهش با استفاده از ابزار مصاحبه و روش نمونه گیری هدفمند به تحلیل و بررسی دیدگاه و نگرش های 21 شرکت کننده دراین باره و آسیب شناسی وضعیت پژوهش در قالب اعتماد و ارجاع دادن به کارهای پژوهشی داخلی در مقایسه با مقالات خارجی می پردازد. نتایج تحقیق نشان دهنده نوعی بی اعتمادی به تولیدات علمی پژوهشی داخلی به خصوص در حوزه زبان های خارجی است. در انتها ریشه های این عدم اعتماد بنا به یافته های تحقیق و راهکارهایی برای برطرف کردن آن ارائه می گردد.

یکی از شاخص های مهم در شناسایی وضعیت علمی و پژوهشی رشته روابط بین الملل و حوزه مطالعاتی مهم تابع آن یعنی سیاست خارجی در هر جامعه ای، شناخت ابعاد مختلف تولیدات علمی آن است. مقالات علمی، به عنوان مهم ترین دستاورد پژوهشی و مفهوم سازی-نظریه پردازی، از جایگاهی خاص برخوردارند. هدف این مقاله آن است که این وضعیت را در ایران بسنجد و به این سئوال بپردازد که تولیدات علمی در زمینه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (به عنوان یکی از مهم ترین حوزه های تحقیقات در سیاست خارجی در ایران)، از نظر روش شناختی و موضوعی واجد چه ویژگی هایی است. با توجه به جنبه توصیفی اولیه این پژوهش، فرضیه ای ارائه نمی شود و تلاش می شود تصویری کمی از مقالات فارسی نگاشته شده در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال های 1388 تا 1392 ارائه شود. 135 مقاله در دسترس از فصلنامه های علمی-پژوهشی معتبر مورد مطالعه قرارگرفته و یافته های پژوهشی به صورت نموداری، درصدی و آماری ارائه شده اند و تلاش شده در جهت تبیین هر ویژگی توضیحاتی انتقادی ارائه شود. غلبه رویکرد اثبات گرایانه، سلطه نسبی چهارچوب های نظری جریان اصلی و غلبه منطق فرضی-قیاسی و روش کتابخانه ای در جمع آوری داده ها، برخی از یافته های پژوهش است که به شکل مبسوط ارائه شده و تلاش شده تبیینی ابتدایی نیز از زمینه های آن ارائه شود

در این تحقیق، از تکنیک متن کاوی به منظور آنالیز محتویات مقالات علمی و همچنین ارائه ی مدلی برای دسته بندی مقالات علمی (دسته ی اول، مقالاتی که معیارهای از پیش تعیین شده ای را رعایت کرده و دسته ی دوم، مقالاتی که آن معیارها را رعایت نکرده اند) استفاده شده است. در همین راستا، در تحقیق پیش رو، از نظر خبرگان به منظور استخراج معیارهایی کیفی بهره برده شده که درنهایت 15 معیار نهایی به دست آمده است، در مرحله ی بعد تعداد 18 مقاله ی علمی در زمینه مهندسی صنایع توسط اساتید دانشگاه و دانشجویان مقطع دکتری در این رشته (با توجه به 15 معیار استخراج شده) مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس نظر این افراد نتایج سودمندی به دست آمده است، در نهایت از مدل های دسته بندی مختلفی برای طبقه بندی مقالات استفاده شده و با استفاده از تکنیک هایی مشخص، سعی شده که در این مدل ها بهبودی حاصل شود. هدف از این پژوهش، به دست آوردن معیارهایی کلی برای تحلیل محتوایی مقالات، ارائه ی مدل های مختلف دسته بندی برای طبقه بندی مقالات علمی بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده و انتخاب بهترین مدل است. در نهایت، نتیجه ی این پژوهش به دست آوردن 15 معیار کلی برای تحلیل محتوایی مقالات و به دست آوردن مدل های دسته بندی مختلف با دقت قابل قبول است.

