مدیریت بحران

مقدمه :ارزیابی اثربخشی آموزش مدیریت بحران امری ضروری برای مدیران آموزش می باشد. با سنجش اثربخشی آموزش ها می توان نقاط قوت و ضعف برنامه ها را تشخیصداد. هدف این تحقیق بررسی اثر بخشی دوره آموزش کارگاهی مدیریت بحران از نظر تحقق هدف های آموزشی در سطح دانش و آگاهی و میزان رضایت مندی مدیران ستاد حوادث غیر مترقبه استان کرمان بر طبق الگوی کرک پاتریک می باشد. روش ها : تحقیق حاضر از نظر هدف یک تحقیق کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع تحقیق ارزشیابی است. جامعه آماری تمامی مدیران ستاد حوادث غیر مترقبه 7 شهرستان کرمان (134 نفر) در سال 1388 هستند. روش نمونه گیری تصادفی ساده و ابزار تحقیق ، پرسشنامه محقق ساخته وشاخص های مورد استفاده آمار توصیفی فراوانی و درصد ، میانگین و آمار استنباطی tتست است. یافته ها: 8 /58 درصد مدیران آگاهی از پتانسیل های موجود شهر خود را برای برنامه ریزی بحران در حد زیاد و 9/54 درصد کاملاٌموافق فراگیری علم مدیریت بحران هستند. 1/54 درصد میزان کیفیت مطالب ارائه شده را در حد زیاد می دانند. نتیجه گیری : نتایج نشان می دهد دوره آموزشی ازنظر افزایش دانش و آگاهی مدیران بحران اثربخش بوده است. تفاوت معنی داری بین میانگین پیش آزمون و پسآزمون نمونه ها در سطح P<0.05 وجود دارد. از نظر شرکت کنندگان میزان کیفیت کارگاه های آموزشی و کل دوره در سطح مطلوب ارزیابی شده است.

مقدمه: امروزه در نگرش های نوین برنامه ریزی مدیریت بحران ، مدیریت ریسک بحران به عنوان نگرش برتر مورد توجه است. در این نگرش، رویکرد به زلزله از خطر، به آسیب پذیری و از واکنش، به پیش کنش و از یک پدیده یک بعدی، به یک مقوله همه جانبه تغییر یافته است. از این رو در بررسی و تصمیم گیری درخصوص مسائل همه جانبه ای همچون زلزله که پیامدهای آن تمام جوانب شهر را در برمی گیرد، لازم است مجموعه ای از عوامل با در نظر گرفتن اهمیت هر یک از آنها لحاظ شوند. با توجه به این موضوع در این پژوهش، رویکرد تحلیل چند عاملی مورد توجه قرار گرفته است. روش ها: در این تحقیق به تحلیل ارتباط بین شاخص های برنامه ریزی شهری با عوامل مؤثر در آسیب پذیری در برابر زلزله برای منطقه 4 تهران پرداخته می شود. برای رسیدن به این منظور از مدل تحلیلی فرایند سلسله مراتبی به عنوان مدل اصلی استفاده شده است. همچنین قابلیت ها و تکنیک های تحلیلی نرم افزار GIS مانند همپوشانی لایه ها مورد استفاده قرار گرفته است. یافته ها: علاوه بر تأثیر عوامل کالبدی و محیطی، شاخص های مدیریت بحران نظیر وجود اماکن اسکان موقت و نزدیکی به ایستگاه های آتش نشانی هم در آسیب پذیری شهر در برابر زلزله مؤثر بوده است. درضمن تأثیر گذاری عوامل اجتماعی و اقتصادی از جمله تراکم خالص مسکونی، تراکم جمعیتی و دسترسی به زیرساخت های شهری را هم نمی توان انکار کرد. نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که علاوه بر عوامل محیطی (زمین ساختی) یا کالبدی، عوامل دیگری هم مانند عوامل اجتماعی و اقتصادی در افزایش خسارات ناشی از زلزله تأثیر دارند.

مقدمه: تمرکز و تراکم جمعیت و افزایش بارگذاری های اقتصادی بر بستر استان تهران منجر به پذیرش نقش ها و عملکردهای متعدد شده است. یکی از مهم ترین موضوعاتی که تهران با آن دست به گریبان است موضوع حوادث طبیعی از جمله زلزله است. هدف این پژوهش، شناسایی مناطق آسیب پذیر، تهیه نقشه آسیب پذیری نقاط مختلف استان بر حسب درجات آسیب پذیری است. روش ها: در این تحقیق، ارتباط بین شاخص های اقتصادی- اجتماعی با عوامل مؤثر در آسیب پذیری استان تهران در برابر زلزله مورد تحلیل قرار گرفت. در این بررسی از قابلیت ها و تکنیک های تحلیلی نرم افزار GIS در لایه های مختلف استفاده شد. یافته ها: بررسی ها نشان داد که استان تهران دارای پتانسیل بالایی برای زلزله است و با توجه به قانون بازگشت پذیری و تکرار بلایای طبیعی، امکان رخداد زلزله برای استان تهران بسیار زیاد و قابل پیش بینی است و گروه های آسیب پذیر و نقاط بحرانی از لحاظ کالبدی درست منطبق بر نقاط اشغال شده به وسیله اقشار پایین جامعه است. نتیجه گیری: اقدامات صحیح درخصوص توانمند سازی در برابر زلزله کمک شایانی در رابطه با تعدیل خسارت های حاصل از زلزله در استان تهران می کند. با توجه به ویژگی های کالبدی- فضایی و استراتژیک بودن استان تهران، باید به توانمند سازی مدیریت بحران در برابر بلایای طبیعی توجه ویژه کرد.

