مطالب مرتبط با کلیدواژه

حجیت


۶۱.

فلسفه نظام سازی دینی با تاکید بر واکاوی معرفت شناختی الگوهای تامین حجیت

کلیدواژه‌ها: نظام سازی فقهی حجیت حجیت فقه نظام ساز تفاوت فقه رایج و فقه نظام ساز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۲۰۹
گفتمان نظام سازی فقهی، از جمله رویکردهای مهم در باب تولید علم دینی و علوم انسانی-اسلامی می باشد که نظریه پرداز اصلی آن، شهید محمد باقر صدر می باشد. ایشان گفتمان نظام سازی فقهی را با ادبیات اقتصادی و با نگارش کتاب «اقتصادنا» رشد و گسترش داد؛ با این حال، بسیاری از زوایا و ابعاد این رویکرد مغفول مانده است و نیاز به طرح و بحث جدی دارد. یکی از مهمترین این موضوعات (و شاید مهمترین موضوع) نحوه تامین حجیت «نظام» در اندیشه نظام سازی فقهی است که دغدغه این پژوهش به شمار می رود. در این پژوهش ابتدا بحث از علم دینی و ضرورت نظام سازی فقهی در اندیشه اسلامی و شهید صدر بحث می شود. بعد از تعریف اصطلاحات و واژگان دخیل در پژوهش، اهمیت و ضرورت تامین حجیت برای نظام های اسلامی تولید شده بیان می شود و همچنین تبیین این مسئله که نظام سازی فقهی برای تامین حجیت با چه چالش هایی مواجه می باشد، را بررسی می نماید. در ادامه دو الگوی موجود در باب تامین حجیت نظام طرح و نقد می شود؛ الگوی اول مبتنی بر اصل استقراء بوده و الگوی دوم نیز بر اساس اصل مصلحت است، که هر دو الگو با کاستی هایی مواجه می باشد. در ادامه، الگوی مختار که تامین حجیت نظام های فقهی را بر اساس ماهیت نظام در نظام سازی فقهی عهده دار می شود، طرح می گردد. در پایان نیز برخی اشکال ها و نقدهای احتمالی نیز طرح خواهد شد.
۶۲.

بازپژوهی حجیت اطمینان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اطمینان قطع ظن حجیت علم عادی سیره عقلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۳۸۲
اطمینان به درجه ای از معرفت گفته می شود که به سرحد یقین فلسفی نمی رسد و در عین حال از ظنون قوی تر است. پیگیری میزان و ملاک حجیّت اطمینان به جهت اینکه اغلب معارف به حدّ و اندازه علم و یقین نمی رسند، بسیار اثرگذار و ضروری است. هرچند نصوص دینی عمل به غیر علم را منع می کنند، اما از آنجا که اساساً علم و یقین منطقی به ندرت حاصل می شود ما را به این مطلب رهنمون می سازد که مراد از علم در نصوص دینی اعم از اطمینان است. همچنین اطمینان در نظر عقلا معتبر شناخته شده و به عنوان حجت لازم الاتباع مورد امضای شرع واقع شده است؛ زیرا با اینکه عمل به اطمینان در منظر شارع بوده، نهیی از آن صورت نگرفته است. باتوجه به یافته های مذکور اطمینان، حجیت ذاتی ندارد ولی در عین حال جانشین انواع قطع اعلم از موضوعی و طریقی می شود.  
۶۳.

حدیث «من رآنی ...» در نگره عارفان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: حدیث «من رآنی ...» رؤیا عرفان تعبیر حجیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۲ تعداد دانلود : ۵۷۹
اهل معرفت افزون بر اهمیت فراوانی که برای رؤیا قائل اند، توجه ویژه ای به حدیث مشهور «من رآنی فی المنام ...» نشان داده اند، تا آنجا که مشاهده پیامبر اکرم] در رؤیا و دریافت مطلبی از ایشان را همسنگ و بلکه بعضاً موثق تر از احادیث مصطلح سلسله سندی دانسته اند. در آثار عارفان و نیز پژوهش های عرفانی به ابعاد و لوازم فراوان پذیرش این حدیث توجه چندانی نشده و ابهامات فراوانی در این زمینه وجود دارد. در این نوشتار، پس از تبیین جایگاه این حدیث در نگره عارفان و توجه به لوازم آن کوشیده ایم به چرایی ناممکن بودن تصرف شیطان در چنین رؤیاهایی پاسخ دهیم. همچنین، میان این گونه دریافت از معصوم با سایر گونه ها مقایسه ای صورت گرفته و در نهایت، ضمن اشاره به آسیب ها و نگرانی های اعتماد به چنین رؤیاهایی، طرح بحث و ورودی اجمالی به مباحثی شده است که می تواند زمینه ساز تحقیقی تفصیلی برای کاستن از آسیب ها، به جای نادیده انگاشتن حدیث شود.
۶۴.

