صدیقه امینیان

نتایج حاصل از تحلیل گفتمان حاکی از آن بود که در گفتمان اشتغال زایی حاکم بر قوانین برنامه های توسعه، دال شناور «اشتغال زایی»، در قالب نشانه هایی مرکزی مشتمل بر «تقلیل نرخ بیکاری» در قالب برنامه اول توسعه، «اشاعه و ترویج فرهنگ کار» در قالب برنامه دوم، «ایجاد اشتغال در مناطق کمتر توسعه یافته» در قالب برنامه سوم، «رفع موانع اشتغال زایی» در قالب برنامه چهارم، «ایجاد اشتغال پایدار» در قالب برنامه پنجم و در آخر «نگرش کلان و فرابخشی به اشتغال زایی» در قالب برنامه ششم توسعه مسدود گردیده؛ اما در عرصه عمل، مفصل بندی گفتمانهای حاکم بر هر برنامه در حوزه اشتغال، حول نشانه های مرکزی مذکور، متمایز از یکدیگر بوده و نشانه های اصلی متفاوتی، نظام معنایی حاکم بر مفصل بندی گفتمان اشتغال زایی در برنامه های توسعه را شکل داده اند؛ چرا که هر چند در شش برنامه توسعه کشور، اشتغال زایی سیاستی اصلی و برجسته در حوزه اشتغال و به تبع آن کاهش بیکاری لحاظ گردیده، اما بر مبنای سکوهای نظری و بسترهای هویتی دو جناح غالب (اصولگرا و اصلاح طلب)، از سویی در ادوار مختلف مجلس که نقش تصویب کننده سیاستگذاریها را بر عهده داشته اند و از سویی در دولتهای مجری قوانین برنامه های توسعه، در قالب راهبردها و سازوکارهایی، اشتغال زایی پیگیری شده و رویکرد به مقوله اشتغال و اشتغال زایی نگرشی مبتنی بر اصول گفتمانی ای بوده که بر آن دوره، تفوق و تسلط گفتمانی داشته است

طلاق یکی از پدیده هایی است که خانواده ها با آن گربانگیرند، مطالعه حاضر با این پیش فرض که در جامعه در حال گذار ایران، یکی از تغییرات ساختاری در خانواده تغییر شکل مناسبات و روابط نوظهور در خانواده است، مقاله پیش رو با هدف کشف فرایندهای منجر به طلاق و با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل تماتیک انجام شده است، جامعه آماری زوجین مشهدی در آستانه طلاق و نمونه شامل20 زوج مشهدی در آستانه طلاق بوده اند که به مراکز مشاوره پیش از ازدواج مراجعه کرده اند، روش نمونه گیری در این تحقیق، نمونه گیری هدفمند و ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه عمیق بوده است. نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است. یافته های حاصل از مصاحبه ها در سه مرحله کدگذاری و درنهایت فرایند طلاق مشتمل بر پنج مرحله شناسایی شد« مرحله اول: تنش و درگیری ، مرحله دوم: جدایی عاطفی ، مرحله سوم: تصمیم به طلاق ، مرحله چهارم: جدایی فیزیکی و مرحله پنجم: طلاق قانونی».

سرمایه اجتماعی به یکی از مهمترین مباحث مطرح در میان اندیشمندان شاخه های مختلف علوم اجتماعی و انسانی در چند دهه ی اخیر تبدیل شده است. هدف این پژوهش شناسایی تأثیر سرمایه اجتماعی و ابعاد آن بر گرایش به مدرنیته در شهر گرگان می باشد. روش تحقیق پیمایشی بوده، داده ها به روش میدانی جمع آوری شده، جامعه آماری شامل شهروندان ساکن شهر گرگان بود که تعداد 401 نفر از آنها به  شیوه  نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته بودکه اعتبار آن به واسطه اعتبار صوری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (879/0) مورد تایید قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ها از تکنیک ها و روش های آماری پیشرفته متناسب با سطح سنجش متغیرها استفاده شد. نتایج نشان داد که بین مؤلفه های سرمایه اجتماعی با گرایش به مدرنیته در بین شهروندان گرگان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین میزان تاثیر سرمایه اجتماعی بر گرایش به مدرنیته بیش از سرمایه اقتصادی است. انسجام مهمترین مؤلفه در سرمایه اجتماعی و رابطه گرایی مهم ترین بعُد در مدرنیته است. بین سرمایه اجتماعی و مولفه های آن (اعتماد، مشارکت، امنیت، انسجام) با گرایش به مدرنیته رابطه معنی دار وجود دارد. متغیر مشارکت تاثیر معکوس بر روی مدرنیته دارد، بین اقسام سرمایه اجتماعی (شناختی و ساختاری) با گرایش به مدرنیته رابطه معنی داری وجود دارد و سرمایه اجتماعی ساختاری  عامل مهمتری در تغییرات مدرنیته است. همچنین بین متغیرهای جنسیت (مردان)، سطح تحصیلات، قومیت و شغل با گرایش به مدرنیته رابطه معنا داری وجود دارد، در حالی که بین مذهب با گرایش به مدرنیته، رابطه معنا داری وجود ندارد.