مقدمه: کشور ایران از نظر بلاخیز بودن چهارمین کشور در آسیا و دهمین کشور در جهان به شمار می رود و همواره در معرض بلایای طبیعی، انسان ساخت و تروریستی قراردارد. هدف از این مطالعه تدوین برنامه مدیریت بحران برای بیمارستان شهدای تجریش بود. روش ها: در این مطالعه، ابتدا برنامه های مدیریت بحران امریکا و اروپا به صورت بومی اصلاح و تدوین شد و پس از تهیه نقشه هوایی و تعیین موقعیت استقرار واحدها و مسئولان درگیر در آن، در دو حالتی که بیمارستان سالم یا تخریب شده است، به ارائه آموزش های لازم پرداخته و با انجام مانور عملکردی به بررسی درس های گرفته شده از آن می پردازیم. یافته ها: برنامه ریزی به گونه ای باید باشد که با توجه به آموزش چارت سازمانی از پیش طراحی شده بلافاصله پس از حادثه، کمیته بحران بیمارستان مشتمل بر واحد های مختلف تشکیل و برای هر واحد یک مسئول همراه با سه جانشین در نظر گرفته شود. به دنبال دستور صادره از رئیس ستاد بحران دانشگاه به رئیس بیمارستان و سپس اعلام به مسئولان واحدها، فرایند عملیات باید آغاز شود و مسئولان واحدها نیروهای خود را فراخوان نمایند و به انجام وظایف از پیش تعیین شده بپردازند و پس از انجام وظایف محوله و به دنبال رسیدن دستور از مقامات بالاتر عملیات را خاتمه دهند. نتیجه گیری: باید براساس امکانات و تجهیزات موجود در کشور برنامه های مدیریت بیمارستانی بحران تدوین گردد و پس از آموزش های لازم به مسئولان درگیر، در یک گروه داخل بیمارستانی به صورت مانور عملکردی اجرا و با بررسی درس های گرفته شده از آن به نقد و بررسی نقاط قوت وضعف آن پرداخته شود

مقدمه: آمادگی کامل بیمارستان و پرسنل و آگاهی پرسنل با خطرات، سوانح و مدیریت بحران کمک مؤثری در مدیریت بحران در هنگام زلزله می باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسی یک بیمارستان نظامی تهران از لحاظ آسیب پذیری در برابر زلزله است. روش ها : مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی و میدانی است که پرسشنامه ای با 18 سؤال باز و تشریحی میان 30 نفر از کارکنان بیمارستان توزیع شد که پاسخ دهندگان نظرات خود را اعلام نمودند. در مرحله بعد، ضمن مطالعه پاسخنامه های جمع آوری شده و ارزیابی مفهومی سئوالات پرسشنامه ها و میزان درک پاسخ دهندگان که 30 نفر از پرسنل بیمارستان بودند و به طور تصادفی برگزیده شده بودند، بررسی و سپس تحلیل آماری شد. اجزای غیر سازه ای با چک لیست بررسی شدند. یافته ها: 83 درصد از پاسخ دهندگان بیان کرده اند که سیستم هشدار در مواقع بحران در بیمارستان وجود ندارد، ولی لازم است. 50 درصد کارکنان اعلام کرده اند که سیستم های حفاظتی در بیمارستان دارد. 75 درصد از پاسخ دهندگان، آموزش نحوه مقابله سریع، نحوه مقاوم سازی اجزای غیرسازه ای و نحوه همکاری با گروه های امداد در مقابله با بحران را مؤثر و بیشتر کارکنان اتاق مقاوم بیرون از ساختمان و محوطه ای در بیمارستان مانند پارکینگ بیمارستان را برای اسکان موقت مناسب دانسته اند. وجود ستاد حوادث غیرمترقبه و چارت سازمانی مشخص در خصوص مدیریت بحران از نقاط قوت داخلی و رعایت نشدن برخی استانداردهای سازه ای و غیرسازه ای از مهم ترین نقاط ضعف داخلی بود. نتیجه گیری: علی رغم وجود کمیته حوادث غیر مترقبه و داشتن چارت سازمانی مدیریت بحران و نقاط قوت داخلی بسیار دیگر، در مجموعه بیمارستان نقاط ضعفی نیز به چشم می خورد. همچنین با وجود فرصت های بیرونی مناسب در اطراف مجموعه بیمارستان، تهدید های بیرونی بسیاری نیز در مواقع بحرانی ممکن است بر مشکلات بیمارستان بیافزاید.

مقدمه: کشور ما به دلیل شرایط خاص اقلیمی، از نواحی بحران خیز دنیا به شمار می رود و این شرایط، توجه ویژه به مقوله مدیریت مناسب بحران را اجتناب ناپذیر می نماید. در این میان، جایگاه بیمارستان به عنوان محور فعالیت های بهداشتی و درمانی در غلبه بر بحران ها بر کسی پوشیده نیست. با توجه به اهمیت اعتباربخشی در بهبود عملکرد نظام سلامت، هدف مطالعه حاضر، طراحی مدل بومی اعتباربخشی بیمارستان و تعبیه استانداردهای مربوط به مدیریت بحران در آن می باشد. روش ها: در این مطالعه، پژوهشگران ابتدا اقدام به طراحی یک مرور نظام مند برای شناسایی برترین مدل های اعتباربخشی در سطح جهان و منطقه برای الگوبرداری جهت طراحی مدل بومی نمودند. بدین منظور در پایگاه های داده Pub Med، Ovid Medline و SID اقدام به جستجو نمودند. پس از انتخاب مدل های مرجع جهت الگوبرداری، تمامی استانداردهای این مدل ها و بخصوص استانداردهای مربوط به مدیریت بحران از آن ها استخراج گردید. در ادامه، استانداردهای یادشده در پرسشنامه ای که در آن هر استاندارد از دو جنبه اهمیت و قابلیت اجرایی در نظام سلامت بررسی می شد وارد و از طریق تکنیک دلفی و با نظر صاحب نظران امتیاز دهی و پس از آن، مدل نهایی گردید. یافته ها: در بخش مرور نظام مند مدل های اعتباربخشی، به ترتیب، مدل های اعتباربخشی JCAHO آمریکا، CCHSA کانادا، ACHS استرالیا، ANAES فرانسه و QHNZ نیوزیلند در سطج جهانی و مدل های اعتباربخشی لبنان و مصر به عنوان بهترین مدل ها جهت الگو برداری جهت طراحی مدل ملی شناسایی شدند که مدل اعتباربخشی CCHSA کانادا جامع ترین مدل در زمینه مدیریت بحران بود. این استانداردها در پرسشنامه دلفی وارد، و در طی دو دور بررسی مورد تأیید صاحب نظران قرار گرفتند. در ادامه، بر اساس رایج ترین و کاملترین استانداردهای اعتباربخشی جهان، برای تمامی استانداردهای یاد شده، بیانیه هدف و عناصر عینی قابل اندازه گیری، تدوین گردید. نتیجه گیری: مدل نهایی طراحی شده دارای 15 استاندارد به همراه بیانیه هدف و عناصر عینی قابل اندازه گیری برای آن ها می باشد. این مدل، از حیث تعداد استانداردها، توجه به جنبه های مختلف مدیریت بحران و نیز از نظر برخوردار بودن از اجزای کامل برای استانداردها دارای وضعیت بسیار مطلوبی می باشد. این مدل پس از انجام مطالعه مقدماتی، اصلاح نهایی و فراهم شدن شرایط لازم برای اجرایی شدن، توانایی ارتقای عملکرد بیمارستان ها را بخصوص از جنبه مدیریت بحران و آمادگی بیمارستان در شرایط اضطراری خواهد داشت.

ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺣﺎﺩﺛﻪﺍﻯ ﺍﺳﺖ کﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻃﺒیﻌی یﺎ ﺑﻪ ﻭﺳیﻠﻪ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧی ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ می ﺁیﺪ و ﺑﺮﺍی ﺑﺮﻃﺮﻑ کﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﻧیﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺿﻄﺮﺍﺭی، ﺍﺳﺎﺳی ﻭ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩه می باﺷﺪ. ﺑﺤﺮﺍﻥ یک ﻣﻔﻬﻮﻡ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪی ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻐییﺮﺍﺕ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺭ محیط فیزیکی ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋی ﻭ ﭘیﺎﻣﺪﻫﺎی ﺍﻧﺴﺎﻧی ﻏﻢ ﺍﻧﮕیﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ. ﻧﺘﺎیﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ گذشته مؤیﺪ ﺍیﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺳﺖ کﻪ ﻣﺪیﺮیﺖ بحران ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺗﺪﻭیﻦ ﺭﻭﺵ ﻭ یﺎ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ کﻠی ﺍﺳﺖ و با ﻃﺮﺍﺣی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭیﺰﻯ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﺁﻣﺎﺩﮔیﻫﺎﻯ ﻗﺒﻠی ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺴیﺎﺭ ﺯیﺎﺩی از خساﺭﺕ ﻭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎی ﺑﺰﺭگ کﺎﺳﺖ. ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺮﺩیﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎی بزرگی چون هلال احمر با افزایش میزان آمادگی در ﺭﻭیﺎﺭﻭیی با ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ، در برخورد با آن، آسیب های ناشی از بحران را به حداقل می رسانند. هدف از تدوین مقاله حاضر بررسی ظرفیت ها، توان، نقش و آمادگی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در برابر حوادث و بلایایی طبیعی و سوانح می باشد، که در این مجال با تعاریفی از مدیریت بحران آغاز و در ادامه عواملی چون ظرفیتها، توان و نقش جمعیت هلال احمر در مراحل مدیریت بحران مورد مداقه قرار گرفته و در پایان نیز به جمع بندی و ارائه پیشنهادات پرداخته شده است. ﺭﻭﺵ ﻭ یﺎ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ کﻠی ﺍﺳﺖ و با ﻃﺮﺍﺣی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭیﺰﻯ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﺁﻣﺎﺩﮔیﻫﺎﻯ ﻗﺒﻠی ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺴیﺎﺭ ﺯیﺎﺩی از خساﺭﺕ ﻭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎی ﺑﺰﺭگ کﺎﺳﺖ. ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺮﺩیﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎی بزرگی چون هلال احمر با افزایش میزان آمادگی در ﺭﻭیﺎﺭﻭیی با ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ، در برخورد با آن، آسیب های ناشی از بحران را به حداقل می رسانند. هدف از تدوین مقاله حاضر بررسی ظرفیت ها، توان، نقش و آمادگی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در برابر حوادث و بلایایی طبیعی و سوانح میباشد، که در این مجال با تعاریفی از مدیریت بحران آغاز و در ادامه عواملی چون ظرفیت ها، توان و نقش جمعیت هلال احمر در مراحل مدیریت بحران مورد مداقه قرار گرفته و در پایان نیز به جمع بندی و ارائه پیشنهادات پرداخته شده است.

مقدمه: شبکه های ارتباطی، خطوط حیاتی کلیدی در جوامع هستند و بهبود کارآمدی آنها به لحاظ دسترسی بعد از زلزله حیاتی است زیرا اثر مهمی بر عملکرد امدادرسانی دارند. شبکه ارتباطی شهری به عنوان عامل مهمی در فعالیت های امداد و نجات بعد از اتفاقات مخربی همچون یک زلزله می باشد. ارزیابی سریعی از اثر زلزله بر کارایی شبکه های ارتباطی شهری جهت واکنش اضطراری مؤثر بسیار حیاتی است. یک طرح اصولی مدیریت بحران، نیازمند آن است که چنین مطالعاتی قبل از وقوع زلزله انجام شود تا فهم کامل تری از وضعیت داشته باشد به ویژه فعالیت های اضطراری را طرح ریزی کند. روش: این مقاله رهیافت تصمیم گیری چند معیاره مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی را جهت بررسی کارایی شبکه های ارتباطی بعد از وقوع زلرله در شهرک باغمیشه شهر تبریز به کار می گیرد. شهرک باغمیشه جز آسیب پذیر ترین نقاط شهر از نظر قرارگیری در مجاورت گسل های فعال شهر است و از سوی دیگر به دلیل جدیدساز بودن این شهرک و ساخت و ساز صورت گرفته، یکی از سئوالات اساسی آن است که میزان کارآیی شبکه معابر به کار رفته در آن در هنگام زلزله چه مقدار است. چارچوب تصمیم گیری چند معیاره، عوامل محیطی و انسان ساخت را در بر می گیرد که با تلفیق با تحلیل سلسله مراتبی و به دست آمدن وزن هر یک از معیارها و اعمال این وزن ها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی با دقت و صحت بالاتری کارایی شبکه ارتباطی را نشان می دهد. این روش شناسی چهار گام اصلی دارد یعنی شناسایی عوامل مؤثر، به کارگیری این عوامل در تحلیلی سلسله مراتبی، نمایش فضایی آنها و در نهایت تولید نقشه ایی برای ارزیابی فضایی کارایی شبکه ارتباطی در شهرک باغمیشه. یافته ها: نتایج نشان می دهد که از کل مساحت شبکه ارتباطی، تنها 40 درصد از کارایی قابل قبول برخوردارند و 60 درصد کارایی قابل قبولی ندارند. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، باید تراکم ساختمانی و جمعیتی در معابر کم عرض را کاهش یابد و همچنین با دقت از افزایش درجه محصوریت و ساختن ساختمان های مرتفع جلوگیری شود. پیش بینی یک مرکز پشتیبانی مدیریت بحران و تغییر کاربری اراضی بایر به فضاهای سبز به ویژه در خط شمال غربی به شمال شرقی این شهرک و تصویت قوانین سخت گیرانه تر جهت ساخت و ساز از دیگر راهکارهایی است که باید جهت افزایش کارایی شبکه ارتباطی در شهرک باغمیشه مد نظر قرار داده شود.

