۱.
مقدمه: یکی از بخش هایی که به شدت تحت تأثیر فعالیت های شهری است و همواره در خطر تغییر و تحول های غیرمهندسی و غیرفنّی قرار دارد، بستر رودخانه ها، مسیل ها و آبراهه هایی است که از داخل محدوده شهرها، به ویژه شهر های بزرگ و کلان شهرها عبور می کنند و نقش اساسی زهکشی آب های سطحی شهرها را بر عهده دارند. روش: این تحقیق توصیفی و تحلیلی است و از نظر اهداف تحقیق جزء تحقیقات کاربردی محسوب می شود و از ابزار سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. هدف تحقیق تعیین مناطق آسیب پذیر و حساس واقع در حریم رودخانه است. یافته ها: با بررسی های میدانی و نقشه های موجود، حریم بستر رودخانه با استفاده از GIS مشخص شد که در حدود 483242 مترمربع ساختمان های غیرمجاز در حریم رودخانه احداث شده اند که در برخی موارد تا درون بستر رودخانه نیز پیشروی کرده اند. در این تحقیق مناطق حساس و آسیب پذیر در حریم مشخص گردید و راهکار های لازم برای کاهش خسارت ارائه شد. نتیجه گیری: با توجه به ضریب موجی بودن هیدرولیکی مئاندری بودن رودخانه مهران رود بربار 1/2 می باشد که بیانگر موجی بودن آن است و مقدار سیلاب احتمالی که می تواند با دوره بازگشت 50 ساله و احتمال 2 درصد معادل 8/82 متر مکعب در ثانیه اتفاق بیفتد، لازم است در صورت انجام هرگونه تجهیزات و عملیات عمرانی در مسیر این رودخانه، محدوده ای که در جریان90 مترمکعب در ثانیه زیر آب می رود مد نظر قرار گیرد. همچنین مشخص شد که 483242 متر مربع از انواع کاربری های شهر تبریز در حریم طغیانی مهران رود قرار گرفته است که از این میزان بیش از 23 درصد از مجموع کل کاربری ها را کاربری مسکونی به خود اختصاص داده است یافته ها: با بررسی های میدانی و نقشه های موجود، حریم بستر رودخانه با استفاده از GIS مشخص شد که در حدود 483242 مترمربع ساختمان های غیرمجاز در حریم رودخانه احداث شده اند که در برخی موارد تا درون بستر رودخانه نیز پیشروی کرده اند. در این تحقیق مناطق حساس و آسیب پذیر در حریم مشخص گردید و راهکار های لازم برای کاهش خسارت ارائه شد. نتیجه گیری: با توجه به ضریب موجی بودن هیدرولیکی مئاندری بودن رودخانه مهران رود بربار 1/2 که بیانگر موجی بودن آن است و مقدار سیلاب احتمالی که می تواند با دوره بازگشت 50 ساله و احتمال 2 درصد معادل 8/82 متر مکعب در ثانیه اتفاق بیفتد، لازم است در صورت انجام هرگونه تجهیزات و عملیات عمرانی در مسیر این رودخانه، محدوده ای که در جریان90 مترمکعب در ثانیه زیر آب می رود مد نظر قرار گیرد. همچنین مشخص شد که 483242 متر مربع از انواع کاربری های شهر تبریز در حریم طغیانی مهران رود قرار گرفته است که از این میزان بیش از 23 درصد از مجموع کل کاربری ها را کاربری مسکونی به خود اختصاص داده است.
۲.