حدیث؛ ضرورت اتخاذ رویکرد فرافقهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: حدیث رویکرد فقهی فقه حجیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۲۴۸
در میراث و فرهنگ اسلامی، «فقه» یکی از دل مشغولی های مهم عالمان مسلمان در طول تاریخ بوده است. این توجه، به گونه ای است که می تواند زمینه آن را فراهم کند که از طرفی، فقهی نبودن یک مسئله قبل از هرچیز نیازمند بررسی باشد و از سوی دیگر، زمینه آن را فراهم کند که تحلیل های مبتنی بر ماهیت فقهی را به کل مجموعه حدیث، تسری ندهیم. خاورشناسان، با تکیه به تعمیم روش کتب فقهی به حدیثی نتایج نادرستی گرفته اند. به عنوان نمونه شاخت صرفاً با تکیه به نمونه های فقهی، نظریه خود را به کل احادیث تعمیم داده است. این در حالی است که تفکیک فقه از غیر فقه، مانع از تعمیم این گونه مناقشات می شود. در واقع تعمیم فقه به مطلق حدیث، مغالطه ای رایج است که برای پرهیز از ورود به آن، تأسیس اصل «تمایز حدیث از فقه»، ضروری است. در این مقاله، این تمایز را در چهار حوزه «تمایز تاریخی»، «تمایز در روش»، «تمایز در رویکرد» و «تمایز در ارزش گذاری»، پی می گیریم.
۶۵.

جایگاه عقل در اندیشه کلامی شیخ مفید؛ با تأکید بر بررسی و نقد دیدگاههای موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نقل عقل خودبنیاد حجیت شیخ مفید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۲۳۱
اعتبار عقل و ادراکات عقلی در نظر شیخ مفید، محرز است و جای هیچگونه مناقشه یی ندارد. بحث در مورد حجیت یا عدم حجیت عقل استقلالی از دیدگاه اوست. عبارت وی مبنی بر اینکه «عقل در دانش و نتایجش محتاج سمع است»، محل نزاع آراء شده است. شارحان از اینگونه عبارات شیخ مفید برداشتهای مختلفی داشته اند و میتوان آنها را ذیل دو دیدگاه دسته بندی نمود که دیدگاه دوم خود مشتمل بر دو رویکرد است. نکته قابل ذکر اینست که هر دو دیدگاه با بخشی از عبارات شیخ مفید ناسازگار است. نگارنده پس از بررسی و نقد دیدگاههای موجود، قائل به جدایی مقام نظر و عمل است. بدین معنا که بنظر میرسد هرچند شیخ مفید در مشی علمی خود معتقد به حجیت استقلالی عقل است، ولی در مقام نظر، اقوالش متفاوت است و نمیتوان نظری بدون مناقشه را در آثار او در باب حجیت یا عدم حجیت عقل خودبنیاد مشاهده کرد. عقل و مسائل پیرامونی آن از جمله تعریف، کارکردها و حجیت عقل و همچنین رابطه عقل و وحی، از دیگر مباحث مطرح شده در این نوشتار است.
۶۶.

