مطالعات راهبردی زنان

مقاله حاضر موضوع تجربه بارداری را با تمرکز بر دو مؤلفه کلیدی زنان و بارداری و با هدف شناخت بیشتر از مسئله جمعیت در ایران، مورد بررسی قرار داده است. این بررسی با روش تحلیل مضمون و تمرکز بر داده های استخراج شده از مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 30 نفر از زنان باردار اردبیلی، انجام گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش یازده مضمون پایه شامل: بارداری به مثابه امر ایجابی، فشار خانواده، منزلت بارداری، نفوذ مردانگی، بارداری بر مدار پزشکی، فضای مجازی، مقاومت، بارداری اراده شده، تقابل زنانه، نگرانی و محدودیت ادراک شده استخراج گردید. این مضامین در قالب سه مضمون ساختار سنتی و جدید، عاملیت سازمان دهی و الگوی نهایی در قالب شبکه ای از مضامین، تحت عنوان «بارداری در کشاکش ساختار و عاملیت» تدوین شده است. بر اساس یافته های تحقیق می توان استدلال کرد که بارداری فراتر از یک رویداد زیستی، فرایندی چندوجهی است. تجربه زیسته زنان در طول این فرایند و در مواجهه با وجوه متفاوت آن شکل می گیرد و این تجربه در زمینه ای دیالکتیکی از حضور نهادهای سنتی و مدرنی چون خانواده و پزشکی توسط کنشگرانی آگاه زیسته می شود.

طلاق برای برخی زنان تصمیمی در جهت کاهش آسیب و افزایش سلامت جسمانی و روانی است و برای برخی همراه با پشیمانی و آسیب بیشتر است. پژوهش حاضر با هدف شناخت و پیشگیری از طلاق آسیب زا و پشیمانی پس از طلاق زنان، با روش تحلیل محتوا کیفی، مبتنی بر رویکرد تحلیل محتوا متعارف، با استفاده از نمونه گیری هدفمند و مثلث سازی داده ها انجام شد. گردآوری داده ها با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با 37 زن آسیب دیده از طلاق و 12 مشاور و روانشناس در تهران انجام شد. طبق یافته ها 2 تم اصلی، 6 مقوله و 43 زیر مقوله شناسایی شد. طلاق نامعقولانه دربرگیرنده سه مقوله عدم تلاش کافی برای حفظ زندگی، اقدام سریع و هیجانی جهت طلاق و عدم آمادگی لازم برای زندگی پس از طلاق است. یافته ها تأکیدی بر ضرورت فرهنگ سازی مراجعه به متخصصین سلامت روان در هنگام تعارضات زناشویی و ارجاع از دادگاه خانواده به مشاوره در موارد اقدام به طلاق، جهت کاهش طلاق آسیب زا و پشیمانی پس از طلاق است.

گیلان با کمترین نرخ موالید از جمله پیرترین استان های کشور است. لذا مسئله کاهش جمعیت و نرخ موالید در استان یکی از مهم ترین مسائل استان گیلان به شمار می رود. یکی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در تحقق عملی اهداف سیاست های جمعیتی و افزایش میزان موالید، اقبال و پذیرش عمومی مردم و جامعه نسبت به این سیاست های جمعیتی است. بر این اساس در این پژوهش تلاش شد تا نگرش مردم گیلان از ابعاد شناختی عاطفی و عملی نسبت به سیاست های جمعیتی کشور مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. برای گردآوری داده ها ضمن اتخاذ رویکردی توصیفی و پیمایشی تلاش شد تا با ابزار پرسشنامه نگرش مردم گیلان در خصوص سیاست های جمعیتی مورد بررسی قرار گیرد. جامعه آماری پژوهش شامل ساکنان 18 تا 50 ساله متأهل استان گیلان است و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 384 نفر محاسبه گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نگرش مردم نسبت به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در وضعیت بینابین (نه خیلی منفی نه خیلی مثبت) قرار دارد. 70 درصد پاسخ دهندگان از محتوای قانون اطلاع زیادی ندارند. بر اساس نتایج پیمایش، رابطه معناداری میان جنسیت، مذهب، تحصیلات و محل سکونت افراد و شغل با نگرش آنان نسبت به سیاست های جمعیتی وجود ندارد؛ اما بین نگرش رفتاری و سن رابطه معنادار معکوس وجود دارد. همچنین میان برخی از ابعاد نگرشی افراد و مدت تأهل و تعداد فرزند، نوع سکونت (مالک- مستأجر) و میزان هزینه کرد ماهانه و درآمد فعلی افراد و نیز تعداد مطلوب فرزند رابطه معنادار وجود دارد. اگر چه از جنبه عاطفی همسویی نسبتاً زیادی با مقوله فرزندآوری و قانون حمایت از خانواده دیده می شود اما با توجه به نمره پایین نگرش شناختی و رفتاری عموم زوج های گیلانی می توان گفت نسبت به قانون و اهداف آن و مقوله فرزندآوری از حیث عملی و رفتاری همراهی وجود ندارد.

