نشاط سازمانی

هدف:دانشگاهها به عنوان مهم ترین مراکز تولید علم و کارکنان آنها به عنوان سرمایه های انسانی، می توانند در رشد و توسعه همه جانبه کشور نقش مؤثری ایفا کنند. لازمه داشتن کارکنانی که به اهداف و منافع سازمان متعهدانه بها دهند، تقویت مؤلفه هایی نظیر معنویت و نشاط سازمانی است. در این پژوهش، نقش میانجی گری نشاط سازمانی در رابطه بین معنویت سازمانی و تعهد سازمانی در کارکنان دانشگاه شیراز بررسی شده است. روش:روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری آن، کارکنان دانشگاه شیراز است. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد و برای تجزیه و تحلیل آنها از نرم افزار اسمارت پی.ال.اس استفاده شده است. یافته ها:معنویت سازمانی بر نشاط سازمانی و تعهد سازمانی تأثیر داشته و نشاط سازمانی نقش میانجی گری را در رابطه بین معنویت سازمانی و تعهد سازمانی ایفا می کند. نتیجه گیری:امروزه معنویت سازمانی به یکی از نیازهای مهم برای موفقیت سازمانها تبدیل شده است. معنویت در سازمان نیروی دوگانه ای است که می تواند فرد و سازمان را توأم با یکدیگر به نتایج دلخواه برساند. لذا لازم است مدیران سازمانها در راستای ایجاد معنویت و دستیابی به نشاط و تعهد سازمانی از طریق آن، برنامه ریزی های لازم را انجام داده و سازوکارهای مناسب را فراهم سازند.

تحقیق حاضر در پی آن بود تا با رویکرد تفسیرگرایانه، موانع سازمانیِ با نشاطی در محیط دانشگاه را بر مبنای مدل داده بنیادکشف کند. روش: این تحقیق از نظر نوع هدف، کاربردی و به روش زمینه ایِ نظریه پردازی داده بنیاد انجام شده است. جمع آوری داده ها با روش مصاحبه نیمه ساختاریافته در محدوده زمانی سالهای 97-95 صورت پذیرفته است. با استفاده از نمونه گیری هدفمند و بر مبنای شاخص اشباع نظری، با 20 نفر از صاحب نظران دانشگاه الزهرا در حوزه مدیریت منابع انسانی و روان شناسی سازمانی مصاحبه صورت گرفت. کدهای حاصل از متن گزاره ها، با روش کلایزری احصا شدند و بر مبنای آنها، مدل پارادایمی موانع سازمانی نشاط آفرینی در محیط دانشگاه با روش داده بنیاد شناسایی شد. برای بررسی پایایی و اعتبارسنجی مدل، با روش ضریب توافقات کاپای کوهن، پرسشنامه ای تهیه و از پنج خبره خواسته شد در خصوص توافقاتشان بر نسبت به کدگذاری های انجام شده در مدل، اعلام نظر کنند. یافته ها: در مدل پارادایمی کشف شده، شرایط ناکارامدی قوانین و مقررات، به عنوان شرایط علّی، بر موانع نشاط آفرینی سازمانی در دانشگاهها اثرگذار است. در این بین، مهجور ماندن توانمندی های دانشگاه به عنوان شرایط مداخله گر و بروز تعارضهای کار-خانواده، به عنوان شرایط زمینه ای، در جهت تشدید پدیده بی نشاطی سازمانی اعضا عمل می کنند که این شرایط سه بُعدی(علّی- زمینه ای- مداخله گر) در تعامل و کنش متقابل با هم موجب بروز واکنشهای روان شناختی منفی و ضدِّ بهره ور سازمانی در فضای رقابتیِ دانشگاه می شود که پیامد آفرینش بی نشاطی سازمانی را به همراه خواهد داشت. در ادامه، با نرم افزار اس.پی.اس.اس، میانگین حسابی ضرایب توافقی خبرگان به صورت تقریبی 8/0 به دست آمد که به معنی تأیید پایایی و اعتبار مدل یافت شده از نظر خبرگان است. نتیجه گیری: دانشگاه می تواند با استقرار مدیریت راهبردی منابع و تحت تأثیر سه شرط لازم و کافیِ حمایت دررفع تعارضهای کار- خانواده، برندسازی توانمندی های دانشگاه در جامعه هدف، بالنده سازی قوانین و مقررات با رفع موانع سازمانی از طریق پرورش ظرفیتهای روان شناختی مثبت و بهره ور سازمانی، زمینه ساز نشاط سازمانی اعضا شود؛ به گونه ای که بازتاب آن در قالب شکوفایی استعدادها و پویایی آموزشی- پژوهشی- اجرایی عضو دانشگاه(تولید و اشتراک علم) و پاسخ به نیازهای محیطی و محاطی(کیفیت، تخصص، دانش، درآمدزایی) دانشگاه به نمایش گذاشته خواهد شد.