مبانی فقهی حجیت کارشناسی در امور کیفری و شناسایی قلمرو آن با تأکید بر سیره عقلا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حجیت کارشناسی سیره عقلا امور کیفری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۳۱۹
در کلام فقها مبانی متعددی برای حجیت کارشناسی مطرح شده است که پذیرش هر کدام از این دیدگاهها آثار خاصی به-ویژه در خصوص قلمرو حجیت دلیل کارشناسی دارد. در تحقیق حاضر ضمن نقد و بررسی مبانی مختلف در حجیت دلیل کارشناسی از جمله، حجیت از باب شهادت، خبر واحد، انسداد، اطمینان و علم قاضی، اثبات می کنیم که مبنای صحیح در حجیت خبر واحد سیره عقلاست. بر اساس این مبنا، نظر کارشناس در تشخیص مصداق خارجی موضوع به دلیل وجود سیره عقلا، به عنوان یک دلیل مستقل بر اثبات موضوعات می باشد نه این که صرفاً طریق برای علم قاضی باشد؛ اما در اثبات جرم و استناد، با عنایت به هم روش نبودن معصومین (علیهم السلام) با عقلا، سیره عقلا در رجوع به نظر کارشناس به عنوان دلیل مستقل نیست؛ بلکه صرفاً اماره ای ظنی است که در کنار سایر امارات می تواند مستند علم قاضی باشد. در امور حکمی –همچون تعیین ارش- نظر کارشناس نه تنها حجت نیست؛ بلکه نمی تواند به عنوان اماره نیز مطرح گردد.
۶۷.

حجیّت خواب و رؤیا از دیدگاه آیات و روایات

تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۲۷۸
«خواب» و «رؤیا» مضامینی هستند که در قرآن، احادیث، روایات، متون عرفانی، ادبی و از جنبه علمی بسیار موردتوجه بوده به طوری که کتب و مقالات فراوانی در این زمینه به رشته تحریر درآمده است. خواب و رؤیا از نشانه های خداوند است برای اینکه ما انسان ها درک بهتری از مرگ و روز رستاخیز داشته باشیم. روزانه همه ما حداقل ۵-۶ ساعت از ۲۴ ساعت شبانه روز را می خوابیم و بدن ما طوری طراحی شده که به خواب نیازمند است و بدون خوابیدن سیستم ایمنی بدن به هم می ریزد. حال هنگام خواب ما رؤیاهایی را می بینیم که مثل این می ماند که در دنیایی دیگر سیر می کنیم. به جاها و مکان های دیگر می رویم و یا افرادی را که می شناسیم و یا نمی شناسیم را می بینیم این ها همان رؤیاهایی هستند که به هنگام خواب مشاهده می کنیم. پس بحث مقاله ما درباره حجیت این خواب ها و رؤیاهایی است که می بینیم و ما می خواهیم این حجیت را از دیدگاه آیات و روایات و قرآن کریم مورد بحث قرار دهیم. امید است خوانندگان این پژوهش هرچند کوچک از بحث شیرین رؤیا بهره کافی را ببرند.
۶۸.

مبانی حقوق مدرن و سنتی

کلیدواژه‌ها: حقوق سنتی حقوق مدرن حجیت حاکمیت قانون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۲۴۶
حقوق مدرن و حقوق سنتی به عنوان دو پارادایم، ویژگی، ماهیت، آثار و منابع متفاوتی از هم دارند. این تفاوت و اختلافات را باید بیش از هر چیز ناشی از دگرگونی بینش آدمیان در دوره تجدد، نسبت به دوره سنتی دانست و دامنه این دگرگونی به اندازه ای بوده است که مفاهیم کاربردی و بنیادین و همچنین پیش فرض های حقوق سنتی و حقوق مدرن را، ناآشنا و نامأنوس قرار داده است و گویی هیچ محمل مشترکی بین آن دو ارائه نمی دهند. اما این اختلاف نه تنها در مفاهیم بنیادین و اصول حقوقی خود را نشان می دهد بلکه در حوزه ادله و حجیت منابع حقوق نیز کشیده شده است و به این ترتیب شکافی عمیق بین آنها ایجاد نموده است. بررسی عناصر و مؤلفه های حقوق مدرن و حقوق سنتی موضوع این مقاله می باشد.حقوق مدرن و حقوق سنتی به عنوان دو پارادایم، ویژگی، ماهیت، آثار و منابع متفاوتی از هم دارند. این تفاوت و اختلافات را باید بیش از هر چیز ناشی از دگرگونی بینش آدمیان در دوره تجدد، نسبت به دوره سنتی دانست و دامنه این دگرگونی به اندازه ای بوده است که مفاهیم کاربردی و بنیادین و همچنین پیش فرض های حقوق سنتی و حقوق مدرن را، ناآشنا و نامأنوس قرار داده است و گویی هیچ محمل مشترکی بین آن دو ارائه نمی دهند. اما این اختلاف نه تنها در مفاهیم بنیادین و اصول حقوقی خود را نشان می دهد بلکه در حوزه ادله و حجیت منابع حقوق نیز کشیده شده است و به این ترتیب شکافی عمیق بین آن ها ایجاد نموده است. بررسی عناصر و مؤلفه های حقوق مدرن و حقوق سنتی موضوع این مقاله می باشد.
۶۹.