توجه به فقر در حاشیه ی شهرهای بزرگ، با توجه به رشد این مناطق، مسئله ای حائز اهمیت است. به خصوص بررسی و مطالعه فقر زنان، موضوع بغرنج تری است؛ چرا که زنان فقیر دچار فقر مضاعف هستند. پژوهش حاضر برای فهم دقیق تر مسئله ی فقر در میان زنان حاشیه نشین و چگونگی درک این مسئله توسط آنان انجام گرفته است. این تحقیق از نوع کیفی با روش تحلیل مضمون است. مشارکت کنندگان در این پژوهش 20 نفر از زنان 20 تا 50 ساله ی حاشیه نشین منطقه 14 اصفهان هستند که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند. یافته های حاصل از پژوهش حول چند محور اصلی وضعیت کلی زنان حاشیه نشین، اقشار اقتصادی متفاوت ، رضایت شغلی، وجود تفکرات تبعیض آمیز و طیف دوگانه ی احساس تعلق/عدم تعلق به محل سکونت ترسیم و تحلیل شده است. نگرانی های این زنان شامل نگرانی های شغلی، نگرانی به علت ناامنی محله، نگرانی برای اعضای خانواده و نگرانی برای زندگی زناشویی است و نیازها و انتظارات آنان شامل نیاز به آموزش و فعالیت های فرهنگی و نیاز به امکاناتی شبیه امکانات سایر بخش های شهر می شود. استراتژی های این زنان در مواجهه با فقر و حاشیه نشینی که دربرگیرنده ی تأثیر توجه به روحیات مثبت خود، همرنگی با جماعت و تغییر وضعیت نابسامان موجود به نفع خود است و در انتها چگونگی ترسیم زندگی آینده توسط این زنان که طیفی از تصورات بدبینانه، خوش بینانه و خنثی را در برمی گیرد.

اینستاگرام به عنوان یکی از شبکه های پرطرفدار آنلاین اجتماعی، با ایجاد زمینه لازم برای کاربران فعال به ویژه قشر زنان، امکان خود ابرازی و دیده شدن را به وجود آورده است. پژوهش حاضر به منظور فهم فرصت ها و چالش های زنان بلاگر در شبکه اینستاگرام، به صورت کیفی و با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی (به روش کولایزی) انجام شده است. به منظور گردآوری اطلاعات با 20 نفر از زنان بلاگر، مصاحبه نیمه ساختار یافته صورت گرفته است. مشارکت کنندگان با روش نمونه گیری هدفمند از میان بلاگران فعال در چهار حوزه (سرگرمی و اوقات فراغت، تبلیغات، آموزش و مشاوره، خدمات) انتخاب شدند. بر اساس نتایج، فرصت های به دست آمده زنان بلاگر در فضای اینستاگرام در 7 مضمون (گفتمان تبادل ایده، درآمدزایی، کشف توانمندی ها، ارضاء حس خاص بودن، استفاده رایگان از امکانات فضای مجازی، کنشگری اجتماعی، بازتعریف مطالبات زنانه) و مهم ترین چالش های آنان در مضامینی از جمله (طراحی محتوای پربازدید، افزایش فالوور، تعارض در زندگی آنلاین و واقعی، به مخاطره افتادن سلامت شخص) شناسایی شدند. می توان گفت ارتقاء ظرفیت شبکه های آنلاین، هم زمان فرصت ها و چالش های متعددی را برای عرصه فعالیت بلاگران به همراه داشته است. لذا مدیریت و نظارت صحیح بر محتواهای تولید شده می تواند در بهبود عملکرد زنان بلاگر در جهت پیشبرد فرصت های مطلوب مؤثر تلقی شود.