مقدمه: وقوع زلزله، محیط های شهری مخصوصاً تهران را به شدت تهدید می کند. بروز زلزله باعث ایجاد خرابی های گسترده می شود و می تواند مصدومان و تلفات بسیاری به دنبال داشته باشد. اولین نیاز سانحه دیدگان زلزله نجات آنها و دریافت خدمات امدادی در کمترین زمان ممکن است. برای تسریع در امداد رسانی باید بهینه ترین مسیر به لحاظ ایمنی مورد توجه قرار گیرد. از این رو در فاز پیش از بروز زلزله در بررسی ایمنی شبکه راه ها و تعین بهینه ترین مسیر، لازم است مجموعه ای از پارامترها با در نظر گرفتن اهمیت هریک از آنها لحاظ شوند. با توجه به این موضوع در این پژوهش، رویکرد تحلیل چند عاملی به منظور تعیین و ارزیابی پارامترهای ایمنی مؤثر در انتخاب مسیرهای بهینه امداد و نجات درون شهری پس از زلزله مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان نمونه در محله 13 آبان شهر تهران پیاده شده است. روش: در این تحقیق که نمونه ای از روش موردی و زمینه ای می باشد، به تعیین پارامترهای مؤثر در ایمنی شبکه راه ها و تحلیل ارتباط بین آنها و میزان تأثیر هر یک از پارامترها در انتخاب بهینه ترین مسیر ایمن برای محله 13 آبان منطقه 20 شهرداری تهران پرداخته شده است. برای رسیدن به این منظور از مدل تحلیل فرایند سلسله مراتبی به عنوان مدل اصلی استفاده شده است. همچنین از قابلیت ها و تکنیک های تحلیل نرم افزار GIS مانند همپوشانی لایه های اطلاعاتی استفاده شده است. یافته ها: پارامترهای کاربری های خطرناک (از قبیل جایگاه های سوخت، مراکز نگهداری مواد شیمیایی و ...)، سازه های حمل و نقل (ازقبیل پل و تونل)، آسیب پذیری و خسارات سنگین وارده به ساختمان و تراکم جمعیت در تعیین مسیر بهینه ایمن امداد و نجات پارامترهای اصلی تأثیرگذارند که هر کدام دارای درجه اهمیتی متفاوت هستند؛ به طوری که آسیب پذیری ساختمان های مجاور شبکه با 38 درصد بیشترین و تراکم جمعیت با 15 درصد کمترین ضریب اهمیت را دارند. درضمن تأثیرگذاری عواملی نظیر شیب معابر، فاصله از گسل و قنوات را هم نمی توان انکار کرد. نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که تا کنون به تعیین و بهینه سازی مسیرهای امداد رسانی توجه شایسته ای نشده است. با تعیین و بهینه سازی مسیرهای امداد و نجات می توان در کمترین زمان ممکن بیشترین خدمات امدادی را ارائه کرد. پارامترهای اصلی تأثیرگذار در تعیین شبکه معابر ایمن شامل تراکم جمعیت، آسیب پذیری و خسارات سنگین وارده به ساختمان ها، مستحدثات حمل و نقل و کاربری های خطرناک می باشد.

مقدمه: امروزه یکی از موانع توسعه پایدار جوامع، حوادث طبیعی و بحران ها هستند که به دلیل نبود مطالعه و برنامه ریزی و نیز نبود آمادگی و مقابله مناسب با آنها تلفات و خسارات سنگینی را به جوامع وارد می کنند. این تحقیق با هدف بررسی عوامل مؤثر بر میزان اثربخشی تیم های امداد و نجات برای پاسخگویی به بحران ها در سطح استان ایلام انجام پذیرفته است. روش: تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی از لحاظ درجه کنترل، میدانی و از لحاظ گردآوری داده ها از نوع پیمایشی (میدانی) است. روش تحقیق علّی- ارتباطی است. جامعه آماری، 1200 نفر از امدادگران و نجاتگران داوطلب جمعیت هلال احمر استان ایلام در 1392 می باشند. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و ابزار تحقیق، پرسشنامه استاندارد و شاخص های مورد استفاده، آمار توصیفی فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و ضریب تغییرات و آمار استنباطی رگرسیون چند متغیره و تحلیل همبستگی اسپیرمن است. یافته ها: ضریب همبستگی چندگانه رگرسیون برآورد شده 719/0R= و مقدار ضریب تعیین 583/0=R2 و مقدار تعدیل شده آن 562/0=R2 می باشد. معنا دار بودن رگرسیون چندگانه نیز توسط F محاسبه شده در سطح 99 درصد (000/0=Sig) محرز است. بر اساس ضریب تعیین تعدیل شده 2/56 درصد از متغیر اثربخشی تیم های امداد و نجات توسط دو متغیر علاقه اعضای تیم های امداد و نجات و آمادگی جسمی -روانی اعضای تیم های امداد و نجات تبیین شدند. نتیجه گیری: میزان تجهیزات به کارگیری شده، نوع تجهیزات به کارگیری شده، میزان علاقه اعضای تیم های امداد و نجات، میزان روحیه کار تیمی و دسته جمعی، میزان آمادگی جسمانی و روانی اعضای تیم های امداد و نجات بر اثربخشی این تیم ها به منظور پاسخگویی به بحران ها تأثیرگزار بوده است. نوع سازمان دهی تیم ها بر میزان اثربخشی آنها تأثیر ندارد؛ به عبارت دیگر اثربخشی تیم های امداد و نجات مستقل از نوع سازمان دهی عمل می کند.

