مطالب

در منابع دین اسلام به خصوص قرآن و نهج البلاغه به همه بایدها و نبایدها و الزامات زندگی فردی و اجتماعی انسان پرداخته شده است. اصول و بسترهای اخلاق حرفه ای نیز که بحث نسبتاً جدیدی در مشاغل، ادارات و سازمان ها می باشد حدود 1400 سال پیش توسط دین اسلام مورد توجه قرار گرفته است و می توان با رجوع به منابع اسلامی پاسخ های تخصصی و کارشناسی برای مسایل مرتبط با اخلاق حرفه ای به دست آورد. نامه ی امیرالمؤمنین علی (ع) به مالک اشتر فرماندار مصر، از بارزترین مصادیق مؤلفه های اخلاق حرفه ای مدیران و کارگزاران حکومتی در منابع اسلامی می باشد که در آن ویژگی های اساسی یک مدیر و کارگزار حکومتی بیان گردیده است. هدف تحقیق حاضر شناسایی و اولویت بندی مؤلفه های اخلاق حرفه ای مدیران از دیدگاه حضرت علی (ع) می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق مصاحبه و پرسش نامه ی محقق ساخته است که سؤال های پرسش نامه پس از مطالعه و مرور ادبیات موضوع و استخراج مؤلفه های اخلاق حرفه ای از کتاب شریف نهج البلاغه که شامل خطبه ها، نامه ها و حکمت های امیرالمؤمنین (ع) تنظیم و برای نظریه آزمایی؛ سوال های پرسش نامه پس از سنجش روایی و پایایی آن، بین نمونه آماری توزیع شد. اطلاعات حاصل از پرسشنامه با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی مورد طبقه بندی و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد که مؤلفه ی «تأمین مالی کارکنان» اخلاق حرفه ای بیشترین اهمیت و مؤلفه ی «شایسته سالاری و اهلیت گرایی» اخلاق حرفه ای کمترین اهمیت را نسبت به سایر مؤلفه ای 25 گانه اخلاق حرفه ای را دارد

تعریف مستقل یا درهم تنیده دو کلیدواژه «حق» و «خیر» و تقدم یکی بر دیگری، از مباحث پیشینه دار و چالش برانگیز در حوزه نظری فلسفه اخلاق است. نوع نگاه به این موضوع بنیادینِ هنجار اخلاقی، در میان اندیشمندان متقدم و متجدد، اندیشه ها و مکاتب اخلاقی گوناگون و گاه متضاد را پدید آورده است. نوشتار حاضر، ضمن نگاهی گذرا به نظریات مهم این عرصه، با واکاوی و تحلیل سیره علوی بر اساس نهج البلاغه، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد منش حضرت(ع) به عنوان یک معیار اصیل اسلامی، با نفی نگاه تقدس گرایانه به امر حکومت و ارائه یک الگوی حاکمیت زمینی، بر اصل نخستین حق مداری بنا شده است. حق محوری امام(ع) در مواردی با مفهوم خیر، انطباق داشته و گاهی به ظاهر، با خیر در تزاحم است. از مصادیق تزاحم حق با خیر در نهج البلاغه، می توان به حق حیات، حق مساوات، حق آزادی های سیاسی همچون حق آزادی در انتقاد و اعتراض، انتخاب حاکم، نوع حکومت و تجدید بیعت با حاکم اشاره کرد. به هنگام تزاحم، تقدم حق بر خیر، با پشتوانه ضروری و عقلانی آگاهی بخشی که خیر فردی و جمعی را به دنبال دارد، هویدا می شود. در کنار این، شیوه امیر المؤمنین(ع) به الزام در حق گرایی و توصیه صریح یا ضمنی به خیرگرایی، فلسفه عملکرد قرآنی ایشان را در نیل به هدف غایی آفرینش انسان یعنی نیل به کمال که به معنای اصالت دادن به خیر است، نمایان می سازد.