این مطالعه با هدف بررسی کمیت و کیفیت تولید مقالات علمی دانشکده های علوم ورزشی ایران در بازه پنج ساله (2015-2020) برمبنای پایگاه اسکوپوس انجام شد. در این مطالعه توصیفی همه اعضای هیئت علمی پیمانی و رسمی و دارای مدرک دکتری 18 دانشکده تربیت بدنی کشور به تعداد 334 نفر، وارد مطالعه شدند. اطلاعات برمبنای اساتید و مجموع دانشکده ها براساس پایگاه اسکوپوس استخراج شد و با نرم افزارهای اس پی اس اس و اکسل تحلیل و ارزیابی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که دانشکده های تربیت بدنی دانشگاه های تهران، گیلان، فردوسی مشهد، خوارزمی و اصفهان بیشترین تعداد مقاله را در پنج سال اخیر چاپ کرده اند. همچنین نتایج نشان داد که دانشگاه خوارزمی (45 مقاله)، تهران (28 مقاله)، گیلان (26 مقاله) و محقق اردبیلی (22 مقاله) در تعداد مقالات کیفی (Q1) وضعیت بهتری داشتند. در تعداد مقالات Q2 نیز دانشگاه های تهران (51 مقاله)، اصفهان (41 مقاله)، خوارزمی (40 مقاله) و گیلان (28 مقاله) برتری داشتند. نتیجه اچ ایندکس و جی ایندکس دانشکده های تربیت بدنی نیز حاکی از برتری دانشکده های اصفهان (25 و 45 مقاله)، خوارزمی (24 و 45 مقاله) و گیلان (19 و 26 مقاله) بود. میزان همکاری های بین المللی یکی دیگر از مواردی بود که در این مطالعه بررسی شد؛ به طوری که نتایج نشان داد دانشکده های تربیت بدنی دانشگاه های خوارزمی (52 مقاله)، تهران (49 مقاله) و علامه طباطبائی (36 مقاله) تعداد بیشتری مقاله با همکاری بین المللی منتشر کرده بودند. درمجموع به نظر می رسد برخی دانشگاه ها سیاست گذاری های جدی تری برای برخورداری از نمایه های بین المللی و همچنین تلاش برای رؤیت پذیری مقالات دارند؛ البته توجه به اینکه لازم است که بیشترین مقالات چاپ شده به حیطه های پزشکی، علوم پایه و تندرستی مربوط است و دانشگاه های جامع و دانشگاه هایی که ارتباط با بخش های علوم پایه و پزشکی داشته اند، مقالات بهتری دارند.

هدف: هدف از این مطالعه تحلیل مقایسه ای کیفیت مقالات علمی و ثبت اختراعات دو کشور ایران و ترکیه با استفاده از پایگاه ثبت اختراعات آمریکا و پایگاه استنادی اسکوپوس و بررسی وضعیت علم و فناوری این دو کشور در سطح بین المللی است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های علم سنجی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه اختراعات ثبت شده و مقالات علمی مربوط به کشورهای ایران و ترکیه در پایگاه ثبت اختراعات آمریکا و پایگاه استنادی اسکوپوس است. داده های این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی و درصد) و استنباطی (هم بستگی پیرسون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: کشور ایران در پایگاه اسکوپوس و ثبت اختراعات آمریکا به ترتیب 151159 مقاله و 143 ثبت اختراع؛ و کشور ترکیه 258719 مقاله و 584 ثبت اختراع منتشر کرده است. پس از بررسی هم سانی موضوعات، نتایج نشان می دهد که هم سانی موضوعی در بین مقالات کشور ایران و ترکیه بسیار کم دیده می شود. در حالی که هم سانی موضوعی بین ثبت اختراعات در کشور ایران و ترکیه وجود دارد. نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد که تولیدات علمی و ثبت اختراعات کشور ترکیه نسبت به کشور ایران به لحاظ کیفیت برتری دارد و در بیشتر موارد کشور ترکیه در شاخص های مورد بررسی شرایط بهتری را داراست. اما با این حال، برای بهبود کمیت و مهم تر از آن کیفیت تولیدات علمی، می توان همکاری های خود را با دیگر کشورها افزایش داده و با تشکیل جبهه های پژوهش با کشورهای پیشرو در حوزه های موضوعی مختلف وضعیت تولیدات علمی و در نهایت ثبت اختراعات را به عنوان یک شاخص فناوری افزایش داد.

هدف:  هدف این بررسی آن بود که نشان دهد کدام مولفه ها در تایید و چاپ مقالات علمی و پژوهشی در نشریات جغرافیایی موثر واقع می شود. به این منظور با استفاده از هشت معیار اساسی مورد تاکید در کتب روش تحقیق، مقالات ارسالی به این نشریات مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش: در این بررسی، با شیوه اسنادی، کتابخانه ای و میدانی، 370 مقاله از 27 نشریه علمی و پژوهشی انتخاب و توسط 60 نفر متخصص، مورد تحلیل قرار گرفته است. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS و با بهره گیری از مدل های مختلف به خصوص همبستگی، رگرسیون چند متغیره و ... تجزیه و تحلیل شده اند. یافته ها: نتایج بیانگر آن است که به جز نمونه های نادر و استثنایی، تنها مقالاتی فرصت انتشار پیدا کرده اند که دارای عنوان مناسب، مقدمه جامع، مواد و روش های هماهنگ با نوع بررسی و نتایج و بحث مستدل و ساختارمند بوده اند. نتیجه گیری: نتایج این بررسی نشان داد که مجلات مورد اشاره، تنها مقالاتی را مورد تایید قرار داده و چاپ نموده اند که معیارهای هشتگانه مقاله نویسی را رعایت کرده اند.