مقدمه: ایران کشوری بلاخیز است، تقریباً از40 مورد بلایای طبیعی 31 مورد آن در کشور ایران اتفاق می افتد. یکی از مهم ترین پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم طی سال های اخیر افزایش وقوع مخاطره گرد و غبار است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بخش های مختلف جوامع را تحت تأثیر قرار داده است. افزایش بیماری های تنفسی، اختلال در حمل ونقل زمینی و هوایی، تخریب زیست محیطی، آلودگی محصولات کشاورزی و تراکم شدید در مراکز درمانی از اثرات شدید وقوع این مخاطره محسوب می شود. با توجه به اهمیت این مخاطره، این مطالعه با هدف بررسی توزیع زمانی رخداد پدیده گرد و غبار به صورت ماهانه، فصلی و سالانه و تعیین روند تغییرات آن و ارائه راهکارهایی برای مقابله و سازگاری با این پدیده، متناسب با شرایط موجود تدوین شده است. روش : پژوهش حاضر از نظر نوع تحقیق، کاربردی و از نظر روش تحقیق، توصیفی- آماری محسوب می شود. جامعه مورد پژوهش غرب و جنوب غرب ایران را در بر می گیرد. برای این منظور داده های ماهانه و سالانه روزهای گرد و غباری 11 ایستگاه هواشناسی همدید واقع در منطقه مورد مطالعه از سازمان هواشناسی کشور تهیه و استخراج شد، سپس با بررسی آمار مربوطه در محیط نرم افزار Excel مجموعه داده ها برای دوره آماری مشترک 23 ساله در بین کل ایستگاه های مورد مطالعه تنظیم گردید. مجموعه داده ها با شاخص های آمار توصیفی و روش ناپارامتریک من- کندال ارزیابی شد. یافته ها: بحرانی ترین وضعیت مخاطره گرد و غبار در جنوب غرب ایران رخ می دهد. ماه های گرم سال، تیر و مرداد، شدیدترین زمان رخداد این پدیده محسوب می شوند. بازه زمانی شش ماهه از آوریل (فروردین) تا سپتامبر(شهریور) زمان شروع و اوج تدریجی روزهای گرد و غباری است. فصل بهار در منطقه غرب و فصل تابستان در جنوب غرب بیشترین رخدادها را دارند. با توجه به شرایط جغرافیایی و ساختار طبیعی منطقه مورد مطالعه، رخداد روزهای گرد و غباری یکسان نیست و از شمال به جنوب فراوانی رخداد آن افزایش پیدا می کند. در مقیاس سالانه و ماهانه روند افزایشی و کاهشی معنا داری در رخداد پدیده گرد و غبار مشاهده نگردید، فقط در ایستگاه اهواز روند افزایشی معنادار در سطح 95 درصد اطمینان وجود دارد. نتیجه گیری: این پدیده از اواسط فصل بهار تا اواسط پاییز با شدت و ضعف مختلف مناطق غرب و جنوب غرب کشور را در برمی گیرد. افزایش تدریجی رخداد این پدیده از ماه مارس (اسفند) شروع می شود و شدت آن به ماه جولای (تیر) می رسد. بازه زمانی طولانی از رخداد این پدیده در طول سال و نبود روند افزایشی و کاهشی معنا دار در تغییرات درازمدت وقوع آن، بحران این پدیده را برای سازمان های مرتبط با بلایای طبیعی در اولویت قرار می دهد و نیز اجرای برنامه های مدیریتی مقابله با آن را ضروری می سازد. شناخت از رفتار این پدیده و توزیع زمانی آن در بخش قبل از بحران به منظور اجرای برنامه های پیشگیری به خصوص در حوزه سلامت حائز اهمیت است. در حین بحران این پدیده، اجرای برنامه های مدیریتی در مناطق بحرانی تر متناسب با شرایط جغرافیایی آنها نقش مؤثری در
۳.