برای پاسخگویی به شرایط پرچالش محیط کسب وکار و نیاز مبرم سازمان ها به تفکر کسب و کار در پست های عالی سازمان، یکی از جدیدترین مفاهیم حوزه رهبری به عنوان مدیریت کسب و کار مطرح شده و در حال گسترش است. مدیریت کسب و کار رویکرد بررسی و بهبود مداوم استراتژی، ساختار و سیستم توسط مدیریت کل سازمان است. در این تحقیق سعی شده شاخص های مدیریت کسب و کار متناسب با نیازهای جامعه اسلامی ارائه گردد. برای این کار در مرحله اول با گردآوری و تحلیل محتوای تعاریف مدیریت کسب و کار بیست سال گذشته، یک تعریف جامع از مدیریت کسب و کار ارائه گردید. در گام بعد با کمک وجوه تمایز مدیریت با مدیریت کسب و کار ، از میان واژگان متناظر با تعاریف رهبری و مدیریت با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و آموزه های دینی، کلمات مرتبط با مفهوم مدیریت کسب و کار انتخاب شد. سپس جهت استخراج و تفسیر متون از روش شناسی مطالعاتی در آموزه های دینی و در جهت کدگذاری مطالب استخراج شده، از روش داده بنیاد استفاده شد. برای تکمیل ابعاد محیطی الگو نیز با کمک روش تحقیق تاریخی، شش واقعه مهم حکومت امام بررسی شد و جهت دستیابی به فرآیند مدیریت کسب و کار، مجموع رفتارها و بیانات ایشان در این شش واقعه، مورد بررسی مجدد قرار گرفت. حضرت علی علیه السلام دستاورد این تحقیق، شاخص های مدیریت کسب و کار (شامل ابعاد فردی، سازمانی و محیطی) و فرآیند مدیریت کسب و کار با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و آموزه های دینی موجود است

این مقاله به صورت توصیفی تحلیلی و نقادی به بررسی «عرفان پائولو کوئیلو» و تطبیق آن با نهج البلاغه پرداخته است. عرفان در اصطلاح راه و روش رسیدن به خداست، در عصر حاضر عصر انفجار عرفان هاست که از عمر آنها کمتر از دو دهه می گذرد و در فراروی بشر انواع تفکر که هر کدام نوعی جذابیت دارد، گسترده شده است. پائولو کوئیلو با خلق داستان های جذاب مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده است. با این که در ادبیات مختص به خودش گاهی مبانی صحیح و قابل درکی را ارائه داده است، ولی در بین آنها مباحثی که تعداد آن ها نسبتاً زیاد است افکاری مانند خدای خطاکار! رسیدن به رؤیای شخصی، تعریفی اشتباه از عشق و اعتقاد به سحر و جادو را به ذهن مخاطب القا می کند. و چون ادعای عرفانی نو و تفکری جدید ندارد و ضوابط خاصی در نظر نگرفته است، فرد بدون این که متوجه باشد دستخوش این القائات می شود. تاکنون کتاب خاصی در مورد این عرفان به نگارش در نیامده است و کتاب «جریان شناسی انتقادی عرفان های نوظهور» نوشته حمیدرضا مظاهری سیف به صورت گذرا و سطحی همه عرفان ها را بررسی کرده و کتاب «کژ راهه» نیز مجموعه ای از مقالات در مورد همه عرفان هاست. بخصوص این که کسی مبانی فکری پائولو کوئیلو را به توجه به نهج البلاغه مورد نقد قرار نداده است. کتاب های پائولو کوئیلو از طریق اینترنت در دسترس عموم است حتی با ممنوعیت نشر و توزیع این کتب همچنان براحتی قابل خرید هستند. این تحقیق سعی بر آن دارد پوچی و بی اساس بودن این تفکر را به تشنگان حقیقت و معرفت بشناساند.