هدف: تحقیق حاضر به منظور ارائه الگوی ساختاری- تفسیری از راهبردهای سازمانی نشاط آفرین برای منابع انسانی دانشگاهها سال 1398 انجام شد. روش: جمع آوری داده ها با استفاده از فن دلفی و بر مبنای پاسخگویی ۱۵ نفر از خبرگان دانشگاهی در شهر تهران صورت پذیرفت. برای بررسی چگونگی رابطه متقابل بین راهبردهای شناسایی شده و سطح بندی آنها، به ترتیب از دو روش کمّی تصمیم گیری؛ یعنی ارزیابی و آزمون تصمیم گیری(دیمتل) و مدل سازی ساختاری- تفسیری(آی.اس.ام) استفاده شد. یافته ها: بر مبنای یافته های حاصل از روش کمّی ارزیابی و آزمون تصمیم گیری، در روابط میان راهبردهای تدوین شده، پنج راهبرد کلان شامل سازوکارهای ساختاری بالنده محور، مدیریت راهبردی منابع انسانی، برندسازی توانمندی های دانشگاه برای جامعه هدف، تقویت حمایت از مسئولیتهای فردی و خانوادگی اعضا و پرورش ظرفیتهای روان شناختی مثبت در اعضا، به عنوان راهبردهای سازمانی نشاط آفرین در فضای دانشگاهها به اجماع نظر خبرگان رسید. نتیجه گیری: راهبرد «ساختاری بالنده محور» از بالاترین نفوذگذاری و راهبرد «برندسازی توانمندی های اعضای دانشگاه» از بیشترین نفوذپذیری برخوردار است. همچنین به منظور نشاط آفرینی سازمانی در اعضای دانشگاههای مورد بررسی، به ترتیب در اهمیت، راهبرد های ساختاری بالنده محور، مدیریت راهبردی منابع انسانی، تقویت حمایت از نقشهای سازمانی و خانوادگی اعضا، پرورش ظرفیتهای روان شناختی مثبت در اعضا و برندسازی توانمندی های اعضای دانشگاه، اولویت بندی شدند؛ که شایسته است مورد توجه مسئولان دانشگاه قرار گیرد.

امروزه، سازمان ها با توجه به شرایط رقابتی و پویایی محیط، نشاط سازمانی را به عنوان نیازی بلندمدت و استراتژیک قلمداد می کنند. در این پژوهش، ضمن بررسی و مطالعه دانش موجود 30 عامل اثرگذار بر نشاط سازمانی در سه حوزه نهاده های سازمانی، شرایط و اقدامات داخلی و عوامل محیطی دسته بندی، استخراج و در قالب پرسشنامه با طیف لیکرت از بیشترین(5) تا کمترین اثر(1) در اختیار 25 تن از خبرگان مدیریت و مدیران سازمان های کوچک استان همدان(به شیوه گلوله برفی) قرار گرفت سپس 8 عامل که بیشترین اثر را بر نشاط سازمان های کوچک استان همدان داشتند، احصاء شد و با کمک مدیران این سازمان ها و از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و با کمک نرم افزار Expert choiceبه ترتیب:عقلانیت سازمانی، عدالت سازمانی، کارمندیابی، جبران خدمت، ارزش های اخلاقی، نیمرخ ذی نفعان، یادگیری سازمانی، ساختار اولویت بندی شدند.

