زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)

یکی از تحولات اخیر در جوامع امروزی، دگرگونی در ساخت توزیع قدرت در خانواده و تغییر در کنش متقابل بین زن و شوهر است. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل جامعه شناختی مؤثر بر توزیع قدرت در خانواده با استفاده از نظریه های سرمایه ی اجتماعی، منابع ارزشمند و جامعه پذیری جنسیت است. اطلاعات این تحقیق با روش پیمایشی و توزیع پرسشنامه در بین 400 نفر از زنان متأهل شهر جیرفت و با شیوه نمونه گیری خوشه ای مرحله ای گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که به ترتیب متغیرهای سرمایه اجتماعی، میزان درآمد، میزان آگاهی پاسخ گو از حقوق زن و وابستگی عاطفی پاسخ گو به همسرش به طور کلی 1/43 درصد از تغییرات متغیر وابسته ی توزیع قدرت در خانواده را تبیین می کند.

سلامت غذایی، از جمله پدیده های مهم و شایان توجهی است که از نیازها و ضرورت های اساسی و پایه ای فرد و جامعه به شمار می رود، به طوری که فقدان یا اختلالات غذایی نیز پیامدها و بازتاب های نگران کننده و خطرناکی به دنبال دارد. بر این اساس، مقاله حاضر با هدف اندازه گیری میزان اختلالات تغذیه ای در بین شهروندان زن شهر تبریز نگاشته شده و در نظر دارد عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن را شناسایی نماید. روش تحقیق، پیمایشی بوده و ابزار اندازه گیری، پرسشنامه استاندارد بومی شده می باشد. حجم نمونه این پژوهش400 نفر از زنان و دختران 49- 15 ساله شهر تبریز در سال 89 می باشند که بر اساس سرشماری سال 1385 و از بین تعداد 432127 نفر، به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد، از بین متغیرهای مستقل (تأثیر خانواده، همسالان، رسانه ها، میزان دینداری و تأثیر مقایسه های اجتماعی)، متغیر مقایسه اجتماعی بالاترین تأثیر را بر میزان اختلالات تغذیه ای پاسخ گویان داشته است و متغیرهای مذکور 34 درصد تغییرات متغیر وابسته (اختلال تغذیه ای) را تبیین می نماید.

شهرگرایی با همه مظاهر، پیچیدگی ها و مسائل مختلف خود توانسته است آثار عمیق بر رفتار و کنش شهروندان ایجاد کند. این بررسی در نظر دارد تا مسئله ی رشد فرهنگ شهرگرایی را در مطالعه ای جامعه شناختی و با روش پیمایشی در بین گروه زنان بررسی نماید. به نظر می رسد زنان از لحاظ پذیرش، درونی کردن و بازنمایی بخشی از ایستارهای فرهنگی، ارزش ها و هنجارهای شهرگرایی، شرایط خاص و قابل مطالعه ای دارند. در این نوشتار تلاش می شود با تحلیل یافته های تحقیق، الگوها و شاخص های اساسی زنان شهرنشین در ارتباط با شهرگرایی مورد بررسی قرار گیرد. سطح تحلیل در این پژوهش، خرد و واحد تحلیل، فرد است. حجم نمونه تحقیق 400 نفر از زنان 50-20 ساله ی ساکن در سه منطقه ی شهر تهران است که به صورت تصادفی و با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند. یافته های پژوهش مبیّن وجود رابطه ی معنادار بین شهرگرایی و از خودبیگانگی فردی، عقلانی شدن کنش فردی، کاهش انسجام اجتماعی و افزایش فردگرایی و کاهش پیوند عاطفی در بین زنان است.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر افزایش کارایی و توانمندی زنان روستایی انجام شده است و با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) به بررسی سازوکار تأثیرگذاری فناوری اطلاعات(ICT) بر کارایی و توانمندسازی زنان روستایی در روستای قرن آباد استان گلستان می پردازد. در این مطالعه با استفاده از روش پیمایشی ، تعداد 38 نفرکاربر فناوری و 25 نفر غیر کاربر (گروه شاهد) به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. زنان کاربر فناوری اطلاعات از نظر سطح کاربری به هفت سطح طبقه بندی شدند، به نحوی که میزان استفاده از فناوری به ترتیب از سطح یک تا هفت افزایش می یافت. بر اساس نتایج به دست آمده میزان شاخص کارایی زنان روستایی در سطوح ابتدایی کاربری فناوری، دارای وضعیت بهتری نسبت به سطوح بالاتر است. نتایج این پژوهش همچنین ضمن تأیید نظریه شکاف دیجیتالی، تأثیرات مثبت فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی را بر توانمندسازی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و روانی و افزایش کارایی زنان روستایی نشان می دهد.