هدف: هدف از انجام تحقیق حاضر، طراحی الگوی بازدارنده از تخلفات اداری با اتکا به آموزه های نهج البلاغه در میان کارکنان سازمان تأمین اجتماعی تهران بزرگ بود. روش: روش این پژوهش، آمیخته(کیفی و کمّی)، از نوع اکتشافی بود. جامعه آماری بخش کمّی تحقیق، شامل مدیران، سرپرستان و کارشناسان مبارزه با تخلفات اداری سازمان تأمین اجتماعی تهران بزرگ به تعداد 245 نفر بود که حجم نمونه آن با استفاده از جدول مورگان، 150 نفر تعیین شد. از ابزار پرسشنامه محقق ساخته در بخش کمّی بهره برداری شد. برای سنجش روایی، از روایی محتوایی به شکل کمّی استفاده شده است. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، 848 درصد محاسبه شد که نشان دهنده روایی و پایایی بالای ابزار به کار رفته در پژوهش(پرسشنامه) است. تجزیه و تحلیل و دستیابی به مدل نهایی با آزمون تحلیل معادلات ساختاری در نرم افزار پی.ال.اس صورت گرفت. از تکنیک حداقل مربعات جزیی، برای سنجش مدل کلی تحقیق استفاده شد. یافته ها: بر اساس یافته های تحلیلی، 348 تم فرعی با رعایت اصل معناشناسی و در سه سطح(پیشگیری، تعالی بخشی و مواجهه/درمان)، در خصوص بازدارندگی از تخلفات اداری استخراج شد که در نهایت، طی هم اندیشی با خبرگان و با توجه به همپوشانی ها، در هفت تم اصلی و 34 تم فرعی دسته بندی شدند. بین تمامی محورها و گزاره های سه سطح، رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: مدل بازدارندگی تخلفات اداری با اتکا به آموزه های نهج البلاغه، بر اساس روابط به دست آمده و هم پوشانی این روابط در حوزه های فردی، سازمانی و اجتماعی- فرهنگی طراحی شد.

اخلاق سازمانی در نظام اداری از موضوعات بسیار مهمی است که باید مورد توجه اندیشمندان قرار گیرد. بسیاری از رفتارها و اقدامات مدیران و کارکنان، متأثر از ارزشهای اخلاقی بوده، ریشه در اخلاق دارد. توجه به اخلاق سازمانی در سازمانها، در جوامعی مانند ایران که دارای هویت اسلامی و ارزشهای اخلاقی غنی ایرانی و اسلامی است، می تواند، در پیشرفت سازمانها نقش اساسی ایفا نماید. پژوهش حاضر به طراحی الگوی اخلاق سازمانی مبتنی بر آموزه های نهج البلاغه پرداخته است. روش پژوهش، روش آمیخته است. در بخش کیفی، از روش تحلیل مضمون و از نرم افزار Maxqda استفاده شده است. روش کار در نهج البلاغه چنین بود، محقق با جستجوی مضامینی که معرف اخلاق سازمانی بودند، با همکاری خبرگان به 896 کد دست یافته، در نهایت کدهای مستخرج به روش تحلیل مضمون در قالب مضامین پایه و 4 مضامین سازمان دهنده که شامل، مؤلفه تخصصی و حرفه ای و مؤلفه ارزشی و معنوی و مؤلفه زمینه ساز و مؤلفه بنیادین و ایدئولوژیک تقسیم شدند. ماحصل، ارائه الگوی اخلاق سازمانی در پرتو نهج البلاغه می باشد. بر اساس یافته ها، پرسشنامه بخش کمی تدوین شد و بین کارکنانی که به صورت طبقه ای نسبی انتخاب شده بودند، توزیع شد. با توجه به نتایج حاصله، مولفه زمینه ساز، ضعیف ترین مولفه در بین مولفه های مورد سنجش انتخاب شده است.

اخلاق یکی از محوری ترین ارکان جامعه به حساب می آید؛ انبیاء الهی مبعوث شدند تا اخلاق را در عالم فراگیر نمایند چنانکه پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) هدف مبعوث شدنشان را تکمیل کردن مکارم اخلاق بیان می کنند؛ از طرفی کتاب شریف نهج البلاغه به این مسأله به طور ویژه پرداخته است تا جاییکه امیرالمومنین (علیه السلام) در عهدنامه مالک اشتر در کنار هر دستور حکومتی یک یا چند دستور تربیتی اخلاقی دارند؛ وجود مضجع شریف امام رضا(علیه السلام) و امامزادگان عظیم الشأن در ایران اسلامی به ویژه بارگاه ملکوتی شاهچراغ(علیه السلام) نعمت های بزرگ و ظرفیت های ملکوتی و نورانی هستند که خداوند تبارک و تعالی برای هدایت جامعه در اختیار ما قرار داده است؛ بنابراین بر افرادی که سهمی در تولیت این اعتاب مقدسه دارند لازم است که در جهت معرفی هرچه بهتر این ذوات مقدسه تلاش نمایند؛ از سویی ظرفیت خدمت رسانی در این آستان بسیار حائز اهمیت است به طوریکه در نگاه عوام مردم ایشان نماینده ذوات مقدسه محسوب میگردند پس شایسته است در راستای ارتقای اخلاقی این ظرفیت مهم گامی برداشته شود؛ در این نوشتار سعی شده است که اصول اخلاقی لازم جهت اعتلای اخلاقی خدمت رسانی به اعتاب مقدسه از منظر نهج البلاغه در قالب سه مهارت مبنایی-شناختی و مهارت رفتاری و مهارت معنوی تبیین گردد تا سهمی هرچند ناچیز در اعتلاء فرهنگ خدمت رسانی اعتاب مقدسه داشته باشد.