تحقیق حاضر بمنظور شناسایی، اولویت بندی استراتژی های نشاط آفرینی سازمانی، برای زنان دانشگاهی، و با عنایت بر نقش های چندگانه آنها انجام شده است. جمع آوری داده ها با استفاده ازروش مصاحبه نیمه ساختاریافته و همچنین بررسی اسناد مربوط به برنامه راهبردی و عملیاتی دانشگاه الزهرا(س) ، در محدوده زمانی سال های 98-96 13صورت پذیرفته است.در بخش کیفی ، اسناد سازمانی و متن مصاحبه های نیمه ساختاریافته باخبرگان دانشگاهی در شهر تهران، با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد بررسی قرار گرفت و استراتژی های داده بنیادِ سازمانی شناسایی شد. در بخش کمّی تحقیق، در ادامه بر مبنای پرسشنامه های ماتریسی با استفاده از تکنیک ارزیابی و آزمون تصمیم گیری روابط علّت معلولی استراتژی ها ی یافت شده، از منظر نفوذ گذاری و نفوذ پذیری تعیین شد و در نهایت اولویت بندی استراژی ها با استفاده از تکنیک " مدل سازی ساختاری- تفسیری ترسیم گردید. بر مبنای یافته های تحقیق، در روابط میان استراتژی های تدوین شده بمنظور نشاط آفرینی سازمانی برای زنان دانشگاهی، استراتژی "اعتلای جایگاه نگرشی نسبت به نقش های زنانه در خانواده و اجتماع" از بالاترین نفوذگذاری و استراتژی" برند سازی توانمندی های منحصر به فرد دانشگاه های زنانه"، از بیشترین نفوذپذیری- نسبت به استراتژی های احصاء شده -برخوردار است و به ترتیب در اهمیّت، استراتژی های کنشی – واکنشی نسبت به " ترویج اصول و ارزش های والای نقش های فردی- اجتماعی زنانه" ،" استقرار دیدگاه منبع محوری نسبت به زنان"، " بالندگی فردی- سازمانی زنان" و " برندسازی توانمندی های دانشگاه های زنانه" است.

پژوهش با هدف بررسی تأثیر رهبری امنیت مدار بر نشاط سازمانی با نقش میانجی روحیه در محیط کار انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی - همبستگی بود. تعداد 178 معلم تربیت بدنی شهر زاهدان به شیوه نمونه گیری تصادفی - طبقه ای ازطریق پرسشنامه های رهبری امنیت مدار، روحیه در محیط کار و نشاط سازمانی مطالعه شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری استفاده شد. ضریب همبستگی رهبری امنیت مدار با نشاط سازمانی و روحیه در محل کار مثبت و معنادار بود و همچنین، ضریب همبستگی بین روحیه در محل کار و نشاط سازمانی مثبت و معنا دار بود. اثر مستقیم رهبری امنیت مدار بر نشاط سازمانی، اثر مستقیم رهبری امنیت مدار بر روحیه و اثر مستقیم روحیه بر نشاط سازمانی مثبت و معنادار بود. همچنین، اثر غیر مستقیم رهبری امنیت مدار بر نشاط سازمانی با میانجی گری روحیه مثبت و معنادار بود؛ بنابراین، مدیران مدارس ازطریق گسترش امنیت روانی، برقراری روابط انسانی و صمیمانه، تقویت احساس تعلق و شایستگی معلمان و توسعه فرهنگ گفتمان و همکاری، نقش مهمی در افزایش روحیه و نشاط سازمانی معلمان دارند.

هدف پژوهش حاضر شناسایی پیشران های مؤثر بر نشاط سازمانی کارکنان بود که به روش فراترکیب و با رویکرد ساندلوسکی و باروسو انجام گرفت. جامعه آماری شامل همه مقالات و پایان نامه های علمی و پژوهشی در حوزه نشاط بود که با مرور سیستماتیک تعداد 36 نمونه انتخاب و اعتبار آن ها با برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی (CASP) مشخص شد. یافته های پژوهش با تحلیل محتوا و استفاده از نرم افزار MAXQDA نسخه 2018 در قالب مدل پیشران های نشاط کارکنان، مشتمل بر 46 شاخص و 10 مؤلفه (شغلی، مدیریت و رهبری، رفاهی، زمینه ای، فیزیولوژیکی، شخصیتی، اعتقادی، مهارتی، ارتباطات، رفتارهای شهروندی سازمانی) و 3 بعد (فردی، سازمانی، اجتماعی) به دست آمد. بر اساس نتایج حاصله مؤلفه زمینه ای با 58/10 درصد، مؤلفه شخصیتی با 73/6 درصد، و شاخص معنادار بودن کار با 85/3 درصد دارای بیشترین فراوانی بودند. برای سنجش اعتبار مطالعه از ضریب کاپای کوهن استفاده شد. امید است مدیران با به کارگیری نتایج پژوهش حاضر سهمی در ایجاد نشاط و سلامت روح و جسم کارکنان سازمان ها در جهت تحقق وظیفه مسئولیت اجتماعی خود داشته باشند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر نشاط سازمانی در شرکت گاز استان یزد با استفاده از رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری انجام شد. در این پژوهش، برای جمع آوری اطلاعات در بخش کیفی از ادبیات موضوع و انجام مصاحبه با خبرگان مدیریتی شامل اساتید دانشگاه، مدیران و کارشناسان شرکت گاز استان یزد به تعداد 15 نفر استفاده شد و داده های بخش کمّی با استفاده از پرسشنامه گردآوری و با روش دلفی فازی تحلیل شد. یافته های پژوهش در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه ها در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی تحلیل شد که 11 عامل اصلی و 54 شاخص شناسایی شدند. اعتبارسنجی شاخص های شناسایی شده با استفاده از روش دلفی فازی مورد تأیید قرار گرفت. در بخش مدل سازی ساختاری تفسیری، پرسشنامه مقایسات زوجی از مؤلفه های انتخاب شده در بخش کیفی طراحی شد و مدل سازی انجام شد. نتایج مدل سازی ساختاری تفسیری نشان داد که متغیرهای مدیریتی و سازمانی به ترتیب اولین و دومین متغیرهای کلیدی و استراتژیک محسوب می شوند.

