۱.
مقدمه: بلایای جوّی-اقلیمی به عنوان پدیدههای قهری در میان مخاطرات آب و هوایی، آسیب پذیری ها و پاسخ به نیازها به شمار می روند. ایران در منطقه ای قرارگرفته که به شدّت تحت تأثیر توفان های گرد و غبار است. تحقیقات نشان می دهد که بسامد و شدّت این توفان ها در سال های اخیر افزایش یافته است. در این پژوهش با توجه به اهمیت توفان های گرد و غبار و به تبع آن ریزگرد ها و با هدف بررسی جامع ویژگی های شدیدترین موارد منجر به وقوع توفان های گرد و غبار طی سال های اخیر در غرب و جنوب غرب ایران در یک دوره زمانی 4 روزه در اسفند90 سعی شد تا ضمن ارزیابی ساختار منطقه ای گردش جوّ و سازوکار اصلی حاکم بر وقوع و منشأ توفانهای گرد و غبار وارد شده به مناطق نامبرده و مسیر حرکت آنها شناسایی شود. روش: در پژوهش حاضر، ساختاری کاربردی و از نظر نوع روش تحقیق سنجش از دور محسوب میشود. به منظور تبیین علل و منابع اصلی گرد و غبار این توفان، ساختار گردش منطقه ای جوّ بررسی شد. تعیین منابع اصلی گرد و غبار برای هر یک از توفان های گرد و غباری نیز با بهره گیری از مدل لاگرانژینی HYSPLIT و با استفاده از روش ردیابی پسگرد انجام شد. همچنین برای ارزیابی و مقایسه نتایج، از خروجی های مدل DREAM 8b و مقادیر ضخامت نوری هواویزه (AOT) استفاده شد. یافتهها: نتایج تحقیق بیانگر آن است که در زمان وقوع توفان گرد و غبار جریانات زیرین جوّ در یک حرکت شرقی از جانب عراق به سمت غرب ایران می وزند. بررسی نقشه های همدید نشان داد که مؤلفه مقیاس منطقه ای گردش جّو در ترازهای زیرین نقش اصلی را در وقوع توفان های گرد و غباری جنوب غرب و جنوب ایران بر عهده دارند. این در حالی است که در زمان وقوع توفان یک کم فشار قوی در شرق ایران شکل می گیرد و در چنین شرایطی بادهای غربی سبب ورود گرد و غبار به منطقه می شوند. نتایج رهگیری جریان باد که با استفاده از مدل HYSPLIT در روز های مورد مطالعه انجام گرفت، نشان داد که به طور کلی منابع اصلی توفان گرد و غبار کشور شمال تا شمال غرب عراق و شرق سوریه می باشد. پایش داده های حاصل از شاخص AOT و مدل DREAM 8b نیز این مورد را تأیید می کند. نتیجهگیری: به طور کلی گرد و غبارها از دو مسیر به کشور منتقل می گردند. الف) مسیر شمال غرب- جنوب شرق (از مناطق شمال غرب عراق و شرق سوریه گرد و غبارها را به منطقه منتقل می کند)؛ ب) مسیر غرب به شرق (از مرکز عراق گرد و غبارها را به جنوب غرب و غرب ایران منتقل می کند). همچنین مشخص شد که ذرات گرد و غبار در لایه ای کم عمق و در پایین ترین لایه جوّ به منطقه منتقل می گردند. در روز وقوع توفان عمق ذرات بالا و برابر با 9/0 بوده است؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که گرد و غبارهای موجود در جوّ منطقه مورد مطالعه برای سلامتی بسیار خطرناک هستند.
۲.
