نظارت و بازرسی

زمینه و هدف: فساد اداری همان سوءاستفاده از مقام، موقعیت و قدرت عمومی-دولتی واگذارشده به فرد برای منافع شخصی است. مطابق گزارش سازمان شفافیت بی نالملل ( 2021 ) و پژوهشها (بازه زمانی 1383 تا 1401 )، فساد اداری در ایران روندی افزایشی داشته است. هدف اصلی پژوهش، مطالعه عوامل مؤثر بر ظهور فساد اداری و الگوهای پیشگیری از آن است. روش: روش پژوهش از نوع استقرایی فراترکیب کیفی در بازه زمانی 1383 تا 1401 است که به روش نمون هگیری غیر احتمالی (تعمدی) از 80 سند تحقیقی طی هفت مرحله الگوی سانردوسکی و باروسو 43 نمونه پژوهشی با رعایت ملاک ورود (داشتن متغیرهای مستقل علمی، روایی و پایایی پژوهش، مجله معتبر علمی) انتخاب شد. این روش شامل هفت گام است که به ارزیابی و تحلیل نظام مند نتایج پژوهشهای پیشین درباره موضوعی خاص (فساد اداری) م یپردازد و این امکان را به محقق می دهد تا با روشی ساختارمند از نتایج مطالعات مرتبط با موضوع تحقیق برای طرح الگوی جامع و ترکیبی (با رعایت روایی علمی) استفاده کند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل سازمانی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، قانونی و عوامل جمعیتی در ظهور فساد اداری نقش مهمی دارد. هم چنین مهمترین و عمومی ترین الگوهای پیشگیری از فساد در ایران شامل عوامل سازمانی (چابک سازی سازمانی، اصلاح روشهای قانونی، کنترل سازمانی)، فرهنگی (آموزشی، فرهنگ سازی، شفافیت رسانه ای، اخلاقی)، اقتصادی (شغلی و رفاهی) اجتماعی (سرمایه اجتماعی و حکمرانی متعالی)، سیاسی (حزبی و اجرایی) و روانی (فضای شغلی و هویتی- فردی)است. نتیجه گیری: فساد اداری مطابق نتایج پژوهش، شکلی از بی سازمانی اجتماعی- محیطی (کاهش قواعد کنترلی و آنومی سازمانی( است که در اثر کاهش سرمایه اجتماعی (مشارکت، اعتماد، تعلق، تعهد، حساسیت، انسجام و باورهای دینی- ارزشی) رخ میدهد. واژگان کلیدی: فساد اداری، سرمایه اجتماعی، فراترکیب، پیشگیری از فساد.

زمینه و هدف : گزینش و انتصاب مدیران بر حسب صلاحیتها، عامل موفقیت و استمرار سازمانها در جوامع  است. در کشورهای اسلامی از جمله ایران، مدیران باید بر حسب صلاحیتهای مبتنی بر  فرهنگ، اصول و رهنمودهای متقن اسلامی انتخاب شوند. هدف پژوهش، واکاوی صلاحیتهای مدیران سازمانها منطبق با رویکرد اسلامی به روش سنتزپژوهی است. روش : رویکرد پژوهش، کیفی و از نوع سنتزپژوهی است. جامعه آماری، تمام تحقیقات داخلی و خارجی در رابطه با موضوع شایستگی مدیران برگرفته از پایگاه های اطلاعاتی در بازه زمانی "2022-2010" به تعداد 170 مقاله بود که کل مقالات دریافت شده طی واکاوی محتوایی دسته بندی و غربالگری شده و 50 مقاله (8 منبع خارجی و 42 منبع داخلی) که واجد شرایط و معیارهای مدنظر پژوهش بود به صورت نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از چک لیست محقق ساخته و برای گزارش و ثبت اطلاعات پژوهشهای اولیه استفاده شد که از طریق جستجو با کلید واژه های مختلف و مرتبط با هدف پژوهش گردآوری شده بود. در تحلیل یافته ها از الگوی شش مرحله ای سنتزپژوهی روبرتس استفاده شد. به منظور بررسی اعتماد داده چارچوب ارائه شده از چهار معیار باورپذیری، انتقال پذیری، اطمینان پذیری و تأییدپذیری استفاده گردید. یافته ها : حاصل تحلیل محتوای استقرایی و ترکیبی مقولات پژوهش، استخراج یک چارچوب مفهومی در حوزه صلاحیتهای مدیران حول چهار محور فردی و شخصیتی، ارزشی- اعتقادی، اخلاق حرفه ای و مدیریتی است. نتیجه گیری : بیشترین مؤِلفه استخراج شده در بعد صلاحیت اخلاق حرفه ای است به طوری که این مقوله اصلی 21 مقوله فرعی دارد که این امر بیانگر نقش بسیار مؤثر در ابعاد صلاحیت مدیران سازمانها است.