زندگی اجتماعی انسان ها در دنیا با مشکلات عجیبی آمیخته است که اگر در برابر آن بایستند و شکیبایی به خرج دهند، به یقین پیروز خواهد شد و اگر ناشکیبایی کنند و در برابر حوادث زانو زنند، به مقصد نخواهند رسید. صبر یکی از فضیلت های بسیار ارزشمند اخلاقی است که در قرآن کریم تأکید فراوان شده است. این فضیلت، علاوه بر اینکه در زندگی فردی تأثیر گذار است، در زندگی اجتماعی نیز جایگاهی خاص دارد. صبر اجتماعی، به معنای تحمل سختی ها و دشواری های یک امت برای رسیدن به هدف پیروزی در برابر دشمن است. از توصیه های مقام معظم رهبری(مد ظله العالی)، انس با نهج البلاغه است که در آن بر صبر تأکید فراوان شده است و شکیبایی را عامل پیروزی ملت ها دانسته است. مقام معظم رهبری، بیانات و سیره عملی حضرت علی(ع) را که نمونه بی نظیر صبر بوده اند، الگوی خود قرار داده اند و بیانات خود را بر محور آن پی ریزی نموده اند. هدف این مقاله، بررسی آثار اجتماعی صبر در بیانات مقام معظم رهبری با استفاده از نهج البلاغه است. این نوشتار از روش کتابخانه ای و توصیفی استفاده نموده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نجات از توطئه و فتنه دشمن، بهترین راه مقابله با دشمن، پیروزی ملت مسلمان، حفظ ایمان، نجات از استبداد جهانی و شکست تحریم ها، از آثار اجتماعی صبر ملت مسلمان در نهج البلاغه و بیانات مقام معظم رهبری است.

نظریه انسجام متنی هلیدی و حسن، یکی از مقوله های مهم زبان شناسی معاصر است که برخلاف نظریات صِرف ساخت گرایی، توجه مهمی به ساختارهای زبانی در بافت موقعیتی دارد و به واسطه آن می توان نتایج قابل تأملی را در زمینه میزان انسجام متن ارائه داد. در نظرگاه آنان، عوامل انسجام متن در سه دسته دستوری، واژگانی و پیوندی قرار می گیرد. در پژوهش حاضر، ابعاد سه گانه انسجام در خطبه 181 نهج البلاغه، بررسی شد؛ به طوری که انسجام دستوری با بسامد 44 درصد، بیشترین سهم انسجام را در خطبه داشته است و انسجام واژگانی با بسامد 43 و انسجام پیوندی با بسامد 13 درصد به ترتیب در جایگاه بعدی اهمیت قرار دارند. این فراوانی نشانگر آن است که برجستگی کلام امیرالمؤمنین، علاوه بر محتوای ژرف آن، مرهون کاربست هوشمندانه عوامل پیوندسازی است که از این همایش و تفکر در کنه معانی و مضامین آن  حاصل می گردد و از عظمت جایگاه آن پرده برمی دارد.