مقدمه بلایا حجم زیادی از نیاز های انسانی را ایجاد می کنند. مهم ترین این نیاز ها، نیاز های سلامتی هستند که تأمین آنها موجب کاهش عوارض سوء بلایا می شود. پس از زلزله آذرماه استان خراسان جنوبی، به منظور مدیریت مشکلات سلامت ناشی از زلزله، مرکز بهداشت استان وارد عمل شد. این مطالعه جنبه های مختلف پاسخ حوزه سلامت به زلزله مذکور را مورد بررسی قرار داده است. روش: در این مطالعه موردی-توصیفی، با استفاده از چک لیست هایی که توسط پژوهشگران تهیه شده بود و از طریق مصاحبه با دست اندرکاران سیستم سلامت مناطق زلزله زده، مرور مستندات موجود، مراجعه حضوری پژوهشگران و مشاهده نحوه پاسخ داده ها جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها: زلزله، دو شهرستان قائنات و زیرکوه را لرزاند و موجب مرگ 6 نفر و مصدومیت 23 نفر گردید و 2143 نفر تحت تأثیر قرار گرفتند. زلزله 38 روستای منطقه را از 30 تا 100 درصد تخریب کرد. برای پاسخ به نیازهای ایجاد شده، بلافاصله ارزیابی سریعی از وضعیت و نیازهای سلامت به عمل آمد و با مبنا قرارداده شدن «برنامه ملی عملیات پاسخ بهداشت عمومی در بلایا و فوریت ها»، برنامه ریزی پاسخ به عمل آمد. گرو ه های مختلف کارشناسی مرکز بهداشت استان با همکاری همدیگر خدمات سلامتی لازم را ارائه و وضعیت بهداشتی منطقه را تحت کنترل درآوردند. نتیجه گیری: با اینکه بزرگای زلزله اخیر 5/5 در مقیاس ریشتر بود و اوایل شب اتفاق افتاد ولی موجب مرگ 6 نفر گردید و تعداد زیادی از ساختمان های مسکونی مردم تخریب شد. حوزه سلامت هم با مبنا قراردادن برنامه ملی عملیات پاسخ بهداشت عمومی بلایا و با بسیج همه منابع به نیازهای سلامت ایجاد شده پاسخ مناسبی را فراهم کرد. با این وجود، با توجه به مستعدبودن کشور به انواع مخاطرات، سیستم سلامت باید با انجام تمرینات منظم برای پاسخ به وقایع مشابه آماده باشد
۴.
مقدمه: در هنگام زلزله مراکز آموزشی به دلیل حضور شمار قابل توجهی از دانش آموزان، معلمان و کارکنان در زمره مکان های با آسیب پذیری بالا طبقه بندی می شوند و پس از رخداد زلزله نیز می توانند به عنوان سرپناه اضطراری استفاده شوند. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی آسیب پذیری سازه ای مراکز آموزشی یکی از محله های غرب تهران و تعیین سازه های ایمن در زمان وقوع زلزله صورت پذیرفته است. روش: پژوهش کاربردی حاضر، به صورت موردی و در 4 مرحله انجام شد. برای ارزیابی مقاومت سازه ای مراکز آموزشی از تکنیک ارزیابی بصری سریع RVS و برای ارزیابی وضعیت توزیع مراکز آموزشی امن جهت سرپناه اضطراری در زمان بحران از نرم افزار GIS استفاده شد. مجموعه یافته ها با تکنیک SWOT تحلیل شد. یافته ها: علی رغم قرارگیری این محله در منطقه با خطر پذیری نسبتاً پایین شهر تهران، مقاومت سازه ای پایین بسیاری از مراکز آموزشی همراه با عدم رعایت ضوابط طراحی، موجب آسیب پذیری بالای این مراکز در زمان بحران خواهد شد که لازم است برای آن تدابیری اندیشیده شود. ضمن آنکه توزیع مراکز آموزشی امن محله به عنوان سرپناه اضطراری مناسب است. تحلیل SWOT نشان داد که وضعیت استراتژی این محدوده در موقعیت اقتضایی است. نتیجه گیری: با توجه به حساسیت مراکز آموزشی، بررسی آسیب پذیری و تحلیل عملکرد آن ها در زمان قبل از وقوع زلزله ضروری است. راهبردهای پیشنهادی به منظور کاهش آسیب پذیری در دو گروه ایستا و پویا طبقه بندی و در مقاله ارائه گردیده است.
۶.