مقدمه: زلزله به عنوان یکی از مهم ترین ناملایمات طبیعی زمین، همواره در زمان کوتاهی، خسارات غیرقابل جبرانی را به پیکره سکونتگاه های بشری وارد ساخته است. یکی از مهم ترین مسائلی که بعد از زلزله با آن مواجه می شویم انتقال مصدومان و حادثه دیدگان زلزله به اماکن امن و مراکز درمانی است. بعد از زلزله، سیستم حمل و نقل شهری به عنوان مأمن و راهی برای حمل و نقل امدادی، اطفای حریق و مانند آن عمل می کند. شهر تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است که در جایگاه پهنه با خطر بسیار بالای زلزله قرار دارد. مجاورت با گسل تبریز و وجود سرمایه های عظیم صنعتی، فرهنگی و تاریخی، شهر تبریز را به عنوان خطرناک ترین شهر از نظر خطر زمین لرزه معرفی می کند. وجود بافت های فرسوده زیاد همراه با معابر تنگ و باریک با عرض کم و لزوم صرفه جویی زمان در امداد رسانی، لزوم یک مسیریابی بهینه برای تخلیه آسیب دیدگان زلزله را در این شهر اثبات می کند. روش: مدل اصلی به کار رفته در این مقاله مدل تحلیل شبکه است که از توابع طول مسیر، سرعت حرکت در مسیر، نوع مسیر و موانع موجود در مسیر و شاخص closeness در آن استفاده شده است. علاوه بر توابع مورد استفاده در مدل عوامل و معیارهایی از قبیل ظرفیت مراکز درمانی، خطرپذیری مکان و... نیز در فرایند تحقیق دخیل بوده است. روش تحلیل شبکه در این تحقیق به صورت یک فرایند سلسله مراتبی4 مرحله ای است. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان می دهد که زمان انتقال مصدومان از 3 الی 30 دقیقه در نوسان است و میانگین آن معادل 14/8 دقیقه است. در زمینه مراکز درمانی و میزان مراجعات می توان گفت که بیمارستان ارتش، سینا، 29 بهمن و شهریار به دلیل قرار گرفتن در مسیر تقاطع های غیر همسطح یا دوری از مراکز بحران بدون مسیر (مراجعه) و بیمارستان های کودکان، امام رضا (ع) و شمس به دلیل نزدیکی بیشتر به مراکز بحرانی و قرار گرفتن در مسیر بهینه دارای 2 مسیر (مراجعه) هستند. نتیجه گیری: در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت زمان به دست آمده در این تحقیق برای حمل مصدومان به مراکز درمانی بهینه نیست و باید بازنگری اساسی در جانمایی مراکز درمانی نسبت به مراکز بحران و خطر صورت گیرد.
۳.
مقدمه: پایگاه های چند منظوره مدیریت بحران به عنوان مکان هایی مناسب در مواقع بحرانی که همه شرایط و وضعیت های طبیعی به هم خورده است، یکی از راهکارهای مناسب برای کم کردن میزان آسیب ها و خسارات می باشد. یکی از موارد قابل توجه قبل از احداث این پایگاه ها مطالعه، بررسی و انتخاب مکان جغرافیایی مناسب برای استقرار این نوع کاربری است. مکانی که در شرایط بحرانی محلی ایمن برای پایگاه باشد و همچنین برای کارایی هرچه بیشتر پایگاه مؤثر و مفید واقع شود. در این مقاله، با شناخت پایگاه های چند منظوره مدیریت بحران و کارکردهای آنها به درک الزامات ضروری در مکان یابی این پایگاه ها خواهیم پرداخت. همچنین، بافت قدیم شهر کرمانشاه برای مطالعه موردی انتخاب شده است که ایجاد این پایگاه ها در مکان های مناسب در شرایط بحرانی در آن ضرورتی اجتناب ناپذیر است. روش: در این تحقیق، ابتدا فاکتورهای مناسب برای مکان یابی تعیین شده و وزن دهی داده ها برای مکان یابی پایگاه ها انجام گرفته است. سپس با توجه به قابلیت سیستم اطلاعات جغرافیایی برای حل مسائل پیچیده شهری و سهولت در تحلیل و آنالیزهای مکانی، از توانایی های این سیستم برای آماده سازی، تلفیق و تحلیل لایه ها بهره گرفته شده است. تحلیل نهایی با استفاده از روش همپوشانی وزنی در محیط GIS صورت گرفته است. در نهایت، به تعیین مکان های بهینه برای احداث و طراحی پایگاه های چند منظوره مدیریت بحران مبادرت شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد 04/10 درصد از اراضی بافت فرسوده کرمانشاه کاملاً سازگار و 58/5 درصد کاملاً ناسازگار می باشد. همچنین بر اساس نتایج این مطالعه، نقاطی از شهر که دارای فضاهای شهری مناسب از قبیل فضاهای سبز، ورزشی، آموزشی و... می باشند و شرایط دسترسی مناسبی دارند پتانسیل نسبتاً بهتری برای استقرار این پایگاه ها دارند.
۴.