هدف: انضباط سازمانی نقش مهمی در زندگی بشر و اداره جوامع داشته است. یکی از متغیرهای کلیدی در رشد و توسعه هر سازمان، داشتن کارکنانی منضبط و نظم و ترتیب در امور آن سازمان است؛ نظمی که بر اطاعت و احترام متقابل بین سازمان و کارکنانش مبتنی است و برای موفقیت در کار ضرورت دارد؛ زیرا در سایه همین نظم و انضباط است که بسیاری از دغدغه های سازمانی مرتفع می شود و بستر امنیت پایدار در سازمان حکمفرما خواهد شد؛ بنابراین این پژوهش با هدف شناسایی مؤلفه های انضباط سازمانی مبتنی بر بیانات امام علی (ع) در نهج البلاغه انجام شده است. روش: روش این پژوهش به این گونه بوده است که با استفاده از شیوه تحلیل مضمون، متن نهج البلاغه با استدلال و منطق بیان شده انضباط سازمانی در جهت تدوین و اجرا شناسه گذاری شد. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، در مجموع 152 شناسه مشخص و در قالب 37 مضمون پایه و 9 مضمون سازمان دهنده «عدالت محوری»، «رعایت قوانین و آیین نامه ها»، «پایبندی به عهد و پیمان سازمانی»، «پذیرش انتقادات و انتقادپذیری»، «تصمیمات و اقدامات مناسب»، «رشد معنوی و تخصصی افراد»، «شایستگی های ارتباطی و اجتماعی»، «کیفیت تعاملات سازمانی» و «رسیدگی کامل به مسائل جاری» ساماندهی شد. در نهایت همه مضامین، ذیل مضمون فراگیر انضباط سازمانی مبتنی بر بیانات امام علی (ع) در نهج البلاغه قرار گرفتند. نتیجه گیری: الگوی نهایی این پژوهش می تواند مبنایی برای مدیران ارشد سازمان ها و ارائه راهکارهایی برای بهبود انضباط سازمانی در سازمان خویش باشد. مدیران بر اساس مؤلفه های تعریف شده در این پژوهش، می توانند آموزش های متناسب برای ایفای هرچه بهتر سازمان های اداری ارائه دهند.

حضرت علی (ع) در کتاب شریف نهج البلاغه، معارفی عمیق و ره گشا برای طالبان کمال انسانیت ارائه داده است. یکی از این مفاهیم پر نغز، مفهوم عمل عرفانی است. می توان چنین گفت که اولین و ابتدایی ترین مرحله ای که سالک برای وصول به حق باید بدان توجه نماید، عمل و انجام عبادات مأموره می باشد. از طریق عمل، سالک به تهذیب نفس می پردازد تا ظرف وجودی اش، قابلیت درک مظروف با عظمتی همچون رب العالمین را بیابد. در واقع، هدف از عمل، عملی است که بر معرفت سالک بیفزاید. از منظر نهج البلاغه عمل به دو نوع اعمال ظاهری و اعمال باطنی قابل تقسیم است که انجام خالصانه ی هر کدام از آنها مرکب پر نوری برای وصول سالک به سر منزل مقصود می شود. برخی از مهم ترین اعمال عرفانی در نهج البلاغه عبارتند از : نماز، روزه، زهد، ورع، پرهیز از دروغ گویی و غیبت و...

این پژوهش بر آن است تا با واکاوی نهج البلاغه خصوصاً نامه 31، تبیینی از اهداف، اصول و روش های تربیت ارائه دهد یکی از ویژگیهای مهم این کار پژوهشی تلاش برای فراهم آوردن پژوهشی منظم در زمینه تربیت است و منبع قرار دادن نهج البلاغه به عنوان یکی از غنی ترین منابع در حوزه تعلیم و تربیت است. مسئله اصلی پژوهش، استخراج و تدوین اهداف، اصول و روشهای تربیت بر مبنای نهج البلاغه است. این پژوهش، جنبه نظری دارد و روش آن، توصیفی تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات، کت ابخانه ای است. «اهداف تعلیم وتربیت» در نهج البلاغه شامل، یک هدف غایی و چندین هدف واسطه ای است. هدف غایی تعلیم و تربیت در نهج البلاغه پرستش خدا با تاکید بر شناخت خداوند و اوصاف او و وحدانیت و عدالت اوست. اهداف واسطه ای نیز از نظر ایشان شامل: شأن جسمانی، شأن فکری، شأن اخلاقی، شأن اجتماعی، شأن اقتصادی و شأن سیاسی می باشد. اصول تعلیم و تربیت شامل:آخرت گرایی،عمل گرایی، امیدواری، پایداری، تعقل ورزی، تکبر گریزی و پیروی از طبیعت. روش های تربیت هم شامل: پرورش نیروی عقلانی، منع عزلت گرایی، روش مجازات و پاداش طبیعی و روش تربیت منفی می باشد.