قدمه: حوادث طبیعی در جوامع رخ می دهند و هر از گاهی فجایع دلخراشی می آفرینند. در بین حوادث طبیعی، غافلگیری زلزله از همه بیشتر است و بدون پیشگیری و آمادگی، جامعه به فاجعه ای انسانی مبدل می شود که هم بر آدمیان و هم بر زیستگاه و جامعه آنان اثرات تخریبی مستقیم، غیرمستقیم و ثانویه بر جای می گذارد. این مطالعه در صدد پاسخگویی به این مسئله است که مدیریت مناسب عملیات امدادی چگونه باید صورت گیرد؟ ازاین رو، با پرسشگری از مدیران و معاونانجمعیت هلال احمراستان و شعب آن که در کمک رسانی به زلزله زدگان آذربایجان شرقی مشارکت داشتند، در صدد بررسی و شناسایی نقاط قوت و ضعف مدیریت عملیات امدادی از دیدگاه آنان برآمده است. روش : این پژوهش یک مطالعه کیفی است. جامعه آماری این پژوهش، مدیران، معاونان استان و رؤسای شعب منطقه زلزله زده آذربایجان شرقی (ورزقان، اهر و هریس) در 1391 بود. از آنجا که دستیابی به تمام مدیران و معاونان (جمعیت هلال احمر) استان آذربایجان شرقی حاضر در عملیات امدادی در مناطق زلزله زده وجود نداشت، لذا از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد و با هر یک از نمونه های انتخاب شده، مصاحبه عمیق صورت گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شد. واحد محتوا در این مطالعه از نوع واحد ثبت است، پژوهشگر در فرایند تحلیل محتوای متن های مصاحبه از واحد ثبت "مضمون" استفاده کرده است. ضریب پایایی معادل 71/0 =C،R به دست آمده است. یافته ها: بر اساس نتایج، در اجرای عملیات امدادی جمعیت در زلزله آذربایجان شرقی فقط مقوله زمان حضور امدادگران نسبت به سایر مقوله ها مناسب بود و مابقی مقوله هادر وضعیت نامناسب/کمی نامناسب/و تا اندازه ای مناسب قرار گرفتند. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که یک ستاد مدیریت بحران متشکل از سازمان ها و ارگان های مختلف نیاز است تا بتوان برنامه ریزی مناسب در خصوص نحوه امداد رسانی، توزیع مناسب و به موقع امکانات و تجهیزات به عمل آید.این برنامه ریزی باید هم در سطح کلان، بین تمام ارگان ها و سازمان ها نظیر ارگان های نظامی، وزارت خانه ها (راه وترابری، نیرو، مخابرات، بهداشت و درمان و...)، شهرداری و شوراها و فرمانداری، بخشداری، دهیاری و جمعیت هلال احمر صورت گیرد و هم این برنامه ریزی در سطح خرد (هماهنگی بین سازمان های مختلف جمعیت) در داخل جمعیت صورت گیرد و در قالب یک دستورالعمل و پروتکل شرح وظایف هر یک به طور شفاف مشخص گردد.

مقدمه: روز دوشنبه بیست و ششم فروردین 1387، بر اثر بی احتیاطی راننده بلدوزر متعلق به اداره راه و ترابری، مسیر خط لوله نفت خام امیدیه- اصفهان در فاصله 500 متری بالادست رودخانه زاینده رود در منطقه چلوان شهر سامان از توابع استان چهارمحال و بختیاری، دچار شکستگی و نشت نفت گردید و حجم گسترده نفت خام زمین های اطراف و رودخانه زاینده رود را آلوده کرد. با وقوع این حادثه، آب آشامیدنی برخی از شهرهای استان اصفهان به مدت 48 ساعت به طور کامل قطع گردید. مطالعه حاضر با هدف معرفی نمونه ای موفق از همکاری و تعامل بین بخشی در مدیریت یک بحران زیست محیطی انجام شده است. روش: این مطالعه، یک پژوهش کاربردی است که در 5 مرحله انجام شده است. در مرحله نخست مروری بر ادبیات موجود در زمینه نشت مواد سمی به ویژه فرآورده های نفت در منابع آبی انجام شده است. در مرحله دوم بررسی حادثه با بهره گیری از مرور مستندات موجود انجام شد. در مرحله سوم از طریق مصاحبه با افراد مسئول یا دست اندرکار در مدیریت حادثه، اطلاعات مربوط به شناسایی نقش ها، مسئولیت ها و همچنین مداخلات انجام شده توسط نهاد های مسئول در حادثه مذکور استخراج شد، سپس داده های جمع آوری شده، جمع بندی و تحلیل محتوایی شد. در نهایت به منظور همکاری و تعامل بین بخشی، الگویی طراحی و پیشنهاد گردید. یافته ها: در پاسخ به این حادثه، اقدامات گسترده ای از سوی استانداری اصفهان، اداره آب و فاضلاب استان، سازمان محیط زیست استان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی استان، شرکت نفت و سایر ارگان های مسئول در جهت پاکسازی منطقه و جلوگیری از ورود نفت خام به تأسیسات آبگیر و تصفیه خانه اضطراری صورت گرفت. پس از پاکسازی رودخانه مراحل تصفیه آب تحت کنترل سازمان های مربوطه و پس از انجام آزمایشات لازم و با رعایت استانداردهای تصفیه آب انجام شد. همچنین با هماهنگی ستادی در استان، مشکلات جانبی قطع آب به حداقل کاهش یافت. بحث و نتیجه گیری: در میان آلودگی های منابع آب، آلودگی به مواد نفتی یکی از پایدارترین و خطرناک ترین آنهاست. این نوع آلودگی تهدیدی مهم برای منابع زیرزمینی و منابع سطحی آب محسوب می شود. برای کاهش خطرات ناشی از نشت مواد نفتی، پیش بینی و شناسایی نقاط حادثه خیز و اقداماتی که منجر به رخداد چنین حوادثی می شود ضروری است. همچنین تعامل بین بخشی و همکاری بین سازمان های درگیر باید قبل از وقوع بحران هایی از این دست، چاره ای اندیشیده شود.