دلالات سیاقیه در اصول فقه مذاهب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دلالت سیاق اقتضاء تنبیه اشاره حجیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۴۸
فقهای امامیه (به ویژه فقهای متأخر) در انتهای باب مفاهیم، بحثی تحت عنوان دلالات سیاقیه یا دلالات ثلاثه مطرح مینمایند که تاکنون آنچنانکه بایسته است، بدان توجه نشده است و حال آنکه این دلالات در موضوعات بسیاری راهگشا خواهد بود و به واقع بسیاری از مشکلات و معضلات حقوقی روز با این دلالات حل میگردد. این بحث در میان سایر مذاهب اسلامی نیز سابقه داشته است، اما هریک از مذاهب آن را در بابی متفاوت مطرح مینمایند. در پژوهش پیش رو که به روش توصیفی تحلیلی است، پس از ذکر تعاریف، ویژگیها و اقسام این دلالات، درباره حجیت هریک سخن به میان آمده و در پایان نیز شیوه عملکرد و کاربرد هریک در موارد و پروندههای حقوقی روز تبیین میگردد. برخی از معاهدات بینالمللی بررسی و مواردی از کاربرد این دلالات در آنها نیز کشف شده است.
۷۰.

نگرشی نو در حجیت ظن معتبر با رویکردی بر آراء امام خمینی

کلیدواژه‌ها: ظن حجیت عقل عقلانیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۲۹۱
حجیت عقلانی و کشف مناط آن در ظنون از ابتکاراتی است که در عصر جدید زمینهی بازسازی علم اصول را بر این پایه هویدا میسازد. عقل و خرد جمعی با برخورداری از امتیاز تائید شارع در هر دورهای میتواند زمینه شکوفایی بیش از پیش قرائت بشری از دین را فراهم آورد. در این پژوهش پس از باز تعریف مفاهیمی بنیادین همچون «عقل»، «حجیت»، «ظن» و «علم» و بیان ارزش معرفتشناختی ظنون عقلانی به عنوان پیش فرضی اثر بخش در حل محذورات، قول به اعتبار ظن معتبر با ادله عقلانی، این امکان فراهم آمده است که به حجیت ذاتی ظن، باور یابیم و ضمن بررسی ادلهی عقلایی، از این حقیقت پرده برداشته شود که آیات و اقتضائات عقلی، بر خلاف آنچه پنداشته میشود، نافی حجیت ظن عقلایی نیست و ظن عقلایی، بالطبع حجت است. امام خمینی(ره) نیز با بحث از ظنون تحت عنوان پیشنهادی، در عدم امتناع تعبد به امارات، نافی استدلال و برهان در تعبد وقوعی به امارات گردیدهاند و به دلیل پذیرش این مبنا توسط عقلا امکان امتناع را در آن وارد نمیدانند و بر پذیرش مبنای ظن عقلائی تاکید میورزند.
۷۱.

مقصود از قول صحابه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: قول صحابی صحابه اجتهاد تأویل حجیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۱۷۱
قول صحابه ی پیامبر(ص) از ادلّه ی احکام در علم اصول فقه عامّه مطرح و در حجیت آن دو دیدگاه حجیت و عدم حجیت وجود دارد. نظریه ی شیعه با قول عدم حجیت سازگار است. پیرامون موضوع «قول صحابی» همواره ابهاماتی وجود داشته است. مفهوم قول صحابی، تفاوت آن با موارد مشابه و مایز آن با آن چه در علم حدیث مطرح است، محل اختلاف و اتفاق آن نزد اصولیین به روشنی تبیین نگشته است. مشخص شدن موضوع و حدود آن نیازی ضروری می باشد؛ زیرا حکم صحیح مبتنی بر فهم صحیح از موضوع است. فهم ناقص یا ناصحیح از قول، اجتهاد و تأویل صحابه موجب شده تا مغالطه هایی صورت گیرد یا در کتب فقهی، احکام ناسازگار با روح و واقع شریعت مشاهده شود و مباحث اصولی و فقهی از مسیر علمی خود خارج گردد.
۷۲.