زمینه و هدف: ادراک عدالت مفهومی است تجمعی، برآمده از کنش های اجتماعی که در قالب چرخه های ادراکی رفتاری بین کنشگران اجتماعی در گذر زمان تعریف و بازتعریف می شود. این چرخه های ادراکی رفتاری بین فرادست و فرودست در سازمان ها، ادراکات و به تبع آن، رفتارهای هر دو سوی رابطه را در چرخه ای نامتناهی متأثر می سازد. با توجه به کمتر بودن فرادستان و در مرکز قرار گرفتن آن ها در تعاملات سازمانی، بهترین نقطه مداخله برای مدیریت این چرخه ها، ادراکات فرادستان و به تبع آن، رفتار متأثر از این ادراک است. هدف این پژوهش، شناسایی ویژگی های شخصیتی ای است که بر ادراک عدالت در رهبران و در ادامه رفتار آن ها تأثیرگذار است. روش: این پژوهش از نظر نتیجه بنیادی، از نظر هدف اکتشافی و از نظر روش کیفی است و با رویکرد استقرایی صورت گرفته است. داده ها به روش کتابخانه ای و بر اساس تحلیل مضمون بر متن نهج البلاغه جمع آوری شده است. بدین منظور کل متن نهج البلاغه ، به عنوان مجموعه ای مدون و شناخته شده از بیانات امام علی (ع) با هدف تعیین شده بارها مطالعه شد و پس از گزینش بخش های مرتبط با هدف پژوهش، کدگذاری ها انجام گرفت. در ادامه با استفاده از ابزار شبکه مضامین و تحلیل مقایسه ای، کدها پیرایش و در چند مرحله دسته بندی و خلاصه شدند. اعتبار یافته ها با استفاده از ضریب هولستی (92 درصد) و پنل خبرگان به تأیید رسید. اجماع در خصوص دسته بندی کدها با شیوه دلفی انجام شد. یافته ها: دستیابی به دو مجموعه کد، یافته های این پژوهش است. یک مجموعه، 25 کد رابط را دربرمی گیرد که به چگونگی ارتباط ویژگی های شخصیتی و رفتاری با اعتقادها، ارزش ها و باورها اشاره می کند و مجموعه دیگر، 505 شناسه (کد) پایه احصاشده را شامل می شود که در قالب دو مضمون سازمان دهنده اصلی با عنوان بزرگواری وکرامت و استواری وصلابت دسته بندی شدند. مضمون بزرگواری وکرامت، خود سه مضمون سازمان دهنده فرعی را پوشش می دهد که عبارت اند از: احترام به دیگران، لطف و مهربانی و بزرگ منشی. مضمون سازمان دهنده اصلی استواری وصلابت، نیز سه مضمون سازمان دهنده فرعی را دربرمی گیرد: خودکنترلی، بصیرت و ثبات شخصیت. این یافته ها گویای سبک خاصی از رهبری است که از طریق دو مجموعه ویژگیِ ذیلِ بزرگواری وکرامت و استواری وصلابت متوازن می شود.

یکی از اهرم های مبارزه با فساد در سیستم حکومتی، شفافیت است. شفافیت مقوله ای است که در جهت تقویت رابطه حکومت با مردم، یک حرکت اساسی در بهبود سیاستگذاری قلمداد می شود و یکی از اهرم های مبارزه با فساد درسیستم حکومتی است. در این مقاله با تأکید برعظمت اندیشه ملکوتی امام علی (ع) و تفوق آن بر افکار و آرای بشری تلاش شده است به موانع تحقق شفافیّت در اندیشه سیاسی علوی توجه شود. بدین منظور، باروش توصیفی- تحلیلی به شیوه اسنادی، از طریق گرد آوری اطلاعات و داده های تحقیق از اسناد و مدارک موجود در این موضوع، پاسخگویی به این سئوال دنبال می شود که در سلوک سیاسی علوی، موانع تحقق شفافیّت در حکومت چه اموری است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که پنهان کاری و عدم ارائه اخبار و اطلاعات، عدم نظارت و کنترل، عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری، استبداد رأی و خود کامگی، از جمله موانع تحقق شفافیّت در حکومت اند، که روند کار را در حکومت مختل می کند. محصول چنین فرایندی؛ از یک سو توسعه نیافتگی و بی عدالتی اجتماعی و از سوی دیگر رانت خواری و انتقال منابع عمومی به سمت افراد و گروه های خاص می باشد.