مقدمه: بحران ها بخشی از فضای کسب و کار هستند و حذف تمامی بحران هایی که سازمان را تهدید می کنند ناممکن است. عملیات مدیریت بحران سازمان را قادر می سازد تا پاره ای از بحران ها را از میان بردارد و برخی دیگر را به نحوی مؤثر اداره کند و ابزار لازم برای یادگیری کامل و سریع از بحران های واقع شده را در اختیار بگیرد. مدیریت بحران این پیام ضمنی را منتقل می کند که اصل بر بحران است و هیچ سیستمی درحالت تعادل پایدار و بلندمدت نیست. بنابراین هرچند سازمان ها قادر به پیش بینی و برنامه ریزی دقیق برای آینده نیستند، اما باید برای غلبه بر بسیاری از تهدیدات شناخته شده و ناشناخته، آمادگی لازم را کسب کنند. حصول این آمادگی جز از طریق استفاده از تجربیات دیگران و نشر این تجارب ارزشمند و مهم تر از آن یادگرفتن این تجارب و به کاربستن آنها به دست نمی آید. لذا در این پژوهش تأثیر زیرساخت های تسهیم دانش بر بهبود کیفیت اجرای عملیات مدیریت بحران از طریق یادگیری سازمانی در بین امدادگران جمعیت هلال احمر استان اصفهان تحلیل می شود. روش: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری، شامل تمامی امدادگران پایگاه های خیابانی و شعب مختلف جمعیت هلال احمر در 24 شهر استان اصفهان است که تعداد آنها در مجموع 3082 نفر و حجم نمونه 360 نفر به دست آمد و روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم می باشد. در این پژوهش به منظور روایی پرسشنامه محقق ساخته از روش روایی محتوا و روایی سازه و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج گویای روایی و پایایی مناسب پرسشنامه ها می باشد. برای توصیف داده های پژوهش و تحلیل عاملی تأییدی و آزمون معادلات ساختاری از نرم افزار های 20-SPSS و PLS استفاده شد. یافته ها: با توجه به نتایج آزمون تحلیل عاملی تأییدی، بار عاملی راهبرد و استراتژی، فرهنگ، ساختار و فنّاوری اطلاعات در زیر ساخت تسهیم دانش به ترتیب برابر867/0 ، 842/0 ، 824/0 و 828/0 می باشند. بار عاملی یادگیری سازمانی با ابعاد سازگاری، تک حلقه ای، دو حلقه ای و سه حلقه ای به ترتیب 837/0 ، 864/0 ، 847/0 و 876/ و ابعاد مدیریت بحران (پیشگیری، آمادگی، واکنش، بازبینی مجدد)، به ترتیب 804/0 ، 840/0 ، 881/0 و 783/0 برآورد شد. میزان تأثیرگذاری تسهیم دانش بر یادگیری سازمانی و مدیریت بحران به ترتیب 81 درصد و 24 درصد و میزان تأثیرگذاری یادگیری سازمانی بر مدیریت بحران 58 درصد برآورد گردید. نتایج حاصل از مقادیر آزمون t مدل ساختاری در آنالیز مسیر بین تسهیم دانش و یادگیری سازمان (87/37 t= و p<0.0001)، تسهیم دانش و مدیریت بحران (36/4 t= و p<0.0001) و یادگیری سازمانی و مدیریت بحران رابطه معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش، استراتژی های سازمان برای ایجاد مشوق های انگیزشی و فضای دوستانه برای به اشتراک گذاری هر چه بیشتر تجارب باید تغییر یابند. همچنین انجام مانورهای متعدد، بازبینی های مجدد به شکل سازنده و گروهی و اتخاذ نظام آموزشی نوین و نیز مستند سازی تجارب حاصل از مأموریت های گوناگون در مخازن الکترونیکی لازم و ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: زلزله یکی از بلایای طبیعی است که به عنوان مهم ترین مبحث شهرسازی و مدیریت بحران در ایران شناخته می شود. ایران با میانگین 43/1 زلزله در سال، بعد از چین و اندونزی مقام سوم را در جهان دارد. شهر کرمان به عنوان یکی از شهرهای مهم و استراتژی ایران، با وجود گسل های فعال و لرزه خیز منطقه، همواره در معرض خطر زلزله قرار دارد. منطقه 4 به علت دارا بودن بافت فرسوده، ریزدانه بودن بلوک های شهری و همچنین نبود استحکام لرزه ای ساختمان ها در اکثر محلات آن، لزوم توجه به امر برنامه ریزی برای امداد و نجات و اسکان را در این منطقه دو چندان کرده است yle="text-align: justify;"> تحقیق حاضر با هدف مکان یابی مراکز اسکان، به مطالعه موردی منطقه 4 شهرداری کرمان می پردازد. به همین منظور با استفاده از GISو تدوین معیارهایی که متأثر از شرایط طبیعی و کالبدی محدوده مورد نظر است، نقشه امکانات و عوامل محدودکننده منطقه با یکدیگر ترکیب می شود. در مکان یابی مراکز اسکان از مدل منطق دووجهی بولین استفاده می شود. نتایج تحقیقات نشان می دهد که فقط شش محل برای اسکان مناسب هستند. بنابراین از تحلیل سلسله مراتبی برای انتخاب مناسب ترین سایت استفاده می شود. با توجه به معیارهای مؤثر در اثربخشی و کارایی سایت ها، مصلی کرمان و زمین ورزشی نزدیک آن به عنوان مناسب ترین مکان برای اسکان اضطراری و موقت مشخص شده است.

مقدمه: با افزایش جمعیت شهری و به تناسب آن افزایش ترافیک معابر، یکی از مهم ترین مسائل یافتن راه حلی برای کم کردن زمان امدادرسانی درون شهری است. ازآنجاکه زمان، در پاسخگویی به بحران بسیار حائز اهیمت است، مسیریابی تیم های ارزیابی به عنوان یک مسئله مطرح شده است. بررسی ادبیات موضوعی نشان می دهد، پژوهش های اندکی در داخل کشور به مبحث مدل سازی ریاضی در مدیریت بحران پرداخته اند. هدف این تحقیق، یافتن کوتاه ترین مسیر ممکن بین تمام نقاط اصلی یک منطقه آسیب دیده برای تیم ارزیابی خسارات است، به طوری که تیم ارزیابی، همه نقاط اصلی یک منطقه را فقط یک بار بازدید و درنهایت به نقطه مبدأ بازگردد. روش : در این پژوهش با استفاده از مدل های تحقیق در عملیات برای مسیریابی تیم های ارزیابی خسارات زلزله ، منطقه بهمنی شهر بوشهر به عنوان نمونه انتخاب شد. در این ناحیه، میدان ها، چهارراه ها، سه راه ها و همچنین نقاط پرجمعیت، به عنوان نقاط اصلی (جمعاً نوزده گره) انتخاب شدند. یک گره به عنوان ایستگاه، در خارج از ناحیه و بقیه گره ها به عنوان نقاط حادثه دیده در نظر گرفته شد. یافته ها: مسئله مسیریابی تیم های ارزیابی خسارات با استفاده از نرم افزار لینگو با 18 گره و 28 مسیر موجود بین این گره ها کدنویسی و کوتاه ترین مسیر دستیابی به همه گره ها مشخص شد. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها می توان گفت که این تحقیق راهنمای مؤثری برای مدیریت بحران استان به شمار می آید، زیرا با مشخص شدن کوتاه ترین مسیر، امدادرسانی سریع تر و درنتیجه تلفات جانی کاهش می یابد.