بررسی اعتبار نظر کارشناسی یا اهل خبره در اصول فقه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: خبره حجیت قول لغوی بناء عقلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۲۰۳
اصولیون در خبره بودن لغوی اختلاف نظر دارند عده ای لغوی را خبره ندانسته و قولش را جز در مورد وثاقت حجت نمی دانند و از نوع شهادت، و دارای شرایط آن می دانند اما مشهور اصولیون دلایلی عقلی و نقلی بر خبرویت او و حجیت قولش اقامه نموده اند به این که لغوی در رشته اش تخصص داشته و با تحقیق در علم لغت خبره شده است طوری که خبرویت او موجب وثوق نیز می شود و در صورت ظنی بودنش نیز از جمله ظنون خاص بوده که از حکم عام حرمت عمل به ظنون مطلق خارج می باشد و فقها در بیان معانی لغوی اصطلاحات در بیشتر ابواب فقهی حتی در زمان معصومین(ع) نیز به نظرات اهل لغت رجوع و استناد کرده اند همان طور که فقهای متقدم شیعه و سنی با فرض خبرویت لغوی یکی از راه های تشخیص حقیقت از مجاز را نص اهل لغت دانسته اند که بنا بر بناء عقلا که در شرع ردعی از آن نشده و به پشتیبانی دلیل عقل مستقل به عنوان دلیل خاص علمی حجیتش نیز ذاتی می باشد و موضوعش تخصصی و مستقل از شهادت است و شرایط شهادت از جمله تعدد و عدالت در آن معتبر نیست لذا با اثبات خبرویت لغوی و حجیت قولش از طریق بناء عقلا و دلایل دیگر در اصول فقه اعتبار نظر اهل خبره نیز اثبات خواهد شد.  
۷۳.

بررسی تحلیلی قواعد تفسیر روایی قرآن کریم

تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۲۳۱
این نوشتار، در باب بایسته های استناد به روایات برای دریافت حجّت بر فهم کلام الله است. پس از تبیین مفاهیم و مبانی، نخست در باب قواعد صدوری به تفکیک سند، دلالت و قرائن تاریخی سخن گفته و سپس به بحث درباره راهکارهای ترمیم متن و آنگاه قواعد اعتبارسنجی فهم پرداخته است. پایان بخش مقاله نیز بایسته های مربوط به حوزه کارکرد روایات در تفسیر است که به بر شماری مباحثی چون لزوم همخوانی داده های روایی با آورده های کتابی، تطابق میان حوزه های زبانی، التزام به روایات فراعصری و مانند آن می پردازد.
۷۴.

واکاوی دیدگاه اخباری ها در مسأله حجیت ظواهر آیات قرآن کریم

تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۲۶۸
با پیداش اخباریین در قرن 11 هجری حجت بودن ظواهر از جهات متعددی مورد تردیدقرار گرفت. حجیت ظواهرقرآن از جمله مسائلی است که اخباریان درباره آن اندیشه متمایز از دیگر عالمان اسلامی دارند. پرسش اساسی دراین تحقیق این است دلایل اخباریان بر عدم حجیت ظواهرقرآن چیست؟ااین مسأله ازاین جهت دارای اهمیت است که اگر ظاهر قرآن حجیت نداشته باشد مردم نمی توانند به آنچه که قرآن آن را واجب یا حرام اعلام کرده اعتماد کنند و عمل نمایند به این دلیل باید ظواهر قرآن حجیت داشته باشند تا مردم به آن اعتماد نمایند و در آن تدبر نمایند. درمقاله پیش روپس ازگردآوری داده ها به روش کتابخانه ای این دلایل به روش تحلیلی موردبررسی انتقادی قرار گرفته واین نتایج حاصل شده که اولا: حدیث ثقلین قابلیت دلیل شدن برای هر دو گروه چه اصولی و چه اخباری را ندارد.وثانیا اخباری ها در این مدعابه تحریف قرآن استدلال کرده اند، ولی در نوشته های متأخر اصولی چنین نسبتی به آنان داده شده که نسبتی ناروا می باشد.ثالثا ادعای اخباریان با واقعیت های کنونی زندگی در جامعه اسلامی سازگار نیست و ادعای آنان آرمانی عالی ولی غیر قابل دسترس است.
۷۵.

