تغییرات اجتماعی - فرهنگی (مطالعات علوم اجتماعی ایران سابق)

این پژوهش به منظور بررسی میزان جهت گیری های عقلائی در زندگی روزمره و عوامل مؤثر بر آن در بین فرهنگیان در مقایسه با دانشجویان شهر زنجان انجام شده است. چارچوب نظری، تلفیقی از تئوری -های ماکس وبر، جان هرسانی ، جیمز کلمن ، ریمون بودون ، جان الستر، یورگن هابرماس و تئوری انتخاب عقلانی است ، جامعه آماری شامل فرهنگیان آموزش و پرورش و دانشجویان شهر زنجان و حجم نمونه به ترتیب شامل تعداد 260 نفر و 353 نفر که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده، این تحقیق از نوع پیمایش تحلیلی است که با استفاده از پرسشنامه محقق ساخت،و 78 سئوال در جامعه نمونه اجرا شده است. یافته ها نشان می دهد که، در جامعه نمونه مورد مطالعه تفاوت میانگین بین دو گروه از نظر میزان جهت گیری عقلائی برحسب مؤلفه های پایگاه اجتماعی (جنسیت، تحصیلات، شغل، درآمد، دارایی) تنها مؤلفه جنسیت تفاوت معنی داری داشته که آماره ها نشانگر تفاوت میانگین بالای جهت گیری های عقلائی مردان نسبت به زنان است و سایر مؤلفه ها با میانگین یکسان می باشند. در خصوص متغیرهای مستقل (میزان گرایش به دینداری، تقدیر گرایی، قانون گریزی، گرایش به مدرنیسم، احساس محرومیت نسبی) نتایج نشانگر اثبات رابطه معنادار این متغیرها با متغیر وابسته می باشد که ضریب تعیین (R2)متغیرهای مستقل اثر گذار 93/0 می باشد به عبارت دیگر متغیرهای مستقل 93 درصد واریانس متغیر وابسته را تبیین می کند و در مورد فرضیه اصلی تحقیق، مقایسه میانگین جهت گیری های عقلائی فرهنگیان با دانشجویان، نتایج بدست آمده نشانگر اثبات این فرضیه است، یعنی دانشجویان در مقایسه با فرهنگیان از جهت گیری های عقلائی بالاتری برخوردار می باشند.

هدف  این پژوهش بررسی و تحلیل روند تحّولات شهر نشینی در استان های ایران در بازه ی زمانی پنجاه ساله ی (85-1335) بود. جامعه ی آماری کلیه ی استان های کشور در تقسیمات کشوری در سرشماری های  ( 85- 1335) در نظر گرفته شد. داده های پژوهش از سر شماری های عمومی نفوس ومسکن مرکز آمار ایران در سالهای 85- 1335 استخراج گردید. نوع مطالعه تحلیلی است و از روش های تحلیل جمعّیت استفاده شده است. روش پژوهش بررسی اسناد ومدارک وروش تحلیل ثانویه و روش تحلیل روند بوده است. مهمّترین یافته ها چنین اند : تعداد شهرهای کشور از 200 نقطه در سال 1335 به 1012 شهر در سال 1385 رسیده است. جمعّیت شهرنشین کشور از 6میلیون نفر در سال 1335 به بیش از 48 میلیون نفر در سال 1385 بالغ گردیده است. متوسط میزان رشد سالانه ی جمعّیت شهری ایران پس از یک کاهش مختصر در دوره ی 55- 1345  مجدداً افزایش یافته وسپس از دوره ی 70- 1365 با توجّه به کاهش میزان رشد سالانه ی کل جمعّیت کشور رو به کاهش نهاده است. به میزان شهرنشینی کشور در طی 50 سال (85- 1335) 76/36 درصد اضافه شده است. در سال 1385 استان قم رتبه اول واستان تهران رتبه دوم جمعّیت شهرنشینی را به خود اختصاص داده است. کمترین جمعّیت شهرنشینی در این سال به استان هرمزگان تعلّق داشته است. مهمّترین نتایج عبارتند از : افزایش جمعّیت استان ها در ایران بیشتر در دهه های 1357 بوده است. افزایش جمعّیت شهرنشینی در ایران درسه شیوه ی ممکن یعنی رشد طبیعی، مهاجرت روستا –شهری وتبدیل مناطق روستایی به شهریا الحاق مناطق حاشیه ی شهرها به شهر قابل توجیه است. میزان درصد شهرنشینی در فاصله ی سال های 85- 1335  در استان های مختلف یکسان نبوده است. به طوری که در سال 1335 فقط 4 استان ، ولی در سال 1375، 7 استان ودر سال 1385  ،8 استان میزان شهرنشینی بالاتر از میزان شهرنشینی مربوط به کل کشور را داشته اند.