یکی از آفات زندگی دنیوی میل به اشرافی گری است. این آفت هم نسبت به حاکمان و هم نسبت مردم یک جامعه یک تهدید جدی به شمار می رود. اشرافی گری که با خودبرتربینی همراه است روی آوردن به تجملات و اموری از جلوه های مختلف زندگی است که وجود آن ها برای ادامه یک زندگی عزت مندانه و حتی مرفه لزومی ندارد. این نوع زندگی باعث ایجاد یا تعمیق شکاف طبقاتی اقشار جامعه گردیده و در نهایت منجر به فروپاشی اجتماعی می گردد، از این رو لازم است با عوامل ایجاد آن مبارزه گردد. این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی است در صدد آن است تا با شناسایی عوامل ایجاد اشرافی گری راه مبارزه با آنها را هموار ساخته و از این طریق گامی در راه ریشه کن کردن اشرافی گری در جامعه بردارد.

زبان بدن از جمله مهم ترین ابزارهای ارتباطی جامعه بشری است که انسان ها از آن برای بیان احساسات و دلالت های مختلف بهره می گیرند. نقش زبان بدن در بستر متون ادبی برای کشف مقاصد و داده های مفهومی و آرایه های ادبی که به صورت زبان بدن مجسم شده است، درخور توجه می باشد. کتاب نهج البلاغه مملوّ از صنایع ادبی و لطافت های کلامی است. در این مقاله، موضوع زبان بدن (دست) در نهج البلاغه از نظر دلالت های مفهومی بلاغی به روش توصیفی تحلیلی بررسی می شود. از دلالت های مفهومی و بلاغی دست در کلام امام علی (ع) می توان به گزاره های بی یاور بودن، پافشاری بر عدم اطاعت، اعلام بیعت، بخل ورزی، نفرین، میزان نعمت و بخشش، آماده حمله کردن، قبول بیعت، ندامت و حسرت، مساعدت و هماهنگی، اندوه فراق، بی تابی تأسف بار، حالات اظهار پشیمانی، جدّیت و خستگی ناپذیری در طلب امر، فاصله بین حق و باطل، مغلوب شدن و خطاکار بودن، استعاره، تشبیه، تمثیل، کنایه و اقتباس اشاره نمود.

یکی از روشهای کشف معانی واژهها، در نهج البلاغه توجه به مفاهیم همنشین است که نقش مکمل در فهم مقصود نهج البلاغه از ایراد واژگان دارد.پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی بر آن است که واژه علم را در نهج البلاغه بر پایه روابط هم نشین، مورد واکاوی و تجزیه و تحلیل قرار دهد. واژه علم از پربسامدترین واژه ها در قالب های مختلف اشتقاقی در نهج البلاغه است. حضرت علی علیه السلام با بهره مندی از معارف بلند الهی و برای تعالی جایگاه انسان و ارزشهای انسانی، به سوی فراگیری علم نافع دعوت و از پرداختن به علم غیر نافع بر حذر میدارد. برآیند پژوهش نشان میدهد. مؤلفه های معنایی علم در دو محور آثار ونتایج قابل ارایه است. واژگانی از قبیل : حلم،تفکر، تعقل وعمل از لوازم علم و واژگان فهم، بصیرت، حکمت، معرفت، یقین،منفعت و خیر ازآثار ونتایج علم ودر رابطه تقابلی واژگان جهل وجاهل با مرکزیت علم، پیکرهای را تشکیل می دهند که اجزای آن در یک حوزه معنایی به صورت هم نشین برای تقویت معنی علم، در کنار این واژه قرار می گیرند. نتایج حاصل نشان میدهد، واژگان همنشین تفکر، تعقل،عمل و حلم با علم دارای رابطه معنا داری بوده و تشدید کننده آن می باشد.

