بی تفاوتی

روح جمعی یا همان اجتماع مطرح شده در نظریات جامعه شناسی کلاسیک و نیز گفتگو هر چند دو مفهوم کلیدی جامعه شناسی و نظریه انتقادی هستند، اما دیر زمانی است که در درون گفتمان مطالعات فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرند؛ ولی پیشینه انسان گرایانه و تا حدی انتزاعی آنها باعث نشده تا مصادیق ملموس و تجربی آنها مورد بحث و بررسی قرار نگیرند، فوکو با مطرح کردن بحث فضا و قدرت و هابرماس نیز از طریق مفهوم کنش ارتباطی تلاش کردند تا این مفاهیم را به شکلی عینی تر در علوم اجتماعی طرح کنند. در این مقاله نیز با توجه به اهمیت نشان دادن این موضوع که چنین مفاهیمی فقط موضوعی برای بحثهای روشنفکرانه نخبگان نمی باشند، جهت گیری اصلی پژوهش ارزیابی تجربی این مساله بوده است که تا چه حد اجتماع همبسته و صمیمی شکل گرفته در پاتوقها و نیز گفتگو در زندگی روزمره جوانان تهرانی حضور دارد و نیز تا چه حد به این مفاهیم آگاهی دارند یا علاقه دارند که آنها را تجربه کنند. بنابراین با توجه به ارزیابی فوق، می توان به این سوال پاسخ داد که آیا در متن زندگی هر روزه، تجربه حضور در اجتماعات گوناگون و نیز در کنار آن علاقه به تجربه گفتگوی واقعی با دوستانشان، هویتی آزادتر و مستقل تر را برای آنان شکل می دهد یا خیر؟

از اواسط دهه1960 مطالعات و بررسی های گسترده ای در مورد نوعدوستی و بی تفاوتی در روابط اجتماعی انجام شده، اما انجام چنین مطالعاتی در ایران چندان مورد توجه نبوده است. هدف از پژوهش حاضر اولاً تعیین میزان نوعدوستی ـ بی تفاوتی در جامعه شهری ایران و ثانیاً بررسی ارتباط آن با متغیرهای همدلی، مسئولیت پذیری و تحلیل هزینه ـ پاداش مادی است .این پژوهش به روش پیمایش علی- مقایسه ای و طی دو مرحله انجام شده است. در مرحله اول که برای تعیین گروه های نوعدوست و بی تفاوت انجام شد، همدستان پژوهشگر با مراجعه به منازل مختلف، یک صحنه اضطراری ساختگی پدید آوردند و برحسب عکس العمل هایی که افراد نشان دادند به دوگروه نوعدوست و بی تفاوت تقسیم شدند. در مرحله دوم، پرسشگران به همان افراد مراجعه و اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری کردند. واحد نمونه گیری در این پژوهش، خانه ها بودند و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای به 384 خانه در نقاط مختلف شهر شیراز مراجعه گردید. ابزار سنجش، پرسشنامه ای محقق ساخته و 39 سؤالی بود که 13 سئوال آن جهت سنجش همدلی 16 سؤال برای سنجش مسئولیت پذیری و 10 سؤال به منظور سنجش تحلیل هزینه- پاداش مادی با سطح سنجش رتبه ای از نوع مقیاس پنج بخشی لیکرت، طراحی شده بود. این پرسشنامه با ارزیابی داوران مختلف تعیین اعتبار و با محاسبه آلفای کرونباخ که ضریب آن برای این سه عامل از 68/0 تا 82/0 متغیر و برای کل پرسشنامه 75/0 بود تعیین روایی گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد اولاً در مواجهه با حالت های اضطراری 3/75 درصد از شهروندان نوعدوست و7/24 درصد بی تفاوتند. به علاوه گروه نوعدوست در مقایسه با گروه بی تفاوت دارای همدلی بیش تر، مسئولیت پذیری بیش تر وتحلیل هزینه ـ پاداش مادی کم تر است.یافته های این پژوهش باتوجه به نتایج مطالعات پیشین مورد بحث قرارگرفته و نشان داده شده که با افزایش همدلی، افزایش مسئولیت پذیری و کاهش تحلیل هزینه پاداش مادی در بین شهروندان می توان نوعدوستی را افزایش و بی تفاوتی را کاهش داد