زمینه و هدف: مدیریت استعداد مجموعه کاملى از فرایندها براى شناسایى، به کارگیرى و مدیریت افراد به منظور اجراى موفقیت آمیز استراتژى کسب و کار مورد نیاز سازمان است پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مدیریت استعداد در دانشگاه علوم  انتظامی امین می باشد. روش شناسی: تحقیق حاضر، از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ رویکرد آمیخته است (کیفی و کمی) است. در این تحقیق از دو روش نمونه گیری استفاده شده است. در بخش اول خبرگان  حوزه منابع انسانی به صورت هدفمند17 نفر و در بخش کمی 247 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند.ابزار گردآوری داده ها از طریق مصاحبه و پرسشنامه بوده است. روایی ابزار پرسشنامه با استفاده از روش محتوایی و نظر خبرگان و اساتید خبره ، و  پایایی ابزار از طریق آلفای کرانباخ 93 درصد بوده است. به منظور تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل محتوا و به منظور تحلیل داده های کمی با استفاده از آمار توصیفی  و استنباطی تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار آماری  spss و Lisrel و مدلیابی معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته ها: بر اساس مصاحبه با خبرگان و بررسی متون و تحلیل داده ها، نتایج نشان داد که مدل نهایی الگوی استعداد دارای5  مولفه، شناسایی، جذب، انتخاب، نگهداشت، توسعه و بکارگیری و 37 شاخص است. نتایج:الگوی مدیریت استعداد ارائه شده می تواند به مسئولین امر کمک کند تا به جای تکرار آنچه در مدیریت منابع انسانی انجام می شود، چارچوب منسجمی را برای کشف، توسعه، ارزیابی و نگهداشت سرمایه های انسانی ارزشمند پیش روی داشته باشند و بدین وسیله پاسخگوی چالش ها و نیازهای نوظهور باشند.

زمینه و هدف : هدف این تحقیق، شناسایی نقش مدیران در پیشگیری از تنیدگی شغلی کارکنان فراجا با محوریت سبک رهبری، جلب رضایتمندی کارکنان، مهارتهای ارتباطی و توجه به نیازهای سازمانی کارکنان است. روش : این تحقیق از نظر هدف کاربردی، و از نظر شیوه اجرا توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش تمام کارکنان ستاد فراجا هستند. حجم نمونه بر پایه جدول مورگان، 217 نفر محاسبه شد که با روش روش نمونه گیری احتمالی ساختارمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها نیز پرسشنامه محقق ساخته است که قبل از اجرا اعتبار (از طریق روش اعتیار سنجی محتوا و تایید 5 نفر روش شناس و نخبه) و پایایی آن (از طریق آلفای کرونباخ با ضریب پایایی (91%=α) تأیید، و داده ها نیز با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها : نتایج و یافته های تحقیق نشان می دهد که مهارتهای ارتباطی فردی سازمانی با بتای 147/0-=β، سبکهای مدیریتی با بتای 049/0-= β، رضایتمندی کارکنان از مدیران با بتای 157/0-= β، توجه مدیران به نیازهای سازمانی کارکنان با بتای 168/0-= β در تبیین تنیدگی شغلی کارکنان سهم معنی دار، اما منفی دارد. نتیجه گیری : بر اساس یافته های پژوهش، می توان این گونه نتیجه گرفت که تنیدگی شغلی کارکنان، ابعاد زیاد و پیچیده ای دارد و از علل و عوامل متعددی تأثیر می پذیرد و نقش فرماندهان و مدیران در سطح سازمان فراجا در این مسئله بسیار برجسته است که پیشنهادهای کاربردی نیز در پایان پژوهش در این زمینه ارائه شده است.

زمینه و هدف : افشای فساد یکی از سازوکارهای مهم و تأثیرگذار در زمینه پیشگیری و مبارزه با فساد است که به صورت فردی، گروهی یا سازمانی انجام می شود. سازمانهای مردم نهاد یکی از نهادهای فعال در زمینه افشای فساد هستند که بتدریج فعالیت آنها رو به گسترش است. هدف پژوهش بررسی شباهتها و تفاوتهای نقش و چالشهای سازمانهای مردم نهاد در افشای فساد در ایران و سوئد است. روش : برای رسیدن به این هدف، دو سازمان از ایران و دو سازمان از سوئد مورد بررسی قرار گرفته، و پژوهش با استفاده از روش مقایسه ای انجام شده است. یافته ها : یافته های پژوهش تفاوت و شباهت نقش چهار سازمان مورد مطالعه را در ایران و سوئد در چهار نقش 1) افشای فساد 2) سیاستگذاری و قانونگذاری 3)آموزشی و فرهنگی و 4) مشاوره و همکاری نشان می دهد. علاوه بر این چالشهای سازمانهای مردم نهاد دو کشور را در سه دسته 1) چالشهای سیاسی- اداری2) حقوقی- قضایی و 3) فرهنگی- اجتماعی دسته بندی و با یکدیگر مقایسه کرده است. خلأ قانونی، نبود نگاه مثبت به افشای فساد توسط دولتمردان و تعدد مراکز تأثیرگذار بر تصمیمات و فعالیت سازمانهای مردم نهاد از جمله چالشهای این سازمانها در ایران است. نتیجه گیری : سازمانهای مردم نهاد سوئد در مقایسه با ایران نقشهای بیشتری در مبارزه با فساد ایفا کرده اند و با چالشهای حقوقی- قضایی کمتری رو به رو هستند.