کاوشی اصولی پیرامون جبران ضعف دلالت با تمسک به فهم مشهور(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: شهرت دلالت استظهار ظهور حجیت استنباط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۳۶
بررسی و تمسک به فهم مشهور از یک نص تاثیر بسزایی بر طریق استنباط دارد که در این نگارش به آن پرداخته می شود و از حیث تاثیر آن بر استنباط از جمله مسائل علم اصول بشمار می آید، در رابطه با جبران ضعف دلالت با تمسک به فهم مشهور در کلام فقها صرف ادعا در موافقت و مخالفت با آن به صورت پراکنده وجود دارد بدون ذکر ادله که در این مختصر ادله بحث به همراه نقد و بررسی آن به تفصیل ذکر شده، در نتیجه اینکه شخص در صورت اطمینان به موافقت فهم مشهور با خود، به آن عمل می کند و در صورت فحص از علت برداشت متفاوت و اختلاف نظر مشهور با خود، در این صورت با احتمالاتی مواجه است که در هر حالت حکم خاصی جاری است و برداشت از فهم مشهور بر جبران ضعف دلالت متفاوت می شود.
۷۶.

بررسی حجیت ادله عقلی در کشف مقاصد شریعت(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: مقاصد شریعت ادله عقلی حجیت استقرا سبر و تقسیم مناسبت حکم و موضوع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۲۰۶
به کارگیری مقاصد شریعت در فرایند استنباط احکام شرعی، یکی از ظرفیت ها و پتانسیل های دانش اصول فقه است که پرداختن به زوایای مختلف آن، زمینه بهره مندی صحیح از مقاصد را در کشف حکم شرعی فراهم می نماید. بررسی راههای کشف مقاصد شارع، در پیشبرد این هدف کمک شایانی می نماید و یکی از این راهها، ادله عقلی کشف مقصد شرع است. از این روی، در این نوشتار استقرا، سبر و تقسیم و مناسبت حکم و موضوع به عنوان راههای کشف مقصد مورد بررسی قرار گرفت و این نتیجه دست آمد که این ادله به صورت مستقل، ایجاد یقین یا ظن معتبر نمی نماید، بنابراین در کشف مقاصد شریعت، دلیل مستقلی به شمار نمی آید بلکه با تایید نص یا اجماع محصل، اطمینان به مقصد کشف شده را در پی خواهد داشت.
۷۷.

بررسی دیدگاه یُنبُل در ارتباط با اسناد حدیث(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: استشراق ینبل سند حدیث تواتر حجیت راویان روات حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۱۷۶
«گوتیر یُنبُل Gautier H. A. Juynboll (d. 2010)» شخصیت مهمی در عرصه مطالعات حدیثی مستشرقان غربی است که آثار مشهوری در ارتباط با حدیث پژوهی دارد. وی در ارتباط با احادیث دیدگاه های ویژه ای دارد؛ از جمله اینکه بنابر شواهدی، تاریخ ایجاد و آغاز توسعه اسناد را در قرن دوم و همزمان با فتنه ابن زبیر می داند، در حالی که این برداشت صحیح نبوده و مقصود از «فتنه» در تعابیر تاریخی فتنه قتل عثمان در نیمه اول قرن اول است. ینبل اعتبار احادیث متواتر را نیز زیر سؤال برده و معتقد است نظریه تواتر قبل از قرن هفتم مطرح نبود. ضمناً تواتر لفظی را تنها نظریه ای می داند که هرگز مصداق خارجی نداشته است. دلیل دیگری که برای اثبات عدم اعتبار حدیث بدان استناد می کند، نظریه «حلقه مشترک» است. این نظریه برای اولین بار توسط «شاخت» مطرح گردید و یُنبُل به وسیله آن سعی می کند انتساب حدیث به پیامبر(ص) و حتی صحابه را رد کند. البته با بررسی دلایل و مثال هایی که بدان تمسک می کند، ضعف نتیجه گیری وی روشن می شود. در این نوشتار به بازشناسی دیدگاه های وی درباره اسناد حدیث و ارزیابی آنها پرداخته شده است.
۷۸.