یکی از دغدغه های اصلی مدیران، برانگیختن کارکنان بهعنوان سرمایه های استراتژیک سازمان است. سازمان های سالم به طورخودکار انگیزشآورند. عوامل متعددی بر انگیزشزایی سازمانی موثرند. بیتوجهی رفتار جان سوزی است که اگر بر روح و جسم سازمان چنگ بیندازد، سازمان دچار عقب ماندگی ذهنی و جسمی مزمن خواهد شد. هدف غایی این پژوهش طراحی نوعی سنجه برای اندازهگیری بی تفاوتی سازمانی است. برای طراحی چنین سنجهای، استراتژی پژوهش ترکیبی اکتشافی متوالی استفاده شده است. بر این اساس، ابتدا بر اساس یافته های حاصل از مصاحبه های عمیق، ابعاد، مولفه ها و شاخص های بی تفاوتی تعیین شد (پژوهش کیفی) و در مرحله دوم برای تعیین روایی سازه همبستگی سنجه بی تفاوتی با سه سنجه استاندارد تعهد سازمانی، ترک شغل و هویت سازمانی محاسبه شد. نتیجه حاصل نوعی سنجه (پرسش نامه) روا برای اندازه گیری بی تفاوتی در سازمان هاست.

نوع دوستی را می توان مسأله ای شهری قلمداد نمود؛ زیرا گمنامی و غریبه گی در شهرها بیشتر پدیدار می شود. از این رو، پژوهش حاضر، درصدد بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به رفتارهای نوع دوستانه درهنگام بروز موقعیت های غالباً اضطراری و نیازمند یاری رسانی در بین شهرنشینان است. اینکه چه عواملی نقش تسهیل کننده یا مانع شونده در مداخله و ارائه ی رفتار یاری گرانه دارند. در این راستا، پس از انجام مصاحبه های مقدماتی با تعدادی از شهروندان و دسته بندی و استخراج عوامل اثرگذار، به نظریه ها و مطالبی که به نسبت مفاهیم استخراج شده یعنی دینداری، اعتماد اجتماعی، احساس آنومی، شهرگرایی، فردگرایی، خوشایندی یا ناخوشایندی تجربه های گذشته، مسؤولیت پذیری اجتماعی و همدلی با نوع دوستی و رفتارهای دگرخواهانه می پرداختند، مراجعه و فرضیه های تحقیق پی ریزی شد. روش تحقیق، پیمایش و تکنیک مورد استفاده، مصاحبه به کمک پرسشنامه ی محقق ساخته با سؤال های بسته بر اساس پیگیری نظری مفاهیم به دست آمده از مصاحبه است. جامعه ی آماری تحقیق را شهروندان 18سال و بالاتر شهر همدان تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه 384 نفر تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان داد که با افزایش میزان احساس آنومی شهروندان و افزایش در شهرگرایی و فردگرایی، میزان گرایش به رفتارهای نوع دوستانه کاهش می یابد. در مقابل، هرچه میزان دین داری، اعتماد اجتماعی، خوشایندی تجربه های گذشته ی افراد از یاری رسانی، مسؤولیت پذیری اجتماعی و همدلی شهروندان بیشتر باشد، گرایش به انجام رفتارهای نوع دوستانه نیز بالاتر خواهد بود. این یافته ها مؤید نظرات ذکر شده در مصاحبه های مقدماتی و ادبیات نظری موجود در این حوزه است.

در مطالعات اجتماعی از مفهومی چون بی تفاوتی به عنوان یکی از آسیب های مهم در شهروندی یاد شده است که مانعی در راه مشارکت سیاسی و اجتماعی و توسعه ی ملی است. از این رو بی تفاوتی زیست محیطی، یکی از مسائل مهم در حوزه ی شهروندی زیست محیطی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عوامل جامعه شناختی بر بی تفاوتی زیست محیطی در میان شهروندان شهر یزد است. بدین منظور، این تحقیق به شیوه ی پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام گرفت. جامعه ی آماری مورد مطالعه، کلیه ی افراد بالای 18 سال ساکن یزد و حجم نمونه ی 390 نفر با روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب گردید. چارچوب نظری مورد استفاده در این پژوهش، نظریه ی تلفیقی پاول استرن است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بی تفاوتی زیست محیطی شهروندان یزد در حد متوسط رو به پایین است. بی تفاوتی زیست محیطی با نگرش زیست محیطی و دانش زیست محیطی، احساس مسؤولیت، هنجار اجتماعی و عادت به رفتارهای زیست محیطی رابطه ی معناداری دارد و با افزایش این متغیرها، بی تفاوتی زیست محیطی کاهش می یابد و متغیر نگرش زیست محیطی بیش از سایرین بر بی تفاوتی تأثیرگذار است. نتیجه تحلیل مسیر نشان می دهد که متغیرهای مستقل توانستند 29 درصد از تغییرات بی تفاوتی زیست محیطی را تبیین کنند.