مقدمه: آمادگی اورژانس بیمارستان ها در مقابله با حوادث و بلایا لازمه موفقیت آنها در ارائه خدمات همراه با کیفیت است. هدف از این مطالعه، بررسی وضعیت آمادگی اورژانس مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی قزوین در پاسخگویی به حوادث و بلایاست. روش: این مطالعه توصیفی- مقطعی، در بخش اورژانس 6 مرکز آموزشی- درمانی دانشگاه علوم پزشکی قزوین در سال 92 انجام شد. داده ها از طریق چک لیست استاندارد پاسخگویی اورژانس بیمارستانی با تعداد 90 سئوال در 9 حیطه کنترل و فرماندهی، ارتباطات، ایمنی و امنیت، تریاژ، ظرفیت موجی، تداوم خدمات ضروری، منابع انسانی، مدیریت مواد و موجودی و بازیابی پس از حادثه که توسط سازمان جهانی بهداشت تدوین شده است، به صورت مصاحبه و مشاهده مستندات گردآوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از شاخص های مرکزی صورت گرفت و برای توصیف و نمایش یافته های پژوهش از جداول و نمودار استفاده شد. یافته ها: با توجه به یافته ها، بیشترین و کمترین میزان آمادگی اورژانس ها در برابر حوادث و بلایا به ترتیب در حیطه کنترل و فرماندهی (8/83 درصد) و حیطه مدیریت مواد و موجودی (57 درصد) بود. به طور کلی میزان آمادگی اورژانس مراکز آموزشی درمانی مورد مطالعه در مقابله با حوادث و بلایا 72/70 درصد ارزیابی شد. نتیجه گیری: با توجه به سابقه وقوع بلایا در استان مورد مطالعه و آمادگی خوب مراکز آموزشی درمانی، برآورد منابع مهم و ضروری و دارو، نگهداری و تعمیر سریع تجهیزات برای آمادگی در حیطه مدیریت مواد و موجودی و مقاوم سازی بیمارستان ها نقش مؤثری دارد
۷.
مقدمه: امروزه یکی از موانع توسعه پایدار جوامع، حوادث طبیعی و بحران ها هستند که به دلیل نبود مطالعه و برنامه ریزی و نیز نبود آمادگی و مقابله مناسب با آنها تلفات و خسارات سنگینی را به جوامع وارد می کنند. این تحقیق با هدف بررسی عوامل مؤثر بر میزان اثربخشی تیم های امداد و نجات برای پاسخگویی به بحران ها در سطح استان ایلام انجام پذیرفته است. روش: تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی از لحاظ درجه کنترل، میدانی و از لحاظ گردآوری داده ها از نوع پیمایشی (میدانی) است. روش تحقیق علّی- ارتباطی است. جامعه آماری، 1200 نفر از امدادگران و نجاتگران داوطلب جمعیت هلال احمر استان ایلام در 1392 می باشند. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و ابزار تحقیق، پرسشنامه استاندارد و شاخص های مورد استفاده، آمار توصیفی فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و ضریب تغییرات و آمار استنباطی رگرسیون چند متغیره و تحلیل همبستگی اسپیرمن است. یافته ها: ضریب همبستگی چندگانه رگرسیون برآورد شده 719/0R= و مقدار ضریب تعیین 583/0=R2 و مقدار تعدیل شده آن 562/0=R2 می باشد. معنا دار بودن رگرسیون چندگانه نیز توسط F محاسبه شده در سطح 99 درصد (000/0=Sig) محرز است. بر اساس ضریب تعیین تعدیل شده 2/56 درصد از متغیر اثربخشی تیم های امداد و نجات توسط دو متغیر علاقه اعضای تیم های امداد و نجات و آمادگی جسمی -روانی اعضای تیم های امداد و نجات تبیین شدند. نتیجه گیری: میزان تجهیزات به کارگیری شده، نوع تجهیزات به کارگیری شده، میزان علاقه اعضای تیم های امداد و نجات، میزان روحیه کار تیمی و دسته جمعی، میزان آمادگی جسمانی و روانی اعضای تیم های امداد و نجات بر اثربخشی این تیم ها به منظور پاسخگویی به بحران ها تأثیرگزار بوده است. نوع سازمان دهی تیم ها بر میزان اثربخشی آنها تأثیر ندارد؛ به عبارت دیگر اثربخشی تیم های امداد و نجات مستقل از نوع سازمان دهی عمل می کند.
۸.