قلمرو حجیت خبر واحد(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: خبر واحد حجیت قلمرو حجیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۱۹۸
بی تردید یکی از مهم ترین منابع معرفتی و معارفی اسلام احادیث نبوی و ولوی است که به عنوان تراث معصومان(ع) به دست ما رسیده است و بدیهی است که همه اخبار وارده از درجه اعتبار یکسانی برخوردار نیستند؛ چراکه برخی ذاتاً یا به کمک قرائن علم آور است، بعضی موجب ظن است و پاره ای از روایات از هیچ ارزشی برخوردار نیست. در خصوص نوع اول و سوم فعلاً سخنی نیست، اما در خصوص قسم دوم سه دیدگاه حداقلی، میانی و حداکثری مطرح است. این تحقیق با بررسی و تحلیل دیدگاه ها به نظریه میانی یا همان تفصیل بین نفی مطلق و پذیرش مطلق رسیده است و بر این باور است که خبر واحد عاری از قرینه افزون بر دانش فقه، در دانش تفسیر، علوم قرآن، تاریخ، اخلاق، تربیت، و نیز فروع معارف کلامی، حجت است.
۷۹.

قلمرو دانشی حجیت خبر واحد(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: حجیت تفسیر روایی خبر واحد روایات تفسیری علوم انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۱۸۶
احادیث پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در کنار قرآن در معرفت بخشی و ارائه معارف الهی نقشی اساسی دارد. روشن است که همه منقولات و مرویات به لحاظ اعتبار از درجه یکسانی برخوردار نیستند؛ برخی ذاتاً یا به کمک قرائن علم آورند، بعضی دیگر تنها توانایی ظن آوری را دارند و پاره ای از روایات جز ایجاد احتمالی ضعیف هیچ نقشی ندارند. در خصوص قسم اول و سوم در اینجا سخنی نیست، اما نسبت به پذیرش و نقش قسم دوم، سه دیدگاه عمده خودنمایی می کند که به نظریه حداقلی، اعتدالی و حداکثری مشهور است. در این نوشتار با پذیرش نظریه میانی بر این باور تأکید می شود که خبر واحد عاری از قرینه افزون بر دانش فقه، در دیگر دانش های اسلامی و انسانی نیز حجت است.
۸۰.

بررسی درون دینی دیدگاه فریقین درباره «قلمرو حجّیّت سنّت»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سنت حجیت افعال جبلی علمای فریقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۶
سنت دومین منبع تشریع در شریعت اسلامی و مهم ترین منبعی است که پس از قرآن کریم، می تواند در جهت اسلامی ساختن علوم انسانی مورد استفاده قرار گیرد. این مهم زمانی میسّر است که معنا و قلمرو حجّیّت سنّت اثبات گردد. در این نوشتار، آرای اندیشوران فریقین درباره قلمرو حجّیت سنت را مرور کرده و ضمن ارزیابی و نقد آنها از منظر قرآن کریم و روایات معصومان(ع)، حقیقت این قلمرو را ترسیم نماید. از حاصل این پژوهش می توان دریافت که از بین دیدگاه های سنّتی و روشنفکرانه مطرح در این عرصه، مبانی عقلی و نقلی دیدگاه های دالّ بر محدود انگاری قلمرو حجّیّت سنّت، به دلایل متعدّد متقن و قطعی، مخدوش و نامعتبر است. ضمن اینکه قرآن کریم و روایات معصومان(ع) با اثبات اطلاق قلمرو حجیت سنت، هیچ تفاوتی بین امور دنیوی و غیر دنیوی، عادی و غیر عادی و ... در اصل حجّیّت سنّت نمی گذارند؛ لذا قلمرو حجّیّت سنّت، مطلق است و این منبع ارزشمند می تواند به عنوان منبعی متقن، در جهت اسلامی ساختن علوم انسانی مورد استفاده قرار گیرد.