کارآفرینی به عنوان یکی از مهمترین عوامل کلیدی رشد و توسعه اقتصادی در عصر مدرن شناخته شده است کارآفرینان با نوآوری های ساختارمند خود و مهارت های رهبری تیم های خلاق، شکوفایی جامعه را هدایت و تقویت می کنند. علاوه بر این، آنها با ثروت آفرینی و ایجاد فرصت های اشتغال، رشد اقتصادی را تسریع نموده و به نوعی نیروی محرکه رشد جوامع محسوب می شوند، پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و بکارگیری راهبرد نظریه داده بنیاد و با هدف طراحی مدل و الگوی کارآفرینی در استان سیستان و بلوچستان انجام شده است، در این پژوهش، با استفاده از نمونه گیری هدفمند و تکنیک مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند با 15 نفر از کارآفرینان موفق استان سیستان و بلوچستان مصاحبه شده است. نتایج به کمک نرم افزار مکس کیودا تحلیل شده است. داده ها طی سه مرحله کد گذاری باز، کد گذاری محوری و کد گذاری گزینشی مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفته اند. بنا بر مدل و الگوی طراحی شده، عوامل امنیت نسبی و همه جانبه در کار به عنوان عامل توجیه کننده الگو، کیفیت به عنوان پدیده محوری و شکل دهنده و سازمان بخش سایر عناصر الگو، سرمایه اجتماعی و مهارت و تخصص به عنوان عوامل مداخله گر بر راهبردهای پدیده مورد نظر، پویایی صنعت و سرمایه اقتصادی به عنوان راهبردهای راه حل محور برای مواجهه با پدیده مورد مطالعه و اشتغالزایی، سرمایه گذاری اقتصادی و افزایش سهم بخش خصوصی به عنوان پیامدهای گسترش توسعه کارآفرینی موفق شناخته شده اند.

آموزش مهارتی همیشه کارکرد مناسبی داشته، لذا گامی بسوی صنایع جدید و زندگی مدرن است. هدف تحقیق شناخت نقش آموزشهای فنی و حرفه ای همراه با مؤلفه های سرمایه اقتصادی بر گرایش نسبت به مدرنیته می باشد. روش تحقیق پیمایشی بود، داده ها به روش میدانی جمع آوری شد، جامعه آماری شامل کارآموزان فنی و حرفه ای شهر گرگان که تعداد آنها401 نفر بود و نمونه آماری شامل کلیه اعضای جامعه آماری می شود، ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که اعتبار و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین میزان و نوع آموزشهای مهارتی و نیز مؤلفه های سرمایه اقتصادی با گرایش نسبت به مدرنیته در بین کارآموزان فنی و حرفه ای شهر گرگان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، همچنین متغیر درآمد مهمترین عامل در تعیین سرمایه اقتصادی و رابطه گرایی مهمترین عامل در تعیین مدرنیته است. متغیرهای سطح محل سکونت، درآمد و دارایی بر گرایش به مدرنیته تأثیر معناداری دارند، و در این میان متغیر دارایی و سپس درآمد تأثیر بیشتری بر گرایش به مدرنیته دارند. همچنین بین متغیرهای جنسیت (مردان)، سطح تحصیلات، قومیت و شغل با گرایش به مدرنیته تفاوت معنا داری وجود دارد. همچنین بین ارزیابی کارآموزان در باره ضرورت آموزش های فنی و حرفه ای با گرایش نسبت به مدرنیته رابطه معنی داری وجود دارد. سرانجام نتایج حاکی از آنست که گذراندن دوره های آموزشی مهارتی علاوه بر ارتقاء مهارت و دانش تخصصی کارآموزان، موجب ایجاد بصیرت و نگرش مثبت به زندگی در راستای تحقق شاخصهای مدرنیته در میان آنان می گردد.