جامعه شناسان اعم از ساختارگرا و فراساختارگرا بر تفسیر ایدئولوژیک قواعد ورزشی تأکیده کرده و عواملی مانند سازمان و وضعیت اقتصادی را در آن موثر می دانند. در این تحقیق رابطه منابع قدرت اقتصادی- اجتماعی و سازمانی با نوع تفسیر ایدئولوژیک قواعد ورزشی بانوان مطالعه شده است. با استفاده از روش پیمایشی، داده های تحقیق از 30 فدراسیون ورزشی که دارای ورزش بانوان بودند به طور تمام شماری جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش شامل همه مدیران سطوح مختلف این فدراسیون ها و ورزشکاران آنها بود که در زمان تحقیق جمعاً 650 نفر بودند. از 4 فرضیه مطرح شده بر اساس مبانی نظری تحقیق، فرضیه های رابطه مرتبه سازمانی، پاداش های مالی و جنس با نوع تفسیر ایدئولوژیک قواعد ورزشی تأیید شد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت اشتغال زنان فارغ التحصیل آموزش عالی و عوامل جمعیتی اجتماعی مؤثر بر آن صورت گرفته است. در این مطالعه از روش تحلیل ثانویه داده های نمونه 2 درصدی سرشماری 1385 استفاده شده است. جامعه آماری، کلیه فارغ التحصیلان (آموزش عالی) زن و فعال 20 سال و بیش تر شهر تهران می باشد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که زنان بیش تر در رشته علوم اجتماعی، بازرگانی و حقوق فارغ التحصیل شده اند. بیش از 90 درصد زنان شاغل، مزد و حقوق بگیر بخش عمومی و خصوصی هستند و کم تر از 10 درصد زنان فارغ التحصیل صاحب پست های مدیریتی می باشند. زنان بیش تر در بخش آموزش و بعد از آن در بخش بهداشت و مددکاری اجتماعی حضور دارند. نتایج تحلیل دو متغیره نشان داد که به جز متغیر مهاجرت اخیر، بین تمامی متغیرهای مستقل (سن، وضعیت تأهل، داشتن فرزند، تعداد فرزندان، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی و مهاجرت طول عمر) و میزان اشتغال زنان فارغ التحصیل آموزش عالی رابطه معنی دار وجود دارد. نتایج تحلیل چند متغیره نشان داد که احتمال اشتغال برای زنان فارغ التحصیل 49-35 ساله بیش از سایر گروه های سنی است. هم چنین زنان فارغ التحصیلی که طی ده سال گذشته (85-1375) مهاجرت به شهر تهران نداشته اند، از اشتغال بیشتری برخودار هستند. از نظر رشته تحصیلی، زنان فارغ التحصیل رشته علوم تربیتی در مقایسه با زنان فارغ التحصیل رشته های علوم انسانی و هنر اشتغال بالاتری دارند.

توانمندسازی زنان روستایی یکی از اهداف توسعه هزاره سوم است. در همین راستا طرح اعطای اعتبارات خرد به زنان روستایی با هدف فراهم ساختن سرمایه لازم برای راه اندازی مشاغل تولیدی به منظور توانمندسازی آنان مطرح گردید. اکنون با وجود گذشت حدود یک دهه از عمر صندوق اعتبارات خرد در ایران، مطالعات اندکی در زمینه رتبه بندی این صندوق ها انجام شده است. این پژوهش از نوع پیمایشی بوده که برای رتبه بندی صندوق های اعتبارات خرد بر اساس توانمندسازی زنان روستایی استان کرمانشاه، با استفاده از جدول بارتلت و روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک، 183 نفر از زنان عضو این صندوق ها انتخاب گردیدند. رتبه بندی صندوق ها بر اساس توانمندسازی زنان از ابعاد مختلف ، بر اساس آماره تحلیل عامل تاییدی نشان می دهد که در بعد اقتصادی: فش (کنگاور)، تمرگ و پریوه (هرسین) رتبه های اول تا سوم را کسب نمودند. در بعد اجتماعی: فش، پریوه و قیطاس آباد (صحنه) رتبه ی اول تا سوم را به خود اختصاص دادند. در بعد خانوادگی اعضای صندوق های فش، پریوه و کوسه وند (کرمانشاه) به ترتیب در جایگاه های اول تا سوم قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده، از آنجایی که مسئولین صندوق ها می توانند نقش قابل توجهی را در موفقیت صندوق ها ایفا نمایند، توصیه می گردد انتخاب مسئولین صندوق بر اساس رأی اعضا و تعیین معیارهایی همچون تحصیلات، سن و ... از سوی دفتر امورزنان روستایی باشد.