«بی تفاوتی» نسبت به دیگران به خصوص همسایه ها و بی اعتنایی به حوادث اجتماعی و سیاسی در جامعه از مسائلی است که امروزه با پیشرفت جوامع و توسعه شهرها و نیز دگرگونی ارزش ها، دامنه آن گسترش یافته و بیشتر عرصه های زندگی مردم را تحت تأثیر خود قرار داده است. این نوشتار می کوشد با رهیافت اخلاقی و با روش اسنادی و تحلیل محتوا، ناروایی «بی تفاوتی» در روابط همسایگی را با بهره گیری از آموزه ها ی قرآن، حدیث و استدلال های عقلی بازخوانی کرده و دلایلی را برای تقبیح رفتار «بی تفاوتی» ارائه کند تا زمینه ای برای اصلاح رفتارهای اجتماعی همسایه ها و فرصتی جهت ایجاد همدلی و همزبانی میان آن ها، فراهم کند. یافته های پژوهشی نشان می دهد که آموزه ها ی اخلاقی اسلام، بی تفاوتی را برنمی تابد. ناسازگاری «بی تفاوتی» با روح آموزه ها ی اسلامی و مخالفت با اصولی مانند: اصل مسئولیت، همبستگی اجتماعی، نظارت اجتماعی، اصل سودمندی و خیرخواهی، در کنار ناسازگاری با قواعد اخلاقی همچون: قانون تعمیم پذیری و قاعده زرّین، از دلایل ذکر شده در این مقاله است.

با ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری و تاکید ایشان در فعالسازی کلیه سرمایه های انسانی و علمی کشور به منظور برخورداری از نیروی انسانی دارای عزم راسخ برای پیشرفت، بار دیگر اهمیت توجه به منابع انسانی کشور در این برهه از زمان آشکار گردید. در این میان، بی تفاوتی سازمانی یکی از مهم ترین مسایل منابع انسانی است که گریبانگیر اکثر سازمان های دولتی در کشور است و راه را برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی ناهموار می نماید. این مقاله پس از بررسی علل و ریشه های پیدایش بی تفاوتی سازمانی بر اساس دیدگاه های مختلف، با استفاده از روش مدلسازی ساختاری تفسیری به تبیین رفتار بی تفاوتی سازمانی با استفاده از روش تحلیل مضمون و مصاحبه های نیمه ساختار با خبرگان و متخصصان، عوامل موثر در تبیین رفتار بی تفاوتی سازمانی شناسایی گردیدند. نتایج اولیه به استخراج 280 کد باز، 60 مضمون پایه و 10 مضمون سازمان دهنده در تبیین رفتار بی تفاوتی سازمانی منتج گردید. سپس با کاربست مدلسازی ساختاری تفسیری، این عوامل در پنج دسته سطح بندی گردیدند. پس از مشخص شدن سطوح هر کدام از عوامل و همچنین با در نظر گرفتن ماتریس در دسترس پذیری نهایی، مدل نهایی بی تفاوتی سازمانی منابع انسانی ترسیم گردید.