زمینه و هدف : حسابرسی داخلی مبنای حکمرانی صحیح و پاسخگویی فراهم کرده است. حسابرسی داخلی اثربخش می تواند به سازمان در دستیابی به اهداف خود حمایت کند. هدف این پژوهش شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر اثربخشی حسابرسی داخلی و  نظارت در بخش عمومی ایران است. روش : این پژوهش، کیفی، و از دید هدف کاربردی است. جامعه آماری پژوهش شامل دو گروه، 16 نفر از خبرگان حوزه حسابداری و حسابرسی بخش عمومی به صورت  هدفمند و در مرحله دوم 165 نفر کارشناسان و خبرگان به روش در دسترس و هدفمند انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه و پرسشنامه بوده و برای تحلیل داده های کیفی از روش داده بنیاد استفاده شده است. برای رتبه بندی  ابعاد و مؤلفه ها از روش تجزیه و تحلیل سلسه مراتبی فازی (AHP) استفاده شد. یافته ها : پس از بررسی و مطالعه متون و پایگاه های علمی معتبر و بر اساس مصاحبه با خبرگان و تحلیل داده ها نتایج پژوهش نشان داد که عوامل ساز و کارها و فرایندهای مشاوره ای با وزن 39 درصد، ارزیابی کنترلهای داخلی با وزن 27 درصد، حسابرسی داخلی و گزارشگری نتایج با وزن 20 درصد، مسئولیت پاسخگویی با وزن 9 درصد و گزارشگری مالی و اطمینان بخشی فرایندها و عملیات با وزن 5 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر را بر اثربخشی حسابرسی داخلی و نظارت در بخش عمومی کشورمان داشته است. نتیجه گیری : حسابرسی داخلی با ارائه مشاوره در بهبود فرایند مدیریت خطر، افزایش سامانه کنترل داخلی، رضایتمندی افراد و ارگانهای نظارتی در سازمانهای دولتی نقش با اهمیتی دارد.

زمینه و هدف: سبک زندگی اشرافی بر جامعه دینی در ابعاد فردی و اجتماعی آثار منفی فراوانی بر جای گذاشته و مانع پذیرش آموزه های الهی و تحقق عدالت اجتماعی است. لازمه ایجاد پلیس در تراز انقلاب اسلامی و فراهم کردن زمینه برای برپایی تمدن نوین اسلامی، مبارزه بی امان با فرهنگ اشرافیگری است. بر این اساس هدف پژوهش، تبیین جامعه شناختی مصداقهای سبک زندگی اشرافی و راهکارهای مقابله با آن در فراجا است. روش: پژوهش بر اساس هدف، کاربردی، و از لحاظ روش، کیفی است. به منظور تجزیه و تحلیل داده های مصاحبه های نیمه ساختار یافته و تحلیل متون از روش تحلیل مضمون استفاده شد. جامعه آماری تحقیق را مدیران، معاونان و کارشناسان شاغل در بازرسی کل فراجا تشکیل داده اند. انتخاب نمونه با روش نمون هگیری احتمالی هدفمند تا حصول کفایت و اشباع داده ها انجام گرفت که سرانجام با 30 مصاحبه، اشباع نظری به دست آمد. یافته ها: در مراحل ابتدایی پژوهش حدود 78 کد اولیه برای مصداقهای سبک زندگی اشرافی مشخص شد که از این تعداد، 48 کد گزینشی به دست آمد. در مرحله بعد چهار مضمون پایه با عناوین "نگرشی، بینشی، اعتقادی، رفتاری، سازمانی و فراسازمانی" و در مرحله بعد نیز دو مضمون سازنده )فردی و اجتماعی( شناسایی شد. در زمینه راهکارهای مقابله با اشرافیگری نیز حدود 230 کد اولیه مشخص شد که از این تعداد، 198 کد گزینشی به دست آمد. در مرحله بعد نیز دو مضمون سازنده با عناوین "راهکارهای پیشگیرانه و راهکارهای مقابله ای" شناسایی شد. نتیجه گیری: سبک زندگی سازمانی در فراجا تحت تأثیر نوع باورها )جهان بینی( و ارزشهای حاکم بر این سازمان است. دین مبین اسلام می تواند در گام نخست با ارائه جهان بینی و ایدئولوژی ویژه، زیربنای شکل دهی به زیست دیندارانه را بسازد و در مرحله بعد می توان با ارائه آداب و دستورالعمل های خاص برای همه ابعاد زندگی فردی و سازمانی )سازمان و کارکنان فراجا( به سبک زیست فردی و اجتماعی اسلامی رهنمون شد.