مقدمه: حوادث ترافیکی به عنوان وقایع قابل پیش بینی و پیشگیری، از مشکلات سلامتی محسوب می شوند، زیرا هزینه های زیادی به کشورهای در حال توسعه وارد می کنند. مطالعه خصوصیات اپیدمیولوژیکی حوادث رانندگی، اطلاعات با ارزشی برای تشخیص اولویت های پژوهشی در اختیار می گذارد. این مطالعه، با هدف بررسی اپیدمیولوژیک حوادث ترافیکی رانندگان ایران در 1392 انجام شد. روش: این مطالعه مقطعی، با استفاده از داده های برنامه ثبت حوادث کل کشور مربوط به 1392 انجام شد. تمامی حوادث ترافیکی که مجروح برای دریافت خدمات به هر یک از بیمارستان های خصوصی یا دولتی مراجعه کرده است در این تحقیق لحاظ شده اند که این تعداد 189329 مصدوم می باشد. میزان بروز حوادث عابران پیاده در هر ده هزار نفر محاسبه شد. برای نقشه بندی رخداد حوادث از نرم افزار GIS و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار 2010-Excel و 11 Stata استفاده شد. یافته ها: در مطالعه حاضر، همه رانندگانی که دچار حوادث ترافیکی شده بودند شامل 129506 مرد و 59823 زن بودند. همچنین مشاهده شد که میزان حوادث ترافیکی در مردان بیشتر از زنان بود (به ترتیب 40/68 و 60/31 درصد) و بیشترین افراد آسیب دیده مربوط به گروه سنی 20 تا 24 سال است. در ضمن، بیشترین حوادث ترافیکی رانندگان در کوچه و خیابان (55 درصد) رخ داده بود. نتیجه گیری: میزان آسیب های ناشی از حوادث ترافیکی در رانندگان بسیار بالا و پیشگیری از آنها ضروری می باشد. بدین منظور شناسایی عوامل مرتبط با آسیب های ترافیکی برای طراحی یک مداخله مؤثر کمک کننده است.
۵.
مقدمه: جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از حدود 600 پایگاه امداد و نجات ثابت، خدمات تخصصی امداد و نجات را در تمام طول سال به هموطنان سراسر کشور ارائه می کند. در این میان پایگاه های جاده ای به عنوان یکی از اصلی ترین فعالیت های این جمعیت قریب به نیمی از این پایگاه ها را به خود اختصاص می دهد که در طول بیش از 32000 کیلومتر از جاده های بین شهری یا برون شهری کشور پراکنده اند. با توجه به گستردگی و همچنین تنوع عملکرد و وظایف در مناطق جغرافیایی متغییر باید سطح برخورداری یا محرومیت پایگاه های امداد و نجات جاده ای هلال احمر کشور به عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت حوادث و سوانح رانندگی کشور تعیین گردد. روش: در این پژوهش، با استفاده از شاخص مرکزیت وزنی، 20 شاخص اصلی در 282 پایگاه جاده ای در 31 استان کشور از لحاظ برخورداری از امکانات و تجهیزات تخصصی و الزامی امداد و نجات ارزیابی شدند و در چهار گروه برخوردار، نسبتاً برخوردار، نسبتاً محروم و محروم طبقه بندی شدند. یافته ها: با توجه به نتایج، به طور کلی می توان گفت که 139 پایگاه جاده ای در جمعیت هلال احمر که 49 درصد از مجموع کل پایگاه های جاده ای را دربرمی گیرند از امکانات مناسبی برای ارائه خدمات امداد و نجات در حوادث و سوانح رانندگی در جاده های برون شهری برخوردارند و بیش از نیمی از این پایگاه ها (143 پایگاه) یعنی 51 درصد از آنها امکانات و تجهیزات مناسبی برای ارائه خدمات امداد و نجات ندارند و نیازمند تقویت و توسعه در این بخش می باشند.
۶.