در این تحقیق تلاش شده است تا به بررسی پتانسیل انگیزش شغلی در انواع ساختارهای سازمانی توانا ساز و بازدارنده در بروز پدیده بی تفاوتی سازمانی اعضای هیأت علمی و کارکنان دانشگاه های آزاد اسلامی استان کهگیلویه و بویراحمد پرداخته شود. روش تحقیق، توصیفی- پیمایشی و ابزار پژوهش، مصاحبه و مشاهدات میدانی و کتابخانه ای می باشد. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه اعضای هیأت علمی (334 نفر) و کارکنان (452 نفر) دانشگاه های آزاد اسلامی استان کهگیلویه و بویراحمد، در سال تحصیلی 94-1393بوده که از بین آن ها 400 نفر به عنوان نمونه مورد تحقیق به طور تصادفی با استفاده از شیوه نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شده اند. برای تحلیل پرسش نامه و داده های آماری، از نرم افزارهای SPSS و AMOS  و نیز از مدل معادله ساختاری «بارون و کنی» استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان      می دهد که پتانسیل انگیزشی در دانشگاه آزاد اسلامی می تواند باعث ایجاد  فضایی با نشاط و شاد، کاهش سطح غیبت ، افزایش رضایت مندی، محترم شمردن مقررات و ضوابط محیط کار شده و همچنین باعث شود افراد برای عملی شدن اهداف و استراتژی های سازمان تلاشی چشمگیر از خود نشان دهند.

سازمان های آموزشی و از جمله سازمان آموزش و پرورش در تربیت سرمایه انسانی هر جامعه ای نقش محوری دارند و تربیت سرمایه انسانی از وظایف مهم آنها است، بنابراین پرداختن به مقوله بی تفاوتی و اهمال کاری سازمانی، از مسائل مهم به شمار می آید. لذا هدف تحقیق حاضر، تبیین اهمال کاری و بی تفاوتی سازمانی بر اساس ویژگی های شغلی و شخصیتی کارکنان آموزش و پرورش شهر قدس بود. پژوهش از نوع توصیفی همبستگی و جامعه آماری شامل کارکنان آموزش و پرورش شهرستان قدس می باشد که از میان آنها با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 324 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد اهمال کاری سازمانی (1390)، پرسشنامه استاندارد بی تفاوتی سازمانی(1389)، پرسشنامه استاندارد ماهیت شغلی (1976) و پرسشنامه استاندارد ویژگی های شخصیتی (1999) استفاده شد. روایی پرسشنامه ها به صورت محتوایی (توسط کارشناسان و متخصصان) و سازه (تحلیل عاملی تأییدی) تأیید گردید. پایایی پرسشنامه ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ برآورد گردید. تحلیل داده ها در سطح توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (آزمون تی تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون) انجام گرفت. یافته ها نشان داد میانگین اهمال کاری سازمانی کارکنان، در حد کم؛ بی تفاوتی سازمانی کارکنان، کمتر از حد متوسط؛ و میانگین ماهیت شغلی و شخصیتی کارکنان، بالاتر از حد متوسط بود. بین ویژگی های شغلی و شخصیتی با اهمال کاری سازمانی و بی تفاوتی سازمانی کارکنان، رابطه منفی و معنادار وجود دارد. هم ویژگی های شغلی و هم شخصیتی، قابلیت پیش بینی اهمال کاری و بی تفاوتی سازمانی کارکنان را دارند.

بی تفاوتی، کنشی منفعلانه است که در آن، افراد از مشارکت فعال و انجام کنش های دگرخواهانه اجتناب کرده و در مورد مسائل جامعه، بی اعتنا می شوند. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی پدید ه بی تفاوتی اجتماعی در استان ایلام و یافتن زمینه ها و پیامدهای آن است. این مقاله به روش کیفی، مبتنی بر رهیافت نظریه زمینه ای، و با بهره مندی از راهبردهای نمونه گیری هدفمند (نمونه گیری نظری) انجام شده است. داده های موردنیاز، از طریق مصاحبه با 28 نفر از صاحب نظران و متخصصان استان ایلام به دست آمده و با استفاده از روش کدگذاری استراوس و کوربین، در سه مرحله کدگذاری باز، محوری، و انتخابی، تجزیه وتحلیل شده است. برپایه یافته های پژوهش، غفلت از نقش شهروندان، نوع ساختار سیاسی، توقع های فزاینده، فردگرایی خودخواهانه، زوال وفاداری جمعی، بده بستان اجتماعی، نابرابری های اجتماعی اقتصادی، و انباشتگی فقر و فلاکت، به عنوان شرایط علّی، تنبلی اجتماعی، ضعف در ابراز وجود، اقتصادزدگی فرهنگ، شکاف قانونی، نارسایی نظام تربیتی، آشفتگی سنت، خویشاوندگرایی، کم کارایی تشکل های مدنی، و انزواگرایی، به عنوان شرایط زمینه ای، و سرانجام، ناکارآمدی دولت، هیستری اجتماعی، و کژکارکردی رسانه ها، به عنوان شرایط مداخله گر مشخص شده اند. برپایه یافته های پژوهش، «بی سازمانی اجتماعی»، به عنوان هسته اصلی پژوهش به دست آمد که حاصل شرایط علّی، زمینه ای، و مداخله گر است.