هدف: شناخت ابعاد گوناگون مسئولیت اجتماعی شرکت ها از اهمیت روزافزونی برخوردار است. بنابراین، دانستن مسائل پژوهش شده پیشین ضرورتی اجتناب ناپذیر برای مطالعات آینده می باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی محتوای مقاله های علمی منتشر شده و کسب آگاهی بیشتر پیرامون مبحث مسئولیت اجتماعی و همچنین تبیین خلاء های پژوهشی در این خصوص است. روش: در پژوهش پیش رو، از تکنیک تحلیل محتوا که روشی کیفی برای تحلیل و شناسایی ابعاد و حوزه های مطالعاتی پیشین است، طی بازه زمانی پنج ساله (1399-1395) استفاده شد و در نهایت از بین 2.372 مقاله علمی انتشاریافته، تعداد 68 مقاله در 16 نشریه اختصاصی رشته حسابداری، با کلیدواژه مسئولیت اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی جهت تجزیه و تحلیل، انتخاب شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که 38 مورد از 68 مقاله مورد بررسی، به بررسی اثرات اقتصادی، مبنی بر اینکه ایفاء مسئولیت اجتماعی می تواند بر عملکرد مالی شرکت ها اثرگذار باشد، پرداخته اند. این در حالی است که سهم تعداد مقاله ها در بُعد اجتماعی ایفاء مسئولیت اجتماعی، اگرچه کمتر از مقاله های منتشر شده در بُعد اقتصادی بوده، اما در گستردگی موضوعی با داشتن 12 مقوله فرعی، دارای سهم بیشتری نسبت به بُعد اقتصادی است. سهم مطالعات مسئولیت اجتماعی نسبت به کل مقاله های انتشار یافته 2.87% است. کاربرد اصلی این یافته ها در ارائه طبقه بندی شده پژوهش های قبلی بوده و برای شناساندن خلاء های مطالعاتی در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکتی مفید است. نتیجه گیری: علی رغم تاثیرات مثبت و اثبات شده نقش مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها بر بهبود عملکردهای مالی و غیرمالی سازمان ها در بسیاری از پژوهش های داخلی و خارجی، نبود استاندارد واحد برای گزارشگری مسئولیت اجتماعی از یک سو و رفتار سلیقه ای مدیران شرکت ها در گزارش فعالیت های اجتماعی و زیست محیطی از سوی دیگر سبب شده تا کمبود اطلاعات در این خصوص ایجاد شده، که در نتیجه پژوهش در زمینه مسئولیت اجتماعی را با دشواری هایی همراه ساخته است.

موضوع پژوهش حاضر بررسی ارجاعات درون متنی در مقالات علمی به زبان فارسی و طبقه بندی کارکردهای آنها و معرفی شیوه های صحیح استفاده از ارجاعات درون متنی است. در این پژوهش به طور خاص کیفیت ارجاعات و کارکرد آنها در درون متن مقالات علمی پژوهشی رشته های علوم انسانی مورد مطالعه قرار گرفت. روش مطالعه تلفیقی و شامل کدگذاری کیفی ارجاعات و بررسی کمی آنها بود. پیکره ی زبانی مورد مطالعه شامل مقالات نشریات علمی پژوهشی چهار رشته ی ادبیات فارسی،علوم دینی، علوم تربیتی و روانشناسی بود که به شیوه تصادفی انتخاب شد و حجم نهایی پیکره شامل 60 مقاله کامل از مجلات مندرج در فهرست نشریات معتبر وزرات علوم بود.  کدگذاری ارجاعات مورد استفاده در مقالات بر اساس چارچوب نظری توسط پژوهشگران متخصص این حوزه انجام گرفت.  داده های استخراج شده وارد برنامه نرم افزاری  SPSSشده و جداول فراوانی برای بررسی کمی شکل و کارکرد ارجاعات و آمار استنباطی برای بررسی تفاوتهای بین رشته ای بکار گرفته شد.  نتایج نشان داد که: 1- بیشترین فراوانی استفاده از ارجاعات مربوط به رشته های علوم دینی است.2- ارجاعات کامل اسمی دارای بیشترین فراوانی هستند. 3- کارکرد ارجاع ها از نوع ارجاع ایده به مرجع اصلی، و تقویت ادعای نویسنده اند و از سایر کارکردها ارجاع مانند تعیین هویت با فعل گزارشی و مقایسه یافته های نویسنده با یافته های تحقیق دیگران کمتر بهره برده شده است. نتایج این تحقیق نکات ارزشمندی در راستای درک گفتمان علمی و تناسب کارکرد ارجاعات با بافت گفتمانی مقالات و نکات کلیدی قابل ملاحظه در تدوین مطالب و آموزش نگارش دانشگاهی دربر دارد.