بعد از تعاریف نظری سرمایه اجتماعی بوسیله بعضی از دانشمندان و صاحب نظران به این نکته تأکید شده است که نه تنها مفاهیم سرمایه اجتماعی در مکتب اسلام ساری و جاری بوده است بلکه به معنای واقعی کلمه عوامل مؤلّفه آن از قبیل سرمایه ی فرهنگی، سرمایه ی اقتصادی، گروه گرایی، اعتماد، همبستگی و . . . چیزهایی نیست که مکتب اسلام به آنها توصیه نکرده باشد. در این راستا با استناد به منابع اسلامی ومأخذ دیگر به این نتیجه رسیده ایم که ضمن استفاده بهینه از راهکارهای اصولی و تجارب اندیشمندان دیگر اگر به احکام اسلامی به دقّت عمل شود،هم به تولید و هم حفظ سرمایه اجتماعی پرداخته می شود و از انقلاب اسلامی ایران به عنوان نمونه بارزی از سرمایه عظیم اجتماعی یاد شده است که با استفاده از آموزه های اصیل مکتب اسلام همه ی آنچه را که بعنوان اجزا و عوامل مثبت سرمایه اجتماعی از آنها یاد می شود، با حفظ ارزش های والای انسانی بکار می گیرد . پس با احترام به همه واضعان و اندیشمندان نظریّه ی سرمایه اجتماعی با استفاده از مفاهیم علمی آنها نباید از آنچه خود داشته ایم غافل باشیم، چون هر وارداتی بدنبال خود فرهنگی را می آورد که اگر بومی نشود و با فرهنگ جامعه تطبیق نیابد مشکلاتی را ببار خواهد آورد.

این مقاله تلاش دارد به دوسؤال پاسخ دهد. نخست اعتماد مخاطبان رسانه ملی چقدر است؟ و دوم اینکه چه عواملی در کسب این اعتماد مؤثر است؟ به همین منظور با استفاده از نظریه های اعتماد اجتماعی از جمله نظریه گیدنز و ترکیب آن ها بانظریات مربوط به کارکرد رسانه ها، عوامل مؤثر بر اعتماد به رسانه برشمرده شد. نهایتاً در این پژوهش تعداد 250 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران شرق به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شده است و پس از جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه، پاسخ های جمع آوری شده مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت و در نهایت با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن، تحلیل رگرسیونی و آزمون اف، فرضیه های تحقیق به آزمون گذاشته شد. نتایج نشان می دهد میزان اعتماد مخاطبان به رسانه ملی در حد متوسط است و عواملی از قبیل حفظ بی طرفی، استفاده از منابع موثق خبری، شیوه بیان مجریان اخبار و یا میزان پذیرش نظام سیاسی و عملکرد اقتصادی نظام در این اعتماد مؤثر است.

امروزه، مهمترین عامل توسعه کشورها، ارتقای بهره وری نیروی انسانی است به طوریکه برآیند بهره وری نیروی انسانی سازمان های درون کشورهاست که در رشد و شکوفایی اقتصاد و رقابت در عرصه جهانی متجلی می شود. ارتقای بهره وری نیروی انسانی در هر سازمانی، نیازمند سرمایه گذاری یا به عبارت دیگر روش استفاده از انواع سرمایه در جهت افزایش بهره وری است و شناخت هر نوع سرمایه ای در راستای بهبود بهره وری نیروی انسانی، امری لازم و ضروری است. از سوی دیگر، سرمایه اجتماعی یا سرمایه ناملموس، از مفاهیم نوینی است که در کنار سایر سرمایه ها همچون سرمایه فیزیکی و انسانی قرار گرفته و محققان ذهن خود را به تأثیرات این نوع سرمایه در زمینه های مختلف از جملهاجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... معطوف داشته اند، به گونه ای که سهم تأثیر سرمایه اجتماعی در رشد و توسعه جوامع نسبت به سایرسرمایه ها قابل توجه است.  در پژوهش حاضر، هدف اساسی بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر بهره وری نیروی انسانی صنایع کوچک و متوسط استان اردبیل می باشد. بر این اساس، ابتدا به تشریح ابعاد سرمایه اجتماعی و عوامل بهبود بهره وری نیروی انسانی در ادبیات نظری پرداخته می شود سپس بر مبنای آن مدل مفهومی تحقیق طراحی، و با استفاده از روش شناسی پژوهش توصیفی و پیمایشی، داده های مورد نظر محقق از جامعه آماری گردآوری و با به کارگیری آمار توصیفی و استنباطی جهت تعیین ضریب همبستگی اسپیرمن٬فرضیه های تحقیق آزمون می گردد. نتایج تحقیق نشان می دهد بین هر سه بعد سرمایه اجتماعی (بعد ساختاری، ارتباطی و شناختی) و بهره وری نیروی انسانی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