هدف دین مبین اسلام تأمین سعادت دنیا و آخرت انسان است، بنابراین خداوند برای رسیدن به این مقصود در همه زمینه ها دستورهای لازم را در اختیار انسان قرار داده است، و چنانچه هریک از این دستورها و قوانین به طور صحیح و کامل در جامعه نهادینه و اجرا شود، در همان راستا موجب کاهش آسیب های اجتماعی می شود. از آنجا که امر به معروف و نهی از منکر، زمینه ساز تربیت سالم اجتماعی است، با ایجاد حس مسئولیت پذیری در پیوندهای مختلف اجتماعی، در پیشگیری از آسیب های اجتماعی مؤثر است و نیز با حساسیت عمومی که در برابر گناه دارد، اجازه نمی دهد افراد دچار تباهی شوند. ازاین رو بسیاری از آسیب های اجتماعی به این دلیل در جامعه رواج پیدا می کند که این دو واجب مغفول می مانند و اقشار مختلف مردم در برابر آسیب های اجتماعی احساس بی تفاوتی و بی مسئولیتی می کنند. در این مقاله ضمن بررسی نقش امر به معروف و نهی از منکر به عنوان راهبرد فقهی در کاهش آسیب های اجتماعی، راهکارهایی برای ترویج و احیای این دو فریضه الهی در جامعه ارائه می شود. هدف این است که اثر این دو واجب الهی در کاهش آسیب های اجتماعی شناسانده شود و همین مسئله سبب عمل کردن و گسترش آن در جامعه می شود، در نتیجه ناهنجاری ها و کجروی ها در جامعه کمرنگ و محو می شود. برای این منظور از روش توصیفی تحلیلی و از طریق جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای بهره برداری شده است.

زمینه و هدف: نیروی انسانی به عنوان مهم ترین منابع هر سازمان در دستیابی به اهداف آن به شمار می رود. در این میان یکی از مفاهیمی که کیفیت عملکرد منابع انسانی را در سال های اخیر به شدت دستخوش آسیب کرده است، بی تفاوتی سازمانی هست، از همین رو در مقاله حاضر به بررسی این مفهوم پرداخته شد. مهمترین هدف پژوهش حاضر مرور کیفی مطالعات انجام شده در زمینه بی تفاوتی سازمانی است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش کیفی از نوع فرا ترکیب است. این مقاله به مفهوم بی تفاوتی سازمانی و عوامل مرتبط با آن می پردازد. در این مطالعه با کمک روش ساندلوسکی و باروس 26 مقاله که در بین سالهای 2010 تا 2022 به بررسی مفهوم بی تفاوتی سازمانی پرداخته بودند انتخاب شد و پس از بررسی هر یک از مقالات، مضامین اصلی استخراج و تفسیر نهایی صورت گرفت. یافته ها: یافته ها نهایی پس از تجزیه و تحلیل داده ها، 8 دسته عوامل مرتبط با بی تفاوتی سازمانی را شناسایی کردند که عبارت بودند از؛ عوامل سازمانی (مدیریتی، منابع انسانی، آموزشی) عوامل اقتصادی، عوامل برون سازمانی، عوامل جمعیت شناختی و عوامل فردی (خارج از سازمان).نتیجه گیری: به طور کلی می توان گفت که بی تفاوتی سازمانی سرچشمه گرفته از عوامل چندگانه ای است که جهت مقابله مؤثر با آن باید به تمامی این عوامل توجه گردد و توجه پراکنده به برخی عوامل که صرفاً بر نیروی انسانی تمرکز دارد نمی تواند شیوه مناسبی برای مدیریت آن باشد، از همین رو توصیه می شود که متصدیان و ذینفعان به طور هم زمان به تمامی عوامل مرتبط با بی تفاوتی سازمانی توجه کنند.