مقدمه: بحران ها بخشی از فضای کسب و کار هستند و حذف تمامی بحران هایی که سازمان را تهدید می کنند ناممکن است. عملیات مدیریت بحران سازمان را قادر می سازد تا پاره ای از بحران ها را از میان بردارد و برخی دیگر را به نحوی مؤثر اداره کند و ابزار لازم برای یادگیری کامل و سریع از بحران های واقع شده را در اختیار بگیرد. مدیریت بحران این پیام ضمنی را منتقل می کند که اصل بر بحران است و هیچ سیستمی درحالت تعادل پایدار و بلندمدت نیست. بنابراین هرچند سازمان ها قادر به پیش بینی و برنامه ریزی دقیق برای آینده نیستند، اما باید برای غلبه بر بسیاری از تهدیدات شناخته شده و ناشناخته، آمادگی لازم را کسب کنند. حصول این آمادگی جز از طریق استفاده از تجربیات دیگران و نشر این تجارب ارزشمند و مهم تر از آن یادگرفتن این تجارب و به کاربستن آنها به دست نمی آید. لذا در این پژوهش تأثیر زیرساخت های تسهیم دانش بر بهبود کیفیت اجرای عملیات مدیریت بحران از طریق یادگیری سازمانی در بین امدادگران جمعیت هلال احمر استان اصفهان تحلیل می شود. روش: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری، شامل تمامی امدادگران پایگاه های خیابانی و شعب مختلف جمعیت هلال احمر در 24 شهر استان اصفهان است که تعداد آنها در مجموع 3082 نفر و حجم نمونه 360 نفر به دست آمد و روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم می باشد. در این پژوهش به منظور روایی پرسشنامه محقق ساخته از روش روایی محتوا و روایی سازه و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج گویای روایی و پایایی مناسب پرسشنامه ها می باشد. برای توصیف داده های پژوهش و تحلیل عاملی تأییدی و آزمون معادلات ساختاری از نرم افزار های 20-SPSS و PLS استفاده شد. یافته ها: با توجه به نتایج آزمون تحلیل عاملی تأییدی، بار عاملی راهبرد و استراتژی، فرهنگ، ساختار و فنّاوری اطلاعات در زیر ساخت تسهیم دانش به ترتیب برابر867/0 ، 842/0 ، 824/0 و 828/0 می باشند. بار عاملی یادگیری سازمانی با ابعاد سازگاری، تک حلقه ای، دو حلقه ای و سه حلقه ای به ترتیب 837/0 ، 864/0 ، 847/0 و 876/ و ابعاد مدیریت بحران (پیشگیری، آمادگی، واکنش، بازبینی مجدد)، به ترتیب 804/0 ، 840/0 ، 881/0 و 783/0 برآورد شد. میزان تأثیرگذاری تسهیم دانش بر یادگیری سازمانی و مدیریت بحران به ترتیب 81 درصد و 24 درصد و میزان تأثیرگذاری یادگیری سازمانی بر مدیریت بحران 58 درصد برآورد گردید. نتایج حاصل از مقادیر آزمون t مدل ساختاری در آنالیز مسیر بین تسهیم دانش و یادگیری سازمان (87/37 t= و p<0.0001)، تسهیم دانش و مدیریت بحران (36/4 t= و p<0.0001) و یادگیری سازمانی و مدیریت بحران رابطه معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش، استراتژی های سازمان برای ایجاد مشوق های انگیزشی و فضای دوستانه برای به اشتراک گذاری هر چه بیشتر تجارب باید تغییر یابند. همچنین انجام مانورهای متعدد، بازبینی های مجدد به شکل سازنده و گروهی و اتخاذ نظام آموزشی نوین و نیز مستند سازی تجارب حاصل از مأموریت های گوناگون در مخازن الکترونیکی لازم و ضروری به نظر می رسد.
۷.
مقدمه: از دیرباز بیشتر کمک های مردمی به جمعیت شیر و خورشید سرخ سابق و هلال احمر فعلی، در قالب نهاد حقوقی «وقف» بوده است. وقف از منظر صرف حقوقی برای جمعیت هلال احمر مطلوب نبود و به دلیل تضییقات ایجادی از جمله عدم جدایی واقف (مالک اولیه) و ادامه سلطه و اقتدار آن بر موقوفه از طریق تعیین متولی و ناظر و عدم امکان یا صعوبت تغییر وضعیت حقوقی موقوفه و در واقع، ناکارآمدی آن برای شکل دهی به کمک های شهروندان، مغلوب نهادهای رقیب مانند صلح و هبه است. با این حال، از منظر رئالیسم حقوقی و حقوق عمومی، نتیجه عکس شده است و وقف بر «صلح» و «هبه» ارجحیت دارد، چرا که در وقف، نظارت کمک کنندگان به هلال (واقفین) تا پایان حیات موقوفه ادامه دارد. پس از انعقاد وقف، واقف از موقوفه جدا نمی گردد و در واقع نظارت مردم بر حکومت، یعنی نظارت واقف بر نماینده حکومت (جمعیت) تحقق می یابد. چه اینکه، هنر حقوق و اداره جامعه در برقراری بازی برد برد و تجمیع و تلفیق منافع متعارض است. بدین لحاظ به تأسی از فقه پویای شیعه و پذیرش این نکته که انجام کامل و صحیح وظایف هلال احمر جز با کمک شهروندان صورت نگرفته است و حکومت به تنهایی، توان مالی تأمین اعتبارات لازم را ندارد؛ راه میانه و سوم مطلوب است. نظری مبتنی بر استفاده از 1 مزایای حقوق عمومی و نظارتی وقف 2 علاقه وافر مردم به نهاد وقف 3- اطلاعات مطلوب شهروندان از وقف و البته جمع آن با نکات مطلوب عقود صلح و هبه. لذا به نظر می رسد جمعیت باید با اطلاع رسانی و تبلیغات گسترده، ضمن تشویق و تکریم وقف، شرایط، ویژگی ها و جهات مورد نظر خود و در واقع مورد نیاز کشور را به مردم معرفی و با توجه به آن، موقوفات را قبول نماید.