کیفیت زندگی به عنوان یکی از مهم ترین اصطلاحات و شاخص های مرتبط با بهزیستی و رفاه اجتماعی،از دستاوردهای مهم توسعه و همچنین ازملزومات آن محسوب می گردد. به گونه ای که می توان هدفمشترک توسعه در همه ی سطوح آن را بهبود کیفیّت زندگی گروه های انسانی مختلف دانست و آینده ی زندگی بشرنیز متکی بر درک بهتر عواملی است که بر کیفیّت زندگی انسان تأثیرمی گذارد. هدف ازتحقیق حاضر سنجش سطح کیفیت زندگی سرپرستان خانوارهای شهری شهرستان دزفول با تأکید بر میزان تأثیر شاخص های کمی رفاه اجتماعی است که در چارچوب نظری آن از نظریه ی این افراد استفاده شده است: فرل،هاسی وداو، دیوب، براون، ولف کنگ زاف، هورنکوئیست، فرانس، زان، دبلیوباسک و آرسولزباچر. از نظریه ی سازمان جهانی بهداشت وبوسیله ی پرسشنامه ای که ارایه داده است نیز برای سنجش سطح کیفیت زندگی استفاده شده است. این تحقیق با روش پیمایش صورت گرفته و از پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است و جمعیت مورد مطالعه درآن سرپرستان خانوارهای شهری شهرستان دزفول می باشند. به کمک این پژوهش مشخص شد که اکثر نمونه موردبررسی از نظر کیفیت زندگی در سطح متوسطی قرار دارند و همچنین مشخص شد که متغیرهای درآمد، میزان تحصیلات،وضعیت بهداشتی و درمانی، اوقات فراغت و وضعیت مسکن سرپرستان خانوارهای شهری شهرستان دزفول، بر روی کیفیت زندگی آن ها تاثیر گذار است.

هدف اساسی این پژوهش بررسی"دلایل و انگیزه های مخاطبان از تماشای تلویزیونهای ماهواره ای است "..روش تحقیق ازنظر هدف کاربردی است و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی از نوع پیمایشی است ، جامعه آماری پژوهش  شامل کلیه دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه های آزاد ، غیر انتفاعی و سمای شهرستان قائم شهر که مخاطب تلویزیون های ماهواره ای فارسی زبان بوده اند در نظر گرفته شد. حجم نمونه "310" بیننده تلویزیون های ماهواره ای هستند که به روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها با توجه به نرمال بودن متغیرها از روش های آماری پارامتریک از جمله آزمون تی تک نمونه ای بهره گرفته شد.یافته های پژوهش نشان داد که مخاطبان عمدتاً برای رفع نیازهای سرگرمی، شناختی ، اجتماعی و کسب هویت شخصی خود به تماشای شبکه های ماهواره ای می پردازند. در خصوص جنسیت و انگیزه های استفاده از تلویزیون های ماهواره ای فارسی زبان یافته ها نشان داد مخاطبان زن و مرد از نظر نوع و شدت رضامندی مورد جستجو تفاوت هایی با یکدیگر دارند به گونه ای که مخاطبان زن بیشتر از مردان برای کسب هویت شخصی، نیازهای اجتماعی و شناختی به تماشای تلویزیون های  ماهواره ای می پردازند، ودر زمینه کاربرد  تلویزیون های ماهواره ای از جهت سنی، نتایج آزمون نشان داد که بالاترین میانگین مصرف تلویزیون برای نیازهای سرگرمی، مربوط به مخاطبان بالای 42 سال، در بعد نیازهای اطلاعاتی و شناختی، مربوط به دانشجویان زیر 22 سال، در زمینه نیازهای اجتماعی مربوط به مخاطبان زیر 22 سال و در بعد کسب هویت شخصی مربوط به مخاطبان زیر 22 سال می باشد.