مقدمه: تأمین تمهیدات لازم به منظور مواجهه با بحران های محیطی و سوانح طبیعی از مسایل اساسی در کاهش تلفات انسانی و خسارات اقتصادی در مدیریت بحران محسوب می شود. هدف این مقاله شناسایی چالش های مدیریت راهبردی در مقابله با بحران های طبیعی در شهر های بزرگ است. در این خصوص، توجه به مسئله آمادگی و آشنایی و آگاهی از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید پیش روی مدیریت بحران در سازمان های شهر رشت ضرورتی ویژه دارد. سؤالات اصلی مقاله درباره شناسایی عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید سازمان ها و ارائه راهبردهای مناسبی برای آمادگی این سازمان ها در مواجهه با بلایای طبیعی است. روش: در این مطالعه، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، شیوه اجرای آن پیمایشی و نوع تحقیق کاربردی است. در بخش تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل SWOT استفاده شده است. بدین منظور، فهرستی از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدهای سازمان ها در زمینه آمادگی در مواجهه با بلایای طبیعی شناسایی و با طراحی پرسشنامه از کارشناسان و متخصصان نظرخواهی شد و با توجه به عوامل چهارگانه SWOT استراتژی های SO-ST-WO-WT ارائه شد. از 60 نفر افراد مایل به همکاری و صاحب نظر در شهر رشت، 522 نفر اعم از کارکنان مدیریت بحران و حوادث استان، هلال احمر، شهرداری، بانک، راه و شهرسازی و آموزش و پرورش بر اساس جدول مورگان انتخاب شدند. یافته ها: با ترکیب عوامل چهارگانه در تولید استراتژی های WO, WT,SO,ST آنها بدین شکل رتبه بندی شدند: استراتژی های WO با میانگین 374/3 در رتبه اول، استراتژی های SO با میانگین 351/3 در رتبه دوم، استراتژی هایWT با میانگین 308/33 در رتبه سوم و استراتژی های STبا میانگین 285/3 در رتبه چهارم قرار دارند. یافته های تحقیق نشان داد که کشیدگی نمودار به طرف فرصت ها و به راهبردهای بازنگری نزدیک است. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، مسئولان باید برای کسب آمادگی سازمان ها در هنگام وقوع حوادث تلاش کنند و با کاستن از ضعف ها حداکثر استفاده را از فرصت های موجود ببرند.

مقدمه: محیط پیرامونی بشر همواره مستعد وقوع انواع بحران ها و تهدیدات است و ضرورت اتخاذ تصمیم صحیح در این شرایط که مستلزم به کارگیری دانش می باشد امری انکارناپذیر است. با توجه به اینکه امروزه پدافند غیرعامل نقش مهمی در کاهش آسیب پذیری ایفا کرده است هدف این پژوهش بررسی تأثیرمؤلفه های مدیریت دانش بر پدافند غیرعامل در سازمان جمعیت هلال احمر استان سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از سازمان های تأثیرگذار در این حوزه است. روش: این پژوهش با داشتن یک رویکرد علّی، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که روایی و پایایی آن به ترتیب با نظرخواهی از متخصصان امر و محاسبه آلفای کرونباخ (8/0) تأیید شد. 310 نفر از جامعه 1600 نفری امدادگران به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. از آزمون آماری کولموگروف- اسمیرنوف، ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای آماری 19-SPSS و AMOS استفاده شد. یافته ها: با توجه به مطلوب بودن سطوح معناداری و تأیید فرضیه های پژوهش مشخص شد که مدیریت دانش بر پدافند غیرعامل در سازمان جمعیت هلال احمر استان سیستان و بلوچستان تأثیر معناداری دارد و مقدار ضریب این تأثیر برابر با 843/0 است و مؤلفه های مدیریت دانش نیز به ترتیب با ضرایب خلق دانش (749/0)، جذب دانش (809/0)، سازماندهی دانش (808/0)، ذخیره دانش (804/0)، انتشار دانش (918/0) و به کارگیری دانش (717/0) بر پدافند غیرعامل تأثیر معناداری دارند. به بیان دیگر در ازای هر واحد افزایش یا کاهش در مدیریت دانش و مؤلفه های آن، پدافند غیرعامل به اندازه ضرایب فوق تأثیر می پذیرد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مدیریت دانش و مؤلفه های آن بر پدافند غیرعامل تأثیر معناداری دارند به گونه ای که تقویت هر کدام از عوامل فوق باعث اجرای بهتر پدافند غیرعامل می شود، از این رو، مدیران سازمان ها باید سعی کنند مدیریت دانش را (که امروزه جزئی جدایی ناپذیر از وظایف مدیریتی آنها در تمام سطوح است) همواره مد نظر قرار دهند و محیط و ابزار را به گونه ای پای کار آورند که تمام مؤلفه های مدیریت دانش در سازمان اجرایی شود. از طرفی امروزه توجه به پدافند غیرعامل درتمام دنیا رشد چشمگیری داشته است و با گذشت زمان نیاز بیشتری به این علم احساس می شود، لذا وجود یک رویکرد دانشی باعث اجرای بهتر پدافند غیرعامل می شود.