۸.
مقدمه: سازمان های موفق کارکنانی دارند که به مسئولیت های رسمی بسنده نمی کنند، وقت و انرژی خود را بدون محدودیت، وقف شغل و سازمان شان می کنند. چنین رفتارهای نوع دوستانه که نه تجویزی است و نه درخواستی، موجب تسریع فعالیت های سازمانی می شود. رفتار شهروندی سازمانی (OCB) به عنوان رفتارهای فردی ای تعریف شده است که بصیرتی است و به طور مستقیم و به وضوح از طریق سیستم رسمی پاداش شناخته نشده و به آن پاداش داده نمی شود. یکی از عوامل مؤثر بر این رفتارها رضایت شغلی می باشد. رضایت شغلی را به عنوان «میزانی که کارکنان شغل و جنبه های گوناگون شغل شان را دوست دارند» تعریف کرده اند. روش: این تحقیق به روش توصیفی- همبستگی انجام شد و جامعه مورد مطالعه در این تحقیق همه کارکنان صنایع نساجی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران است. در این تحقیق 123 نفر از کارکنان سازمان مورد مطالعه به روش نمونه-گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در این تحقیق از دو پرسشنامه استفاده شده که رفتار شهروندی سازمانی و پرسشنامه 20 سؤالی (فرم کوتاه) رضایت شغلی مینه سوتا (MSQ) برای سنجش میزان رضایت شغلی کارکنان استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با نرم افزار SPSS و LISREL و با آزمون همبستگی و تحلیل مدل معادلات ساختاری و در سطح معنی داری 05/0انجام شده است. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که میان رضایت شغلی و رفتار شهروندی سازمانی با میزان همبستگی (665/0) و نیز میان ابعاد رضایت شغلی، شامل رضایت درونی (684/0) و رضایت بیرونی (582/0)، با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان ارتباط مثبت و معنی داری یافت شد. نتیجه گیری: با توجه به ارتباط میان رضایت شغلی و رفتار شهروندی سازمانی در این تحقیق، سیستم منابع انسانی سازمان می تواند از طریق طراحی سیستم های ارزیابی عملکرد، برنامه های دقیق توسعه مدیریت، تنظیم سیستم های پرداخت منصفانه و طراحی اسباب و لوازم شغلی برای افزایش رضایت شغلی و در نهایت رفتار شهروندی سازمانی کارکنان گام بردارد.
۹.
مقدمه: در مقاله های پیشین با عنوان «کسب نشان هلال احمر توسط ایرانیان» و «جمعیت هلال احمر از تشکیل تا تثبیت»، «جمعیت هلال احمر در دوران تثبیت» به بررسی دوران تاریخی تشکیل جمعیت هلال احمر (شیر و خورشید سابق) و حضور جمعیت هلال احمر در زلزله تربت، بررسی اولین نظامنامه، اولین مجمع عمومی، اعلان تشکیل بین المللی جمعیت و مسائل مربوط به دوران مدیریتی جمعیت بین سال های 1302 تا 1320 و بررسی تاریخی زلزله های سلماس و شیروان پرداختیم. در یک قرن نوع دوستی (4) به بررسی دوران مدیریتی جمعیت هلال احمر بین سال های 1320 تا پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در دو بخش جداگانه می پردازیم. در این شماره، اساسنامه، ساختار و فعالیت های امدادی و حضور جمعیت در زلزله های لار، بویین زهرا، کاخک و طبس و در شماره آتی فعالیت های درمانی و بشردوستانه و فعالیت کارکنان جمعیت در دوران پیروزی انقلاب با تکیه بر اسناد ساواک بررسی می شود