 مقاله حاضر ناظر بر، بررسی تا ثیرسرمایه اجتماعی بر بیگانگی ازکارکارکنان سازمان منطقه ویژه پارس جنوبی عسلویه است. بدلیل چند بعدی بودن متغییرهای سرمایه اجتماعی و بیگانگی ازکار و چگونگی رابطه آن، از آرای صاحب نظرانی چون پاتنام، کلمن، فوکویاما، دورکیم، بلونر و سیمن جهت تدوین چارچوب مدل نظری و فرضیه های تحقیق استفاده شده است. مؤلفه های سرمایه اجتماعی(متغیرمستقل) شامل: اعتماد، مشارکت، احساستعلق، انسجام و هنجارها و ارزش های مشترک، و نیز مؤلفه های بیگانگی ازکار(متغیروابسته) شامل: احساس بی قدرتی، احساس بی معنایی، احساس بی هنجاری، احساس بیزاری و احساس تنهایی می باشد، که همگی مورد سنجش قرار گرفته اند.روش تحقیق از نوع علّی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل 1712نفراز کارکنان ازمان در سال 1389 است، که از بین آنان 151نفر از طریق فرمول کوکران، و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. یافته ها نشان دادکه سرمایه اجتماعی رابطه معکوس معناداری با بیگانگی ازکار (578/.-دارد. و باتحلیل رگرسیون چندگانه تاثیرها جمعی و هم زمان متغیرهای مستقل، فقطسه متغیر (اعتماد،مشارکتوهنجارهاوارزش هایمشترک) توانسته است،واردمعادله رگرسیونی شود،بقیه متغیرهاهمبستگی کافی بامتغیر وابسته نداشت وازمعادله خارج شده است. بنابراین متغیرهای باقیمانده توانسته است تقریبا367/0 از تغییرهای بیگانگی ازکار را تبیین نماید.

این پژوهش با روش پیمایشی انجام شده وجامعه آماری آن مناطق 22 گانه شهرتهران است. حجم نمونه براساسفرمولکوکران 384 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای تعیین شده است. برای جمع آوری اطلاعات ازپرسشنامه استفاده شده و پایاییپرسشنامه با روش بازآزمایی و ضریب همبستگی پیرسون برابر733/0 و اعتبارابزار با روش"اعتبار محتوا (CVR)"سنجیده شده است.برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار Spssو آزمون های پیرسون، t مستقل و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان سابقه کاربری درشبکه ها بیشترین تأثیر را بر ارتباطات غیرعینی(مجازی)داشته است. پس از آن به ترتیب سابقه کاربری در شبکه ها برمهارت های اجتماعی،گمنامی درشبکه ها برغلبه برتنهایی و میزان استفاده ازشبکه ها برانزوای اجتماعی بیشترین تأثیر را داشته اند. هم چنین بین عدم حضورفیزیکی کاربران درشبکه ها و مهارت های اجتماعی،تعاملی بودن ارتباطات درشبکه ها و میزان اعتماد بنفس کاربران، گستردگی فضای ارتباطی در شبکه ها و میزان ارتباط کاربران باخانواده، سابقه کاربری درشبکه ها و میزان خودعرضه گری کاربران، سابقه کاربری درشبکه ها ومیزان ارتباط کاربران با خانواده، سابقه کاربری درشبکه ها و میزان فردگرایی، سابقه کاربری درشبکه ها و میزان ارتباط کاربران با دوستان، گمنامی کاربران و مشارکت اجتماعی، گمنامی و مهارت های اجتماعی، گمنامی و میزان ارتباط کاربران با دوستان رابطه معنی دار  و میزان روابط اجتماعی کاربران شبکه ها براساس نوع کاربری(استفاده) از شبکه ها تفاوت معنی دار مشاهده نشده است.

مقاله حاضر به بررسی تأثیرپاسخگویی عمومی بر اعتماد  شهروندان تهرانی به عملکرد روابط عمومی قوه قضائیه می پردازد . حجم نمونه 400 نفر از شهروندان بالای 20 سال ساکن مناطق  1 ، 6 ، 9 ، 14، 20 تهران بود که تا سال 1391 حداقل یک بار تجربه مراجعه به قوه قضاییه داشتند که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند . این تحقیق به روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه که در قالب مقیاس لیکرت سازماندهی شده ،انجام پذیرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spssاستفاده گردید. نتایج کلی تحقیق در قالب تجزیه رگرسیونی  نشان داد که عمده ترین متغیر های تأثیر گذار بر حسب میزان تأثیر عبارتند از: میزان تکریم شهروندان با وزن بتای (0.27)؛ میزان شفافیت در اطلاع رسانی سازمان های دولتی با وزن بتای (0.17)؛  میزان انتقادپذیری دولت با وزن بتای (0.19 )، سن با وزن بتای(0.11- )؛ پایگاه اقتصادی اجتماعی با وزن بتای (0.09-) در کل میزان ضریب همبستگی تصحیح شده برابر0.45 می باشد .