هدف از پژوهش حاضر ارائه الگوی تبیینی نگرش زنان به سمت های مدیریتی با نقش تعارض کار - خانواده و فرهنگ سازمانی است. این پژوهش از نظر ماهیت و روش، توصیفی – علی و از لحاظ جهت گیری های پژوهش، بنیادی است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد است. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان زن متأهل شاغل در اداره آموزش وپرورش شهرستان بوکان است که با استفاده از قواعد خاص تعیین حجم نمونه برای مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی، 170 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب گردید. برای تحلیل داده ها از تحلیل عاملی تأییدی و برای محاسبه ضرایب مسیر از تحلیل مسیر معادلات ساختاری Smart PLS 3 استفاده شد. بر اساس نتایج تحلیل مسیر، بین تعارض کار - خانواده با نگرش زنان به سمت های مدیریتی و فرهنگ سازمانی رابطه معکوس و معنادار وجود دارد و بین فرهنگ سازمانی با نگرش زنان به سمت های مدیریتی رابطه مستقیم معنادار به دست آمد. همچنین فرهنگ سازمانی توانست در رابطه علی بین تعارض کار - خانواده با نگرش زنان به سمت های مدیریتی نقش میانجی ایفا نماید.

بدن و مدیریت بدن یک پدیدار زیست شناختی و روان شناختی صرف نیست، بلکه یک محصول اجتماعی است که با عرصه پوشش و آرایش نیز بسیار موضوعیت می یابد. مدیریت بدن در بین دختران نوجوان نیز از این امر مستثنی نیست و تنظیم بدن در بین آنان با نوع پوشش اجتماعی گره خورده و نمود یافته است. بر این اساس پژوهش حاضر به مطالعه نحوه پوشش و آرایش نوجوانان دختر به مثابه جلوه ای از تنظیم بدن در آنان پرداخته است. این مطالعه با مشارکت 26 دختر نوجوان در گروه سنی 12 تا 18 سال و با مصاحبه عمیق انجام شده است و داده ها نیز  با  استفاده از روش تحلیل تماتیک واکاوی شد. یافته های این پژوهش نشان داد نحوه پوشش و آرایش نوجوانان در بستر اجتماع از مؤلفه هایی چون؛ تنوع پوشش و آرایش های در خیابان ها و مدهای جذاب در مراکز تجاری، افزایش و جاذبه فرهنگ باشگاه های تناسب اندام، نگرش خود شی انگاری و اصرار بر تناسب اندام، پرداختن به بدن به مثابه سرگرمی و فرار از دل مشغله ذهنی، تنظیم بدن با تمایل به مصرف گرایی، تنظیم بدن و مدیریت تأثیرگذاری و تنظیم بدن و کسب تمایز، متأثر است که در سه مفهوم اصلی بنگاه های تجاری و بازتولید بدن، رویکردهای چالشی و بازتولید بدن، معیارهای ارزشی و بازتولید بدن، نمایان شده است. مقوله اصلی به دست آمده نیز گویای آن است که مدیریت بدن نوجوانان متأثر از زمینه های اجتماعی و ساختاری است که هدایت آن توجهات بنیادی را می طلبد.