یکی از مؤلفه های سبک زندگی در هر نظام اجتماعی، ارزش ها هستند. ارزش اجتماعی عبارت است از واقعیات و امور مطلوبی که مورد درخواست اکثریت جامعه هستند. این ارزش ها به مرور زمان دچار تحول می گردند. تحول ارزش ها یکی از مسائل مورد توجه در نهج البلاغه است. در این نوشتار عوامل تحول ارزش ها در نهج البلاغه، با هدف فرهنگ سازی برای پایبندی به ارزش های اسلامی، با روش تبیینی مورد بررسی قرار گرفته است. از ویژگی های نظام اجتماعی، پویایی است که بالتبع شامل نظام ارزشی جامعه نیز می شود. تحول نظام ارزشی جامعه گاه تحت تأثیر عواملی است که ریشه در درون انسان دارد. برای مثال نوع اعتقاد فرد به خداوند و معاد ارزش های خاصی را در وی ایجاد می کند. گاهی نیز ارزش ها تحت تأثیر عوامل بیرونی تحول یافته و متناسب با عمل و رفتار انسان تغییر می یابند. مثلاً میزان عمل به دستورات الهی در نوع نظام ارزشی مؤثر است. همچنین عملکرد خانواده و میزان الگوپذیری انسان از آن نظام ارزشی، فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. تأثیرات محیط نیز یکی از عوامل بیرونی در تحول ارزش ها مطرح هستند.

« منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه » تألیف قطب الدین راوندی از مفسران، محدثان و ادیبان قرن ششم هجری نخستین شرح کامل بر کتاب نهج البلاغه است که تمام کتاب را به ترتیب از خطبه ها تا کلمات قصار شرح داده است. بر اساس یافته های این پژوهش، از روش های فقه الحدیثی ایشان در این کتاب، می توان به استفاده از شعر در تبیین روایات، استناد به اقوال علمای شیعه و لغت قبل از خود، استناد به تاریخ و داستان های تاریخی، دفاع از مبانی کلامی شیعه و ردّ مخالفان، اشاره به اختلاف روایت، توجه به وجوه گوناگون معنایی روایت و استفاده از علوم ادبی مثل صرف، نحو، بلاغت و لغت اشاره کرد. ویژگی های نگارشی راوندی در کتاب منهاج البراعه بر خلاصه نویسی، پرهیز از اغلاق، حلّ وجوه غامض در روایات و دور بودن از تعصّب نابجای مذهبی استوار است.

یکی از مهم ترین موضوعاتی که در نهج البلاغه موردتوجه و بحث قرارگرفته است، زنان هستند. جایگاه زنان در کلام حضرت علی (ع) بعضاً محل اختلاف بین مترجمان بوده و بحث های فراوانی را در پی داشته است. در پژوهش حاضر سعی برآن است تا به این دو پرسش پاسخ دهیم که آیا جنسیت و ایدئولوژی مترجم می تواند تفاوتی در ترجمه متن کتابی مذهبی همچون نهج البلاغه ایجاد کند و مترجمان زن و مرد از چه دسته بندی هایی بر اساس مدل تحلیل انتقادی گفتمان فرحزاد و چه راهکارهایی بر اساس مدل زوبرگا در جهت اعمال ایدئولوژی خود استفاده کرده اند. مقاله حاضر، با هدف بررسی تأثیر جنسیت و ایدئولوژی مترجم در ترجمه حکمت ها، خطبه ها و نامه های مربوط به زنان در نهج البلاغه با توجه به ترجمه محمد دشتی و ناهید آقا میرزایی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد که در ترجمه این سخنان، ایدئولوژی مترجمان نقش بسزایی داشته است و منجر به تفاوت های چشمگیری در ترجمه های آن ها شده است. همچنین بررسی تأثیر جنسیت مترجم، نشان داد میان ترجمه مترجم مرد از موضوعات مربوط به زنان و اعمال بار منفی در انتقال معنا رابطه مستقیمی وجود ندارد و مترجم مرد در بسیاری از موارد برخلاف مترجم زن با نگرشی مثبت نسبت به زنان به ترجمه پرداخته است.