هدف مقاله حاضر، بررسی گفتمان اشتغال زایی در برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران است. به این منظور، متن شش قانون برنامه توسعه کشور به عنوان جامعه هدف پژوهش، مبنای بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن بود که در گفتمان اشتغال زایی حاکم بر قوانین برنامه های توسعه، دال شناور «اشتغال زایی»، در قالب نشانه هایی مرکزی مشتمل بر «تقلیل نرخ بیکاری» در قالب برنامه اول توسعه، «اشاعه و ترویج فرهنگ کار» در قالب برنامه دوم، «ایجاد اشتغال در مناطق کمتر توسعه یافته» در قالب برنامه سوم، «رفع موانع اشتغال زایی» در قالب برنامه چهارم، «ایجاد اشتغال پایدار» در قالب برنامه پنجم و در آخر «نگرش کلان و فرابخشی به اشتغال زایی» در قالب برنامه ششم توسعه مسدود گردیده؛ اما در عرصه عمل، مفصل بندی گفتمان های حاکم بر هر برنامه در حوزه اشتغال، حول نشانه های مرکزی مذکور، متمایز از یکدیگر بوده و نشانه های اصلی متفاوتی، نظام معنایی حاکم بر مفصل بندی گفتمان اشتغال زایی در برنامه های توسعه را شکل داده اند؛ چرا که هر چند در شش برنامه توسعه کشور، اشتغال زایی سیاستی اصلی و برجسته در حوزه اشتغال و به تبع آن کاهش بیکاری لحاظ گردیده، اما بر مبنای سکوهای نظری و بسترهای هویتی دو جناح غالب (اصولگرا و اصلاح طلب)، از سویی در ادوار مختلف مجلس که نقش تصویب کننده سیاست گذاریها را بر عهده داشته اند و از سویی در دولتهای مجری قوانین برنامه های توسعه، در قالب راهبردها و سازوکارهایی، اشتغال زایی پیگیری شده و رویکرد به مقوله اشتغال و اشتغال زایی نگرشی مبتنی بر اصول گفتمانی ای بوده که بر آن دوره، تفوق و تسلط گفتمانی داشته است؛ لذا بر این مبنا، شاهد سیاست گذاریهای غیر مستمر و منقطع در حوزه اشتغال در طول چهار دهه اخیر و در قالب شش برنامه توسعه در کشور بوده ایم.

کارآفرین، کانون و مرکز ثقل کار و تلاش و پیشرفت در عصر مدرنیته تلقی می شود، بدون توجه کافی به مقوله «توسعه فرهنگ کارآفرینی» نمی توان به شاخص های رشد و توسعه که از طریق تغییر در روند تولید، بهره وری و توان افزایی فنی و صنعتی در عرصه اقتصادی حاصل می شود، دست یافت. پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوهای ذهنی کارآفرینان موفق با استفاده از روش کیو، روش ترکیبی (کیفی- کمی) انجام شده است. جامعه مورد مطالعه کارآفرینان موفق استان سیستان و بلوچستان بوده اند که به صورت هدفمند در مصاحبه اولیه تعداد 15 نفر انتخاب شده اند، در فضای گفتمان ابتدا 512 عبارت شناسایی شده و از این تعداد، 76 عامل به عنوان نمونه کیو انتخاب شده و توسط 50 نفر مشارکت کننده با کمک کارت های کیو ارزش گذاری شده اندو نهایتا با استفاده از تحلیل عاملی کیو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند، نتایج تحقیق نشان می دهد چهار الگوی ذهنی در مورد کارآفرینان موفق عبارتند از: تحصیلات کارآفرینی، قیمت گذاری در زمینه خرید و فروش، صادرات وسیع، وجود قوانین مناسب و حمایت کننده که این الگوها در مجموع 08/56 درصد از واریانس کل را تبیین نموده است.

زندگی شهری، پدیده ای پیچیده و متغیر است و تحولات سریعی که در زمینه های گوناگون در جهان در حال وقوع است نیز این پیچیدگی را دو چندان می کند. تأثیر عوامل گوناگون بر زندگی شهری و شهرنشینی از یک سو و تأثیر شیوه های زندگی پرهیاهوی شهری بر تحولات مذکور از سوی دیگر، این پیچیدگی و تحول را پدیده ای همیشگی و روندی مداوم ساخته است برای دستیابی به توسعه پایدار باید ضمن شناخت پتانسیل ها و موانع توسعه، با نقد و تحلیل برنامه های توسعه از پنجاه سال گذشته، بتوان نقاط قوت وضعف برنامه های توسعه را شناخت. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که تاثیر چندگانگی مدیریت بر توسعه اقتصادی شهر مشهد چگونه است؟ هدف تحقیق تاثیر چندگانگی مدیریت بر توسعه اقتصادی شهر مشهد می باشد. روش پژوهش حاضر مطالعه ای توسعه ای- اکتشافی است. در این پژوهش از روش دلفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد مبتنی بر شناسایی پدیده محوری، شرایط علی، عوامل زمینه ای و مداخله گر، راهبردها و پیامدها و ارتباط بین آن ها استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 30 نفر از متخصصین و برنامه ریزان توسعه استان در نظر است. بنابر مدل بدست آمده؛ مقوله های اصلی چندگانگی مدیریت شامل کنترل و دخالت همه جانبه دولت، استفاده از تجارب کشورهای اسلامی ،توسعه فناوری اطلاعات و افزایش انسجام اجتماعی، بهینه سازی ناوگان حمل و نقل و وجود آستان قدس به عنوان اهرمی قوی و رونق اقتصادی، رونق گردشگری، امنیت عمومی و اشتغال زایی به عنوان متغیرهای توسعه اقتصادی در نظر گرفته شده و در یک چارچوب پارادایمی هم پیوند شده اند.