هدف از اجرای این تحقیق طراحی الگوی عوامل مؤثر بر نشاط سازمانی کارکنان با روش فراترکیب بود. در پژوهش حاضر، با به کارگیری رویکرد مرور سیستماتیک و فراترکیب کیفی، به تحلیل نتایج و یافته های محققان قبلی پرداخته شد و با اجرای گام های هفتگانه روش ساندلوسکی و باروسو مدل مفهومی عوامل مؤثر بر نشاط سازمانی کارکنان دسته بندی شدند. اعتبار مقالات با برنامه مهارت های ارزی ابی حی اتی (CASP) مش خص ش د. از این منظر این پژوهش از نظر هدف کاربردی است که محققان پس از بازبینی مقالات مرتبط آن ها را با یک دیگر ترکیب کردند. در این زمینه، پس از بررسی های اولیه و نظر استادان این حوزه، 16 مقاله از میان ده ها مقاله رصد و در پایگاه های اطلاعاتی به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند و مورد بررسی و ارزیابی دقیق قرار گرفتند. یافته های این پژوهش نشان می دهد تا کنون در 3 بعد و 10 مؤلفه و 79 شاخص درباره عوامل مؤثر بر نشاط سازمانی کارکنان تحقیق صورت پذیرفته که پس از طی مراحل متعدد مدل مفهومی مرتبط با این موضوع ارائه شده است. ابعاد اصلی نشاط سازمانی کارکنان شامل بعد فردی، سازمانی، و اجتماعی است که پس از طی مراحل مختلف مدل مفهومی مرتبط با این موضوع ارائه شده است.