مقدمه: تعیین اولویت های پژوهشی نقش مهمی در جلوگیری از اتلاف منابع دارد و باعث می شود اجرای پژوهش ها بر اساس نیازهای واقعی باشد. در این مطالعه برآنیم تا با تعیین اولویت های تحقیقاتی نظام مدیریت بلایا در استان کرمان در اثربخش تر کردن مدیریت بلایا در این استان قدم برداریم روش: پژوهش حاضر، از نوع کیفی و کاربردی است و جامعه مورد بررسی نیز سازمان های مسئول در مدیریت بحران بوده اند. داده ها به دو صورت میدانی و مطالعه اسناد گردآوری شدند که برای تحلیل آنها از روش تحلیل محتوا و آمار توصیفی استفاده شده است. یافته ها: مهم ترین اولویت های پژوهشی به دست آمده شامل نقش آموزش در کاهش خسارات ناشی از بلایا، تهیه نقشه راه های مناطق مختلف استان، تشکیل بانک اطلاعاتی شهری، روش های بهینه هماهنگی بین سازمانی و درون سازمانی، بررسی میزان رعایت استانداردهای ساختمان سازی در استان، بررسی خطرپذیری شهرستان ها و روستاها در برابر سوانح و ارائه راهکارهای حل معضل کم آبی بود. نتیجه گیری: لازم است فرایند اولویت گذاری به صورت دوره ای به عنوان مثال به صورت سالانه انجام گیرد تا اجرای پژوهش ها بر اساس نیازهای واقعی باشد. همچنین اولویت های تعیین شده، پس از داوری و پایش دقیق به مرحله اجرا درآورده شوند

مقدمه: زلزله به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی، در کشور زمینه ساز بسیاری از مشکلات بوده است. آژانس همکاری بین المللی ژاپن (JICA) اظهار داشته است که حوادث و بلایا دارای اثرات جدی بر خدمات آموزشی هستند. این اثرات نه فقط به دلیل تلفات ناشی از مرگ و میر آموزگاران و دانش آموزان، بلکه مواردی از جمله وقفه ناگهانی در روند آموزشی و اختلال روانی دانش آموزان نیز می باشد. بنابراین، آمادگی برای رویارویی با این حوادث ضرورت دارد. روش: این تحقیق با هدف تعیین میزان آمادگی مدارس متوسطه شهر شیراز برای مواجهه با بحران زلزله صورت گرفته است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش گردآوری داده ها از نوع توصیفی- پیمایشی می باشد. نمونه های تحقیق از تمامی مدیران مدارس متوسطه اول شهر شیراز، کارشناسان و صاحب نظران بحران انتخاب شده است. از دو پرسشنامه فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و آمادگی مدارس در این پژوهش استفاده شده است. پرسشنامه فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP اولویت سه بُعد اصلی آمادگی مدارس، شامل برنامه های اضطراری، عملیات اضطراری و منابع اضطراری را اندازه گیری کرده است. پرسشنامه دوم میزان آمادگی مدارس برای رویارویی با مخاطرهزلزله را توسط 36 سؤال تخصصی بررسی کرد. روایی محتوا و پایایی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (0.92) نشان داد، ابزار اندازه گیری از همبستگی درونی قابل قبولی برخوردار بوده است. سؤالات تحقیق با استفاده از آزمون های آماری تی، کروسکال-والیس و فریدمن بررسی شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از بسته نرم افزاری 22-SPSS و expert choice استفاده شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که برنامه های اضطراری بیشترین و عملیات اضطراری کمترین میزان اهمیت را در بین ابعاد آمادگی داشته اند. همچنین در بین مدارس، 9/6 درصد آمادگی خیلی زیاد، 7/32 درصد آمادگی زیاد، 7/29 درصد آمادگی در حد متوسط، 8/22 درصد آمادگی کم و 9/7 درصد آمادگی خیلی کم در برابر مخاطره زلزله را داشتند. به علاوه میانگین میزان آمادگی مدارس در نواحی مختلف آموزش و پرورش شهر شیراز یکسان به دست آمد. این امر نشان دهنده هماهنگی و توجه لازم مسئولان آموزش و پرورش در رابطه با میزان آمادگی مدارس بوده است. نتیجه گیری: میزان آمادگی مدارس متوسطه اول شهر شیراز در حد متوسطی ارزیابی می شود. این میزان آمادگی با توجه به خطر جدی وقوع زلزله در حد مناسبی نیست. علاوه بر این، از آنجا که نتایج بیانگر کمبود یا فقدان افراد متخصص در زمینه موضوع (مسائل مربوط به حوادث و بلایا) مورد مطالعه در مدارس بوده است. از این رو، به کارگیری افرادی متخصص و باتجربه برای ارزیابی پیوسته مدارس به لحاظ نکات ایمنی، تجهیزات، وضعیت ساختمان و نحوه چیدمان وسایل حائز اهمیت است

مقدمه: حوادث آتش سوزی از دیرباز یکی از تهدیدات مهم برای انسان محسوب می شده و منجر به جان باختن و آسیب جسمی و روانی تعداد زیادی از افراد، از دست رفتن اموال و دارایی ها، و نیز آثار سوء اقتصادی بر دولت ها شده است. در سال های اخیر حوادث آتش سوزی به دفعات در کشور اتفاق افتاده است که یکی از تأثیرگذارترین این حوادث، حادثه آتش سوزی ساختمان پلاسکو می باشد. این مطالعه به منظور بررسی و تحلیل آمادگی و پاسخ خدمات پیش بیمارستانی به این حادثه انجام گرفته است. روش: این تحقیق یک مطالعه موردی است که در سال 1395 انجام شد. به منظور جمع آوری داده ها از مستندات و گزارشات موجود در پایگاه های خبری و انجمن های علمی، گزارش ملی حادثه و نیز مشاهدات عینی کارکنان پیش بیمارستانی حاضر در صحنه استفاده گردید. یافته ها: بر اساس آمار اورژانس تهران، تعداد کلی مصدومان 235 نفر بودند که شامل 180 مورد درمان سرپایی و 55 مورد انتقال به بیمارستان بود. از 55 مورد نیز یک نفر فوت شد و سایر مصدومان پس از درمان ترخیص گردیدند. مهم ترین عامل مصدومیت مشکلات تنفسی گزارش شد و غالب مصدومان نیز از کارکنان بخش عملیات آتش نشانی، جست وجو و نجات و آواربرداری بودند. کارکنان پیش بیمارستانی در منطقه امن مستقر نبودند و از وسایل و تجهیزات حفاظت شخصی به درستی استفاده نشد. به علاوه، توزیع مصدومان در مراکز درمانی نیز مناسب نبود. نتیجه گیری: در این حادثه فراخوان نیروها و تجهیزات بر اساس مشاهدات عینی بدون ارزیابی دقیق صورت گرفت. وجود رویکرد سنتی و غیرعلمی در برآورد میزان نیرو و تجهیزات مورد نیاز به دنبال بروز حادثه و نبود دستورالعمل مدون در این خصوص یکی از بزرگ ترین چالش های پاسخگویی خدمات پیش بیمارستانی می باشد