مقدمه: امروزه تصادفات و خسارات ناشی از آن یکی از مشکلات عمده حمل و نقل جاده ای در کشور است. تحلیل های انجام شده درخصوص عوامل مؤثر بر تصادفات جاده ای نشان داده اند که عامل انسانی بیشترین سهم را در بروز تصادفات به خود اختصاص داده است. بدین منظور، این پژوهش به بررسی و ریشه یابی عوامل انسانی و طبقه بندی آنها از دیدگاه رانندگان پرداخت و میزان تأثیر هریک از این عوامل را با رویکرد توصیفی- تحلیلی ارائه کرده است. روش : پژوهش حاضر از نوع توصیفی- کاربردی است. جامعه آماری مورد بررسی همه رانندگانی هستند که در محور سردشت- پیرانشهر واقع در استان آذربایجان غربی در فواصل سال های 92-91 دچار حادثه شده اند که طبق فرمول کوکران تعداد 217 نفر بررسی شد. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. همچنین روایی و اعتبار پرسشنامه با روایی سازه ای و ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. به منظور توصیف و تجزیه و تحلیل اطلاعات، از شاخص های فراوانی، میانگین، انحراف معیار و رگرسیون خطی استفاده شد. یافته ها: بر اساس ضریب رگرسیون محاسبه شده، ارتباط بین هر یک از ابعاد بیولوژیکی از قبیل نقایص شناختی، حرکتی و حسی- ادراکی نسبی در افراد، بیماری ها و معلولیت ها و کهولت سن، عوامل فردی و روان شناختی از قبیل مصرف مواد و الکل، سرعت زیاد، خواب آلودگی، سبقت های نابجا، بی توجهی به تابلوهای راهنما و هشداردهنده، رانندگی طولانی بدون استراحت، نبستن کمربند ایمنی، تجربه و سابقه تصادف قبلی، نداشتن اعتماد به نفس در رانندگی، استرس و عدم بازبینی دقیق وسیله نقلیه و ابعاد قابلیت های کوتاه مدت از قبیل پرخوری، سیگار روشن کردن، استفاده از تلفن همراه و حتی صحبت کردن با مسافران با میزان و شدت تصادفات جاده ای تأیید گردید. این عوامل تحت عنوان کلی «رفتار پرخطر رانندگی» طبقه بندی می شوند و شامل هر نوع رفتاری است که خطر تصادف یا آسیب دیدگی به دنبال تصادفات را بیشتر می کند. زیربنای اصلی این نوع رفتارها همانند سایر رفتارهای روزمره زندگی افراد به الگوی شخصیتی و نگرش های کلی فرد وابسته است، اگر چه عوامل موقعیتی نیز در کاهش موقتی آنها تأثیر دارند. نتیجه گیری: می توان گفت عوامل انسانی مرتبط با حوادث رانندگی در جاده ها در دو گروه کلی عواملی که وابسته به عملکرد نوروبیولوژیک انسان است، خارج از حیطه کنترل و مدیریت شخص در حال رانندگی است و عواملی که وابسته به زمینه های شخصیتی افراد است، در تعامل پیچیده با هم عمل می کنند. اغلب تجمعی از چند عامل را می-توان در یک فرد دید که با توجه به یافته های این تحقیق، ابعاد بیولوژیک، عوامل فردی و روان شناختی و ابعاد قابلیت های کوتاه مدت هر کدام به نحوی در بروز و شدت تصادفات جاده ای تأثیرگذار بودند.
۹.
فرسودگی شغلی یک احساس ذهنی- درونی است که باعث ایجاد احساسات و نگرش های منفی فرد در ارتباط با شغلش و اختلال در عملکرد حرفه ای او می شود. در مقابل شرایط استرس زای شغلی، ظرفیت تاب آوری به عنوان یک پیش بینی کننده برای جلوگیری و کاهش فرسودگی شغلی محسوب می گردد. پژوهش حاضر برای تعیین رابطه بین فرسودگی شغلی و تاب آوری بین کارکنان فوریت های پزشکی شهر تهران در 1391 انجام شد.