پژوهش حاضر با هدف مدل یابی ارتقاء نشاط سازمانی و عملکرد زیست محیطی دانشگاه با استفاده از پیاده سازی مدیریت سبز از طریق روش تحقیق مدل آمیخته اکتشافی انجام شد. جامعه آماری آن در بخش کیفی، گروهی از اساتید رشته مدیریت دولتی و رشته محیط زیست در دانشگاه های آزاد کشور و در بخش کمی کلیه 1. اعضاء هیئت علمی، 2. مدیران عالی، میانی و عملیاتی و 3. مسئولین واحد های اداری، آموزشی و پژوهشی دانشگاه های آزاد استان مازندران بتعداد 1950 نفر بودند. در بخش کیفی از روش نمونه گیری هدفمند حاوی اطلاعات غنی، تعداد 20 نفر و در بخش کمی با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای نسبی بر اساس فرمول کوکران، تعداد 321 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده ها در بخش کیفی از طریق اجرای تکنیک دلفی با پرسشنامه نیمه ساختاریافته شد. روایی پرسشنامه ها به صورت محتوایی و سازه تأیید شد. پایایی و پایایی ترکیبی نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ با 87 درصد برآورد و تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از دو روش آمار توصیفی(میانگین، واریانس، انحراف معیار) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تائیدی) استفاده شد. یافته ها نشان داد، مدیریت سبز (شش بعد) بر نشاط سازمانی (هفت بعد) و عملکرد زیست محیطی (هفت بعد) و نشاط سازمانی بر عملکرد زیست محیطی تاثیر دارد. همچنین، نشاط سازمانی در تاثیر مدیریت سبز بر عملکرد زیست محیطی، نقش میانجی را ایفا نمود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و واکاوی موانع موثر بر نشاط سازمانی در سازمان های دولتی انجام شد.روش شناسی: مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی بود. جامعه پژوهش اسناد نشاط سازمانی و اعضای هیأت علمی و مدیران و معاونان سازمان دولتی استان مازندران در سال 1398 بودند. علاوه بر بررسی اسناد نشاط سازمانی، تعداد 11 نفر از خبرگان طبق اصل اشباع نظری با روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از روش های مرور اسناد و مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان استفاده که روایی محتوایی آن توسط دو پژوهشگر دیگر تایید و پایایی آن با روش ضریب کاپای کوهن 83/0 محاسبه شد. در نهایت، داده ها با روش تحلیل مضمون در نرم افزار MAXQDA12 تحلیل شدند.یافته ها: یافته ها نشان داد که موانع موثر بر نشاط سازمانی در سازمان های دولتی دارای 120 مفهوم، 49 مولفه و 9 مضمون بود. مضمون مدیریتی شامل پنج مولفه سبک رهبری مستبدانه، بی اعتمادی در کار، نظارت سخت گیرانه، ناکارآمدی مدیران و نگرش منفی مدیران به کارکنان، مضمون فردی شامل شش مولفه منفی نگری در کار، خودسانسوری و سکوت سازمانی، درون گرایی، نارضایتی شغلی، شکاف بین نسلی در سازمان و تبعیض جنسیتی، مضمون سازمانی شامل شش مولفه بی عدالتی در سازمان، شرایط سخت محیط کار، ساختار متمرکز سازمانی، بی ثباتی شغلی، روابط انسانی کنترل شده و استرس شغلی، مضمون اقتصادی شامل هفت مولفه بی سامانی در حقوق بر اساس سمت، اهمال کاری در بازپس دهی پاداش و مزایا، تورم، گرانی و بیکاری چند سال اخیر، شکاف طبقاتی، توزیع نادرست خدمات و امکانات بین کارکنان، پرداخت مالیات های نامتناسب با حقوق و درآمد نامتناسب با هزینه های زندگی، مضمون سیاسی شامل پنج مولفه محدودیت آزادی سیاسی و فردی در سازمان، بی اعتمادی به توانایی دولت در بهبود وضعیت کشور، وجود فساد در سیستم اداری و مالی، بی اعتمادی به برنامه ریزی در کارهای مدیران و عدم پایبندی مدیران و سرپرستان به قوانین و مقررات، مضمون محیط کالبدی شامل پنج مولفه محیط های نامناسب برای استراحت، نبود امکانات و تجهیزات ورزشی، استفاده از رنگ های سرد و نامناسب در طراحی ساختمان ها، عدم استفاده از نمادها و اصول بومی در معماری ساختمان ها و استفاده نامناسب از روشنایی در ساختمان ها، مضمون مذهبی- ارزشی شامل شش مولفه اهمال کاری در برگزاری جشن های ملی و دینی به صورت جمعی، سهل انگاری در برگزاری اعیاد و آیین های مذهبی، سستی در برگزاری فعالیت های مذهبی و معنوی، بی توجهی به فرهنگ های سنتی، بدخلقی با دیگران به عنوان یک ارزش و بی اعتمادی به قضا و قدر الهی، مضمون تکنولوژیکی شامل چهار مولفه ارتباط کارکنان با تکنولوژی نوین به جای روابط انسانی، کاهش نیاز به منابع انسانی به دلیل کاربرد تکنولوژی، تخصیص زمان زیاد برای استفاده از تکنولوژی و استفاده از تکنولوژی نوین (ربات) به جای انسان و مضمون اجتماعی- فرهنگی شامل پنج مولفه عدم دلبستگی و احساس تعلق به محل زندگی، نداشتن حس هویت و خاطرات خوش از محل زندگی، عضویت در گروه ها و تشکل های اجتماعی خاص، عدم حس آزادی و امنیت در جامعه و عدم دسترسی به فضاها، خدمات و امکانات در شهرها بود.بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، مدیران و برنامه ریزان سازمان ها می توانند گام موثری در جهت رفع موانع موثر بر نشاط سازمانی بردارند که برای این منظور نیاز است تا شرایط را برای بهبود مضامین و مولفه های شناسایی شده فراهم سازند.